Άγιος Σεβαστιανός: υπογραμμίζοντας την ομορφιά της πίστης και της θυσίας...

Τη μνήμη του Aγίου Σεβαστιανού γιορτάζουν οι Δυτικοί σήμερα, 20 Ιανουαρίου (από την Ορθόδοξη Εκκλησία τιμάται στις 18 Δεκεμβρίου) ενός από τους Μάρτυρες της Εκκλησίας που έζησε στο Μεδιόλανο στα χρόνια του Διοκλητιανού και θανατώθηκε με ξεχωριστά σκληρό τρόπο, ρίχνοντας βροχή τα βέλη πάνω στο γυμνό σώμα του...

Στην τέχνη απεικονίζεται συνήθως δεμένος σε κίονες ή δέντρο και καρφωμένος με βέλη και αποτελεσε δημοφιλές θέμα για τους καλλιτέχνες. 

Αριστουργηματικά έργα έχουν δώσει οι Μποτιτσέλι, Τιτσιάνο, Ρούμπενς, Θεοτοκόπουλος, Μπελίνι, Γκουίντο Ρένι ο οποίος ζωγράφισε επτά φορές το θέμα, όπως και ο Αντρέα Μαντένια, τρεις φορές... 

Egon Schiele: Αυτοπροσωπογραφία ως Άγιος Σεβαστιανός

Στη σύγχρονη εποχή ξεχωρίζει η αυτοπροσωπογραφία του Εγκον Σίλε, που φιλοτέχνησε για μια αφίσα για έκθεση των έργων του, βασιζόμενος στην παράδοση του Αγίου Σεβαστιανού ως σύμβολο του καλλιτέχνη που υποφέρει από τους πόνους της καλλιτεχνικής δημιουργίας. 

Ο ζωγράφος "επεξεργάζεται τελετουργικά" τον εαυτό του σε ένα εμπύρετο εικαστικό παραλήρημα.

Η φιγούρα εμφανίζεται καχεκτική, αποστεομένη, με τον ιδιαίτερο, εκκεντρικό τρόπο απεικόνισης του Σίλε, που απογυμνώνει την ομορφιά από κάθε τι εξωραϊστικό, με τρόπο αριστοτεχνικά βέβηλο!
Απεικονίζει τον εαυτό του ως Σεβαστιανό, που δέχεται τα βέλη-πινέλα στο κορμί του και υποφέρει από την ανάγκη εκπλήρωσης του χρέους προς την τέχνη, όπως ο Άγιος υποφέρει, εκπληρώνοντας με τον προσωπικό του πόνο το χρέος του απέναντι στους ανθρώπους.

Ήταν το 1944 όταν ο ιταλοαμερικανός συνθέτης Gian Carlo Menotti δέχτηκε παραγγελία να συνθέσει μουσική μπαλέτου για μια παραγωγή των Ballets Russes με θέμα εμπνευσμένο από το Μαρτύριο του Αγίου Σεβαστιανού.

Η πλοκή δεν ήταν απευθείας αποτύπωση-περιγραφή του βίου και του μαρτυρίου του Αγίου, αλλά ο θεατής εύκολα διακρίνει τους συμβολισμούς-παραλληλισμούς στο ιδιαίτερο σχετικά με το όνομα του χαρακτήρα του τίτλου και τη μοίρα του.

Η υπόθεση περιστρέφεται γύρω από έναν μαυριτανό σκλάβο ονόματι Σεβαστιανό, που ζει στην αυλή ενός Ανατολίτη πρίγκιπα. Εκεί, ερωτεύεται μια παλλακίδα, η οποία όμως δεν ανταποκρίνεται καθώς αγαπά και αγαπιέται από τον αφέντη της. Οι αδερφές του πρίγκιπα που δεν εγκρίνουν αυτή τη σχέση, της κλέβουν το πέπλο μέσω του οποίου τής κανουν μάγια για να προκληθεί ο θάνατός της. Τυλίγουν μ'αυτό ένα κέρινο ανθρώπινο ομοίωμα και το τρυπούν με βελόνες... Ο Σεβαστιανός όμως που έχει αντιληφθεί την αμαρτωλή πράξη τους, καταφέρνει να απομακρύνει το κέρινο ομοίωμα και να τυλιχτεί εκείνος με το πέπλο. Ετσι, σώζεται η αγαπημένη του, η οποία ζει ευτυχισμένη για πάντα με τον πρίγκιπά της.

Για όσους δεν γνωρίζουν καλά το συνθέτη, ας τονίσουμε πως από πολλούς έχει χαρακτηριστεί "σύγχρονος Βάγκνερ", καθώς όπως και ο Ρίχαρντ -εκτός από τη μουσική- έγραφε και το λιμπρέττο για όλες τις όπερες του.Oμως και η μουσική του για άλλα είδη είναι εξίσου αξιοπρόσεκτη.

