Σούμπερτ: η κυρά της λίμνης και το «άβε» της...

 

Φ.Σούμπερτ, λιθογραφία του Josef Kriehuber

Νοερό οδοιπορικό σε Σκωτσέζικα υψίπεδα κάνουμε αυτό το πρωινό, το τελευταίο του Γενάρη, και την αφορμή δίνει ο Φραντς Σούμπερτ, καθώς γεννήθηκε σαν σήμερα 31 Ιανουαρίου 1797. 

Στην παρέα μας και μια αιθέρια δεσποσύνη, η λαίδη Έλεν, η «Κυρά της λίμνης».

Mια έμμετρη επικολυρική ραψωδία του σερ Ουόλτερ Σκοτ είναι το ομότιτλο «Κυρά της λίμνης», της οποίας το περιεχόμενο είναι παρμένο από τους παλαιούς ηρωικούς σκωτικούς θρύλους.

Κεντρικός χαρακτήρας του είναι η Έλεν μαζί με τον λόρδο πατέρα της, που καταδιωκόμενοι από τον άγγλο βασιλιά βρίσκουν καταφύγιο σε μια σπηλιά των Χάιλαντς, στη λοχ Κάτριν.

Το έργο ενέπνευσε τον Φραντς Σούμπερτ να συνθέσει ένα κύκλο επτά τραγουδιών, ανάμεσά τους και το «Ellens dritter Gesang», έναν ύμνο που ψάλλει η Έλεν επικαλούμενη τη βοήθεια της Θεοτόκου, παρακαλώντας τη να δώσει τέλος στην ταλαιπωρία τους.

«Χαίρε Μαρία, Κεχαριτωμένη παρθένε!

Από τα άγρια, γυμνά βράχια στέλνω τις ικεσίες μου 

Με την ελπίδα να εισακούσεις…»

Κάποια στιγμή πάνω στη μουσική του τραγουδιού, αντί για τους πρωτότυπους στίχους, προσαρμόστηκαν οι στίχοι του Λατινικού ψαλμού «Άβε Μαρία», κάτι που έκανε πολλούς να οδηγηθούν στη λανθασμένη εντύπωση πως το έργο του Σούμπερτ αποτελεί διασκευή του θρησκευτικού ύμνου γι’ αυτό και το βρίσκουμε συχνά με τον τίτλο: «Ave Maria».

Το τραγούδι απέκτησε άμεσα δημοφιλία προξενώντας την υψηλή περηφάνια του Σούμπερτ, ο οποίος σε μια επιστολή προς τον πατέρα του σημειώνει:

«Είναι πολλοί εκείνοι που αναρωτήθηκαν για την ευσέβειά μου, αυτήν την οποία εξέφρασα μ' αυτόν τον Ύμνο στην Παναγία, που θεωρώ πως συνέβη επειδή δεν έχω ποτέ εξαναγκάσει τον εαυτό μου στην πίστη».

Η ερωτευμένη Έλεν ικετεύει και για την αγάπη της. Έτσι η σύνθεση αποκτά διπλό χαρακτήρα, καθώς ερωτική έκσταση και θρησκευτική επιθυμία συνυπάρχουν, εκφράζοντας την δισυπόστατη ανθρώινη φύση: σώμα και ψυχή..

Η σύνθεση του Σούμπερτ αφιερώθηκε στην κοντέσα, Sophie Weissenwolff, στην έπαυλη της οποίας στην Αυστρία πρωτοπαρουσιάστηκε. Γι'αυτό και η γυναίκα έγινε γνωστή ως «η κυρία της λίμνης».

Το ακούμε από την κορυφαία σοπράνο Τζέσυ Νόρμαν σε μια ερμηνεία απαράμιλλης εκφραστικότητας, μαλακές φωτοσκιάσεις δυναμικής, πυκνού κι αιθέριου πιανιστικού ήχου.
Ένας θρίαμβος λυρισμού!

Το ληντ διασκευάστηκε για πιάνο από τον Φραντς Λιστ.
Αφεθείτε στα χέρια της Valentina Lisitsa σε μια βαθύτατη ερμηνεία, ένα χάδι πάνω στα ασπρόμαυρα πλήκτρα, με στοχαστική διάθεση, αυτοκυριαρχία κι αφοσίωση που δίνει στον ακροατή την αίσθηση μιας σπάνιας μουσικής εμπειρίας!

Τo σύνολο των επτά συνθέσεων με αρίθμηση Op. 52 περιλαμβάνει πέντε σόλο τραγούδια για τρεις διαφορετικούς χαρακτήρες (Έλεν, Νόρμαν και Μάλκολμ) και δύο χορωδιακά:Bootsgesang και Coronach...(Λεμβωδία και Θρηνωδία των γυναικών).
Ήταν από τις αγαπημένες συνθέσεις του Σούμπερτ, καθώς κανένας άλλος κύκλος λήντερ δεν συνδύαζε χορωδιακή μουσική με σόλο με αυτόν τον τρόπο. Είχε προσεγγίσει με σεβασμό το περίφημο έργο του Σκοτ ​​και ήλπιζε στην θετική ανταπόκριση των Βρετανών, η πατρίδα των οποίων δόξασε παρόμοιες προσπάθειες τόσο του Χάιντν όσο και του Μπετόβεν.

Ακούμε και τις επτά συνθέσεις τουOp. 52:

Schubert: Sieben Gesänge aus Walter Scotts 'Fräulein vom See', Op 52:
Στα σόλι ερμηνεύουν οι: Janet Baker, Dietrich Fischer-Dieskau

Στο πιάνο ο Gerald Moore

AnnaVito31 January 2017 at 12:36
!!!!!σουπερ και τα δυο !!!!!!! Αποθηκεύω.

ReplyDelete


ELPIDA NOUSA31 January 2017 at 13:55
Αννα μου, ευχαριστώ πολύ!Χαίρομαι που σου άρεσαν οι επιλογές-προτάσεις μου!

Verdi - Ρέκβιεμ: ύμνος στο θάνατο!

 

(Στη μνήμη του Τζουζέπε Βέρντι, που έφυγε σαν σήμερα 27 Γενάρη 1901).

ΒΕΡΝΤΙ: ο μεταρρυθμιστής του ιταλικού μελοδράματος με την όπερα να τον έχει καθιερώσει στη συνείδησή μας...

ΡΕΚΒΙΕΜ: μια νεκρώσιμη ακολουθία, ένα εκκλησιαστικού χαρακτήρα έργο, που μεταφέρει την αγωνία του θανάτου...

Όμως το Ρέκβιεμ του Βέρντι διαφέρει από τα υπόλοιπα...
Αποτελεί έναν ύμνο στο θάνατο!

Μεγαλοπρεπές και εκρηκτικό, με σαφείς αναφορές στον οπερατικό τύπο, που ο Βέρντι ανέδειξε μοναδικά, μια και ο πιο ανίδεος εύκολα διακρίνει την έντονη θεατρικότητά του!...

Κάτι που αρνητικά χαρακτηριζόμενο από τον φον Μπύλοβ παρομοιάστηκε με  "όπερα που φορά εκκλησιαστικό ράσο", σχόλιο που ο Μπραμς κατέκρινε επισημαίνοντας το λάθος στον Μπύλοφ προσθέτοντας πως  "μόνο μια ιδιοφυία θα μπορούσε να γράψει ένα τέτοιο έργο"!!

