Γεννήθηκε στο Κάντιθ σαν σήμερα 23 Νοεμβρίου 1876 και δίνει αφορμή να ακούσουμε "Μάγο Έρωτα", αγαπημένοι φίλοι, να φλογιστούμε με το πάθος της ισπανικής μουσικής, που το ομώνυμο μπαλέτο του Μανουέλ ντε Φάγια, γεννά!
Ασύλληπτης ομορφιάς η μουσική του για το "El Amor Brujo", περιγράφει τη φλόγα, τη ζάλη, την απογειωτική μέθη, που βιώνουν οι ερωτευμένοι που κινούνται μέσα στη σφαίρα του μαγικού, του υπερανθρώπινου, του ιδεατού, του αποθεωτικού!
O ρυθμός φλαμένγκο είναι έντονος, καθώς ο ντε Φάγια εμπνεύστηκε τα περισσότερα μοτίβα του από την Pastora Imperio, φημισμένη χορεύτρια φλαμένγκο της εποχής του, που υποδύθηκε και τον κεντρικό ρόλο στην πρεμιέρα το 1915. Ο συνθέτης εστιάζει στο κάντε χόντο, το τραγούδι της οδύνης. Τα χτυπήματα των ποδιών, τα ρυθμικά παλαμάκια ακολουθούν τα ακομπανιαμέντα της κιθάρας, που αναδύονται μέσα από τις θρηνητικές εξωτικές κλίμακες της σύνθεσης.
Πάστορα Ιμπέριο
[Θυμίζω πως η ιστορία αφορά στον κρυφό έρωτα της τσιγγάνας Καντέλα για τον Καρμέλιο, που δεν μπορεί να ευδοκιμήσει αφού παρεμβαίνει το φάντασμα του πρώην συζύγου της. Ζητά από μια φίλη της να αποπλανήσει το φάντασμα, όταν οι δυο ερωτευμένοι δίνουν το πρώτο ερωτικό φιλί τους. Ο σύζυγος-φάντασμα τους αφήνει να ζήσουν τον έρωτά τους].
Παρακολουθούμε το "Danza ritual del fuego", έναν τελετουργικό χορό της φωτιάς, όπου οι τσιγγάνοι έχουν σχηματίσει κύκλο γύρω από την εστία της φωτιάς και η Καντέλα, ακολουθώντας δεισιδαιμονία του τόπου και της φυλής, χορεύει προκειμένου να απαλλαγεί από το φάντασμα-σύζυγό της, καθώς είναι στοιχειωμένη απ'αυτό.
Manuel de Falla: "El Amor Brujo-Danza ritual del fuego":
Φλογερός, δυναμικός ο "Χορός της φωτιάς", απέκτησε ξεχωριστή φήμη και από την πιανιστική του μεταγραφή από τον συνθέτη για τον Άρθουρ Ρουμπινστάιν:
Στη σκηνή ακολουθεί το "Cancion del fuego fatuo", που το ακούμε από την εκπληκτική Victoria de los Angeles.
Manuel de Falla: "El Amor Brujo-Cancion del fuego fatuo":
"El Amor Brujo", ROD DAVIS, έμπνευση από τη σύνθεση(artzine)
Αξίζει να αναφέρουμε πως ο Μάιλς Ντέιβις στα "Σκίτσα από την Ισπανία" εμπνέεται και από την κλασική μουσική. Πιο γνωστό το "Αdagio" από το Κονσέρτο Αρανχουέθ του Ροντρίγκο, αλλά ξεχωριστό και το "Will-o'-the-wisp" από το "ΜΑΓΟ ΕΡΩΤΑ" του ντε Φάγια.
Ο Ντέιβις, πατώντας στο "Canción del fuego fatuo" καταφέρνει να προσεγγίσει το φολκλόρ της Ιβηρικής μέσω της μελωδικής γραμμής των πνευστών (το φλούγκελχορν αποδίδει την κύρια μελωδία), που υποστηρίζονται από τον ρυθμό των κρουστών.
Miles Davis :"Will O' the Wisp":
Tέλος, από τη Σουίτα του Μπαλέτου προτείνω να ακούσουμε την πιανιστική μεταγραφή του από τον ίδιο τον Μανουέλ ντε Φάγια από την εκπληκτική Alicia de Larrocha.
Στη μνήμη του Χένρυ Πέρσελ η καλησπέρα μου, αγαπημένοι φίλοι. Του σπουδαίου Άγγλου συνθέτη και οργανίστα της Μπαρόκ, που έφυγε σαν σήμερα 21 Νοεμβρίου 1695. Ανέπτυξε ένα εξαιρετικά ιδιότυπο "Αγγλικό" ύφος, γι'αυτό από πολλούς ονομάστηκε "Βρετανός Ορφέας"! Από άλλους πήρε το προσωνύμιο: "Βρετανός Μότσαρτ", καθώς συγκρίνουν τον Πέρσελ με τον Σαλτσβουργιανό Βόλφγκαγκ, που εκτός της μουσικής ιδιοφυίας, και οι δυο πέθαναν στην ίδια περίπου ηλικία (35 χρόνων ο Μότσαρτ, 36 ο Πέρσελ)...
Σχετικά με το θάνατό του, οι κακές γλώσσες αναφέρονται σε ένα περιστατικό που -αν μη τι άλλο- φανερώνει και την αδυναμία του συνθέτη στο αλκοόλ. Πιθανή αιτία του θανάτου του ήταν ένα γερό κρυολόγημα που άρπαξε μια νύχτα που άργησε να γυρίσει από το καπηλειό και η εξοργισμένη σύζυγός του τον κλείδωσε και τον άφησε μέχρι τα ξημερώματα έξω από το σπίτι!
Τιμάμε τη μνήμη του με ένα έργο του, που θεωρείται το καλύτερό του για θέατρο: "Bonduca, the British Heroine-Βοαδίκεα, η ηρωίδα των Βρετανών", εμπνευσμένο από την Μπουντίκα, βασίλισσα των Ικενών, μιας Κελτικής φυλής της Βρετανίας.
Ο ΘΡΥΛΟΣ:
"Η πολέμαρχος Βοαδίκεα", Λονδίνο
Η Βοαδίκεα ήταν πανύψηλη, με παράστημα, με εξαιρετικά διαπεραστικό βλέμμα και κατακόκκινα, σχεδόν πύρινα, μακριά μαλλιά. Πολλοί ίσως έχετε δει το γλυπτό της στο Λονδίνο, έξω από το κοινοβούλιο και δίπλα στο Μπιγκ Μπεν, που αγέρωχη, καμαρωτή, ατρόμητη και με περηφάνια ιππεύει την άμαξα με τα δυο της άλογα! Η γενναία Βοαδίκεα διακρίθηκε για την πυγμή, το ψυχικό σθένος και την αποφασιστικότητά της! Δεν είναι τυχαίο που το όνομά της στα αρχαία κελτικά σημαίνει: "Νικηφόρα" ή "Νίκη". Μετά το θάνατο του βασιλιά-άντρα της, αναλαμβάνει η ίδια την εξουσία και επειδή δεν μπορεί να πληρώσει τους φόρους υποτελείας στους Ρωμαίους, τη μαστιγώνουν δημοσίως και βιάζουν τις κόρες της. Τότε, η κοκκινομαλλούσα "βάρβαρη" με την τραχιά φωνή (σύμφωνα με τις περιγραφές των Ρωμαίων ιστορικών), συγκεντρώνει το λαό της και ηγείται της επανάστασης των Ικενών. Οι Βρετανοί κερδίζουν τη μια μάχη μετά την άλλη. Η τελική μάχη πλησίαζε. Η Μπουντίκα οδήγησε τον στρατό της βόρεια για να συναντήσει τις ρωμαϊκές λεγεώνες, χωρίς να χάνει το θάρρος της.Πάνω στο άρμα της, αγκαλιά με τις κόρες της, οδηγεί τον λαό της και προσπαθεί να τους εμψυχώσει:
"Αν ζυγίσεις τις δυνάμεις των δύο στρατών και τα αίτια του πολέμου, θα δεις ότι σε αυτή τη μάχη πρέπει ή να κερδίσεις ή να πεθάνεις. Αυτή είναι η απόφαση μιας γυναίκας. Όσο για τους άντρες, μπορούν, αν θέλουν, να ζήσουν και να γίνουν σκλάβοι".