Ο Μενότι στον "Sebastian" του δίνει μια παρτιτούρα εκφραστικού λυρισμού, ποτισμένη το ρομαντισμό που απαιτεί η υπόθεση, ακολουθώντας φυσικούς ρυθμούς, με τρόπους που τονίζουν τις έννοιες του κειμένου και υπογραμμίζουν τη δραματικότητά του.

Νύξεις βερισμού είναι διακριτές και μουσικές χροιές Πουτσίνι, εμφανείς. Ο Μενότι, παρότι σύγχρονος δημιουργός, απορρίπτει την αισθητική της ατονικότητας και η έμπνευσή του ξεδιπλώνεται με φλογερές και ρομαντικές πινελιές, κινούμενος σε στυλ και ύφος -όπως γράφτηκε- "σαν Ιταλός Προκόφιεφ".

Κι ενώ ο βίος του Αγίου δεν αναφέρεται πουθενά, ωστόσο παραμένει κυρίαρχη η εικόνα του υπογραμμίζοντας το ηρωικό σθένος, την ομορφιά της πίστης, της ειλικρινούς αγάπης, της θυσίας.


Σήμερα δεν εκτελείται τόσο το μπαλέτο, όσο μια Σουΐτα επτά κινήσεων, την οποία θα απολαύσουμε υπό τη διεύθυνση του Leopold Stokowski και τη Συμφωνική ορχήστρα του NBC.

Gian Carlo Menotti : "Sebastian Suite"

1. Εισαγωγή

2. Barcarolle

3. Baruffa (Street Fight)

4. Cortège

5. Sebastian's Dance

6. Dance of the Wounded Courtesan

7. Pavane

Παλαιότερα κείμενα με αφορμή τον Άγιο Σεβαστιανό μπορείτε να διαβάσετε εδώ και εδώ.

Cafe Tortoni, ένα ιστορικό καφέ στο Μπουένος Άιρες...

Αλήθεια, εσείς θα περιμένατε σε μεγάλη ουρά πάνω από μία ώρα προκειμένου να επισκεφτείτε ένα καφέ;

Μμμμ... Ίσως και όχι, αν κρίνω από τους περισσότερους του ταξιδιωτικού γκρουπ μας που στη θέα των τριάντα (και βάλε) μέτρων ανθρώπινης ουράς έξω από το Καφέ Τορτόνι, έκαναν μεταβολή αναζητώντας άλλο χώρο να γευτούν τον καφέ τους... Λες κι αυτό ήταν το ζητούμενο, ο καφές...

Μην είμαι όμως τόσο αυστηρή γιατι όντως εκείνη η μέρα στο Μπουένος Άιρες ήταν πιεστική και αληθεύει πως ήμασταν όλοι πολύ κουρασμένοι. Γυρνούσαμε από τις 9 το πρωί από τη μια συνοικία στην άλλη, από θέατρα σε μουσεία κι από πλατείες σε ιστορικά βιβλιοπωλεία. Ετσι δεν τους παρεξηγώ -μαζί και τον συμβίο μου- που δεν ακολούθησαν και αρνήθηκαν να στηθούν όρθιοι για -άγνωστο-  πόση ώρα.

Εγώ και η Λίτσα είμαστε όμως επίμονες, πεισματάρες και υπομονετικές.

Πώς να ξεπεράσεις αυτόν τον πειρασμό; Γιατί πειρασμό αποτελεί αυτό το καφέ, το παλαιότερο στην Αργεντινή, με πλουσιότατη ιστορία και τους τουριστικούς οδηγούς να το κατατάσσουν ανάμεσα στα δέκα πιο όμορφα καφέ "χαρακτήρος" στον κόσμο...

Εξάλλου δεν ήταν για μένα η πρώτη φορά που ξεροστάλιασα για κάτι παρόμοιο.
Μπορώ να ξεχάσω την ατέλειωτη ουρά στο Βιεννέζικο καφέ Ζάχερ και μάλιστα υπό βροχήν;;...Ή την ορθοστασία πλέον του μισάωρου στο καφέ Γκρέκο και το Βενετσιάνικο καφέ Φλοριάν;...
Λίγο καλύτερα ήταν τα πράγματα στην Αγ. Πετρούπολη και το Λογοτεχνικό Καφενείο Πούσκιν, στο Μπραζιλέιρα της Λισαβόνας και το Καφέ New York της Βουδαπέστης, που σταθήκαμε κάπως πιο τυχεροί...