Είναι φανερό πως ο κατεξοχήν συνθέτης όπερας, Βέρντι, δεν στηρίζεται τόσο στο θρησκευτικό συναίσθημα, όσο στην απόδοση δραματικότητας...

Το Ρέκβιεμ του, εγκώμιο στο θάνατο..., απαραίτητο, αφού χωρίς αυτόν δεν μπορεί να υπάρξει ζωή...

Να θυμίσουμε πως η μεγαλόπνοη "Λειτουργία εις κεκοιμημένους" του Βέρντι γράφτηκε  για την πρώτη επέτειο θανάτου του ιταλού συγγραφέα Αλεσάντρο Μαντσόνι το 1874, με τον ίδιο το συνθέτη να καθοδηγεί ορχήστρα, χορωδία και σολίστες από το πόντιουμ, αν και συνέλαβε την ιδέα μιας νεκρώσιμης ακολουθίας μια δεκαετία νωρίτερα κατά τη διάρκεια επιδημίας χολέρας που είχε ξεσπάσει στην Ιταλία και αφάνισε μεγάλο μέρος  του πληθυσμού, όπως και λίγο αργότερα για το μνημόσυνο του Ροσίνι, που όμως ποτέ δεν πραγματοποιήθηκε.

Ο Βέρντι πήρε την απόφαση να γράψει  το έργο στο νεκροταφείο στην κηδεία του Μαντσόνι. Ο ίδιος είχε εξομολογηθεί: "Πρόκειται για αναγκαιότητα της ψυχής μου, για ροπή  της καρδιάς  και θα καταβάλλω καθε δύναμη για να τιμήσω το μεγάλο πνεύμα του ανθρωπου που εκτιμούσα ως συγγραφέα και σεβόμουν πρωτίστως ως άνθρωπο!"

Ενα και μοναδικό το Ρέκβιεμ, σαν τον Μπετοβενικό "Φιντέλιο"!

Μεγάλος θαυμαστής του Ρέκβιεμ υπήρξε ο Μπέρναρντ Σω μετά την πρώτη παράσταση του έργου στο Λονδίνο , με το συγγραφέα να εκφράζει την επιθυμία να παιχτεί στην κηδεία του το μέρος του: "Libera me".

"Σώσε με, Κύριε, από τον αιώνιο θάνατο,

εκείνη την τρομερή ημέρα,

όταν ο ουρανός και η γη θα εξαφανιστούν,

όταν θα έρθεις να κρίνεις τον κόσμο με την πύρινη ρομφαία"

Ας απολαύσουμε το "Libera me" με την υψίφωνο να κάνει δραματική έκκληση για σωτηρία. Κινούμενη σε καθηλωτικούς, επαναλαμβανόμενους ήχους ικετευτικής ωδής υποβάλλει την αίσθηση του δέους, ενώ η χορωδία (2:25) ξεκινά ένα απίστευτης δυναμικής θέμα στη δομή της φούγκας, πλάθοντας ένα σύνθετο φινάλε , όπου η σοπράνο ακούγεται φευγαλέα μόνο για να ανακόπτει ή και να ενισχύει τη σαρωτική, σαν καταιγίδα διάθεση του χορού, που το αρμονικό του υπόβαθρο μεταβάλλεται συνεχώς...

Στην μελισματική και ήπια προσευχή του τέλους,  γυναικεία φωνή και χορωδία αίρουν την προηγούμενη ένταση κι ενώνονται σε μια ανακουφιστική ζεστασιά, ειρηνικά  και ήσυχα σε μια παράκληση για συγχώρεση, σωτηρία και εξαγνισμό.

Παρακολουθείστε την έκφραση του μαέστρου Κλαούντιο Αμπάντο στο τέλος(13:40).Περνούν αρκετά λεπτά μέχρι να ηρεμήσει, να συνέλθει από τον ηλεκτρισμό και την έκσταση...

Ανακουφισμένος...ξεφυσά...αποφορτίζεται...γυρίζει στο ακροατήριο, που τότε μόνο ξεσπά σε χειροκροτήματα και τον αποθεώνει!!!

Verdi's Requiem: "Libera me"

(Claudio Abbado - Berliner Philharmoniker- Angela Gheorghiu)

Μια σπουδαία ερμηνεία μαζί με μια εκπληκτική ανάλυση του Ρέκβιεμ μπορείτε να παρακολουθήσετε στο παρακάτω ντοκυμαντέρ. Ο Θεόδωρος Κουρεντζής διευθύνει και καθοδηγεί την Musica Aeterna:

Αλλά και στο επόμενο με τον Γκέοργκ Σόλτι στο πόντιουμ ένας θαυμάσιος οδηγός ακρόασης για όποιον ενδιαφέρεται γι'αυτό το αριστούργημα:

Υπάρχουν πολλά παλαιότερα κείμενα  για τον Βέρντι.Περιηγηθείτε!

Πρόσκληση σε βασιλικό γάμο μετά μουσικής...

 

«The Marriage of Victoria, Princess Royal, 25 January 1858», John Phillip

Προσκεκλημένοι σε γάμο και μάλιστα πριγκηπικό, είμαστε σήμερα, φίλοι μου!!!

Φορέστε αριστοκρατικό ένδυμα, επιμεληθείτε ανάλογη κώμη, παρφουμαριστείτε, γιατί θα παρευρεθούμε στους γάμους της Victoria Adelaide Mary Louisa, κόρης της βασίλισσας Βικτωρίας της Αγγλίας και του Αλβέρτου, με τον Φρειδερίκο της Πρωσίας.

Η Βικτωρία είχε ιδιαίτερη αγάπη στις τέχνες!
Έτσι, η ίδια είχε αναθέσει στο σκωτσέζο John Phillip (μεγαλύτερο ζωγράφο της εποχής) να απεικονίσει την τελετή και τους προσκεκλημένους.
Εκείνος, έκανε ένα προπαρασκευαστικό σχέδιο κατά τη διάρκεια της τελετής, που τελειοποίησε αργότερα, καθώς η λεπτομερής αποτύπωση και με απόλυτη ακρίβεια των προσώπων, απαιτούσε χρόνο.



Η πριγκίπισσα εκτός από τη ζωγραφική, λάτρευε και τη ρομαντική μουσική του ΦΕΛΙΞ ΜΕΝΤΕΛΣΟΝ, ο οποίος κάθε φορά που βρισκόταν στη Βρετανική πρωτεύουσα ήταν προσκεκλημένος των γονιών της προκειμένου να απολαμβάνουν διαζώσης τις συνθέσεις του.

Για το γάμο της (25 Γενάρη 1858) είχε επιλέξει να ακουστεί το «Γαμήλιο Εμβατήριο», που εκτελείται στο Σαιξπηρικό «Ονειρο καλοκαιρινής νύχτας», έργο σκηνικής μουσικής, του οποίου την ουβερτούρα έγραψε ο Μέντελσον στα 17 του.

Μεγαλοπρεπές, επιβλητικό, με τη σφραγίδα ενός εξαιρετικού τελετουργικού, μα συγχρόνως ανάλαφρο, με σταγόνες λυρισμού, λεπτότητας και ευγένειας.
Μουσική γεμάτη κομψότητα και γοητεία!