"Ο φλογερός λόγος της Βοαδίκεας στους Βρετανούς", χαρακτικό από το εικαστικό του John Opie (από: wikimedia)
Αυτά είναι τα τελευταία λόγια της.
Οι εξεγερμένοι επιτίθενται σα λιοντάρια!Πολεμούν ατρόμητοι και αφοσιωμένοι στην γενναία αρχηγό τους, που τους εμψυχώνει με θέρμη, παροτρύνοντάς τους ή να κερδίσουν ή να πεθάνουν! Ομως η τακτική και η οργάνωση των Ρωμαίων φανερώνει την πολεμική τους ανωτερότητα!Ετσι, οι επαναστάτες κατατροπώνονται. Όμως η βασίλισσα με την κόκκινη χαίτη παραμένει σύμβολο μαχητικότητας, καθώς ήταν από τις πρώτες γυναίκες στην ιστορία της Βρετανίας, που ηγήθηκαν μιας επανάστασης κατά του κατακτητή.
Ο Χένρυ Πέρσελ αποτύπωσε μουσικά το θρύλο της το 1695 κι η όπερά του έκανε πρεμιέρα την ίδια χρονιά στο Drury Theatre του Λονδίνου έχοντας θριαμβευτική επιτυχία. Στις πέντε πράξεις της λυρικής του τραγωδίας: "Bonduca, the British Heroine" υμνεί το θάρρος και τη γενναιότητα της βρετανής πολεμάρχου και του στρατηγού της, ένα έργο που κατατάσσεται στις καλύτερες συνθέσεις του για το θέατρο!
Ακούμε την επική, γεμάτη μεγαλοπρέπεια ουβερτούρα:
Purcell: Bonduca - Overture / Αcademy of Ancient Music, Christopher Hogwood:
Συνεχίζουμε με: "Britons, strike home" από την τελευταία πράξη, λίγο πριν την τελική μάχη, (σολιστικό πρελούδιο και χορωδιακό) όπου η Βοαδίκεα καλεί το στρατό να σταθεί γενναίος:
"Britons, strike home!
Revenge, revenge your Country's wrong.
Fight! Fight and record. Fight!
Fight and record yourselves in Druid's Song"
Henry Purcell: "Bonduca-Prelude and Song: Britons Strike Home!"
Ο θρύλος λέει ότι η Βοαδίκεα δεν πέθανε στη μάχη, αλλά γύρισε σπίτι της και αυτοκτόνησε πίνοντας δηλητήριο για να μην πέσει αιχμάλωτη στα χέρια των Ρωμαίων. Εθνική ηρωίδα των Βρετανών, η Μπουντίκα συνοψίζει το ελεύθερο πνεύμα που δεν υποτάσσεται σε ξένο ζυγό... Γίνεται ενσάρκωση της αντίστασης , αφού η επανάστασή της λίγο έλειψε να διώξει τους Ρωμαίους από τα βρετανικά εδάφη!
Στην τελική σκηνή της όπερας, η Βοαδίκεα έχει πιει το δηλητήριο και περιμένει το θάνατο και τη γαλήνη:
"Oh! lead me to some peaceful gloom", η τελική της άρια, ξεχειλίζει συναισθηματικά...
Henry Purcell: "Bonduca-Oh! lead me to some peaceful gloom" / Joyce DiDonato:
Το κείμενo έχει δημοσιευτεί παλιότερα και στην κοινότητα των The Mythologists
Την χαρακτήρισαν "μπαλαρίνα με χρυσές πουέντ"! Μια χορεύτρια με εξαίσια πλαστικότητα στα άκρα της και απαράμιλλο πάθος. Έξοχη σε όποιο ρόλο κι αν υποδύθηκε με τις αιθέριες, αβρές ή άλλοτε αιχμηρές κινήσεις της, η Μάγια Πλισέτσκαγια!Πάντα υψηλού επιπέδου η τεχνική της, με ευγένεια και χάρη κάθε μορφασμός της, μέσα σε έκσταση κάθε της μπαλετικό βήμα! Τα χέρια της μιλάνε τη δική τους γλώσσα και έχουν τα "φερσίματα πουλιών", θα γράψουν οι ειδικοί...
Η ρωσίδα χορεύτρια, που τιμήθηκε με τον τίτλο της "Απόλυτης Πρίμα Μπαλαρίνας" γεννήθηκε σαν σήμερα, 20 Νοεμβρίου 1925 στη Μόσχα. Χάρη, τεχνική, πλαστικότητα, θεατρικότητα κινήσεων, αλλά κι αξιοθαύμαστη αφοσίωση και πειθαρχία στη τέχνη της.
Ένας θρύλος, η ιέρεια του χορού Μάγια που μάγευε, μαγνήτιζε, γοήτευε, έλκυε με τα θέλγητρά της, λέγεται πως συχνά αναγκαζόταν να χορεύει χωρίς να ακούει τη μουσική εξαιτίας του εκκωφαντικού θορύβου των χειροκροτημάτων των φανατικών θαυμαστών της!
Την απόλυτη πρίμα μπαλαρίνα, θα απολαύσουμε απόψε στο περίφημο Μπαλέτο του Roland Petit: "La rose Malade", η χορογραφία του οποίου έγινε πάνω στη μουσική της 5ης Συμφωνίας του Μάλερ. Η χορογραφία είναι εμπνευσμένη από το ποίημα του Ουίλλιαμ Μπλέικ με τίτλο: "The Sick Rose - Το άρρωστο ρόδο":
"Ω ρόδο, είσαι άρρωστο!
Το αόρατο σκουλήκι
που τη νύχτα πετά
μέσα στην πολύβουη καταιγίδα
Βρήκε το κρεβάτι σου
της πορφυρής χαράς
κι η σκοτεινή, κρυφή του αγάπη
σου κατατρώει τη ζωή"
Το τριαντάφυλλο είναι σύμβολο της καθαρότητας, της αθώας ομορφιάς, που όμως απειλείται από ένα "αόρατο σκουλήκι", που το παραμορφώνει ...Η απώλεια της αθωότητας και το πέρασμα στην ενηλικίωση μοιάζουν καταστροφικά ...
Η αέρινη Μάγια Πλισέτσκαγια, μοναδική και ανεπανάληπτη στα 62 της, πείθει πως "ο χορός δεν γερνά, όσο δε γερνά κι η ψυχή!"