Όμως, αν τελικά δεν καταφέρεις την επίσκεψη σε τέτοιους χώρους σε ευρωπαϊκές πόλεις, σκέφτεσαι πως είναι -λόγω κοντινών αποστάσεων- πολύ πιθανό να υπάρξει δεύτερη ευκαιρία σε μελλοντικό ταξίδι, όπως και προσωπικά μού έχει συμβεί.
Μα εδώ, στο άλλο ημισφαίριο, την άλλη άκρη της γης κυριολεκτικά, ξανάρχεσαι; 

Μάλλον όχι, οπότε τα βάζεις κάτω... Τα ζυγίζεις ... και θέτεις το ερώτημα στον εαυτό σου ξέροντας εκ των προτέρων την απάντηση:
-Φεύγεις και το χάνεις, ή υπομένεις και βιώνεις την εμπειρία της επίσκεψης;

Οπως θα καταλάβατε, έπραξα το δεύτερο. Όχι μόνη μου. Εγώ και η Λίτσα, χωρίς συζύγους (που αλαφρωμένοι εμφανώς από την απόφασή τους πήγαν να ρίξουν τον υπνάκο τους στο ξενοδοχείο, αφήνοντάς μας τις τρελές να σουλατσάρουμε αδιακρίτως...)

Εδώ, ίσως έχει τη σημασία του να θίξω το θέμα της τύχης, που μας ευνόησε..Βέβαια όπως έλεγαν οι πρόγονοί μας "συν Αθηνά και χείρα κίνει"...Τέλος πάντων...
Επανέρχομαι λοιπόν.

Η ουρά ξεπερνούσε τα τριάντα μέτρα, έξω από το ιστορικό καφέ του Μπουένος Άιρες. Ομως καθώς όποιος επιμένει και τολμά, νικά, έτσι έφτασε η στιγμή κι άνοιξε η βαριά ξύλινη πόρτα κι εμφανιστηκε ο κομψός νεαρός σερβιτόρος που κάλεσε τους έχοντες σειράν να εισέλθουν. Μαζί με μια ομάδα Βραζιλιάνων με τους οποίους κουβέντα την κουβέντα είχαμε γίνει φιλαράκια στην είσοδο περιμένοντας, μπήκαμε όλοι μαζί μέσα ως γνώριμοι από παλιά.... 

Το καφέ έχει μια ξεχωριστή εκλεπτυσμένη ατμόσφαιρα που θυμίζει καφέ μπιστρό των Παρισίων. Εξάλλου ήταν ενας γάλλος μετανάστης που το διακόσμησε και το λειτούργησε περίπου στα 1850 με πρότυπα αυτά τα Παριζιάνικα καφέ.
Νιώθεις πως ο χρόνος έχει σταματήσει, καθώς το καφέ έχει διατηρήσει την αρτ νουβό διακόσμησή του. Τραπέζια από ξύλο και μάρμαρο, εντυπωσιακοί μα όχι κραυγαλέοι πολυέλαιοι και λάμπες Tiffany διαχέουν το φως τους ανάμεσα σε στιβαρές κολώνες βαμμένες σε ζεστό μπορντώ χρώμα. Το προσφιλές στέκι της αργεντίνικης κοινωνικής ελίτ διακοσμούν κομψοί μπιζουτέ καθρέπτες με διακριτικά σκαλιστές ξύλινες κορνίζες, ενώ πολλά αυθεντικά ζωγραφικά έργα τέχνης φιλοτεχνημένα απο ντόπιους καλλιτέχνες καλύπτουν τους τοίχους...

Στη μέση της μεγάλης σάλας βρίσκεται το δρύινο μπαρ. Με βάση το ξύλο έχουν κατασκευαστεί τα σκαμπό και οι καρέκλες, ενώ τα τραπέζια είναι όπως προείπα από μάρμαρο, στην κλασική φόρμα του παραδοσιακού καφενείου.

Το εσωτερικό αναδύει μεγαλοπρέπεια και την προσοχή σου τραβά η με ωραία φλοράλ σχέδια και γεωμετρικά μοτίβα γυάλινη οροφή Τίφανι. Τίφανι είναι και μια συλλογή επιτραπέζιων λαμπών που κοσμούν τη δεξιά γωνιά της σάλας... Η αισθητική αρτ νουβό κυριαρχεί και οι θαμώνες μοιάζουν ιδιαίτερα γοητευμένοι, με τους περισσότερους να τραβούν φωτογραφίες με τα κινητά τους. Όλα αποτυπώνουν ένα χαλαρό στυλ, τη διάθεση και την αίσθηση της ζωής της αργεντίνικης πρωτεύουσας. Δίπλα ένα δωμάτιο γεμάτο βιβλία και αναμνηστικά τοποθετημένα πανω στα ράφια. Όλος ο χώρος διακοσμημένος με λογής αντικείμενα – φωτογραφίες, τρόπαια, παλιές διαφημιστικές αφίσες πορσελάνες, κούπες, φωτιστικά, ζωγραφικά και γλυπτά έργα τέχνης..