Για σήμερα προτείνω να ακούσουμε μια δεξιοτεχνική μεταγραφή του για πιάνο, που έδωσε ο ΦΡΑΝΤΣ ΛΙΣΤ το 1850.
Αν και πολλοί έχουν ταυτίσει το έργο με την ερμηνεία του Χόροβιτς, προτείνω να το απολαύσουμε από τον βιρτουόζο György Cziffra, ο οποίος φημίζεται για τις ηχογραφήσεις του σε έργα Λιστ.
Αφή, άλλοτε λεπτή κι άλλοτε πομπώδης, πάντα όμως συναρπαστική!

Καλή σας ακρόαση!

«F. Liszt : Mendelssohn, Wedding March & Dance of the Elves»:

Άρτεμις και Έρωτας: μια επώδυνη πάλη ανάμεσα στο "επιθυμώ" και το "πρέπει"

 

Diana and Cupid, Pompeo Batoni, Metropolitan Museum, N.Y

Pompeo Batoni selfportrait

Ο ιταλός ζωγράφος, Πομπέο Μπατόνι γεννήθηκε στη Λούκα στις 25 Ιανουαρίου 1708 και υπήρξε ένας από τους πιο δημοφιλείς καλλιτέχνες της εποχής του, κάτι που αποδεικνύει ο μεγάλος αριθμός αριστοκρατών από όλη την Ευρώπη που επιθυμούσαν να αποκτήσουν έργα του. 

Διακρίθηκε στις προσωπογραφίες, αλλά -όπως στην περίπτωση του εικαστικού, που θα εξετάσουμε- και στις αλληγορικές και μυθολογικές του εικόνες.

Θεωρείται πρόδρομος του νεοκλασικισμού, καθώς το στυλ του ενσωματώνει στοιχεία της κλασικής αρχαιότητας, του γαλλικού ροκοκό  και του κλασικισμού.

Η Άρτεμη είναι η θεά του κυνηγιού, η προστάτιδα των άγριων ζώων, των βουνών και των δασών. Κόρη του Δία και της Λητώς και δίδυμος αδελφός της ο θεός Απόλλωνας.
Υπήρξε μία από τις ομορφότερες θεές της αρχαιότητας, όμως ήταν ορκισμένη παρθένα και τιμωρούσε όποιον δεν την σέβονταν.
Από τις ιέρειες και ακόλουθές της, η θεά απαιτούσε να δείχνουν αφοσίωση στις αρχές της και ιδιαίτερα στην παρθενία, που αυτή πρώτη φύλαγε παραδειγματικά.
Αρκετές είναι οι περιπτώσεις που κάποια ακόλουθός της παρασυρόταν από κάποιον θεό ή θνητό και στην συνέχεια γνώριζε την οργή της Άρτεμης και θανατώνονταν.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα διαφύλαξης της αγνότητάς της ήταν ο μύθος για τον κυνηγό Ακταίονα.
Όταν η θεά αντιλήφθηκε πως την είδε γυμνή, όταν λουζόταν, τον μεταμόρφωσε σε ελάφι και έβαλε τα σκυλιά του να τον κατασπαράξουν.
Έτσι ο Ακταίων δεν μίλησε ποτέ σε κανέναν για όσα αντίκρυσαν τα μάτια του!
Ακόμα, είναι εκείνη που ευθύνεται για το θάνατο των Αλωαδών, των γιγάντων Ώτου και Εφιάλτη.
Η θεά για να τους εκδικηθεί για την αναίδειά τους να επιβουλεύονται την τιμή της, σ'ένα κυνήγι τους μεταμορφώθηκε σε ελάφι, πέρασε ανάμεσά τους και κείνοι προσπαθώντας να τη σκοτώσουν εξοντώθηκαν μεταξύ τους...

Παρότι ορκισμένη παρθένα, σήμερα αναλύουμε ένα εικαστικό έργο που την απεικονίζει με το φτερωτό Έρωτα.

Pompeo Batoni: Άρτεμις και Έρωτας

To έργο θεωρείται ένα από τα καλύτερα του καλλιτέχνη, με τη μορφή της θεάς να βασίζεται στο διάσημο αρχαίο γλυπτό της "Κοιμισμένης Αριάδνης" στο Βατικανό.

Πρόκειται για μια κομψή σύνθεση που τα στοιχεία της παρουσιάζονται σε πυραμίδα:
Στη βάση του ο φτερωτός Έρως ακουμπισμένος στα πόδια της...στο κέντρο η Άρτεμις...και στην κορυφή το τόξο στα χέρια της θεάς.

Το τοπίο στο βάθος "εκτείνεται" ως ύμνος στην απέραντη ομορφιά της φύσης, της οποίας κυρίαρχη είναι η Άρτεμις, σαν η ''Πότνια θηρών''.
Όλο το ενδιαφέρον όμως, τραβάει η κίνηση της θεάς, που αφαιρεί το τόξο από τα χέρια του Έρωτα και ...μάλλον ετοιμάζεται να το σπάσει...
Βέβαια, η έκφραση στα λεπτά της χαρακτηριστικά είναι ήρεμη μ'ένα χαμόγελο διακριτικό, σχεδόν αδιόρατο...
Για προσέξτε, όμως τον   μικρό ερωτιδέα...δείχνει αληθινά ανήσυχος ότι θα το κάνει.
Τη σκηνή παρακολουθεί με ενδιαφέρον ένα από τα δύο όμορφα κυνηγόσκυλα της Άρτεμης, ενώ το άλλο έχει αφεθεί σε γλυκό ύπνο.

Η σκηνή είναι ειδυλλιακή...Η 'Αρτεμις τυλιγμένη στο λευκό χιτώνα της, που εικονοποιεί την παρθενικότητά της, χτενισμένη σεμνά με μόνο διάκοσμο στο κεφάλι της το σύμβολό της, το μηνίσκο της Σελήνης.
Το κόκκινο όμως ύφασμα του μανδύα, που έχει κυλήσει στα πόδια της και τυλίγει με τις πλούσιες πτυχώσεις του το κάτω μέρος του σώματός της παραπέμπει και στον πόθο, τη λαγνεία, το κρυφό πάθος,  τη σαρκική πλευρά του έρωτα...υπονοώντας πως η θεά δεν είναι ελεύθερη από τις επιθυμίες της σάρκας, ίσως γι' αυτό ''απειλεί'' να σπάσει το τόξο.
Ισως πάλι, αναλογίζεται τον Ενδυμίωνα, το βοσκό που η θεά κάποτε αγάπησε...

Όλη η σύνθεση είναι ένα παιχνίδι, ανάμεσα σε δύο αντίθετα , το ερωτικό πάθος και τη σωματική αγνότητα, την ανάγκη που δημιουργεί το ερωτικό ένστικτο και την επιθυμία ελέγχου αυτού του ενστίκτου.
Ποιός κερδίζει  σε αυτό το παιχνίδι;..Το  ''επιθυμώ'' ή το ''πρέπει'', φίλοι μου εκλεκτοί;

Πριν απαντήσουμε, ας αναλογιστούμε πόσες φορές δεν ζήσαμε στιγμές που επιθυμούσαμε διακαώς γιατί φοβήθηκαμε τη δύναμη και τη μαγεία τους.
Στιγμές που αρνηθήκαμε, γιατί διστάσαμε να δούμε παραπέρα από το σύνορο, που νόμοι και κανόνες μάς κράτησαν φυλακισμένους...