"La rose Malade": Roland Petit-Gustav Mahler:
Παλαιότερο άρθρο για την Πλισέτσκαγια στο μπαλετικό ρόλο της Κάρμεν σε μουσική του συζύγου της, Rodion Shchedrin μπορείτε να διαβάσετε εδώ.
"Η μουσική είναι η συντομογραφία του συναισθήματος", είχε πει κάποτε ο Τολστόϊ ...
Κι είχε απόλυτο δίκιο! Κλείνεις τα μάτια και αφήνεσαι να σε ταξιδέψουν οι νότες της... Φτάνεις στο μαγικό της κόσμο...κι ένα κάρο συναισθήματα παραδίνονται στον τρελό χορό τους...
Η μουσική είναι ζωή!Δίνει ζωή σε κάθε βουβό συναίσθημα! Ο ήχος της αγκαλιάζει με το πέπλο του, της ψυχής το νοιώθεμα...
Η μαγική πένα του μεγάλου ρώσου συγγραφέα καταγράφει:
"...Στο δείπνο... η μουσική άρχισε... Αυτός πήρε το βιολί του και η γυναίκα μου κατευθύνθηκε προς το πιάνο...
Ω, πως θυμάμαι όλες τις λεπτομέρειες!...πως έφερε το βιολί του, πως άνοιξε τη θήκη, έβγαλε έξω το μαντήλι για το πηγούνι κεντημένο απο γυναικείο χέρι και αρχισε να κουρδίζει το όργανο...και τη γυναίκα μου να κάθεται δήθεν αδιάφορα...κάθισε στο πιάνο και άρχισαν με ...το τσίμπημα των χορδών και την τακτοποίηση των παρτιτούρων.
Θυμάμαι πως κοίταζαν ο ένας τον άλλο και έριχναν ένα βλέμμα στους ακροατές τους.
Έπειτα άρχισε η μουσική.
Έπαιζαν τη σονάτα του Κρόυτσερ, του Μπετόβεν.
Μα δεν είνα κάτι φοβερό η μουσική;
και τι είναι αυτό που κάνει;
Λένε πως η μουσική εξημερώνει τα ήθη, εξυψώνει τον άνθρωπο - ανοησίες, ψέμματα!
Ενεργεί, επηρεάζει, αλλά δεν εξυψώνει καθόλου την ψυχή...τη διεγείρει…!!! "
To απόσπασμα είναι από τη θαυμάσια νουβέλα :
"Η Σονάτα του Κρόυτσερ", του μεγάλου Λέοντος Τολστόι, που γεννήθηκε σαν σήμερα 9 Σεπτέμβρη 1828.
"The Kreutzer Sonata", Rene Francois Prinet
Αφορμή για τον τίτλο της νουβέλας στάθηκε η ομώνυμη σονάτα του Μπετόβεν και περιγράφει τη σχέση ενός βιολιστή και μιας παντρεμένης πιανίστας, την οποία σκοτώνει ο παθιασμένος από ζήλια σύζυγος.
Ο Τολστόϊ με έξοχο τρόπο προσεγγίζει τον έρωτα, το γάμο, τις σχέσεις, καθώς και τις ανεξήγητες εκείνες δυνάμεις που μπορούν να οδηγήσουν τα πράγματα σε μια έκρηξη!! Η Μουσική είναι μία απο αυτές;;;
Μπετόβεν: "Σονάτα Κρόυτσερ" με τον David Oistrakh:
Έντονα πάθη, συναισθηματικές αναταράξεις, που αποτυπώνονται μουσικά στο "Κουαρτέτο για Έγχορδα αρ. 1" του τσέχου Λέος Γιάνατσεκ, o oποίος εμπνέεται το περίφημο έργο του από τη νουβέλα του Λέοντος Τολστόι. Στη μουσική του κουαρτέτου απεικονίζεται το δράμα μιας ψυχής, με στιγμές σύγκρουσης, καθώς και συναισθηματικές εκρήξεις. Πάθος, ερωτική ανυπομονησία, αδημονία για λύτρωση. αποδέσμευση απ'την οδύνη του έρωτα... H λαχτάρα, η ταραχή της ενοχής, η γλύκα της αγάπης, η αμφιβολία, ο φόβος, η ευαισθησία, η κατάρρευση.
Όλα περιγράφονται πιστά από το Γιάνατσεκ, που με οδηγό τη νουβέλα του Τολστόι περνάει το δικό του μήνυμα- διαμαρτυρία για την τυραννία των γυναικών από τους άνδρες. Ένα προγραμματικό κουαρτέτο, με υπότιτλο "Σονάτα Κρόυτσερ", άκρως δεξιοτεχνικό, που η ακρόασή του δεν αφήνει κανέναν ασυγκίνητο.
Το παραπάνω απόσπασμα είναι από την τραγωδία "Εξαγωγή", του ποιητή Ιεζεκιήλ, που έζησε τον 3ο/2ο π.Χ. αι. Έχουν διασωθεί 269 στίχοι γραμμένοι στη μορφή και τη γλώσσα της ελληνικής τραγωδίας και θεματικά αναφέρεται στην περιγραφή από τον Αιγύπτιο Άγγελο του Πέρασματος της Ερυθράς θαλάσσης, της γνωστής βιβλικής ιστορίας.
"Το πέρασμα της Ερυθράς Θαλάσσης", Μονή Αγ. Νικολάου Γιάροσλαβ-Ρωσία
Μια σπάνια σε εκτελέσεις, όπερα του Τζοακίνο Ροσίνι, στηρίζεται στην ίδια ιστορία και τιτλοφορείται: "Το Πέρασμα της Ερυθράς Θάλασσας" ή πιο γνωστή ως: "Μωυσής και Φαραώ", που έγραψε ο συνθέτης το 1827.
Στην ουσία αποτελεί μια ανακαινισμένη επέκταση του προγενέστερου μελοδράματός του, "Μωυσής στην Αίγυπτο", που ο Ροσίνι είχε γράψει μια δεκαετία σχεδόν νωρίτερα, στην οποία αλλάζει τη γλώσσα του λιμπρέτου σε γαλλική και προσθέτει μπαλέτο στην τρίτη πράξη, για να ικανοποιήσει σε θέαμα το απαιτητικό γαλλικό κοινό.
Η βιβλική ιστορία που περιγράφεται στην "Έξοδο" της Παλαιάς Διαθήκης επικεντρώνεται στο βιβλικό θαύμα του χωρισμού των υδάτων από τον Μωυσή, με τη φυγή των κυνηγημένων Ισραηλιτών από την Αίγυπτο, που για τις ανάγκες του λιμπρέτου συμπληρώνεται από την απαραίτητη ερωτική ιστορία.
Η όπερα τονίζει τις δραματικές στιγμές της βιβλικής ιστορίας αλλά επίσης δείχνει τη μαεστρία του συνθέτη και στη γαλλική παράδοση με τα εκφραστικά και συγκινητικά σολιστικά και χορωδιακά μέρη.
Bασικοί χαρακτήρες εκτός από τον Μωυσή, είναι ο Φαραώ, που συμφωνεί να απελευθερώσει τους Ισραηλίτες , η βασίλισσα Σιναΐς, η ισραηλίτισσα Αναΐς, με την οποία είναι ερωτευμένος ο γιος του Φαραώ, Αμένοφις, και γι’αυτό θέλει να εμποδίσει τη φυγή τους.
