Εντερλέζι, καλωσήρθες άνοιξη!

 

Σήμερα η καλημέρα έρχεται δια στόματος, Γκόραν Μπρέγκοβιτς!

Ο αγαπημένος συνθέτης γείτονας Σέρβος γεννήθηκε σαν σήμερα 22 Μαρτίου 1950.

"...Η μουσική εμφανίστηκε στον πλανήτη πριν διαμορφωθούν οι γλώσσες και αυτό σημαίνει ότι μπορεί να γίνει κατανοητή εξίσου άνετα από έναν Θιβετιανό,ένα Σέρβο ή από έναν Έλληνα... 
Την καλή μουσική την καταλαβαίνουν όλοι. Δεν ακούμε μουσική με γνώμονα την εθνικότητά μας. 
Αν είσαι καλός, τα σύνορα ποτέ δεν θα αποτελέσουν εμπόδιο.
Οι νότες έχουν τη δύναμη να προσπερνούν τα σύνορα"
(ΓΚ.ΜΠΡΕΓΚΟΒΙΤΣ)


Κι αφού χτες, 21 Μάρτη, έγινε και επίσημα η είσοδος στην Άνοιξη με την εαρινή ισημερία, η συνάντησή μας με τον αγαπημένο βαλκάνιο μουσικό γίνεται με το "ΕΝDERLEZI".

«Enderlezi», είναι μια γιορτή της άνοιξης, ξεχωριστής σημασίας για τους τσιγγάνους Ρομά στα Βαλκάνια.
Πήρε το όνομά της από μια τσιγγάνικη φυλή,που συνήθιζε να κάνει τελετές για τον ερχομό της εποχής των λουλουδιών και της αναγέννησης…Σήμερα, αυτή η γιορτή γίνεται του Αγίου Γεωργίου που γιορτάζεται στις 6 Μαΐου (αφού στις περισσότερες σλαβικές χώρες εξακολουθούν να χρησιμοποιούν το παλαιό ημερολόγιο) .

Κάποια παραδοσιακά έθιμα είναι ο στολισμός του σπιτιού με λουλούδια για τον ερχομό της άνοιξης και το πλύσιμο των χεριών με νερό από τα πηγάδια των εκκλησιών.
Ανήμερα της γιορτής, συνηθίζεται στο γεύμα, το ψήσιμο ενός αρνιού, ενώ απαραίτητη θεωρείται η συνοδεία μουσικής.
Η παράδοση θέλει οι κάτοικοι να ανάβουν μεγάλες φωτιές σε κεντρικές πλατείες και να ξεπλένουν τις αμαρτίες σε λίμνες και ποτάμια,ενώ καίνε ένα αχυρένιο ομοίωμα του χειμωνιάτικου μαρασμού!
Η παραδοσιακή τσιγγάνικη μελωδία Enderlezi ενορχηστρώθηκε από το Σέρβο συνθέτη στο έργο του "Ο ΚΑΙΡΟΣ ΤΩΝ ΤΣΙΓΓΑΝΩΝ", που ντύνει μουσικά την ομώνυμη ταινία του Κουστουρίτσα.

"Όλοι οι φίλοι μου χορεύουν το "όρο" (χορό)!

γιορτάζουν τη μέρα! 

Όλοι οι Ρομά, μαμά, μπαμπά, γιορτάζουν τη φύση! 

Εντερλέζι, Εντερλέζι

Όλοι οι Ρομά, μαμά, σφάζουν αρνιά 

Αλλά εγώ ο φτωχός κάθομαι χώρια

Μια ημέρα των Ρομά, 

η μέρα μας Ederlezi! ... 

Καλώς ήρθες Άνοιξη!"

Το κείμενο έχει δημοσιευτεί στην κοινότητα The Mythologists και στο ηλεκτρονικό περιοδικό iporta.gr






Ath Samaras22 March 2020 at 01:16

ΠΡΑΓΜΑΤΙ: Την καλή μουσική την καταλαβαίνουν όλοι. Και η συγκεκριμένη είναι ΚΑΛΗ..!



Λινα22 March 2020 at 01:23

Υπεροχο Ελπιδα..❤

Σβιάτοσλαβ Ρίχτερ, ο αετός...

Tο φετινό (2015)γραμματόσημο που εξέδωσε η Ουκρανία για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Σ. Ρίχτερ

Είναι ένας καλλιτέχνης-μύθος, τοποθετημένος στο υψηλότερο βάθρο, στην κορυφή της πιανιστικής τέχνης!Θαυμάστηκε για την εκπληκτική δεξιοτεχνία του και τη δύναμη της έκφρασής του, παρότι στα πρώτα χρόνια εμφανίσεών του  χαρακτηρίστηκε από πολλούς κριτικούς ως "άμουση μηχανή".
Όμως στη συνέχεια τα πλήθη των φιλόμουσων στάθηκαν εκστατικοί απέναντί του!
Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά τί ήταν τελικά αυτό που τους μάγεψε στην πορεία;
Η μεγαλοφυΐα του ρώσου καλλιτέχνη;...Ήταν η αποθέωση του απόλυτου;...Η ενστικτώδης αυτοπειθαρχία του; Ήταν ταλέντο που παρασυρόταν και παρέσυρε συγχρόνως;
Κανείς δεν γνωρίζει...Ίσως όλα και άλλα τόσα μαζί...

Πρόκειται για τον κορυφαίο, Σβιάτοσλαβ Ρίχτερ:

Falk Robert: "Portrait of Sviatoslav Richter"
Pushkin Μuseum

"Ο ερμηνευτής στην πραγματικότητα μεταφέρει κατά γράμμα τις προθέσεις του συνθέτη. Δεν προσθέτει κάτι που δεν υπάρχει ήδη στο έργο. Αν είναι ταλαντούχος, μας επιτρέπει να ρίξουμε μια φευγαλέα ματιά στην αλήθεια του έργου, το οποίο είναι από μόνο του κάτι ιδιοφυές που αντανακλάται πάνω του. Δεν θα έπρεπε λοιπόν ο μουσικός να κυριαρχεί στη μουσική αλλά να χάνεται μέσα σε αυτή...[...]
Δεν είμαι εντελώς ηλίθιος, αλλά είτε από αδυναμία είτε από τεμπελιά δεν έχω ταλέντο στη σκέψη. Ξέρω μόνο πως να αντικατοπτρίζω, είμαι καθρέφτης [...] η λογική δεν υπάρχει για μένα[...] 
Αιωρούμαι στα κύματα της τέχνης και της ζωής και ποτέ δεν ξέρω πως ακριβώς να διαχωρίσω τι ανήκει στο καθένα και τι είναι κοινό και στα δύο. Η ζωή ξετυλίγεται μπροστά μου σαν ένα θέατρο που παρουσιάζει μια σειρά κάπως εξωπραγματικών συναισθημάτων, ενώ τα αντικείμενα της τέχνης είναι πραγματικά για μένα και πάνε κατευθείαν στην καρδιά μου".

Σήμερα συμπληρώνονται εκατό χρόνια από τη γέννηση του Σβιάτοσλαβ Ρίχτερ. Είδε το πρώτο φως της ζωής στο Ζιτομίρ της Ουκρανίας στις 20 Μαρτίου 1915.