Θεωρώ πως αυτό που συνεπαίρνει τον επισκέπτη-ταξιδευτή είναι η διατήρηση της αρχικής διακόσμησης, που προσδίδει στο χώρο αυθεντικότητα κυρίως, κι ενώ κάποιος θα το έλεγε ακόμα και παλιομοδίτικο, διατηρεί ωστόσο το αριστοκρατικό στυλ και τον αστραφτερό του χαρακτήρα. Μια παρελθούσα κατάσταση που αποκτά μέσω της πατίνας του χρόνου την σπουδαιότητα της ιστορικότητας αχρηστεύοντας κάθε αισθητική θεωρία.

Τη δεκαετία του '20 αποτέλεσε φιλολογικό-μουσικό σαλόνι μιας ομάδας ανθρώπων του πνεύματος και των τεχνών. Από τότε, καθιερώθηκε να συχνάζουν εδώ Αργεντίνοι διανοούμενοι και οι φίλοι τους, ανάμεσά τους ο συγγραφέας Χόρχε Λουίς Μπόρχες, ο συνθέτης του τάνγκο Κάρλος Γκαρντέλ, η ποιήτρια Αλφονσίνα Στόρνι, αλλά και ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, ο βιρτουόζος πιανίστας Άρθουρ Ρουμπινστάιν, ο Ιταλός νομπελίστας δραματουργός Πιραντέλο, ο Αϊνστάιν, ο Κόπολα ακόμα και ο βασιλιάς της Ισπανίας Χουάν Κάρλος.


Στο χώρο δίπλα στη σκάλα για το υπόγειο που λειτουργεί ως αίθουσα τάνγκο, οι σημερινοί ιδιοκτήτες του Καφέ Τορτόνι τιμητικά έχουν στήσει ένα τραπέζι με τα κέρινα ομοιώματα των τριών σπουδαίων Αργεντίνων θαμώνων του ιστορικού καφέ:

Από αριστερά προς τα δεξιά: Μπόρχες, Γκαρντέλ και Αλφονσίνα Στόρνι.
Στη φωτογραφία εξωφύλλου τέρμα δεξιά, δίπλα στον αγαπημένο Μπόρχες βλέπετε και μένα. Ήρθα στην παρέα τους. Απρόσκλητη....Μόνο για να φωτογραφηθώ... Ελπίζω να μη θύμωσαν...

Την απέναντι μεριά της σκάλας κοσμούν μπρούτζινα μπούστα τους μαζί με κείνα των Πιραντέλο και Xoυάν Φιλιμπέρτο, αργεντίνου βιολονίστα και συνθέτη τάνγκο, όπως διαβάζω στη βάση του γλυπτού.Δεν τον γνώριζα(ντροπή μου...), τον αναζήτησα αυτές τις μέρες και εχω κολλήσει, ομολογώ...

Ημουν ενθουσιασμενη! Κυρίως για το δέος που με διακατείχε στη σκέψη πως στο χώρο περνούσαν τη χαλαρή, αλλά και δημιουργική τους ώρα προσωπικότητες που σέβομαι και θαυμάζω.

Φωτογράφιζα πιθανώς με το στόμα ανοιχτό γιατί οι σερβιτόροι δίπλα μου με κοιτούσαν παράξενα. Ποιος νοιαζόταν όμως; Ετσι κοιτούσαν τους περισσότερους "τρελούς" που είχαν μπει εκεί μέσα, το πιθανότερο για τον ίδιο σκοπό με μένα...
Ούτε τα τσούρος δεν έφαγα...Δεν βαριέσαι, σκέφτηκα... Αρκεί που έμεινα με το διάπλατο χαμόγελο στο πρόσωπό μου.Κι ήμουν έτσι -όπως φαίνεται- για πολλή ώρα, τόση που όταν χρειάστηκε να μαζέψω τους μύες, ένοιωθα τον οξύ πόνο στα μάγουλά μου…
Αξιζε όμως, κι αυτό ήταν το σπουδαίο...
Η τελευταία ματιά μου πριν αποχωρήσω κυμάνθηκε πανοραμικά... Το φως έπεφτε κίτρινο, ζωογόνο,  αναδεικνύοντας το ελάχιστο σε μέγιστο, ξεπλένοντας την ατμόσφαιρα από κάθε περιττό, κρατώντας το ουσιώδες...