Aκόμα και την ορκισμένη να αντιστέκεται θεά, μεταμορφώνει η Τέχνη!
Στην αλληγορική ουβερτούρα της όπερας του Ζαν Φιλίπ Ραμώ: "Ιππόλυτος και Αρικία", Άρτεμις και Έρως ενώνουν τις προσπάθειές τους για να εξασφαλίσουν αίσια έκβαση στη σχέση του ζευγαριού...
Μουσική που ξεδιαλύνει όποια τυχόν σκαιά, τυραννική σκέψη μας...

Aκούμε την ουβερτούρα από το σύνολο Les Arts Florissants, που διευθύνει o William Christie.

Μια εκφραστική προσέγγιση τoυ κορυφαίου παγκοσμίως μαέστρου, ιδιαίτερα σε έργα μπαρόκ ρεπερτορίου.

Δεν είναι ένα από τα «Παραμύθια του Χόφμαν», αλλά o...«συνθέτης» Χόφμαν!

 

Γεννημένος σαν σήμερα 24 Γενάρη 1776, ο γερμανός συγγραφέας Ε.Τ.Α Χόφμαν, είναι δημοφιλής στους βιβλιοφάγους καθώς η ιδιότητά του ως μυθιστοριογράφου και δη της φανταστικής λογοτεχνίας είναι περισσότερο γνωστή.

Στους μουσικόφιλους είναι διάσημος για τα «Παραμύθια του Χόφμαν», που αγαπήθηκαν, όταν οι φανταστικές αυτές ιστορίες του αποτέλεσαν τη βάση του λιμπρέτου για την ομώνυμη όπερα του Ζακ Όφενμπαχ, όπου ο Χόφμαν κρατά και έναν από τους ρόλους, ανάμεσα στη Μούσα της Τέχνης που τον διεκδικεί και μια παθιασμένη από έρωτα, τραγουδίστρια…

Οι ιστορίες του ευφάνταστες, εξαιρετικά υποβλητικές, με το μακάβριο και το υπερφυσικό να αποτελέσουν αρκετές φορές έμπνευση δημιουργιών πολλών συνθετών.
Ο Βάγκνερ στήριξε το Δαχτυλίδι των Νιμπελούνγκεν στις ιστορίες του, ο Τσαϊκόφσκυ εμπνεύστηκε τον «Καρυοθραύστη» του απ'αυτόν, ο Χίντεμιτ την «Cardillac», o Λεό Ντελίμπ την «Κοπέλλια» του...

Και μπορεί ο Χόφμαν, με τις δεξιοτεχνικά άγριες πτήσεις της φαντασίας του να έγινε γνωστός γράφοντας για υπερφυσικούς, μυστηριώδεις και τρομακτικούς χαρακτήρες, όμως το ενδιαφέρον του για την Τέχνη επεκτάθηκε και σε άλλα είδη της, όπως η ζωγραφική και η μουσική.
Την τελευταία δε, την υπηρέτησε ως μαέστρος, μουσικοκριτικός (θαυμάσιο το δοκίμιό του πάνω στην 5η του Μπετόβεν), αλλά και ως συνθέτης.

Όπως έλεγε ο ίδιος: 

«Τις καθημερινές είμαι ένας δικηγόρος και στις καλές περιπτώσεις, λιγάκι μουσικός.

Τις Κυριακές, εξαρτάται…

Με τη δύση του ήλιου γίνομαι πλακατζής συγγραφέας μέχρι αργά τη νύχτα!»

Kαρικατούρα που φιλοτέχνησε ο ίδιος

Λάτρευε τη μουσική από μικρός, ιδιαίτερα τους κλασικούς και τον Μότσαρτ, για τη μουσική του οποίου συχνά δήλωνε πως:

«Mozart's music is the mysterious language of a distant spiritual kingdom, whose marvelous accents echo in our inner being and arouse a higher, intensive life».

Λάτρευε το Μότσαρτ τόσο, που άλλαξε ένα από τα μεσαία ονόματά του σε «Αμαντέους», δηλώνοντας με αυτόν τον τρόπο τον θαυμασμό του απέναντι στον αγαπημένο του συνθέτη. Ολοκληρωμένο το όνομά του ήταν: Ερνστ-Τέοντορ-Αμαντέους Χόφμαν.

Από τις πιο δημοφιλείς συνθέσεις του είναι η όπερα «Ούντινε» και το μπαλέτο «Αρλεκίνος».
Για σήμερα όμως προτείνω το «Κουιντέτο του για Άρπα και κουαρτέτο εγχόρδων».

Ένα έργο όπου η άρπα με το ηχόχρωμά της, ως βασικό όργανο, παραπέμπει στο αινιγματικό, μυστηριώδες  και παράξενο τοπίο που πλάθει ο καλλιτέχνης.
Γράφτηκε το 1808, όταν ο Χόφμαν είχε ταξιδέψει στην Πολωνία και όπως μαρτυρά μια επιστολή του δημιουργού, ο εκδοτικός οίκος αρνήθηκε αρχικά να το δημοσιεύσει επειδή η άρπα δεν ανήκε στα «πιασάρικα» ηχητικά, όργανα εκείνη την εποχή.
Θα δέχονταν μόνο αν στη σύνθεση, η άρπα αντικαθίσταντο με πληκτροφόρο…κάτι, που δεν άρεσε στον Χόφμαν γιατί, όπως είπε το πιάνο δεν μπορούσε να αποδώσει την ατμόσφαιρα και το ύφος που ήθελε με τη μελωδική του γραμμή, να εκφράσει.
Απ’ό,τι φαίνεται οι διαπραγματεύσεις οδήγησαν στη διαζευκτική λύση.
Γι’αυτό στη χειρόγραφη παρτιτούρα αναφέρεται «Quintet for harp or fortepiano».

Το έργο είναι γραμμένο στη ντο ελάσσονα με δυο αντικρουόμενα υφολογικά θέματα να παρουσιάζονται σε παραλλαγές στο πρώτο, μέρος του, Allegro-Moderato.
Στη μεσαία, Αdagio κίνηση πρωταγωνιστεί η άρπα με τη δυναμική της να ενισχύει την ονειρική διάσταση του ύφους, κι αν θέλετε την αλλόκοτη, γκροτέσκο πλευρά της ανθρώπινης φύσης του δημιουργού, ενώ στην τελευταία κίνηση, ένα Allegro σε 6/8 δίνει στον αρπιστή την ευκαιρία να δείξει τη δεξιοτεχνική του δεινότητα μέσα από υπέροχα glissandi οδηγώντας τη φαντασία σε μουσικά μονοπάτια, που ακούγονται «γλυκά-απειλητικά» καθώς αναδύονται από τα ζοφερά βάθη του υπερφυσικού κόσμου του Ε.Τ.Α Χόφμαν!

Ernst Theodor Amadeus Hoffmann: Quintet for harp & string quartet in C minor

Μοντιλιάνι: περίμεναν να πεθάνεις για ν'ανέβει η τιμή στα ύψη...

 

"Modigliani Self-portrait, 1919", Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Σάο Πάολο 

Στη μνήμη του AMEDEO MODIGLIANI, που πέρασε στην αιωνιότητα σαν σήμερα 24 Γενάρη 1920...

" -Moντί, κερδίσαμε!Πήραμε τον πόλεμο, Μοντί!όλοι μιλούν για σένα στο Λονδίνο!