 Καταγόταν από οικογένεια με γερμανικές ρίζες. Ο πατέρας του ήταν πιανίστας - αυτός άλλωστε υπήρξε και ο πρώτος του δάσκαλος - και η μητέρα του ερασιτέχνις μουσικός, από τις πρώτες θαυμάστριες του Ντεμπυσί και του Σκριάμπιν. Εκτιμώντας το εξαιρετικό ταλέντο του οι δάσκαλοί του τον ώθησαν να συνεχίσει τις σπουδές του στη Μόσχα, πράγμα το οποίο έκανε μελετώντας δίπλα στον περίφημο δάσκαλο της εποχής, Χάινριχ Νόιχαους. Λίγα χρόνια αργότερα ο τελευταίος παραδεχόταν ότι στην πραγματικότητα δεν είχε τίποτε παραπάνω να διδάξει στον Ρίχτερ. Σύντομα ολόκληρος ο κόσμος γινόταν κοινωνός της συγκίνησης, που μετέδιδε η τέχνη του.

Συγκεκριμένα η τοποθέτηση του Νόιχαους:

"Ηταν μοναδική η ικανότητα του Ρίχτερ να συλλαμβάνει το όλον, μα συγχρόνως να μην χάνει τίποτε από τις λεπτομέρειες της σύνθεσης. Κάλλιστα θα τον συνέκρινα με αετό που πετώντας από μεγάλο ύψος μπορεί να αγναντέψει μέχρι το βάθος του ορίζοντα εστιάζοντας μέχρι τη μικρότερη λεπτομέρεια του τοπίου".



To παραπάνω σκίτσο-πορτραίτο του Ρίχτερ είναι του ρώσου ζωγράφου και φίλου του, Robert Falk. 
"Θυμάμαι εκείνη την εποχή" -θα πει αργότερα ο Ρίχτερ- "τον Ρόμπερ ευγενικό και υποστηρικτικό να με ενθαρρύνει και να με καθοδηγεί στην επιθυμία μου να ζωγραφίσω. Με "σκηνοθέτησε" στη σοφίτα του με την υπέροχη θέα στο Κρεμλίνο και τον ποταμό Μόσχοβα...Πόζαρα...έγινα για μια φορά το μοντέλο του... Όταν κουραζόμασταν, μοντέλο και καλλιτέχνης, παίζαμε μουσική.Εκείνος, ήταν κρυφό ταλεντάκι...Έπαιζε πιάνο από μικρός και φιλοδοξούσε σπουδές στο Ωδείο...Τον κέρδισε όμως η ζωγραφική"

Ο Σβιατοσλάβ Ρίχτερ τιμήθηκε με τις υψηλότερες διακρίσεις!
Οταν έπαιζε, το κοινό κυριολεκτικά κρατούσε την αναπνοή του προσηλωμένο στον άνθρωπο που έκανε το θαύμα της μουσικής, πραγματικότητα!

Σχετικά με τις εκτελέσεις του έλεγε: "... Δεν παίζω για το κοινό, παίζω για τον εαυτό μου.Αν εγώ  ικανοποιούμαι από την ερμηνεία, τότε και το κοινό είναι ικανοποιημένο".

Ο Βλαντίμιρ Χόροβιτς τον θαύμαζε απεριόριστα. Είχε μάλιστα δηλώσει πως: "από τους Ρώσους πιανίστες, του άρεσε μόνο ένας, κι αυτός ήταν ο Ρίχτερ".
Ο Σοστακόβιτς τον χαρακτήρισε: "εξαιρετικό φαινόμενο, με τεράστιο ταλέντο που κλονίζει και συναρπάζει τον ακροατή", ενώ ο Γκλεν Γκουλντ τον αποκάλεσε : "έναν από τους ισχυρότερους φορείς επικοινωνίας που έχει δημιουργήσει ο κόσμος της μουσικής στη σύγχρονη εποχή".

Ο Ρίχτερ εμφανίστηκε και ως "ηθοποιός" στο ρόλο του βιρτουόζου Φραντς Λιστ σε σοβιετική ταινία για τον Γκλίνκα, με καλές κριτικές:

Eκτός από τη μουσική, ο Ρίχτερ είχε και άλλα καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα από νωρίς. Αγαπούσε τη λογοτεχνία και την ποίηση. Μάλιστα έγραφε ποιήματα,όπως επίσης ήταν ταλαντούχος και στην εικαστική τέχνη.

Στο παρακάτω βίντεο μπορείτε να θαυμάσετε το ταλέντο του στη ζωγραφική.Τα εικαστικά έργα του συνοδεύονται από την εκτέλεση του Ρίχτερ στη Σπουδή σε Μι μείζονα του Σκριάμπιν, για τον οποίο ο πιανίστας συνήθιζε να λέει πως: "δεν είναι το είδος του συνθέτη που μπορείς να ακούς καθημερινά, αλλά σίγουρα ειναι το θεσπέσιο λικέρ, που κανείς μπορεί να πίνει και να απολαμβάνει περιοδικά, ένα ποιητικό ναρκωτικό, ένα εύθραυστο, αλλά ανεκτίμητης αξίας, κρύσταλλο":

"Richter's paintings - Scriabin Etude Op 8. No 5"

"Ρίχτερ-Ροστροπόβιτς στο Φεστιβάλ  Εδιμβούργου,  1964
ερμηνεύοντας  τις "Cello Sonatas" του Μπετόβεν",
Abdalla skandar(από saatchi art)

Μια και μοναδική φορά, ο Ρίχτερ  δοκίμασε τις δυνάμεις του και στη διεύθυνση ορχήστρας.
Ήταν με τη "Sinfonia Concertante", του Προκόφιεφ,ένα κονσέρτο για τσέλο και ορχήστρα μεγάλη έκτασης, που ενέπνευσε στον συνθετη η δεξιοτεχνία του Ροστροπόβιτς και παρουσιάστηκε στη Μόσχα το '52 με σολίστα τον Σλάβα  και στο πόντιουμ τον Σβιάτοσλαβ Ρίχτερ.

Αξιοσημείωτη είναι η εμφάνισή του  στο Φεστιβάλ του Εδιμβούργου, τον Αύγουστο  του 1964 μαζί με τον Ροστροπόβιτς. Μια εμφάνιση-ορόσημο, η πρώτη και μοναδική φορά που βρέθηκαν επί σκηνής ως εκτελεστές ερμηνεύοντας όλες τις "Cello Sonatas" του Μπετόβεν, συναυλία που βιντεοσκοπήθηκε από το  BBC και απεικονίστηκε για τη σπουδαιότητά της από τον διάσημο Καναδολιβανέζο σύγχρονο ζωγράφο,  Abdalla skandar.

Richter-Rostropovich: "Beethoven Cello Sonatas", Edinburgh Festival, 1964:

Δυο μουσικές εκδοχές πάνω σ'ένα σονέτο του Μαλαρμέ...

"Le vierge, le vivace et le bel aujoud'hui"

Παρθένα , όλη ζωή η σημερινή
Με χτύπημα φτερού θα μας ραγίσει
Την ξεχασμένη λίμνη αυτή που ξωτικό έχει κλείσει
Στην πάχνη ο πάγος διάφανος πτήσης χωρίς φυγή!

Κύκνος καιρών αλλοτινών κοιτά να θυμηθεί
Πως είν' αυτός η εξαίσια μα δίχως ελπίδα λύση
Γιατί δεν έψαλε τον χώρο πού'χε για να ζήσει
Σαν ήλθε του άγονου χειμώνα η πλήξη η αστραφτερή.

Θα ξετινάξει ο λαιμός του αυτή τη λευκή αγωνία
Ποινή απ' το διάστημα σε άρνηση του πτηνού δεσμία
Μα όχι της γης το τάραγμα που τα φτερά κρατεί.

Φάντασμα ενώ τη λάμψη του σ' αυτόν τον τόπο δίνει,
Στο κρύο τ' όνειρο αψηφώντας όλα ακινητεί
Μέσα στην εξορία ανώφελα που ο Κύκνος ντύνει.