Πολλοί μουσικολόγοι θεωρούν τη δεύτερη αυτή εκδοχή της όπερας, την προσαρμοσμένη στα γαλλικά πρότυπα του μελοδράματος, μαζί με τον Γουλιέλμο Τέλλο, ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του Ροσίνι. Όπερα επικολυρικού χαρακτήρα, που δραματοποιεί εξαίσια μια ιστορία της Βίβλου και ταξιδεύει τον ακροατή στα μονοπάτια της λύτρωσης και στο θαύμα της "ουράνιας" προσευχής.
Θα απολαύσουμε ένα απόσπασμα της 1ης πράξης με πολλούς από τους βασικούς χαρακτήρες της όπερας, από την παραγωγή στη Σκάλα του Μιλάνου την περίοδο 2004-05 και σε διεύθυνση του Riccardo Muti. Η συναυλία , που δόθηκε για την επαναλειτουργία του Θεάτρου της Σκάλας ηχογραφήθηκε και κυκλοφόρησε και σε DVD:
H συγκινητική και εκφραστικότατη σκηνή της "προσευχής". Στο ρόλο του Μωυσή ο ρώσος Ildar Abdrazakov:
Το κείμενο δημοσιεύτηκε και στο ιστολόγιο κλασικής μουσικής: listenclassicalmusic.
Ο Φρανσουά Ωγκίστ Ροντέν γεννήθηκε σαν σήμερα 12 Νοέμβρη 1840 και αδιαμφισβήτατα είναι ένας ιδιοφυής καλλιτέχνης! Διάβαζε ποίηση, μεταξύ των αγαπημένων του ποιητών ήταν ο Μπωντλαίρ, αλλά κυρίως απολάμβανε τη Μoυσική, με αδυναμία στις όπερες του Γκλουκ, ιδιαίτερα τον "Ορφέα και Ευριδίκη" απ΄τον οποίο μάλιστα εμπνεύστηκε κάποια ομοθεματικά γλυπτά του, όπως η "έξοδος από την Κόλαση του Ορφέα και της Ευρυδίκης".
Σήμερα, θα συσχετίσουμε τον αγαπημένο γλύπτη με τον Γκούσταβ Μάλερ, καθώς ο Ροντέν φιλοτέχνησε δύο πορτρέτα του γερμανού συνθέτη, ένα σε λευκό μάρμαρο και το άλλο σε μπρούντζο.
Τον Απρίλη του 1909, ταξιδεύοντας το ζεύγος Μάλερ, Άλμα και Γκούσταβ, κάνει μια στάση στο Παρίσι, προκειμένου ο Ροντέν να φτιάξει μια προτομή του συνθέτη. Οι δυο άντρες δεν γνωρίζουν τίποτε ο ένας για τον άλλο, είπαν όμως στον Μάλερ πως ο Ροντέν είχε εκφράσει την επιθυμία να σμιλέψει το κεφάλι του, για να τον κάνουν να δεχτεί να ποζάρει.... Όλα, πάνε καλά, όμως μετά από δέκα συναντήσεις ο Μάλερ χάνει την υπομονή του με το ποζάρισμα και φεύγει....
Τίποτα δεν είναι καταγεγραμμένο γι 'αυτή τη συνάντηση.Στις συνεδρίες ήταν παρούσα και η Άλμα και σε μια από τις σελίδες των "Απομνημονευμάτων " της αναφέρει:
"Ο Ροντέν σχεδόν ερωτεύτηκε τον Γκούσταβ, ως μοντέλο του. Κι όταν έπρεπε να φύγουμε από το Παρίσι, πραγματικά δυσαρεστήθηκε εμφανώς. Η μέθοδος του ήταν αντίθετη με εκείνη οποιουδήποτε άλλου γλύπτη που είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω. Πρώτα έκανε επίπεδες επιφάνειες στο ακατέργαστο υλικό του, και έπειτα πρόσθετε μικρές μπάλες από πηλό, που έπαιζε στην παλάμη του ενώ μιλούσε. Εργαζόταν προσθέτοντας υλικό αντί να αφαιρεί από αυτό..."
Επίσης, αλλού η Άλμα σχολιάζει ότι ο Ροντέν περιέγραψε το κεφάλι του Μάλερ ως "κράμα Φραγκλίνου, Φρειδερίκου του Μεγάλου και Μότσαρτ." Ο Ροντέν αποτύπωσε τα σκληρά χαρακτηριστικά, αλλά και την νευρικότητα που εντόπισε στον Μάλερ, όμως ακόμα κι έτσι, δεν κρύβεται η αριστοκρατικότητα και το πνευματικό και καλλιτεχνικό του εκτόπισμα.Πιστός στις ιδέες του πως ο γλύπτης απαλλάσσει το έργο του από κάθε είδους περιττό στολίδι σμιλεύει το υλικό του προς την αναζήτηση της διάνοιας αυτού του ανθρώπου.
Ο Ροντέν δυο χρόνια αργότερα και με έμπνευση τις δυο προτομές του Μάλερ παρουσιάζει σε έκθεση ένα γλυπτό με το κεφάλι του Μάλερ να εξέρχεται από το σκληρό μάρμαρο.
Παρόμοιο γλυπτό είχε φιλοτεχνήσει και σε αναπαράσταση του Μότσαρτ με τίτλο: "Ο Άνθρωπος του 18ου αι.", κάτι που επιβεβαιώνει την άποψή του για τον μεγάλο συνθέτη Μάλερ και ταυτόχρονα το θαυμασμό του ως καλλιτέχνη.
Oι μελετητές υποστηρίζουν πως η λέξη που θα χαρακτήριζε τα έργα και των δυο, Ροντέν και Μάλερ, είναι "Μνημειώδεις", αναφερόμενοι τόσο στις γλυπτικές συνθέσεις του Ροντέν όσο και στις συμφωνίες του Μάλερ...
Ακούμε την "Monumental 8nd Symphony", γνωστή ως "Μνημειώδη Συμφωνία των Χιλίων". Την εποχή που ο Ροντέν ολοκλήρωσε τις προτομές του Μάλερ δίνεται η πρεμιέρα της 8ης Συμφωνίας του στο Μόναχο....Σεπτέμβριος του 1910. Πήρε αυτό το όνομα καθώς η Oρχήστρα συμπεριλαμβάνει 170 όργανα και 850 χορωδούς.Επίσης συμμετέχουν 8 σολίστ και τρείς χορωδίες.
Η Ογδόη του Γκούσταβ Μάλερ γράφτηκε σε μια δύσκολη στιγμή για το συνθέτη(είχε διαγνωστεί με σοβαρό πρόβλημα καρδιάς), αποτυπώνει την τιτάνια προσπάθειά του να συνδέσει την αιώνια ζωή που προσφέρει ο Δημιουργός στον καλλιτέχνη με την αιώνια Αγάπη που προσφέρει το "καθαγιασμένο Θηλυκό", όπως έλεγε χαρακτηριστικά... Δεν είναι τυχαίο πώς η συμφωνία αφιερώθηκε στην Άλμα...Στο τελευταίο μέρος που σας προτείνω σε ακρόαση παρατηρούμε πώς αυξάνεται η ένταση σταδιακά, επιτυγχάνεται μια σχεδόν οργιαστική κλιμάκωση, που ο ακροατής δύσκολα παραμένει ασυγκίνητος με τη δραματικότητα του μέρους. Αποτελεί έναν ύμνο στη ζωή, την δύναμη του ανθρώπου, την ιδιοφυία του, αλλά συγχρόνως και τη λύτρωση που προσφέρει η Μουσική. Πολλοί το έχουν παρομοιάσει με τον ίδιο το Θεό, που υπό μορφήν τέχνης απαλύνει τον ανθρώπινο πόνο...
