4 Αυγούστου 1782: "Γαμήλιοι όρκοι για τον Βόλφγκαγκ και την Κονστάνς Μότσαρτ"

 

H σκηνή του γάμου των Μότσαρτ από την ταινία "Amadeus"
(pinterest)

Ήταν αρχές Αυγούστου, στη Βιέννη του 1782, όταν ένα νεαρό ζευγάρι στάθηκε μπροστά στην Αγία Τράπεζα του Καθεδρικού του Αγίου Στεφάνου. Έξω, η πόλη άχνιζε από καλοκαιρινή ζέστη, μέσα όμως, κάτω απ’ τους θόλους και τις χρυσαφένιες καμάρες, απλωνόταν μια άλλη θερμότητα, εκείνη της συγκίνησης και της πίστης.

Ο Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ, με βλέμμα φωτεινό και καρδιά ανυπόμονη, έσφιγγε το χέρι της νεαρής Κονστάνς Βέμπερ. Τίποτε δεν ήταν θριαμβευτικό ή θεαματικό σ’ εκείνη την τελετή. Κι όμως, στο δάκρυ που κύλησε σιωπηλά απ’ τα μάτια τους όταν ειπώθηκε το "ναι", έκλεινε ολόκληρη μια υπόσχεση ζωής. Ένα "ναι" που δεν εγκρίθηκε από τον πατέρα του συνθέτη, Λεοπόλδο, αλλά που έμοιαζε να έχει την έγκριση της θείας "Μούσας"...

***

Το ημερολόγιο έγραφε 4 Αυγούστου 1782 όταν στον καθεδρικό της Βιέννης τελέστηκαν οι γάμοι του Β.Α.Μότσαρτ και της Κωνστάνς Βέμπερ, παρόλες τις αντιδράσεις του πατέρα, Λεοπόλδου που δεν θεωρούσε τη νύφη άξια να σταθεί στο πλευρό του ταλαντούχου γιου του. Η Κωνστάνς ήταν η κόρη του Φρίντολιν Βέμπερ την οικογένεια του οποίου γνώρισε ο Βόλφγκαγκ όταν εγκαταστάθηκε στην αυστριακή πρωτεύουσα. Ανώριμος ο νεαρός και άμαθος σε ερωτικά παιχνίδια είχε αρχικά ερωτευτεί την Αλοΐσια, τη μεγαλύτερη αδερφή της...Εκείνη τον απέρριψε κι έτσι πρόσεξε την μικρότερη καστανη και όχι τόσο εντυπωσιακή εμφανισιακά, Κωνστάνς. 

Απ' ότι έδειξε ο χρόνος και η ιστορία, ήταν γάμος επιτυχημένος με το ζευγάρι να ζει μια πολύ ευτυχισμένη -αν και σύντομη- κοινή ζωή...

Αμέσως μετά την τελετή, ο Βόλφγκαγκ έγραψε στο ημερολόγιό του: 

"Την αγαπώ και μ' αγαπάει με όλη της την καρδιά. Τι άλλο καλύτερο θα μπορούσα να ευχηθώ για σύντροφό μου;"

Το γαμήλιο συμβόλαιο των Μότσαρτ
(πηγή: British Library)

Από τις σπουδαιότερες συλλογές της Βρετανικής Βιβλιοθήκης είναι εκείνη του Στέφαν Τσβάιχ, ο οποίος λάτρευε τον Μοτσαρτ και κατείχε πολλά από αντικείμενα που του ανήκαν...Παρτιτούρες, χειρόγραφα, επιστολές κ.α...Ανάμεσά τους βρίσκουμε και το γαμήλιο συμβόλαιο του ζευγαριού που ο Τσβάιχ είχε αποκτήσει το 1935.
Το συμβόλαιο φέρει ημερομηνία 3 Αυγούστου 1782, την παραμονή του γάμου στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Στεφάνου στη Βιέννη. Υπογράφηκε από τη νύφη Κονστάνς Βέμπερ, τη μητέρα της Μαρία Καικίλια Βέμπερ, τον κηδεμόνα της Γιόχαν Θόρβαρτ, τον γαμπρό Μότσαρτ και τους δυο μάρτυρές τους. 