(Μετάφραση: Γ. Σ. Πατριαρχέας , " Τα ποιήματα του Stéphane Mallarmé"-Εκδ. Ιδεόγραμμα)

"Πορτραίτο του Μαλαρμέ", Γκωγκέν

Το παραπάνω ποίημα είναι του Στεφάν Μαλαρμέ, ενός ποιητή που οι δημιουργίες του αποτελούν δείγματα του ρεύματος του συμβολισμού που εκείνη την εποχή κυριαρχούσε στους λογοτεχνικούς κύκλους. Πολλοί αναλυτές υποστηρίζουν πως το να κατανοείς τα ποιήματα του Μαλαρμέ σημαίνει πως κατανοείς την αλήθεια του σύμπαντος.
Ιδιόμορφη η γραφή του, εμφανώς επηρεασμένη από τον Ουγκώ και τον Μπωντλαίρ.



Τα ποιήματα του συμβολιστή ποιητή, που είδε το πρώτο φως της ζωής στις 18 Μάρτη του 1842, ενέπνευσαν πλήθος μουσουργών!

Ι. Το παραπάνω σονέτο με την έντονη μουσικότητα των φράσεων και τη λεπτότητα του ύφους του ενέπνευσε τον Pierre Boulez, που το εντάσσει στον ιδιαίτερο κύκλο τραγουδιών του: "Pli selon pli" για σοπράνο και ορχήστρα. Ο τίτλος του κύκλου, που φέρει και τον υπότιτλο: "Portrait de Mallarme" είναι φράση από άλλο ποίημα του Μαλαρμέ.


"H σύνθεση αναπτύσσεται σε 5 κινήσεις προκειμένου να ξετυλιχτεί το πορτρέτο του ποιητή", λέει ο συνθέτης.
Στο 1ο και το 5ο μέρος χρησιμοποιεί μόνο μια φράση από ποιήματα του γάλλου συμβολιστή, ενώ στα μεσαία μέρη ολοκληρωμένα τρία από τα σονέτα του, με πρώτο το: "Le vierge, le vivace et le bel aujoud'hui", που διαβάσαμε παραπάνω.

Συγκεκριμένα σε αυτό το μέρος, για άρπα, βιμπράφωνο, 4 κρουστόφωνα και καμπάνες εξελίσσεται μια θορυβώδης, μελισματική γραφή εύθραυστης ομορφιάς!
Η ενορχήστρωση χαρακτηρίστηκε "καινοτόμα και εξαιρετικά ευρηματική", με το συνθέτη να ομαδοποιεί τα όργανα υπογραμμίζοντας τον ιδιαίτερο ηχόκοσμο που κατοικούν τα έργα του Μπουλέζ, αναδεικνύοντας με αυτό το τρόπο την τέχνη της ποίησης του Μαλαρμέ που τόσο λάτρεψε ο συνθέτης...
Ένα είδος ποίησης, που επιδρά πρωτίστως στις αισθήσεις...που "υποβάλλει "και όχι επιβάλλει ιδέες ή βιώματα, καθώς -όπως έγραφε- η ποίηση είναι η έκφραση που έχει κατακτήσει τη μυστηριώδη έννοια της ύπαρξης. Με την υποβολή, ο τονισμένος μουσικά λόγος προκαλεί και ανακινεί τις βαθύτερες περιοχές της ανθρώπινης συνείδησης...

Boulez: "Improvisation sur Mallarmé I: "Le vierge, le vivace et le bel aujoud'hui" 

ΙΙ. Ίσως σε κάποιους δεν είναι και τόσο εύπεπτος ο ήχος του Μπουλέζ, γι'αυτό για τους φίλους, που επιθυμούν να "νανουριστούν" με κάτι πιο λυρικό προτείνω το ίδιο σονέτο μελοποιημένο από τον τροβαδούρο Evgen Kirjuhel, που εμπνεόμενος από μπλουζ, τζαζ και φλαμένκο, δονεί την κιθάρα του και οικοδομεί το ποιητικό σύμπαν του Μαλαρμέ.

"Ένας χορός μεταμφιεσμένων και μια δολοφονία"

 

"Gustav's masquerade dress"

ΓΟΥΣΤΑΥΟΣ ο Γ΄, βασιλιάς της Σουηδίας.
Λάτρης του θεάματος και των εικαστικών τεχνών, της μουσικής, του θεάτρου και της λογοτεχνίας.

Νύχτα της 16ης Μαρτίου του 1792 γίνεται απόπειρα δολοφονίας εναντίον του.Πεθαίνει μετά από κάποιες μέρες από μόλυνση του τραύματός του.

Το περιστατικό έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια ενός χορού μεταμφιεσμένων και θα αποτελέσει πηγή έμπνευσης για την Μουσική  Τέχνη.

Πρώτος ο Ντανιέλ Ωμπέρ το 1833 γράφει την ιστορική όπερα "Gustave III", που παρουσιάστηκε στην Όπερα του  Παρισιού με τεράστια επιτυχία!

Οι κριτικοί της εποχής  αναφέρουν  πως :

"μουσική, τραγουδιστές, λιμπρέτο και σκηνικά δημιουργούν θάμβος!"...
Η δε σκηνή του χορού ήταν:
  "ό,τι πιο πλούσιο είχαν δει μέχρι τότε!Υψηλό γούστο, κομψότητα...βελούδο!"

Daniel Auber - Gustave III, Ouverture

Ολόκληρη η όπερα του Ωμπέρ εδώ:

Το 1859 ο Βέρντι γράφει την όπερα "Χορός μεταμφιεσμένων", που βασίζεται σε ποιητικό κείμενο του Αντόνιο Σόμα.

Λόγω του πολιτικά ευαίσθητου θέματος της όπερας, η λογοκρισία της εποχής ζήτησε από τον Βέρντι να κάνει πολλές αλλαγές στο έργο καθώς η σκηνική παρουσίαση της δολοφονίας ευρωπαίου μονάρχη δεν ήταν ανεκτή.
Έτσι, τόπος και δράση της υπόθεσης μεταφέρθηκαν στη Βοστόνη στα τέλη του 17ου αιώνα και ο βασιλιάς Γουσταύος Γ' έγινε κυβερνήτης με το όνομα Ριχάρδος .

"Η δολοφονία του Γουσταύου-Ριχάρδου", λιθογραφία του 1861

Η  δύναμη της εξουσίας, ο έρωτας και η προδοσία είναι τα θέματα, που πραγματεύεται αυτό το μεγαλειώδες μελόδραμα!

Μπορεί το γεγονός να είναι πραγματικό, ωστόσο  η αισθηματική ιστορία στο σενάριο της όπερας είναι φανταστική.
Ο Ρικάρντο είναι ερωτευμένος με την Αμέλια, γυναίκα ενός από τους συμβούλους του.

Βαθιά η φιλία, που δένει τους δυο άντρες, με δυσκολία καταφέρνει να κρύψει το πάθος του για την όμορφη σύζυγο του υφισταμένου και φίλου του.
Όμως και της Αμέλιας η καρδιά σιγοκαίει από έρωτα για το Ρικάρντο.

Όταν ο άντρας της ανακαλύπτει τα αισθήματά τους, νοιώθει προδομένος και αποφασίζει να συνεργαστεί με τους συνωμότες του Ρικάρντο προκειμένου να δολοφονήσει τον αντίζηλό του.
Μια βραδιά χορού μεταμφιεσμένων είναι ιδανική να πραγματοποιήσει ό,τι έχει κατά νου και να πάρει εκδίκηση...
Ομως ο Ρικάρντο  έχει αποφασίσει να κάνει πίσω και να πνίξει το πάθος του. Δεν θέλει να μπει ανάμεσα στο ζευγάρι. Έτσι σκέφτεται να στείλει το Ρενάτο και την Αμέλια σε άλλο τόπο προκειμένου να την ξεχάσει...
Όμως αυτό δεν το γνωρίζει ο "προδομένος" σύζυγος, που σκοτώνει το Ρικάρντο.
Στην τελευταία σκηνή, ο μεγαλόψυχος κυβερνήτης συγχωρεί τους συνωμότες του λίγο πριν ξεψυχήσει...