Mahler: Symphony No. 8, Finale / Simon Rattle:
Πηγες: musee-rodin.fr, "Αλμα Μάλερ", Φρανσουάζ Ζιρού-εκδ. Ζαχαρόπουλος, "Gustav Mahler, Memories and Letters", Alma Mahler-εκδ. UWP, metmuseum.org, quintessentialruminations.com
(Για τη γενέθλια επέτειο του αγαπημένου μου Άρνολντ Μπαξ (8 Νοέμβρη 1883)
Είναι αρκετές οι φορές, που έχω ασχοληθεί με το συνθέτη, έχω παρουσιάσει κάποια έργα του, έχω μιλήσει για την περιβόητη παθιασμένη σχέση του με την πιανίστα Χάριετ Koέν… Μ’ έχει γενικώς απασχολήσει το θέμα "Μπαξ", τόσο που έφτασα να περπατώ για χάρη του στα κακοτράχαλα μονοπάτια του Τίνταγκελ, να περπατώ σχεδόν στο γκρεμό, που σχηματίζουν οι σχιστόλιθοι στο ερειπωμένο κάστρο της Κορνουάλης, προκειμένου ν’ αφουγκραστώ όλα εκείνα που συνεπήραν τον Μπαξ για να πλάσει τα υπέροχα μοτίβα του στο συγκεκριμένο έργο.
Η ιμπρεσιονιστική χρήση της αρμονίας και η περίτεχνη ενορχήστρωση, που διαπνέουν τα έργα του, δεν αφήνει κανένα, πολύ ή λίγο γνώστη της μουσικής του, ασυγκίνητο.
Σήμερα, όμως θα ήθελα να συνδέσω τη μουσική του με έμπνευση, που έρχεται από τη Λογοτεχνία και ανήκει στα τελευταία έργα του συνθέτη, γραμμένα για τον κινηματογράφο.
Στην κινηματογραφική μουσική εισήλθε σχετικά αργά, στην ηλικία των 59, και περιλαμβάνει δυο έργα που γράφτηκαν τα τελευταία 11 χρόνια της ζωής του. Μια μικρού και μια μεγάλου μήκους, ταινίες.
Η πρώτη, με τίτλο "Malta G.C." είναι ένα ντοκυμαντέρ σχετικό με την αντίσταση των Μαλτέζων στις αεροπορικές επιθέσεις των Γερμανών κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και η δεύτερη με τίτλο "Όλιβερ Τουίστ" εμπνευσμένη από τον ομώνυμο ήρωα του Κάρολου Ντίκενς.
Ένα βιβλίο, ορόσημο στην Παγκόσμια Λογοτεχνία, που προσφέρει απερίγραπτη συγκίνηση σε κάθε αναγνώστη, ανεξάρτητα από ηλικία.
"Από την εικονογράφηση του βιβλίου"
Κάθε φορά που διάβαζα τον "Όλιβερ Τουίστ" ως παιδί ή το ξαναδιάβαζα με τα παιδιά μου, ο συγγραφέας των φτωχών, των ανήμπορων και των αδικημένων μιλούσε στην καρδιά μας προκαλώντας ένα μεγάλο σιωπηρό ερωτηματικό, που μετατρέπεται αυτόματα σε δάκρυ, σε κόμπο, σε οργή κι αγανάκτηση… Συναρπαστική αφήγηση, γεμάτη συμβολισμούς.
Απόψε, για χάρη του έτρεξα στη βιβλιοθήκη μου…Το αναζήτησα …και καταθέτω ένα μικρό απόσπασμα…
"ΟΛΙΒΕΡ ΤΟΥΙΣΤ", ΚΑΡΟΛΟΣ ΝΤΙΚΕΝΣ:
Δεν έκανες καθόλου καλά ακόμα που το' σκασες, Όλιβερ. Κι αν ξαναγίνει, θα το μετανιώσεις πικρά...Δε μ' αρέσει η αχαριστία. Να το ξέρεις! Αλλά έχε χάρη, που σε συμπάθησα. Θα σε κρατήσω κοντά μου και θα σου μάθω τη δουλειά. Γιατί αλλιώς πας χαμένος!"
Έτσι του μίλησε ο παλιάνθρωπος ο Φάγκιν. Και το παιδί ένιωσε την καρδιά του να βουλιάζει μέσα στον τρόμο και την απόγνωση…
Ένα βράδυ, το Τσακάλι έπιασε τον Όλιβερ παράμερα και του μίλησε .
"Γιατί δεν έρχεσαι να δουλέψεις μαζί μας;".
"Γιατί αυτό που κάνετε είναι κλεψιά!" απάντησε το παιδί.
"Και λοιπόν; Και η κλεψιά μια δουλειά είναι! Σαν όλες τις άλλες! Έλα και δε θα βγείς χαμένος."
"Όχι! Ποτέ μου δε θα γίνω κλέφτης!" είπε ο Όλιβερ με δάκρυα στα μάτια.
"Καλά...Έτσι έλεγα κι εγώ στην αρχή.....
Περίμενε, όμως, να σε περιλάβει ο Σάικς με το βούρδουλα, και τότε τα ξανακουβεντιάζουμε!" απάντησε το Τσακάλι.
"Τι θαρρείς πως θα καταφέρεις ολομόναχος στο Λονδίνο;
Κανένας δε σε νοιάζεται! Κανένας δε σε ξέρει!
Κανένας δε θα τρέξει να σε βοηθήσει!
Το καλό που σου θέλω, λοιπόν, κάνε ό,τι σου λένε ο Φάγκιν κι ο Μπιλ Σάικς.
Γιατί έχουν τον τρόπο να σε σακατέψουν, αν τους πάς κόντρα!".
Ο Ντίκενς μέσα από τη ρεαλιστική του διήγηση, o David Lean με τη διεισδυτική σκηνοθετική του ματιά, αλλά στην προκειμένη ο Bax με τη μουσική του, σκιαγραφεί τη δύσκολη ζωή των αναξιοπαθούντων, αποτέλεσμα των νόμων των εφησυχασμένων αστών, νόμων που οι ίδιοι φτιάξαμε. Εγκλήματα, εκμετάλλευση, επαιτεία, υποκρισία, αθλιότητα, ξεπεσμός, κτηνωδία…
Τα νοήματα διαχρονικά με τη μουσική να τα ενισχύει σαν ουσιαστικός δευτεραγωνιστής, σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στο νοηματικό περιεχόμενο.
Η μουσική του Bax είναι υποδηλωτική, ανοιχτή σε ατελείωτους συνειρμούς.
Εκείνο το άφθαστο χιούμορ του Ντίκενς δοσμένο ευφυώς από το συνθέτη, με μια ανεπανάληπτη μουσική εφευρετικότητα κωμικών στοιχείων (μουσικοί διάλογοι ανάμεσα σε ξυλόφωνα και χάλκινα πνευστά), χωρίς όμως να χάνεται η απέραντη τρυφερότητα και η συμπόνοια για τα δυστυχώς, εκατομμύρια «Όλιβερ Τουίστ», που υπάρχουν και σήμερα!