Στο έγγραφο εμφανίζοντραι οι σφραγίδες κάθε υπογράφοντος(του Μότσαρτ με τη μορφή των αρχικών του WAM) και το κείμενο του ορίζει ότι έπρεπε να συνταχθούν και να υπογραφούν δύο αντίγραφα, ένα για κάθε σύζυγο.. Παρούσα στο γάμο ήταν και η μικρότερη αδερφή της Κονστάνς, Σόφι. 

Όπως προανέφερα, ο γάμος κανονίστηκε βιαστικά και πραγματοποιήθηκε παρά τη μη συγκατάθεση του Λεοπόλδου. Τρεις μερες αργότερα ο Μότσαρτ έγραψε μια συμφιλιωτική επιστολή στον πατέρα του στην οποία περιγράφει συγκινητικά την τελετή: 

"Όταν ενώθηκαμε, η γυναίκα μου κι εγώ αρχίσαμε να κλαίμε . Οι παρευρισκόμενοι συγκινήθηκαν από την αντίδρασή μας, ακόμα και ο ιερέας. Όλοι ειχαν βουρκωσει καθώς είδαν πόσο οι καρδιές μας λαχταρούσαν αυτή την ένωση..."

Λίγο μετά τον γάμο του ο Μότσαρτ άρχισε να συνθέτει τη "Λειτουργία σε Ντο Ελ." ως γαμήλιο δώρο στην "μικρή του σύζυγο", όπως την αποκαλούσε χαϊδευτικά, δείχνοντας την αγάπη και τον θαυμασμό του προς το πρόσωπό της.
Η Κονστάνς ήταν υπέροχη σοπράνο και η αγάπη της για την μπαρόκ μουσική και την αντίστιξη, προερχόμενη από τον Μπαχ και τον Χαίντελ, επηρέασαν το μουσικό ύφος του έργου.
Η Λειτουργία σε Ντο ελάσσονα, δεν ολοκληρωθηκε, ωστόσο η παρτιτούρα ξετυλίγει όλη της τη λαμπρότητα, το δράμα, τη χαρά και την επισημότητά της, κι αποτελεί απόδειξη της ιδιοφυΐας και των σπάνιων δυνατοτήτων του Μότσαρτ, καθώς και της βαθειάς και ειλικρινούς , όλο αγάπη σχέσης του ζευγαριού -η οποία διακόπηκε τραγικά μετά από εννέα χρόνια- που ενέπνευσε αυτό το σπουδαίο έργο. Αν και ημιτελές, παραμένει ένα από τα πιο συγκλονιστικά και προσωπικά έργα του Μότσαρτ. Δεν γράφτηκε κατόπιν ανάθεσης ή για επίσημη χρήση στην εκκλησία, αλλά γεννήθηκε από μια εσωτερική ανάγκη...Ήταν ένα μουσικό τάμα, ένα ερωτικό ευχαριστήριο, καρπός της καινούριας του ζωής με την Κονστάνς.

Με το έργο αυτό και μέσα από τη γαμήλια τελετή τους, αναδύεται μια όψη του Μότσαρτ βαθιά ανθρώπινη, ευάλωτη, και όμως παντοδύναμη στην έκφραση του συναισθήματος. Ο γάμος του δεν ήταν απλώς ένας σταθμός στη βιογραφία του, αλλά μια στροφή στην καλλιτεχνική του πορεία. Στο πρόσωπο της Κονστάνς βρήκε όχι μόνο αγάπη αλλά και καλλιτεχνική ανταπόκριση, που ενίσχυσε τη δύναμη της δημιουργίας του.

Και έτσι, από τον ψίθυρο μιας τελετής στον Άγιο Στέφανο της αυστριακής πρωτεύουσας ως τις θριαμβικές μελωδίες της Λειτουργίας, ξεδιπλώνεται μια από τις πιο τρυφερές και εμπνευσμένες μουσικές αφηγήσεις αγάπης της Δυτικής μουσικής παράδοσης...

Mozart : "Mass in C minor K.427"

Διευθύνει ο John Eliot Gardiner