Άκου: "...τα γυμνά του Μοντιλιάνι είναι οι καρποί της Αναγέννησης...

Παραμερίστε!Ο 20ός αιώνας απέκτησε ένα μεγάλο ζωγράφο!

"Αμεντέο", αυτός που τον  αγαπάει ο Θεός!Ευλογημένος!"

-Ευλογημένος, αγάπη μου, όχι καταραμένος πια, ευλογημένος!

"Προλάβετε!Πενήντα εννέα έργα.Ένα σελίνι το κομμάτι, σήμερα.Αύριο, μια περιουσία!

Αγοράζοντας Μοντιλιάνι, αγοράζετε μια μεγαλοφυία!"...

-Δεν σε αγόρασαν.Ετσι εύκολα...; 

Τα έργα σου στην αρχή ήταν στοιβαγμένα σε ένα πανέρι από λυγαριά, μετά σκαρφάλωσαν στα ψηλά, 

τα κρέμασαν στον τοίχο.

Έμαθαν ότι είσαι άρρωστος και πάγωσαν τις πωλήσεις σου.

Περίμεναν να πεθάνεις για ν'ανέβει η τιμή στα ύψη..."

(Από το εκπληκτικό βιβλίο της Σοφίας Καψούρου: "Ερωμένες στον καμβά",
εκδ. Σεστίνα, σελ 70)

***

"Jean Cocteau portrait", Modigliani

Μακρόστενα πρόσωπα, επιμηκυμένες μορφές, είναι κάποια από τα χαρακτηριστικά του "καταραμένου-ευλογημένου", Μοντιλιάνι, που κάνουν τα έργα του αναγνωρίσιμα...Ο καλλιτέχνης υιοθέτησε μιαν απλή αλλά μεγαλοπρεπή χρήση των γραμμών, χρώματα που αναδύουν την ευαισθησία, την αριστοκρατική του διάθεση, την κομψότητά του...
Η δύναμή του πήγαζε από το ανεξάντλητο πάθος και τον ερωτισμό για κάθε τι ...Τις γυναίκες, το ποτό, τη φιλία, ακόμα και το θάνατο που το συναπάντημα μαζί του ήρθε μόλις στα τριάντα πέντε....Ο Μοντιλιάνι ξεχώρισε για τη λιτότητα των μορφών του, που θεωρώ αποτελούν κήρυγμα της αγνότητας, όσο κι αν αυτό ακούγεται παράδοξο για έναν καλλιτέχνη που αποθέωσε το γυμνό!

Ο Μοντιλιάνι λάτρευε επίσης την ποίηση και απήγγειλε τακτικά Δάντη από μνήμης. Η αγάπη του στην ποίηση φαίνεται κι από τη σειρά πορτρέτων σύγχρονων ποιητών που φιλοτέχνησε(Blaise Cendrars, Guillaume Apollinaire, Jean Cocteau).

"Δεν είναι σωστό να διαβάσουν όλοι τις σελίδες που ακολουθούν, μόνο λίγοι θα μπορέσουν να απολαύσουν αυτό το πικρό φρούτο ατιμώρητα. Συνεπώς, συρρικνωμένη ψυχή, απομακρύνσου πριν διεισδύσεις βαθύτερα σε τέτοιες αχαρτογράφητες και επικίνδυνες ερημιές..."

Το παραπάνω απόσπασμα είναι από το αγαπημένο κείμενο του Μοντιλιάνι, "Τα άσματα του Μαλντορόρ-Les Chants de Maldoror" του κόμη του Λωτρεαμόν, λογοτεχνικό ψευδώνυμο του γάλλου συγγραφέα, Ισιντόρ Ντυκάς.
Αναφέρεται σε έναν αντιήρωα, διεστραμμένο, βλάσφημο χαρακτήρα, αρχάγγελο του κακού που έχει απαρνηθεί τη συμβατική ηθική. Ο Μοντιλιάνι κουβαλούσε το βιβλίο πάντα στην τσέπη του. Λέγεται πως ο λόγος της εμμονής του στο συγκεκριμένο κείμενο οφείλεται στη συσχέτιση με τη δική του ζωή. Ο Δούκας de Lautréamont χαρακτηριζόταν "μοναχική, ιδιότυπη ιδιοφυΐα" και ο Μοντιλιάνι ένιωθε ότι αυτός ο μοναχικός ποιητής αντανακλούσε τις δικές του απρόβλεπτες διαθέσεις...

"Πορτρέτο του Μάριου Βάρβογλη", Μοντιλιάνι

Ο Μοντιλιάνι είχε συνδεθεί φιλικά με τον συνομήλικό του δικό μας ζωγράφο και συνθέτη Μάριο Βάρβογλη. Το σημείο που τούς έφερε κοντά ήταν η καταγωγή (απ'το νότο) του Βάρβογλη.
Ο  Μοντιλιάνι βασανιζόταν ως το θάνατο του  από νοσταλγία για το φως του ήλιου και τις καθαρές γραμμές της ιταλικής φύσης.
Συχνά βρισκόντουσαν οι δυο τους στο σπίτι της οδού Joseph Bara, σπίτι του Βάρβογλη για να "μεταφερθούν στο Νότο".

Ο Μοντιλιάνι τραγουδούσε άριες του Μοντεβέρντι που λάτρευε, και ο Βάρβογλης τον συνόδευε στο πιάνο.

Από τις αγαπημένες του ήταν η "Possente spirto-ισχυρό πνεύμα", μια πανέμορφη άρια από την τρίτη πράξη της όπερας του Μοντεβέρντι: "L'Orfeo".

Ο μυθικός τραγουδιστής προσπαθεί  να πείσει τον βασιλιά του Κάτω Κόσμου να του επιτρέψει να περάσει στο βασίλειό του προκειμένου να βρει την αγαπημένη του Ευρυδίκη.
Πρόκειται για απαιτητικότατη, εξαιρετικής δεξιοτεχνίας, άρια με την οποία ο Μοντεβέρντι βρίσκει ευκαιρία να αναδείξει τη μοναδική δύναμη της μουσικής και του δράματος.

Monteverdi: "L'Orfeo-Possente spirto" /Anthony Rolfe Johnson, John Eliot Gardiner

Ο Μοντιλιάνι πέρασε στην αιωνιότητα στις 24 Γενάρη 1920...

"Την ώρα που θα πεθάνω, δεν πρόκειται να με δουν τριγυρισμένο από παπάδες.
Την ώρα εκείνη, θέλω να με λικνίζει το κύμα της φουρτουνιασμένης θάλασσας…"

(Λωτρεαμόν, Άσμα προς την ελευθερία)

Περίπατος στους Κήπους του Κεραμεικού με Μανέ και Όφενμπαχ...

 

Manet: "Music in the Tuileries Gardens"

Ταξίδι στο σαγηνευτικό Παρίσι κάνουμε αυτό το πρωινό και στους υπέροχους Κήπους του Κεραμεικού, ένα απέραντο πάρκο δημιουργημένο από την Αικατερίνη των Μεδίκων, στον οποίο οι Παριζιάνοι έκαναν τον περίπατό τους χαλαρά και ήρεμα.
Στεγασμένοι διάδρομοι κατά μήκος του Σηκουάνα, καλυμμένοι με αναρριχητικά φυτά και φιδίσια μονοπάτια που στις άκρες τους υψώνονται λογής καλλωπιστικά κι εξωτικά δέντρα, ενώ οι βάσεις των παρτεριών κρύβονται κάτω από  την πολυχρωμία των εποχιακών ανθέων, που μεθούν με το άρωμά τους όχι μόνο τους επισκέπτες, μα και τα πέτρινα, άψυχα καλλίγραμμα αγάλματα που διακοσμούν γωνιές των Κήπων!