Τα μοτίβα δυνατά και αιχμηρά καταδεικνύουν έναν "τρίτο κόσμο" ανάμεσα στις "πολιτισμένες" κοινωνίες με τα "βασανιστήρια" να διογκώνονται και τους σωματικούς, αλλά κυρίως τους ψυχικούς εξευτελισμούς να φωτίζονται περισσότερο τρομακτικοί!
Η οπτική φαντασία του συνθέτη σκωπτική, παθιασμένη, τρομακτική κι άλλοτε ευαίσθητη, ζωντανή, ενεργητική, ή με ρομαντική διάθεση στέκεται επάξια στο ύφος, το κλίμα και το πνεύμα του Nτίκενς με τους ήχους να ξεπροβάλλουν σα φως, που παλεύει με τα σκοτάδια, σαν ομίχλες με την ελπίδα, σαν το άδικο με την καλοσύνη και τον αλτρουισμό…
Ο "Όλιβερ Τουίστ" ως βιβλίο έχει χαράξει την παιδική μου μνήμη βαθιά, οι εικόνες αναπλάθονται πιστά με την ταινία και η μουσική διατρανώνει τα συναισθήματα, που γεννά ο ήχος και η εικόνα… Γι’αυτό και ο χείμαρρος λόγου από μεριάς μου!
Σας αφήνω να απολαύσετε το βασικό θέμα της ταινίας, που εκτελεί η αγαπημένη πιανίστα του Bax, Χάριετ Κοέν, με την οποία, όπως είπαμε είχε μια παθιασμένη ερωτική σχέση.
Arnold Bax: "Oliver Twist" / Harriet Cohen:
Λύπη και τρυφερότητα...θυμός και περηφάνια...σκοτάδι και θαμπή ηλιαχτίδα...κόλαση και ελπίδα για Παράδεισο...
Αντίθετα συναισθήματα, αντίπαλες δυνάμεις, που συγκρούονται, με το καλό τελικά να υπερτερεί και να διαμορφώνει την παιδική ψυχή μας!
Και πόσο επίκαιρο...Όσο κι αν αλλάζουν, εξελίσσονται και "προοδεύουν" οι εποχές, οι Όλιβερ δεν θα εκλείψουν γιατί τα σκοτάδια της ψυχής είναι σχεδόν ακατόρθωτο, αν δεν το θελήσουμε πραγματικά, να διαλυθούν.
Το cd player παίζει ξανά και ξανά …Η μελωδία, που ακούγεται ροδοπεριχυμένη, σού χαϊδεύει την καρδιά μ’ένα άγγιγμα βελούδο από φθινοπωρινό τριαντάφυλλο. Αναρριγεί η εσωτερική σου πλάση ιδιαίτερα στο άκουσμα κείνης της Canzonetta του δεύτερου μέρους ντυμένη τη μελαγχολία της σολ μινόρε.
Tchaikovsky: "Violin Concerto, Canzonetta"
Σολίστ ο Ντ. Όιστραχ
Πρόκειται για ένα έργο εκθαμβωτικής μουσικότητας, εξαιρετικά δημοφιλές και σατανικά δεξιοτεχνικό! Το Κονσέρτο για βιολί του Τσαικόφσκυ, που είναι και το μοναδικό του, κομψό σαν οπτασία, απόκρυφο σα μυστικός θησαυρός, μαγικό σαν παιδικό παραμύθι, εκρηκτικό σαν ερωτικό παραλήρημα…
Προήλθε σε στιγμή απόγνωσης κι εκτοξεύτηκε στη φήμη του χρόνου…
Είναι ένα από τα πιο δύσκολα κονσέρτα για βιολί που έχουν γραφτεί, έστω κι αν οι κριτικοί το αποδοκίμασαν περισσότερο από ό, τι το κοινό το χειροκρότησε στην πρεμιέρα!
Ντυμένο συναρπαστικές, πολύχρωμες λαϊκές φορεσιές της ρώσικης γης, ηχητικές αναπολήσεις της πατρίδας του συνθέτη καθώς όταν γράφτηκε τo 1878, ο Τσαϊκόφσκυ είχε ταξιδέψει στην Ελβετία, προκειμένου να αποδιώξει όλες τις κακές αναμνήσεις από τον αποτυχημένο γάμο του.
-Το Clarens, την εποχή που το επισκέφτηκε ο Τσαϊκόφσκυ-
Δραπέτευσε έξω απ’τη Γενεύη, αναζητώντας τη γαλήνη στο κουκλίστικο, παραλίμνιο Clarens, αφημένος στη νοητή γραμμή των ελβετικών οριζόντων, στην πλατωσιά του απείρου…
Μόνη συντροφιά η μαγεία της τέχνης του, που κάθε στιγμή τον έπαιρνε απ΄το χέρι να περπατήσουν στις όχθες της λίμνης, στα ατέρμονα μονοπάτια της έμπνευσης…
Ο Τσαϊκόφσκι με τον βιολονίστα Kotek
Ήταν αρκετοί και οι νέοι, που’χαν φτάσει στο Κλάρενς, προκειμένου να διδαχτούν απ’το μεγάλο ρώσο δάσκαλο. Ένας από τους μαθητές του στη σύνθεση, ο νεαρός βιολιστής Yosif Kotek.
Φάνηκε να τον συμπάθησε εξαρχής, ο συνθέτης. Τον ξεχώριζε, όχι μόνο για τις μουσικές του ικανότητες, αλλά και για κείνη την αβρότητα και την ευγένεια, που χαρακτήριζε κάθε του κίνηση.
Ο Yosef έγινε ο αγαπημένος του μαθητής και μάλλον η έλξη ήταν αμοιβαία. Η οικειότητα μεταξύ τους, με πειράγματα και φιλοφρονήσεις ήταν εμφανής.
Αποδεσμευμένος, μάλλον από τις ενοχές, που του είχε επιβάλλει για τη «φύση» του η ρωσική κοινωνία, ήταν η πρώτη φορά, που ο Πιοτρ ένοιωθε ελεύθερος να νοιώσει και να εκφραστεί…
Ήταν ξετρελαμένος με το νεαρό μαθητή του, που τον αποκαλούσε χαϊδευτικά «γάτο» μιας και το όνομά του, «Котик» στα ρωσικά είχε αυτή την ερμηνεία.
Του άρεσε να τον ακούει να παίζει βιολί και αφηνόταν για ώρες στις μαγικές δοξαριές του! Τον θαύμαζε τον Κότεκ, ο Τσαϊκόφσκυ! Τα συναισθήματά του γι’ αυτόν γέννησαν την επιθυμία να ασχοληθεί με τη σύνθεση ενός κονσέρτου για βιολί, κάτι που δεν είχε επιχειρήσει μέχρι τότε. Έγραφε με μεγάλο ενθουσιασμό! Οι μουσικές ιδέες εμφανίζονταν αστραπιαία κι απρόσκλητες… Ήταν το γιατρικό του απέναντι σε ό,τι γκρίζο και βαρύ συναισθηματικά είχε βιώσει.
Καθώς δεν γνώριζε βιολί, ο Yosif τον βοηθούσε με τα τεχνικά θέματα του οργάνου στη σύνθεση. Οι συμβουλές του, αν και νεώτερος ήταν χρήσιμες, καίριες και ακριβείς. Ιδιαίτερα στα σολιστικά μέρη, τού ήταν απαραίτητος προκειμένου να αποδοθεί στο έπακρο η ικανότητα του μαγικού αυτού τοξοτού.