Από τις ιστορικότερες παραγωγές, αυτή της δεκαετίας του '50 στη Σκάλα του Μιλάνου με τον Τζουζέπε ντι Στέφανο  στο ρόλο του Ρικάρντο και την Μαρία Κάλλας στο ρόλο της Αμέλια.

"Teco io sto...non sai tu"

Ας μου επιτρέψετε να αναφέρω, μιας και έχει σχέση με τη γενέτειρά μου, πως με την όπερα του Βέρντι "Χορός μεταμφιεσμένων" εγκαινιάστηκε το θέατρο Απόλλων  της Πάτρας στις 10 Οκτωβρίου 1872. Η Πάτρα φιλοξένησε πολλούς ιταλικούς θιάσους που δείχνει το επίπεδο της κοινωνικής και οικονομικής  ζωής της πόλης.

"Η επίμαχη σκηνή της δολοφονίας από το Χορό Μεταμφιεσμένων του Βέρντι-Πράξη 3η"

Η σκηνή του θανάτου με τον Luciano Pavarotti:

Μια ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΗ του 1914  με τον Ενρίκο Καρούζο και την Φρίντα Χέμπελ:

"Αστείο ή Τρέλα;-E scherzo od e follia"

Despo Platriti18 March 2015 at 03:54

Εξαιρετικό, Ελπίδα μου!!!

"Θεόρβη, η ιστορική"

 

"Allegory of Music", Laurent de La Hyre - ΜΕΤ Μuseum

Η "θεόρβη", είναι  νυκτό έγχορδο που έκανε την εμφάνισή του το 16ο αι.
Το όνομα, χωρίς να είναι σίγουρο, προέρχεται από το σλαβικό "torba", που σημαίνει τσάντα ή σαρίκι, μάλλον για το σχήμα του ηχείου της.
Άλλοι λένε πως πήρε το όνομά της από το μουσικό Τιόρβο, που την επινόησε.


Όπως όλοι γνωρίζουμε, η όπερα γεννήθηκε το 1600.
Είναι η εποχή της μονωδίας και τα  όργανα χαμηλών συχνοτήτων γίνονται απαραίτητα.
Έτσι, μέλη της Φλωρεντιανής Καμεράτας, που δημιούργησε την όπερα  τροποποιούν το λαούτο της εποχής, προσθέτοντας ένα μεγαλύτερο μπράτσο.

"Woman Playing Theorbo"- Gerard Terborch,National Gallery, London

Η έκταση του νέου οργάνου ήταν χαμηλή λόγω του μεγάλου μήκους του μπράτσου.

Είναι στον τύπο του λαούτου και συνήθως έχει 14 χορδές, αλλά υπάρχουν και όργανα με περισσότερες.
Η θεόρβη από την Ιταλία διαδόθηκε στην Αγγλία, Γαλλία και Γερμανία.

Κατά την εκτέλεση του μπάσο κοντίνουο, η θεόρβη συνδυαζόταν  με ένα μικρό εκκλησιαστικό όργανο ή τσέμπαλο.
Καθιερώθηκε κατά τον 17ο αιώνα ως όργανο συνοδείας και αργότερα φημισμένοι βιρτουόζοι, ανάμεσά τους ο Robert de Visee (1650-1720) δημιούργησαν ένα αξιόλογο ρεπερτόριο για σόλο θεόρβη.

Η ΣΥΛΛΟΓΗ από "Σουίτες για θεόρβη" του Robert de Visée

Από τους σημαντικότερους θεορβίστες της εποχής μας ειναι η αυστριακή Christina Pluhar, δημιουργός της "L'Arpeggiata", ενός μουσικού συνόλου, που ειδικεύεται στις εκτελέσεις μεσαιωνικής και αναγεννησιακής μουσικής .
Τους ακούμε στη Ciaccona του ιταλού Maurizio Cazzati.

Η θεόρβη λέγεται και "κιταρόνε", ονομασία που έρχεται από την ιταλική κιθάρα και χρησιμοποιήθηκε ως τα τέλη του 18ου αιώνα.

Antiveduto Gramatica : "The Theorbo Player" - Galleria Sabauda, Turin

Στη γνωστή μουσική οικογένεια των Savall, ο Ferran, γιος του Jordi, παίζει θεόρβη.

Ακούμε ένα θαυμάσιο τρίο, με τον πατέρα στη βιόλα ντα γκάμπα, την κόρη του, Αrianna στην μπαρόκ άρπα και τον Ferran στη θεόρβη.

Με το μουσικό να κουρδίζει τη θεόρβη του ...μέσα στη φύση, μ'ωραία κουβεντούλα...και ανάμεσα σε φίλους βρίσκεται η χαρά της ζωής, που απεικονίζει στο έργο του "Les Charmes de la vie" , έναν από τους κλασικούς πίνακες Fetes Galantes, ο Antoine Watteau, που πριν χρόνια θαύμασα στο Wallace Museum στο Λονδίνο !!!

(Les Charmes de la vie, Wallace collection-London)

Με έναν ήχο, που σαγηνεύει και παρασύρει σε μονοπάτια παλαιικά...,η θεόρβη αποτελεί ένα αγαπημένο, ιστορικό όργανο της οικογένειας του λαούτου.

Ath Samaras28 December 2020 at 04:58

Δεν λείπει τίποτα από την καταπληκτική παρουσίαση της Θεόρβης. Η "Elpida μας" φροντίζει γι' αυτό με την επιμέλεια που την διακρίνει, αλλά και με τις βαθιές μουσικές γνώσεις της. Πλήρης περιγραφή (εξαιρετικό κείμενο) και εκλεκτά παραδείγματα (στοχευμένα), για την ανάδειξη του οργάνου (όπως του ταιριάζει)... ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΕΛΠΙΔΑ!

"Μ'ένα μπουκέτο τουλίπες..."

Σήμερα εδώ στην Αγγλία, ίσως και σε άλλες δυτικές χώρες, δεν ξέρω, γιορτάζεται η Ημέρα της Μητέρας.
Ημέρα, που εμείς στην Ελλάδα γιορτάζουμε πάντα την δεύτερη Κυριακή του Μάη.

Έτσι, εξεπλάγην όταν η κόρη μου ήρθε με ένα μπουκέτο πανέμορφες τουλίπες και ένα γλυκό φιλί στο μάγουλο να μου ευχηθεί ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ , πρωί- πρωί!

Οι τουλίπες δεν έχουν καθόλου άρωμα, μα το λεπτό καμπυλόγραμμο σχήμα του άνθους τους είναι τόσο όμορφο, που προκαλεί απεριόριστο θαυμασμό!
Καλοδεχούμενες, λοιπόν οι ευχές...ανταπέδωσα και τις δικές μου στη νέα μανούλα και τώρα πίνω το καφεδάκι μου θαυμάζοντας στο βάζο τα όμορφα μπουμπούκια και λέγοντας, ως καλή μυθολόγος, στους οικείους μου τα σχετικά για το θαυμαστό λουλούδι...

Καταρχήν η τουλίπα δεν είναι ολλανδικό φυτό κι ας το έχουμε συνδέσει με τη χώρα αυτή.
Ενας Ολλανδός βοτανολόγος, ο Κάρολος Κλούσιος το μετέφερε εκεί από χώρα της Ανατολής.