Το 19ο αι. ήταν το μέρος, που συνήθως τις Κυριακές συγκεντρώνονταν οι Παριζιάνοι να ψυχαγωγηθούν και να διασκεδάσουν κάτω από τους ήχους της μπάντας που παιάνιζε καθόλη τη διάρκεια της μέρας.

Αυτοπροσωπογραφία

Αιτία γι'αυτό τον περίπατο στο χώρο και το χρόνο δίνει η σημερινή γενέθλια επέτειος του ιμπρεσιονιστή ζωγράφου Εντουάρ Μανέ (23 Ιανουαρίου 1832), όπου η όμορφη συνήθεια της παρακολούθησης της Κυριακάτικης, μουσικής φιέστας απεικονίζεται στον πίνακά του:

"Music in the Tuileries Gardens-Μουσική στους Κήπους του  Κεραμεικού", 

που κοσμεί τις αίθουσες της Πινακοθήκης του Λονδίνου.

Πλήθος κομψά ενδεδυμένων ανδρών και γυναικών έχουν συρρεύσει στο πάρκο...
Kάποιοι όρθιοι ...κι άλλοι καθισμένοι στα καμωμένα με επιδεξιότητα, μεταλλικά καθίσματα ...
Αστοί της Παρισινής κοινωνίας, ανάμεσά τους κι επώνυμοι της Τέχνης, φίλοι του Μανέ, που εύκολα μπορεί να διακρίνει κάποιος αν παρατηρήσει προσεκτικά τις φιγούρες.

Ο κύριος με το ημίψηλο καπέλο και το λευκό παντελόνι είναι ο αδερφός του ζωγράφου, Ευγένιος, πίσω του και προς τα αριστερά ο Θεόφιλος Γκωτιέ, ενώ δίπλα του και προφίλ βλέπουμε και τον ποιητή Μπωντλαίρ, που εκτιμούσε δεόντως την τέχνη του Μανέ.

Ο ζωγράφος αυτοπροσωπογραφείται αφαιρετικά στην άκρη της αριστερής μεριάς του έργου...

Στη δεύτερη σειρά, κάτω από το θεόρατο δέντρο δίπλα στην κυρία με το καλαίσθητο καπελίνο, ένας κύριος με γυαλιά και κοντό μουστάκι.
Πρόκειται για τον Ζακ  Όφενμπαχ, δημοφιλή για τις οπερέτες του εκείνη την εποχή στη Γαλλία.

Σε πρώτο πλάνο  δυο κυρίες της καλής κοινωνίας (η μια, η σύζυγος του συνθέτη) συνομιλούν, βαστώντας με περισσή χάρη τις βεντάλιες τους και δυο μικρά παιδιά παιχνιδίζουν ανέμελα χωρίς έννοια μη τυχόν λεκιάσουν τη  γιορτινή, Κυριακάτικη φορεσιά τους.

Χαιρετούρες, φιλοφρονήσεις, υποκλίσεις...
Όλα, με διάθεση ευθυμίας και ιλαρότητας! Μια αστείρευτη τέρψη, ένα μεθύσι της καρδιάς!

Ο ταλαντούχος δημιουργός πειραματίζεται, διερευνά, καινοτομεί και τέλος καταφέρνει να αποδώσει τη φαιδρή ατμόσφαιρα  του στιγμιοτύπου με άμεσο και  ποιητικό τρόπο αξιοποιώντας τα πλούσια χρώματα και τις δυνατότητες που του προσφέρονται από μια πολυπρόσωπη σύνθεση.

Και μπορεί η καθημερινότητα να είναι από δύσκολη κι απεχθής ως σκληρή και αδιάφορη, όμως ο Μανέ κατορθώνει να  τής δώσει μια διάσταση ονειρική με τη μουσική να βροντοφωνάζει διαρκώς την παρουσία της παρότι κανένας από τους εκτελεστές δεν εμφανίζεται στον πίνακα.
Η χαρά και η ευδαιμονία, που προσφέρει η ακρόασή της αντικατοπτρίζεται διάχυτα στα πρόσωπα των παρευρισκομένων κι είναι ο Μανέ εκείνος που αποτυπώνει αυτό το συναίσθημα με άφθαστη μαεστρία καθώς οι γρήγορες, ελεύθερες πινελιές του κι οι χρωματικές κηλίδες μεταφέρουν στ'αυτιά μας τους εύθυμους, ρυθμικούς ήχους της ορχήστρας,  τις  χαρούμενες φωνές του κόσμου, την κίνηση των σωμάτων που αν και συνωστισμένα υπονοούν ένα διακριτικό λίκνισμα κάτω από τα καλοραμμένα, κομψά ενδύματά τους...

Μια υπαίθρια σκηνή, που τον παλμό της μεταφέρει με την άψογη τεχνική του ο Εντουάρ Μανέ σε αυτό το  εικαστικό του 1862!

Λάτρεις της καλοπέρασης οι Γάλλοι, η ευζωία τους αποτυπώνεται μουσικά λίγα χρόνια αργότερα από έναν καλλιτέχνη της παρέας του ζωγράφου και μέρος του πίνακα, τον Ζακ Όφενμπαχ.

"La vie parisienne-Παριζιάνικη ζωή" είναι ο τίτλος μιας οπερέτας του 1866, την πρώτη του Όφενμπαχ που απεικονίζει τη σύγχρονη ζωή, (μιας και όλες οι προηγούμενες αντλούσαν τα θέματά τους από τη μυθολογία), από την οποία θα απολαύσουμε την υπέροχη ουβερτούρα της...

Με ζωηρό και εύθυμο χαρακτήρα, η Ουβερτούρα δομείται δεξιοτεχνικά, απαιτώντας από τους εκτελεστές να ξεδιπλώσουν τις ικανότητες και τα προσόντα τους.
Εντυπωσιακοί οι μελωδικοί ακροβατισμοί χρωματίζουν με ενθουσιασμό τον γρήγορο και αισιόδοξο ρυθμό της!

Jacques Offenbach: "La vie Parisienne- Ouverture"

Ταϋλάνδη-Αγιούταγια: "Wat Mahathat, ο Βούδας των ριζών"

Ο ήλιος είχε ανέβει ψηλά, όμως δεν έκαιγε γιατί του αντιστεκόταν με την δροσερή αύρα του ένα ανεμάκι που σε χάιδευε τρυφερά…
Το βάδισμα αργό ανάμεσα σε πρασάτ και βιχάρες...
Τα φωτογραφικά κλικ ηχούσαν σε μια μονότονη διάρκεια.
Όλα ερειπωμένα κι από τα περισσότερα κτίσματα το μόνο που είχε απομείνει ήταν λιγοστά, ραγισμένα κοκκινότουβλα στη βάση τους.
Οι Βούδες μέσα στις παλιές γαλαρίες, αποκεφαλισμένοι...