«Πόσο στοργικά και με πόση γλυκύτητα ασχολείται με το κονσέρτο μου!
Ομολογώ χωρίς τον Kotek δεν θα ήμουν σε θέση να γράψω αυτό το έργο..
Κι όταν εκτελεί τα μέρη, που ολοκληρώνω, πόση ζωή φυσούν τα μαγικά του δάχτυλα
στους ήχους της φαντασίας μου!»,
έγραφε ο Τσαϊκόφσκυ στον αδερφό του, Ανατόλ…
Το κονσέρτο για Βιολί σε Ρε μείζονα, είναι ένα κονσέρτο άκρως δεξιοτεχνικό με κείνη τη μελιχρότητα, που μαρτυρά, (όσο κι αν ο Τσαϊκόφσκυ πάσχιζε να το κρύψει), το μέγεθος του πλατωνικού έρωτα που του είχε εμπνεύσει ο νεαρός βιρτουόζος μαθητής του.
Και κείνο το γλύκασμα κι η τρυφεράδα του δεύτερου μέρους…Πώς καθρεφτίζει όλο τον πόθο, την δίψα και την ερωτική επιθυμία του!!
[Πολλοί λένε πως οι δυο τους υπήρξαν εραστές…Τίποτα δεν αποδείχτηκε…
Μόνο φήμες…ανάκατες με τα νέφη στο θολό ουρανό του ελβετικού Κλάρενς…]
Το κονσέρτο ήταν έτοιμο μέσα σε λίγες μέρες. Ήθελε να το αφιερώσει στον Ιωσήφ, αλλά ένοιωθε να πνίγεται απ’ τον κλοιό των κουτσομπολιών για την ομοφυλοφιλία του …
«Μια αφιέρωση θα προκαλούσε σχόλια για την αληθινή φύση της σχέσης του με το νεότερο άντρα…», σκέφτηκε...
Μπορεί το μέρος της αφιέρωσης να έμεινε κενό, όμως οι οσμές της ηδονής και των ενστίκτων άφησαν το αποτύπωμά τους σ’ όποιον επιθυμεί ένα βαθύτερο αφουγκρασμό.
Tchaikovsky: Violin Concerto-ερμηνεύει ο Γιάσα Χάϊφετς:
Ο νεαρός βιολιστης Yosef Kotek πέθανε πάνω στην άνοιξή του! Ήταν μόλις 29 χρονών όταν τον έλιωσε η φυματίωση...
Η μοίρα, που παίζει ιδιότροπα παιχνίδια είχε γράψει το τέλος του Τσαϊκόφσκι μια μέρα σαν τη σημερινή, στις 6 Νοεμβρίου του 1893, ημερομηνία, που αν ζούσε ο Κοtek θα γιόρταζε τα 38α γενέθλιά του…
*****
Ο κινηματογράφος είχε όμως άλλα σχέδια… Όπως κάθε ιστορία που ζωντανεύει στο πανί του… Ο ρουμάνος σκηνοθέτης Radu Mihaileanu στη «Συναυλία» του, φωνάζει για την ελπίδα και το δικαίωμα στη δεύτερη ευκαιρία… Σε μια ταινία αφοπλιστικά χιουμοριστική, εξαιρετικά κεντημένη και ηδονικά ρομαντική, με μια ιδιάζουσα σινεφινέτσα πλάθει μια αξέχαστη ιστορία-μάθημα για ελπίδα και μη παραίτηση από τη ζωή.
Η θριαμβευτική επιστροφή και υποσχόμενη μελλοντική επιτυχία του πρωταγωνιστή έχει την ελπιδοφόρα ένδυση της μουσικής του Κονσέρτου για βιολί του Τσαϊκόφσκυ.
Ενας ρώσος μαέστρος έχει περάσει στην αφάνεια μετά από περίοδο ανυπέρβλητης δόξας και αιτία είναι το πάθος του για το ποτό.
Μια αναπάντεχη πρόταση για επανεμφάνιση στο πόντιουμ με την παλιά του ορχήστρα τού αναπτερώνει το ηθικό.
Είναι η δεύτερη ευκαιρία, που του δίνει η ζωή και αυτός οφείλει να εκμεταλλευτεί. Η επιστροφή στη μουσική σκηνή είναι η αναμέτρηση με το πεπρωμένο του.
Τα βήματα δειλά…Αμηχανία…ατολμία… Ορατή η επιφυλακτικότητά του για την έκβαση των κινήσεών του … Εγκλωβισμένος από φόβο, δεν αφήνεται στο κάλεσμα της μουσικής και της μοίρας του…
Η εμφάνιση του πρώτου μοτίβου τρεμάμενη… Τα πατήματα στο μπράτσο του βιολιού λανθασμένα…Ενοχλητικές παραφωνίες… Δαγκώματα χειλιών για το φιάσκο που καταφθάνει… Φάλτσα, ώσπου…η νεαρή βιολονίστρια αρχίζει να παίζει το κονσέρτο του Τσαϊκόφσκυ. Oι πρώτοι ήχοι, άσπρα σύννεφα σκεπάζουν τις πρότερες σκιές...
Οι αγάπες του Πιοτρ ανασαίνουν στο ηχείο του βιολιού… Τα σκιρτήματά του, λάβρα που ιδρώνει τα μέτωπα, κι ένα νοερό μελτεμάκι, που ακούει στο όνομα «kotik», δροσίζει το πυρωμένο σίδερο… Το κοινό παραληρεί… Αγάπης (έστω και απαγορευμένης) θρίαμβος... Πηγή αστείρευτη, του ωραίου βασίλισσα, των αιώνων κορώνα...
Η σκηνή από την ταινία «THE CONCERT» του Ράντου Μιχαϊλεάνου:
Carl Joseph Begas:"Ο Μέντελσον στην ηλικία των 12"
«Δεν θα μπορούσα να φανταστώ πιο ευτυχισμένη ζωή απ' αυτή που μου έτυχε»,
είχε παραδεχθεί, ο Φέλιξ Μέντελσον. Παρόλα αυτά, ο θάνατος τον βρήκε στην ηλικία των τριάντα οκτώ χρόνων από εγκεφαλική αιμορραγία μια μέρα σαν σήμερα, 4 Νοέμβρη του 1847.
Μεγαλωμένος σε ένα περιβάλλον πνευματικών ανθρώπων, απέκτησε εξαιρετική μόρφωση και μουσική παιδεία! Συνθέτης, βιρτουόζος πιανίστας και βιολιστής, υπήρξε ένα παιδί- θαύμα, «ένας άλλος Μότσαρτ», όπως έλεγε χαρακτηριστικά ο Γκαίτε, που τον είχε γνωρίσει μικρό παιδάκι. Ο Φέλιξ θεωρούσε τον Γκαίτε, μέντορά του σε θέματα κλασικής Λογοτεχνίας!
Πολύπλευρος, πολυτάλαντος, πολυταξιδεμένος! Εκτός από εξαίρετος μουσικός ήταν και εκπληκτικός ζωγράφος! Έφτιαχνε θαυμάσιες ελαιογραφίες και ακουαρέλες στις οποίες αποτύπωνε τις ταξιδιωτικές του αναμνήσεις, που συχνά γίνονταν έμπνευση για τις συνθέσεις του. Λάτρευε, όπως θα καταλάβατε τα ταξίδια, τα οποία είχε ξεκινήσει νωρίς με την οικογένειά του.