Η τουλίπα πήρε το όνομά της από το καπέλο που φοράνε στη Μέση Ανατολή, το "τολιμπάν", επειδή μοιάζει το άνθος της με καπέλο.
Με το όμορφο λουλούδι σχετίζονται επίσης πολλοί  και όμορφοι μύθοι.Για μένα, που λατρεύω τις μυθολογίες των λαών είναι συναρπαστικοί!!

Παραδείγματος χάριν, κατά την ελληνική μυθολογία, η Γαία για να ευλογήσει το γάμο του Δία με την Ήρα, πρόσταξε να φυτέψουν κόκκινες τουλίπες στον κήπο των Εσπερίδων.

Αλλά και στην περσική μυθολογία, λέγεται, ότι στα βάθη της Ανατολής ήταν κάποτε ένας Πέρσης πρίγκιπας, ο Φαράχ, που ήταν πολύ ερωτευμένος με την Σχιρίν. Όταν η αγαπημένη του σκοτώθηκε, ο Φαράχ αυτοκτόνησε πέφτοντας με το άλογό του σε έναν γκρεμό. Το αίμα του πότισε το έδαφος και κάθε σταλαγματιά του έγινε και μια τουλίπα.
Από τότε οι τουλίπες θεωρούνται σύμβολο της απόλυτης αγάπης.

Eπισμαλτωμένα πλακίδια με μοτίβα τουλίπας-Τοπ Καπί

Αλλά και στις "Xίλιες και μια νύχτες", ο σουλτάνος δε χρησιμοποιούσε  τουλίπα για να φανερώσει ποια από τις κυρίες του χαρεμιού θα μοιραζόταν το κρεβάτι του, αφήνοντάς την να πέσει, μπροστά στην εκάστοτε εκλεκτή του;

Ή πάλι οι έγκλειστες οδαλίσκες, δεν εννοούσαν την αγάπη  προς τους αγαπημένους, που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν, όταν μέσα από τα κάγκελα του χαρεμιού, πετούσαν προς τα έξω τουλίπες;

Η τουλίπα ήταν λουλούδι αγαπημένο του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς, που στην εποχή του ονομαζόταν "Φως του Παραδείσου".
Μάλιστα, υπήρχε και συγκεκριμένου σχήματος, χαρακτηριστικό ανθοδοχείο που χρησιμοποιούσαν ειδικά για τα άνθη της τουλίπας.

Όμορφες τουλίπες φύονται όμως και στη χώρα μας!
Ποιος δεν γνωρίζει τους λαλάδες της Χίου;
Ισως το όνομα να έχει σχέση με το περσικό, μιας και οι Πέρσες την τουλίπα τη λένε "λαλέ".

Ένα σπάνιο είδος φυτρώνει και στην Κύπρο με σκούρο, αιμάτινο χρώμα:η τουλίπα η Κύπρια!
Είχα αναρτήσει παλιά και ένα όμορφο ψηφιδωτό από Κυπριακό σπίτι με μοτίβα τουλίπας, που ευκαιρίας δοθείσης το αναδημοσιεύω...

Ψηφιδωτό από εκκλησία της Πάφου με μοτίβα τουλίπες

Και μεις στην Πελοπόννησο, συγκεκριμένα στα μέρη μας στα βουνά της Ζήρειας έχουμε μια ποικιλία κίτρινης τουλίπας, που τη λέμε "φαναράκι" επειδή μοιάζει με φλόγα.






Όμορφο λέλουδο!που'ναι εικόνα, σύμβολο, γλώσσα ποιητική!!!

" Βίτσα τουλίπα μάγουλο της έγνοιας

Σπλάχνο δροσάτο της φωτιάς

Θα ρίξω ανάσκελα τον Μάη θα τον σφίξω στα μπράτσα μου

Θα τον δείρω τον Μάη θα τον σπαράξω"

(Οδυσσέας Ελύτης)

Λουλούδι όμορφο, η τουλίπα, φίλοι μου!ανθοφορία της ελπίδας, που περιμένει την Άνοιξη...

Ψάχνω στο youtube για ένα προπολεμικό τραγουδάκι...
Μια βεδουίνικη σοφία λέει πως η "ευτυχία είναι μια όαση, που τη βρίσκουν μόνο οι καμήλες που ονειρεύονται ..."
Γουλιά-γουλιά, νότα- νότα και ναι!νοιώθω ευτυχισμένη...γιατί μπορώ και ονειρεύομαι!
Με τις τουλίπες της καρδιάς απέναντί μου, τις τουλίπες της αγάπης, που και μόνο η ομορφιά τους είναι υπόσχεση ευτυχίας!
Θαυμασμός για τ'απλά και τα όμορφα ενός Κυριακάτικου πρωινού!
Χρόνια μας Πολλά!

https://cyprusnorth.wordpress.com/page/2/

http://www.sparringpartners.co.uk/kmosaics/kgallery.html

http://gr.hdscreen.me/wallpaper/

Ποίηση, Μουσική κι ένας χωριάτικος γάμος...

"Αυτός δεν είναι ποιητής, αλλά φιλόσοφος!", ξεστόμισε κάποτε όλο θαυμασμό ο Παλαμάς για τη γόνιμη, στοχαστική σκέψη του γεννημένου σαν σήμερα, 15 Μαρτίου 1884 στη Λευκάδα, μεγάλου μας ποιητή, Άγγελου Σικελιανού.

Υπήρξε ποιητής, που διακρίθηκε για τον έντονο λυρισμό του και τον ιδιαίτερο γλωσσικό πλούτο του.

Γι' αυτή τη μεγαλόπνοη ποιητική του γραφή, ο Σεφέρης τον αποκάλεσε: "Άρχοντα της λαλιάς" μας!

Μ' ένα ποίημά του έρχεται η καλημέρα μου, εκλεκτοί μου φίλοι!

Με την ανεπανάληπτη πένα του περιγράφει έναν "ΧΩΡΙΑΤΙΚΟ ΓΑΜΟ", όπως τιτλοφορείται -το όχι και τόσο γνωστό- ποίημα του Σικελιανού.

ΤΟ ΠΟΙΗΜΑ:

"Σταματημένα τ΄ άλογα, ας προσμένουν στην πλακόστρωτη απλωσιά,

π΄ όλη γεμίζει από το χτύπο του πετάλου, όπως πληθαίνει το συμπεθεριό[...]

οι συμπεθέρες στολισμένες σε μετάξια και χρυσά,

τινάζουνε απαλά τα γκέμια, να κινήσουνε μαζί...

κι΄ είναι η γαλάζια μέρα, η Κυριακή

κι΄ από τα βάθη του χωριού της νιάς καμπάνας χύνεται η βοή,

κι΄ όλο έχει αδειάσει το χωριό, στο λιόχαρον αλώνι, ομπρός στην εκκλησιά!

Στημένη η νύφη, σε θρονί, που αστράφτει, χαμηλό,

μήτε δεξιά, ας κυττάει, μήτε ζερβά,

ενώ οι στολίστρες, πίσω από τους ώμους της, ορτές,

απ΄ την κορυφή του κεφαλιού της, τής χωρίζουνε στη μέση τα μαλλιά.[...]

Στους άσπρους τοίχους τα πλεγμένα στάχυα λάμπουν καρφωτά...[...]

Μα από τη νύφη, ασάλευτη, τριγύρα,

σκεπασμένη τώρα στ΄ αραχνόφαντο κεφαλοπάνι,

ας ξεχειλίζει η διάφανη σιγή, κι΄ ο απάρθενος ας ρεύει λογισμός[...]

Μα στο άτι απάνου , πό'ρχεται μπροστά ο γαμπρός, την πλάση όλη χαίρετε προικιό! 

Πίνει τον ήλιο το κορμί του, πίνει,

ως μια ζεστή ψιλή αμμουδιά, τον πάντα νέον αφρό!