Ήμουν στην Αγιούταγια.Τη δεύτερη μετά το Σουκοτάι, αρχαία πρωτεύουσα της Ταϋλάνδης.
Διάχυτη η μεγαλοπρέπεια στο χώρο και η περιήγηση ανάμεσα στα απομεινάρια της παλιάς αυτής πόλης, είναι σα να κάνεις ταξίδι σε παρελθόντα χρόνο.
Ανάμεσα στα ερείπια, ναοί και αποκεφαλισμένα αγάλματα του Βούδα.
Μακριά από τον κεντρικό ναό και κάπως απομονωμένα υπήρχε κόσμος πολύς...

Στριμώχτηκα ανάμεσα στα κορμιά των τουριστών, ανασήκωσα τις μύτες των ποδιών μου για να δω καλύτερα...και...ναι!..

Ένα κεφάλι Βούδα βρισκόταν σφηνωμένο ανάμεσα σε ρίζες!!!

Όταν οι Βιρμανοί κυρίευσαν την πόλη, με μανία κατέστρεφαν ό,τι εύρισκαν…

Έτσι αποκεφαλίστηκαν όλα τα αγάλματα του θεού.
Ένα, παράπεσε στο χώμα και ξεχάστηκε εκεί, όπου μ' ευλάβεια και σεβασμό άνοιξαν την αγκαλιά τους οι ρίζες ενός δέντρου και το τύλιξαν σφιχτά!

Στο κύλισμα του χρόνου ρίζες και πέτρινο θραύσμα έγιναν ένα και βλέποντάς το κανείς από κοντά τού προκαλείται άφθαστος  θαυμασμός και δέος!
Αναλογίζεσαι πως το θείο σκύβει χαμηλά κι ανακαλύπτει εκεί την αγάπη…Κι η αγάπη αντέχει απ’όποιον βανδαλισμό και καταστροφή…

Θρύλοι, που μαρτυρούν τους σοφούς συμβολισμούς, όπου οι ρίζες ενός δέντρου είναι οι εμπειρίες του παρελθόντος, τα ακλόνητα θεμέλια που το κρατούν ζωντανό και όρθιο στη μάχη της επιβίωσης. Το δέντρο μετέχει στο μυστήριο της συνέχειας της ιερής ιδέας και με την αντοχή του συσχετίζεται με τη δύναμη και μακρά διάρκεια του θείου ως ιδέα αναγκαία.

Οι Βουδιστές θεώρησαν θαύμα το ότι στις ρίζες ενός δέντρου έχει σχηματισθεί η μορφή του Βούδα και κάνουν ουρές για να προσκυνήσουν!
Δικαίως, το μνημείο, αλλά και όλη η αρχαία πόλη έχει περιληφθεί στη λίστα Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.

Rania21 January 2017 at 08:09

εκπληκτική αφήγηση
ReplyDelete



ELPIDA NOUSA22 January 2017 at 00:43

Ευχαριστώ, Ράνια μου!
Περπατώντας ανάμεσα στα ερείπια, ένοιωσα την ενέργεια του χώρου...
ReplyDelete

Ντεμπισί - Ντ' Ανούντσιο: "Το Μαρτύριο του Αγίου Σεβαστιανού"

"Martyrdom of Saint Sebastian", Josse van der Baren

Τη μνήμη του Aγίου Σεβαστιανού γιορτάζουν οι Δυτικοί σήμερα, 20 Ιανουαρίου (από την Ορθόδοξη Εκκλησία τιμάται στις 18 Δεκεμβρίου) ενός από τους Μάρτυρες της Εκκλησίας που έζησε στο Μεδιόλανο στα χρόνια του Διοκλητιανού και θανατώθηκε με ξεχωριστά σκληρό τρόπο, ρίχνοντας βροχή τα βέλη πάνω στο γυμνό σώμα του...
Σύμφωνα με το θρύλο, ο Σεβαστιανός ακόμα και τότε διασώθηκε και θεραπεύθηκε από την Ειρήνη της Ρώμης. Λίγο αργότερα όμως χτυπήθηκε εκ νέου με ρόπαλα μέχρι θανάτου.

"Martyrdom of Saint Sebastian", 
Andrea Mantegna
Louvre

Στην τέχνη απεικονίζεται συνήθως δεμένος σε κίονες ή δέντρο και καρφωμένος με βέλη.

Ο Άγιος Σεβαστιανός είναι το θέμα τριών πινάκων του Ιταλού εικαστικού καλλιτέχνη της πρώιμης αναγέννησης, Andrea Mantegna.
Ο καλλιτέχνης έζησε σε μια περίοδο συχνών επιδημιών. Σύμφωνα με το βίο του Αγίου κάποτε στην Παβία που είχε πέσει θανατικό από πανούκλα και οι κάτοικοί της τον επικαλούνταν με προσευχή και αληθή δάκρυα εκείνος έπαυσε αμέσως τη φονική επιδημία. Έτσι, ο Άγιος Σεβαστιανός θεωρούνταν προστάτης κατά της πανώλης, λατρεύονταν με ιδιαίτερες τιμές και οι καλλιτέχνες συχνά απεικόνιζαν το Μαρτύριό του.

Ο Μαντένια έζησε για περισσότερα από σαράντα χρόνια στη Μάντοβα και το σπίτι του βρισκόταν κοντά στην εκκλησία του Σαν Σεμπαστιάν. Στα τρία εικαστικά του με θέμα το "Μαρτύριο του Σεβαστιανού" χρησιμοποίησε την προοπτική μαεστρικά, σκηνογραφώντας μια εξαιρετικής αληθοφάνειας, αναπαράσταση. Δικαίως οι σύγχρονοί του τον αποκάλεσαν "νέο Απελλή".

Στην εκδοχή του Λούβρου, που βλέπετε στη διπλανή εικόνα, το σώμα του Αγίου Σεβαστιανού από τη μέση και πάνω εμφανίζεται αλώβητο. Κανένα από τα βέλη δεν μοιάζει να τον έχει πραγματικά πληγώσει, ένα στοιχείο που θα το δούμε ως μέρος του λιμπρέτου και στο μουσικό έργο παρακάτω.



Από το Μαρτύριο του Αγίου Σεβαστιανού είναι εμπνευσμένο το θρησκευτικό δράμα του Κλωντ Ντεμπισί: "Le Martyre de saint Sébastien".

Πρόκειται για "μυστήριο" πέντε πράξεων που ο γάλλος συνθέτης συνέθεσε το 1911 βασισμένος σε κείμενο του ιταλού συγγραφέα Γκαμπριέλε ντ'Ανούντσιο. Θεωρείται το πλέον αμφιλεγόμενο έργο του Ντεμπισί.

Η Ρουμπινστάιν στο ρόλο του Σεβαστιανού
(σχέδιο Leon Bakst)

Το μεγάλης κλίμακας έργο σκηνικής μουσικής σχεδιάστηκε για την Ίντα Ρουμπινστάιν.
Η διάσημη ρωσίδα χορεύτρια εκείνη την εποχή είχε συγκροτήσει το δικό της θίασο και στόχευε σε παρουσιάσεις έργων που συνδύαζαν μπαλέτο, παντομίμα και όπερα. Ο ντ' Ανούντσιο που από καιρό είχε κατά νου τη συγγραφή ενός έργου με θέμα τον Μάρτυρα Σεβαστιανό, όταν είδε επί σκηνής την Ίντα, συγκλονίστηκε από την επιβλητική της παρουσία, που έμοιαζε με άυλη, πνευματική φιγούρα.
Ετσι, συνέλαβε την ιδέα του σκηνικού μυστηρίου και για τη μουσική ήρθε σε επικοινωνία με τον Ντεμπισί. Τα σκηνικά και τα κοστούμια σχεδιάστηκαν από τον Λέον Μπακστ , ενώ η χορογραφία ήταν του Mισέλ Φοκίν.