Σε ηλικία 12 χρόνων επισκέφτηκε την Ελβετία...Λουκέρνη, Ιντερλάκεν, Σαουφχάουζεν και καταρράκτες Ρήνου μαγεύουν τον καλλιτέχνη με τη απαράμιλλη φυσική ομορφιά τους και την μυστηριακή ατμόσφαιρα, που μετουσιώνεται με τα πινέλα του σε μοναδικές υδατογραφίες!
«View at Lucerne»...
«Picture from Interlaken»...
«The Rheinfalls near Schaffhausen»... (από: rheinfall.com)
Όταν ταξιδεύοντας στο αλπικό Έμμενταλ άκουσε σε γαμήλια τελετή ένα λαϊκό, ελβετικό τραγούδι, το ενσωμάτωσε στο σκέρτσο της «String Symphony No. 11», που φέρει τον τίτλο: «Schweizerlied».
Σε ρυθμό σκέρτσο, είναι και το τρίτο μέρος της «String Symphony No. 9», που ονομάζεται «la Swisse» και είναι εμπνευσμένο από το ελβετικό «yodeling*», για το οποίο έλεγε:
«Αυτό το είδος τραγουδιού, το κάπως τραχύ, ίσως να μην ακούγεται και τόσο ευχάριστα κλεισμένο μέσα σ'ένα δωμάτιο!
Όμως, στην ύπαιθρο, μοιάζει με την ηχώ, που αντιλαλεί το πανέμορφο αλπικό ελβετικό τοπίο!»
* Το yodeling αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της ελβετικής μουσικής παράδοσης, ένα είδος τραγουδιστικού λαρυγγισμού.
Χαρακτηρίστηκε ως "Βασιλιάς του μπελκάντο"! Ο Βιντσέντζο Μπελίνι γεννήθηκε σαν σήμερα, 3 Νοέμβρη 1801 στην Κατάνια της Σικελίας και το έργο του διακρίνεται για την μελωδικότητα, το βαθύ συναίσθημα, το πάθος και το ρομαντισμό του! Ένας συνθέτης ελεγειακός, τρυφερός, με βαθειά αισθαντικότητα και μελαγχολική χάρη!
Μάστορας ο Μπελίνι, ιδιαίτερα στις άριές του, καταφέρνει μια απλή δομικά μελωδία να τη μεταμορφώνει σε παραληρηματικό σχήμα έκφρασης, γεμάτο πάθος! Κι αυτό είναι το ιδεώδες της τέχνης του ...Το να δίνει διάσταση ποιητική στη μουσική του δημιουργώντας μια συνταρακτική ατμόσφαιρα!
Πέρα από τη "Νόρμα" του, που στέκεται στην κορυφή του παγκοσμίου οπερατικού ρεπερτορίου, με συγκινεί ιδιαίτερα το ονειρικό τοπίο της ψυχής της "Υπνοβάτιδάς" του!
Η όπερα "La sonnambula-Υπνοβάτις" του Μπελλίνι, χαρακτηρίζεται από μια βαθειά αισθαντική μουσική, τρυφερή και συνδυασμένη με στοιχεία μελαγχολίας, σχεδόν ελεγειακού ύφους.
Η υπόθεση της όπερας διαδραματίζεται σε ένα ελβετικό, παραλίμνιο χωριό, η δράση της τοποθετείται στις αρχές του 19ου αιώνα κι έχει πρωταγωνίστρια μια αγνή και αθώα ορφανή, την Αμίνα, που υπνοβατεί.
Giuditta Pasta σαν Amina από την πρεμιέρα του 1831
Αρκετές οι ερωτικές αντιζηλίες , οι συκοφαντίες και δολοπλοκίες, που σίγουρα τις γνωρίζετε, φαντάζομαι...
Ώσπου μια μέρα γνωρίζει τον μεγάλο έρωτα και "θεραπεύεται" από τις κρίσεις υπνοβασίας.
H όπερα πρωτοπαρουσιάστηκε στο Μιλάνο το 1831 και τον πρωταγωνιστικό ρόλο ερμήνευσε η περίφημη Τζιουντίτα Πάστα, περίφημη σοπράνο της εποχής, με άψογη τεχνική και όγκο φωνής, απαραίτητα στοιχεία γι'αυτόν τον απαιτητικότατο ρόλο. Εκστατική, εσωστρεφής, με εκπληκτική ευλυγισία στην υψηλή περιοχή, η Πάστα, μια δεξιοτέχνις κολορατούρα, που αν και πολλές φορές εκτίθεται ασυνόδευτη ορχηστρικά σε πολλά μέρη του έργου, καταφέρνει να αναδείξει μια φωνητική ηδύτητα και ποιότητα!
Λέγεται πως για να εμπνευστεί τις μελωδίες στην βουκολική, τρυφερή "sonnambula", ο Μπελλίνι πήγε στη λίμνη Κόμο και κάθε πρωί έκανε βαρκάδα, προκειμένου να καταγράφει στη μνήμη του τους ήχους της φύσης, το βόμβο των νερόμυλων και τα λαϊκά τραγούδια των γυναικών, που έπλεναν στις όχθες της.
Τέτοια λαϊκά στοιχεία διακρίνουμε στο χορωδιακό της έναρξης: "In Elvezia non v’ha rosa":
"Στην Ελβετία δεν υπάρχει τριαντάφυλλο
πιο φρέσκο και ευωδιαστό απ'την Αμίνα
Το πρωινό είναι τ'αστέρι
που εκπέμπει μόνο φως!Φως κι αγάπη!
Σεμνή...ντροπαλή...αληθινή
αθώα σαν περιστέρι
κι όμορφη...αχ, πόσο όμορφη!!"
Το σκηνικό της πρώτης πράξης, όπου ακούγεται το χορωδιακό
"In Elvezia non v’ha rosa"
Ο Μπελίνι πέθανε σε ηλικία 34 χρονών.
Στην κεντρική πλατεία της Κατάνια έχει τοποθετηθεί ο ανδριάντας του, από λευκό μάρμαρο, πάνω σε μια βάση εφτά επιπέδων (σύμβολα των 7 μουσικών φθόγγων), σε σχήμα κόλουρης πυραμίδας.
Περιμετρικά στέκουν τέσσερεις αλληγορικές φιγούρες από τα δημοφιλέστερα μελοδράματά του:
Νόρμα, Πειρατής, Πουριτανοί και Υπνοβάτις.
Στον τάφο του, στη Σικελική Κατάνια είναι χαραγμένοι οι στίχοι:
"Ah! non credea mirarti Si presto estinto, o fiore-
Λουλούδι μου, δεν περίμενα να σβήσεις τόσο σύντομα!"
Είναι οι στίχοι με τη μουσική σημειογραφία τους από την άρια
"Ah! non credea mirarti",
που είναι η τελευταία άρια της Αμίνα από την Υπνοβάτιδα.
Ah! non credea mirarti
Sì presto estinto, o fiore;
Passasti al par d'amore,
Che un giorno sol durò.
Potria novel vigore
Il pianto mio recarti...
Ma ravvivar l'amore
Il pianto mio non può.
-Η λεπτομέρεια με το στίχο-
Aκούμε την άρια από την τηλεοπτική μεταφορά της όπερας για τη RAI με την Άννα Μόφφο, παραγωγής του 1956:
.jpg)