[Α.Σικελιανός-Άπαντα Λυρικός Βίος, τόμος Γ']

Η μουσική έμπνευση:

Το συγκεκριμένο ποίημα του Σικελιανού "Χωριάτικος Γάμος" εμπνέει το 1992 τον άγγλο συνθέτη σερ Τζων Τάβενερ, που σε συνδυασμό με το Χορό του Ησαΐα από τη γαμήλια τελετή του ορθόδοξου γάμου δίνει μια σειρά από μουσικές και λεκτικές εικόνες, που περιγράφουν έναν γάμο σε Ελληνικό χωριό.

Ο χαρακτήρας του χορωδιακού έργου γαλήνιος, νηφάλιος και κατανυκτικός, όπως απαιτεί το ιερό Μυστήριο με τον ιδιαίτερα βαθύ συμβολισμό.

Μουσική, που συντελεί και επιτείνει την αίσθηση του ιερού Μυστηρίου της αγάπης και της ένωσης δύο ανθρώπων "εις σάρκα μίαν" και όχι ένα κοσμικό γεγονός...

Ας θυμηθούμε πως ο Τάβενερ είναι περίπτωση συνθέτη θερμού φιλέλληνα, που αγαπούσε και τιμούσε την Ελλάδα με τα έργα του.

Τη χώρα μας τη γνώρισε μέσω της πρώτης του γυναίκας που ήταν ελληνίδα.

"Ο ελληνικός τόπος με βοηθά να βρίσκω δρόμους", έλεγε συχνά.

Η ιδιαίτερη μουσική του σχέση με την Ελλάδα ξεκινά από τα βυζαντινά μονοπάτια.

Ο "Χωριάτικος Γάμος" είναι έργο, που αφιέρωσε στη γυναίκα του, Μαριάννα.

Βαθειά θρησκευτική η μουσική του, η σύνθεση διακρίνεται για την διαύγεια της μελωδικής γραμμής και την εσωτερική γαλήνη, που δημιουργεί, χαρακτηριστικά που εντοπίζονται και στη γραφή του Σικελιανού, όπου διαμορφώνει το θρησκευτικό του όραμα, καθώς το έγραψε την εποχή που μετακινείται από τον παγανισμό προς το χριστιανικό μύθο.

Ποίημα και μουσική, δύναμη και ακτινοβολία!

Καλή σας ακρόαση και...στα δικά σας οι ανύπανδροι!  

John Tavener: "Village Wedding":

"Ουιραπουρού-Εαρινά παραμυθοκελαϊδίσματα"

"Κόκκινη κλωστή δεμένη στην ανέμη τυλιγμένη

δώστου κλώτσο να γυρίσει,παραμύθι ν'αρχινίσει..."

Σούρουπο μ'αγέρι εαρινό κι η φαντασία πλανεύτηκε από το μαγοβότανό του...
κι αναζητά το άπιαστο, ακουμπά το όνειρο, πλάθει ιστορίες με νεράιδες, βασιλόπουλα και
και μαγοπούλια...

Τι κι αν στο δρόμο συναντήσει δράκους, γίγαντες και λύκους κακούς;
Στο τέλος, πάλι το "ζήσανε αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα", θα μας ανακουφίσει, αφού
"παραμύθι είναι παρηγόρια και ξανάσασμα..."


Η ανακούφιση και το ξανάσασμα έρχεται από πουλιά εξωτικά απόψε, φίλοι μου!

Από πουλιά του Αμαζονίου, που όταν κελαϊδούν, τα υπόλοιπα πουλιά σταματούν για να θαυμάσουν το υπέροχο κελαϊδητό τους!!!

Το πνεύμα της αγάπης είναι για τους Βραζιλιάνους τα "Ουιραπουρού" με τα πολύχρωμα φτερά!

Σύμφωνα με το θρύλο,  ένας πολεμιστής της φυλής Γκουαράνι ερωτεύτηκε τη γυναίκα του φύλαρχου.

Ο θεός  για να τον τιμωρήσει για την ασέβειά του, τον μεταμόρφωσε σε πουλί, ωστόσο ο ίδιος κελαϊδούσε στην αγαπημένη του κάθε πρωί, που το φως του ήλιου έπεφτε πάνω στα φύλλα των δέντρων του δάσους.

Πλέον, δεν βασανιζόταν και ήταν λεύτερος να πετάει οπουδήποτε ψάχνοντάς την από την ανατολή μέχρι την δύση του ήλιου και να  μαγεύει τους νεαρούς εραστές με το σαγηνευτικό τραγούδι του!

Η γοητεία των μύθων για το ουιραπουρού ενέπνευσε τον Βραζιλιάνο συνθέτη Βίλλα Λόμπος να γράψει το ομώνυμο συμφωνικό ποίημα, που προσπαθώντας να συλλάβει τους ήχους του Αμαζονίου μιμήθηκε όλα τα ηχοχρώματα, το θρόϊσμα των φύλλων αλλά και το τραγούδι για το μυθικό πουλί.

Προφανώς οι γονείς τους -μετανάστες Σικελοί στις ΗΠΑ και ερασιτέχνες μουσικοί- ήταν λάτρεις της κλασικής μουσικής γι' αυτό έδωσαν και στους τέσσερις γιους τους ονόματα συνθετών που θαύμαζαν. Το έναν Ροσίνι, το άλλο Βέρντι, τον τρίτο Μπελίνι και τον μικρότερο Μότσαρτ...

Η μοίρα ήθελε τον  τελευταίο να ασχοληθεί με τη μουσική και μάλιστα να αποδειχθεί παιδί-θαύμα, όπως και ο συνονόματός του.

Ο Βραζιλιάνος Mozart Camargo Guarnieri  αποφάσισε μεγαλώνοντας -για προφανείς λόγους- να καταργήσει το Mozart και αντ'αυτού να αυτοβαφτιστεί  Camargo υιοθετώντας το πατρικό της μητέρας του.

Σύγχρονος του Βίλα Λόμπος, κυρίαρχη φιγούρα της πολιτιστικής ζωής στη Βραζιλία βραβεύτηκε ως  ο μεγαλύτερος σύγχρονος συνθέτης της Αμερικής. Εδραιώθηκε ως "εθνικός" συνθέτης, καθώς το στυλ του επηρεαζεται από μελωδιες και ρυθμούς της βραζιλιανικης παράδοσης, δοσμένο ομως με μια "κοσμοπολίτικη" μουσική διάθεση. Μετα την μαθητεία του με υποτροφία  στο Παρίσι μετά την μεσολάβηση του Alfred Cortot, που ενθουσιάστηκε όταν τον άκουσε, επέστρεψε στη Βραζιλία όπου ασχολήθηκε με τη συνθεση, τη δ/νση ορχηστρας και τη διδασκαλία. Εγραψε όπερες, συμφωνίες, κονσέρτα, κουαρτέτα, χορωδιακά και τραγούδια.

Όπως και ο συμπατριώτης του Βίλα Λόμπος γοητεύεται από το θρύλο του "ουϊραπουρού" και έτσι δινει αυτόν τον τίτλο στη 2η Συμφωνία του, που συνέθεσε το 1945.

Το  Ουιραπουρού εμπνέει και το Βραζιλιάνο Nilo Amaro, που με το συγκρότημά του τη δεκαετία του '50 μαγεύει αφηγούμενος τραγουδιστά το θρύλο του Αμαζονίου.*

Το φτερωτό πλασματάκι τραγουδάει τις λύπες της καρδιάς κι εσύ ακούς...και ταξιδεύεις νοερά...
Εκεί, που τα φύλλα των δέντρων αργά, λικνιστικά κι άλλοτε απ'τ'αγέρι γρήγορα σε ερωτική σάμπα ξεφαντώνουν τις στιγμές, που πέφτουν στο χώμα.

Είναι αλήθεια πως κάθε φορά που μια ιστορία αρχινά κι η φαντασία ακουμπά το όνειρο και το άπιαστο, μια ελπίδα γεννιέται εκεί, λίγο πριν το τέλος, που όλοι "θα ζήσουν καλά κι εμείς ακόμα καλύτερα".

Εκεί, που τα όνειρα ζητάνε  να τα ξεδιψάμε με μαγοκελαηδίσματα εξωτικών πουλιών!

"Uirapuru, uirapuru

Seresteiro, cantador do meu sertão

Uirapuru, uirapuru

Ele canta as mágoas do meu coração...

Ουιραπουρού,

της χώρας μου τραγουδιστή,

έλα, τραγούδησε τις λύπες της καρδιάς μου..."

*Υπάρχει και η εκδοχή, το τραγούδι να είναι σε μουσική του Jacobina.

[O θρύλος θέλει όποιον έχει στο σπίτι του ουιραπουρού να'χει την τύχη με το μέρος του.

Πολλοί είναι εκείνοι, που παραμονεύουν για μέρες στη ζούγκλα του Αμαζονίου, 

προκειμένου να εντοπίσουν και να "συλλάβουν" τον φτερωτό φίλο, που θα τους φέρει τύχη...]

To κείμενο έχει δημοσιευτεί και στο ηλεκτρονικό περιοδικό iporta.gr

Λουκρητία, η ενάρετη Ρωμαία αριστοκράτισσα...

"Ο θάνατος της Λουκρητίας", Bernaert de Rijckere

Σε ένα πρόσωπο της ιστορίας της Αρχαίας Ρώμης στεκόμαστε σήμερα.

"Ο βιασμός της Λουκρητίας από τον Ταρκύνιο"
Τιτσιάνο

Μια ηρωίδα, που με την αυτοκτονία της χάραξε, προς υπεράσπιση της τιμής και της πίστης στον άνδρα της, το τέλος της τυραννίας και την αρχή μιας νέας εποχής στη χώρα της, με την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας.

Η Λουκρητία ήταν σύζυγος του Λούκιου Κολλατίνου. Βασιλιάς της Ρώμης τον καιρό εκείνο ήταν ο Λούκιος Ταρκύνιος ο Υπερήφανος, του οποίου τα φιλόδοξα σχέδια οδήγησαν στην πολιορκία της Αρδέας.

Μια νύχτα και ενώ η πολιορκία συνεχιζόταν, κάποιοι ευγενείς, ανάμεσά τους και ο Κολλατίνος, κατά την διάρκεια μιας οινοποσίας, ξεκίνησαν μια ζωηρή συζήτηση περί του ήθους των γυναικών τους και στοιχημάτιζαν ποια να ήταν άραγε πιστή στον σύζυγό της τώρα που απουσίαζε. Ο Κολλατίνος πρότεινε τότε να επιστρέψουν με τα άλογά τους στην Ρώμη για να τις αιφνιδιάσουν και να διαπιστώσουν τον νικητή του στοιχήματος.

"Ο βιασμός της Λουκρητίας από τον Ταρκύνιο"
Τιέπολο

Κι ενώ οι υπόλοιπες γυναίκες βρέθηκαν να διασκεδάζουν και να συμποσιάζονται, μόνο η σύζυγος του Κολλατίνου, η Λουκρητία, ήταν στο σπίτι και μαζί με της υπηρέτριές της έγνεθε μαλλί και ύφαινε. Ασχολία, που σύμφωνα με τις αρχαίες παραδόσεις της Ρώμης ήταν χαρακτηριστικό σημάδι της ενάρετης και ηθικής γυναίκας.

Ο Κολλατίνος νίκησε το στοίχημα αλλά δεν υπολόγισε πως η αρετή της γυναίκας του ξύπνησε τον πόθο στον γιο του βασιλιά. Στον άξεστο και γνωστό για τη βιαιότητά του, Σέξτο Ταρκύνιο, ο οποίος αργότερα επισκέφτηκε μυστικά την Λουκρητία και κρατώντας ένα μαχαίρι την απείλησε πως αν δεν ενδώσει στις επιθυμίες του θα σκότωνε και αυτήν αλλά και ένα δούλο της και θα άφηνε τα νεκρά τους σώματα μαζί έτσι ώστε να κατηγορηθεί έπειτα για μοιχεία και έτσι να ατιμαστεί το όνομα της οικογένειάς της.

"...οι αγνές σκέψεις είναι νεκρές και ακίνητες,

ενώ ο πόθος και η βία ξυπνούν για να λεκιάσουν και να σκοτώσουν.

Και τώρα αυτός ο λάγνος άρχοντας πηδά απ' το κρεβάτι του, πετώντας

τον μανδύα του με ασέβεια απ' το χέρι.

 Τρελά πετιέται ανάμεσα σε τρόμο και σε πεθυμιά.

Ο ένας κολακεύει γλυκά, ο άλλος φοβάται το κακό.

Ο ειλικρινής φόβος, μαγεμένος από τη γοητεία του πόθου, την αποκρουστική..."

"Η αυτοκτονία της Λουκρητίας"
Αρτεμισία Τζεντιλέσκι

Η Λουκρητία αναγκάστηκε να υποστεί τον βιασμό προκειμένου να γλιτώσει την οικογένειά της από τον διασυρμό.
Αμέσως μετά όμως γνωστοποίησε στον πατέρα και το σύζυγό της, μαζί και σ' άλλους μάρτυρες τι είχε συμβεί καταλήγοντας πως τίποτε δεν μένει σε μια γυναίκα αν χαθεί η τιμή της.
Ζήτησε εκδίκηση για τον δράστη και μαχαιρώθηκε μπροστά τους, υποστηρίζοντας πως παρόλο που το πνεύμα της ήταν αθώο, το σώμα της έπρεπε να τιμωρηθεί.

Oι δικοί της ορκίστηκαν εκδίκηση. Εξέθεσαν το σώμα της Λουκρητίας στην αγορά ξεσηκώνοντας τον λαό της Ρώμης σε επανάσταση κατά της τυραννικής δυναστείας του Ταρκύνιου, που εκδιώχθηκε και κατέφυγε στην Ετρουρία.
Έτσι ο βιασμός της Λουκρητίας ξεκίνησε μια σειρά από γεγονότα που οδήγησαν στην πτώση της μοναρχίας και την εγκαθίδρυση του δημοκρατικού πολιτεύματος.

"Η αυτοκτονία της Λουκρητίας"
Ντύρερ

Η αυτοκτονία της Λουκρητίας ενέπνευσε μια πληθώρα από σπουδαίους εικαστικούς καλλιτέχνες.

Απεικονίζουν τη στιγμή που τρυπά το πλευρό της με το μαχαίρι. Η θλίψη και η οργή αναδύεται στο βλέμμα της. Η γυναίκα στέκει γυμνή ή ημίγυμνη με ένα μακρύ ύφασμα να περιβάλλει τους γοφούς και του ώμους της, ή το σχισμένο μεσοφώρι να καλύπτει μέρος του αλαβάστρινου κορμιού της, δίνοντας στους ζωγράφους την ευκαιρία για αποτύπωση κομψών, αισθησιακών λεπτομερειών...
Άλλοι, όπως ο Ντύρερ την τοποθετούν όρθια σε μια μνημειώδη αγαλματώδη στάση, με ουδεμία όμως αίσθηση παγανιστικού αισθησιασμού.
Και άλλοι, επιλέγουν να αφηγηθούν τη βίαιη και επαίσχυντη πράξη του βιασμού, όπως στην περίπτωση τη Αρτεμισίας Τζεντιλέσκι, που ​επικεντρώνεται σε ενάρετες γυναίκες που κακοποιούνται από άνδρες, καθώς και κείνη υπήρξε θύμα βιασμού. Το πρόσωπο της Λουκρητίας είναι στραμμένο προ τα πάνω, προς το θείο φως απ' όπου αντλεί τη δύναμη να πραγματοποιήσει την υπέρτατη θυσία...

Ο "Βιασμός της Λουκρητίας" γίνεται θεατρικό έργο από τον André Obey, ενώ το 1594 έμμετρο ποίημα από τον Ουίλλιαμ Σαίξπηρ.

"...Χρόνε εσύ δάσκαλε, στο καλό και στο κακό

τι να κάνω, δίδαξέ με...

Γιατ' αν εγώ πεθάνω, θα ζήσει η τιμή μου!

Αλλά αν ζήσω, θα'χει πεθάνει η καλή μου φήμη..."

• Στα κείμενα των Obey και Σαίξπηρ στηρίζεται το λιμπρέτο της ομώνυμης όπερας του Μπένζαμιν Μπρίττεν, που γράφτηκε για την διεθνούς φήμης μεσόφωνο Καθλήν Φεριέρ, το 1946. Ανήκει στο είδος της "όπερας δωματίου", με ένα μικρό καστ – φωνητικό και οργανικό – να καταδεικνύει την ιδιοφυΐα του καλλιτέχνη. Οι  άριες υποβλητικές, εκφράζουν τη συγκρουσιακή διάθεση των χαρακτήρων. Η λεπτότητα των αρμονιών στις νυχτερινές σκηνές συγκινεί, ενώ έρχεται σε αντίθεση με την εκφραστική δύναμη των συναισθηματικά φορτισμένων μερών.

Η υπόθεση ξετυλίγεται σε δύο πράξεις. Ο επαίσχυντος βιασμός λαμβάνει χώρα στην πρώτη σκηνή της 2ης Πράξης.
Ενώ η Λουκρητία κοιμάται, ο Ταρκύνιος μπαίνει αθόρυβα στην κάμαρή της. Μέσα στο μισοσκόταδο κοιτάζει εκστασιασμένος και φλογισμένος από πόθο τη γυναίκα.
Η γυναικεία χορωδία ψάλλει:

"Κοιμάται σαν το ρόδο μέσα στη νυχτιά.

Ελαφρά σαν τα νούφαρα που στη λίμνη επιπλέουν 

τα βλέφαρά της κείτονται πάνω απ' τα ονειρεμένα μάτια της..."

Η ανδρική χορωδά μεταφέρει το φλόγισμα του Ταρκίνιου, άνδρα αποφασισμένου για την επαίσχυντη πράξη του:

"Όταν ο Ταρκίνιος λαχταρά, τότε ο Ταρκίνιος θα τολμήσει.

Οι σκιές της νύχτας συνωμοτούν να τυφλωθεί η συνείδησή του ..."

Ο Ταρκίνιος βρίσκεται σε ερωτικό παραλήρημα, τυφλωμένος από πάθος μέσα στη λάβρα που του καίει τα σωθικά...

"Ομορφιά σαν αυτή δεν είναι δυνατόν να παραμείνει αγνή

εκτός αν όλοι οι άντρες ήτανε τυφλοί!

Πολύ αργά, Λουκρητία, πολύ αργά!

Είναι πιο εύκολο ν' ανακόψεις την πλημμύρα του Τίβερη

παρά να ηρεμήσεις το αίμα μου που βράζει..."

 Benjamin Britten: "The Rape of Lucretia: Act II":

                                                                                                                                             

• Της όπερας δωματίου του βρετανού συνθέτη είχε προηγηθεί η καντάτα "La Lucrezia", του Φρειδερίκου Χαίντελ. 
  Από τις πιο διάσημες καντάτες του, η "La Lucrezia" ή γνωστή και με τον δεύτερο τίτλο της: "O numi eterni - Ω αιώνιοι θεοί" γράφτηκε στη Φλωρεντία ή τη Βενετία το 1706. O γερμανός συνθέτης πριν εγκατασταθεί στο Λονδίνο ταξίδεψε στην Ιταλία, μετά από πρόσκληση των Μεδίκων. Η "Lucrezia" είναι μια σόλο καντάτα, το λιμπρέτο της οποίας γράφτηκε από τον καρδινάλιο Benedetto Pamphili. Ο Χαίντελ επικεντρώνεται στην εσωτερική αναταραχή που αντιμετωπίζει η Λουκρητία σχεδιάζοντας μια εξαιρετικής εκφραστικότητας μελωδική γραμμή.

Φήμες ήθελαν τον Χαίντελ να επέλεξε το θέμα, λόγω της σχέσης του με την πριμαντόνα Λουκρητία ντ'Αντρέ.
Οπως και να' χει, ο συνθέτης καταφέρνει να γράψει ένα εξαιρετικά δραματικό έργο, πλούσιο σε ηχοχρώματα, με λεπτομερή περιγραφή των συναισθημάτων, με ιδιαίτερη έμφαση στην οργή, το μίσος και το πάθος για εκδίκηση για τον βιαστή της ηρωίδας μας, που καλεί για βοήθεια όλους τους θεούς, Παραδείσου και Κολάσεως.

Η άρια: "Già superbo del mio affanno" ακούγεται αμέσως μετά το βιασμό:

Handel: "La Lucrezia, Cantata HWV 145 - "Già superbo del mio affano"

Στο ρόλο της Λουκρητίας η Dame Janet Baker 

findagrave

• Της ίδιας περίπου εποχής είναι και οι καντάτες του γάλλου συνθέτη της μπαρόκ, Michel Pignolet de Montéclair.
  Η καντάτα "Morte di Lucretia" (1728) είναι η τελευταία του τρίτου βιβλίου με 24 καντάτες του συνθέτη, μια συλλογή γαλλικών και ιταλικών καντατών ιδιαίτερης σημασίας, που συχνά παρομοιάζονται σε επίπεδο με εκείνες των Κλεραμπώ και Ραμώ.

Η "Λουκρητία" του Montéclair είναι μια από τις τέσσερις στην ιταλική γλώσσα, καντάτα για υψίφωνη, συνδυασμό οργάνων και κοντίνουο. Ο συνθέτης βρέθηκε στην Ιταλία ως μουσικός στην υπηρεσία του πρίγκηπα του Βωντεμόν, διοικητή του Μιλάνου. Εκεί οφείλεται ίσως και η υιοθέτηση του ιταλικού ύφους σε κάποιες από τις καντάτες του, μουσικού είδους που αναπτύχθηκε εκείνη την περίοδο στη Γαλλία ως αποτέλεσμα της αυξανόμενης επιρροής του ιταλικού στιλ. Η καντάτα περιγράφει το οδυνηρό ταξίδι του ερωτικού πάθους μέσα από το θρύλο της ενάρετης αριστοκράτισσας Λουκρητίας, που αποφάσισε να αυτοκτονήσει για να περισώσει την τιμή της.

Απολαμβάνουμε την καντάτα στην εκδοχή της με 2 μπαρόκ βιολιά, μπαρόκ τσέλο και θεόρβη, πλην του τσέμπαλου.

Montéclair: "Morte di Lucretia":

Βικιπαίδεια, Ιστότοπος ΝΟΗΣΗ/άρθρο Β.Κυριλλίδου, Λατινικά B΄Λυκείου/ΟΕΔΒ, "Ρωμαίες γυναίκες", J.Baldson, μετάφ. Ν. Πετρόχειλου.

Μέρος του κειμένου δημοσιεύτηκε και στην Κοινότητα των The Mythologists