Το έργο προκάλεσε σκάνδαλο καθώς ο Αρχιεπίσκοπος του Παρισιού ζήτησε από τους πιστούς καθολικούς να μην το παρακολουθήσουν επειδή τον ομώνυμο ρόλο κρατούσε η  Ίντα Ρουμπινστάιν, που εκτός από γυναίκα ήταν και Εβραία. Aπειλησε δε με αφορισμό οποιονδήποτε παρακολουθούσε την παράσταση, επειδή το έργο ανακάτευε το ιερό με το βέβηλο και τις παγανιστικές δυνάμεις με τον Χριστιανισμό.

• Η 1η σκηνή έχει τίτλο "Η αυλή των κρίνων" και παρουσιάζει δυο αδέρφια Χριστιανούς που βασανίζονται για την πίστη τους. Ο Σεβαστιανός παρακολουθεί και όταν οι στρατιώτες ρίχνουν ένα βέλος, αυτό εξαφανίζεται στον ουρανό. Όλοι θεωρούν θαύμα το γεγονός και υμνούν τη Δόξα του Θεού.
  
  

• Στη 2η σκηνή ο Σεβαστιανός με το πλήθος φτάνουν έξω από το "Μαγικό θάλαμο", όπως τιτλοφορείται το μέρος κι επιχειρεί να σπάσει την πανύψηλη πύλη του με ένα σφυρί όταν ακούγεται το ιερό άσμα της Παναγίας, με το οποίο ανοίγει η πόρτα και ένα Φως θαμπώνει τους πάντες.
  
  

• 

  Η Ρουμπινστάιν στο ρόλο του Σεβαστιανού
  (σχέδιο Leon Bakst)

  Η 3η σκηνή("Συμβούλιο των ψευδών θεοτήτων") διαδραματίζεται μέσα στην μαγική αίθουσα όπου οι ειδωλολάτρες αποτίουν τιμές στα παγανιστικά είδωλα. Ψάλλουν ύμνους προς το θεό Απόλλωνα και τον Άδωνι, ενώ ο αυτοκράτορας προσπαθεί να πείσει τον Σεβαστιανό να επανέλθει στην ειδωλολατρική πίστη προσφέροντάς του χρυσάφια, τα οποία εκείνος αρνείται εμμένοντας στην πίστη του Χριστού.
  
  

• Ακουλουθεί η σκηνή του Μαρτυρίου. Οι Ρωμαίοι στρατιώτες κατόπιν αυτοκρατορικής εντολής έχουν φέρει τον Σεβαστιανό στο δάσος του Απόλλωνα. Τον δένουν στον κορμό του ιερού του δέντρου, μια δάφνης και αρχίζουν να ρίχνουν τα βέλη τους, όταν ο Σεβαστιανός οραματίζεται έναν βοσκό με τον αμνό του στους ώμους να τον καλεί κοντά του. Οι γυναίκες μοιρολογούν και παρατηρούν πως όλα τα βέλη είχαν καρφωθεί πάνω στον κορμό της δάφνης. Η τελευταία αυτή εικόνα δίνει και τον τίτλο στη σκηνή: "Η πληγωμένη δάφνη".
  
  

• Τέλος, στην 5η σκηνή που τιτλοφορείται "Παράδεισος", όλοι δοξάζουν το Θεό, ενώ παρουσία Αγγέλων η ψυχή του Μάρτυρα Σεβαστιανού ανατάσσεται στους Ουρανούς.

Σκηνικό για την Αίθουσα των ψευδών θεοτήτων της 3ης σκηνής
(Leon Bakst)

Η πρεμιέρα είχε χλιαρή υποδοχή, έως αρνητική. Όμως δεν ήταν η μουσική η αιτία της ψυχρής κριτικής, όσο η "χαοτική" εντόνων αντιθέσεων αισθητική του θρησκευτικού δράματος, αποτέλεσμα της σύμπραξης παντελώς διαφορετικών προσεγγίσεων τριών αμφιλεγόμενων καλλιτεχνών (Ντεμπισί, ντ' Ανούντσιο και Ίντα Ρουμπινστάιν).

Το όλο εγχείρημα από τους επαΐοντες χαρακτηρίστηκε ως "τέλεια συγχώνευση των τεχνών, όπου η ζωγραφική δονείται από τη χορευτική κίνηση, πάλλεται από το λόγο και τη μουσική". 
Για τα σκηνικά του Λέον Μπακστ έγινε ειδική μνεία καθώς ο καλλιτέχνης γνώριζε καλά τις ιδέες του Ρίχαρντ Βάγκνερ περί ολόπλευρης προσέγγισης της τέχνης, τις οποίες θεωρίες του εφάρμοσε στη σκηνή του "Μαρτυρίου του Αγίου Σεβαστιανού".

Από μουσικής άποψης, δεν θεωρείται "εύκολης ακρόασης" έργο και σίγουρα αποκλίνει από τις συνηθισμένες, πιο αναγνωρίσιμες συνθέσεις του Ντεμπισί, όμως το κείμενο του Ντ’ Ανούντσιο ήταν υπερβολικά εκτενές σε διάρκεια και έπνιγε τις Ντεμπισιανές μελωδίες… Έτσι, ύστερα από μερικές παραστάσεις το έργο κατέβηκε ....Όμως παρέμεινε η μουσική του Ντεμπισί με τις εκλεπτυσμένες και διακριτικές αποχρώσεις.

Γι' αυτό, το έργο σπάνια ακούγεται σε αυτή τη μορφή. Πιο συχνά εκτελείται μια ορχηστρική σουίτα τεσσάρων κινήσεων με μουσικά αποσπάσματα με τον υπότιτλο "Fragments Symphoniques".

Debussy: "Le Martyre de Saint Sébastien, Fragments Symphoniques":

(Διευθύνει ο Günter Wand)

Από την αρχική -σπάνια εκτελούμενη- εκδοχή του θρησκευτικού δράματος θα ακούσουμε την 4η Σκηνή του Μαρτυρίου με τίτλο: "Η πληγωμένη δάφνη". 

Debussy: "Le Martyre de Saint Sébastien, scene IV-Le Laurier Blessé"

(Διευθύνει ο Ernest Ansermet)

Πόε: "Η Πτώση του Οίκου των Άσερ" , μουσικές εμπνεύσεις...

 

Διακόσια οκτώ χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από τη γέννηση του Edgar Allan Poe, του μεγάλου αλλά αμφιλεγόμενου συγγραφέα-ποιητή, της κατηγορίας των "καταραμένων", καθώς τα κείμενά του είναι σκοτεινά, μυστηριακά και με διάχυτη τη χαρακτηριστική μεταφυσική ατμόσφαιρα.

Ένα από τα έργα, που σκιαγραφεί το μοναδικό, αξεπέραστο, αισθητικό και λογοτεχνικό κόσμο του Έντγκαρ Άλαν Πόε, και φωτίζει με τον καλύτερο τρόπο τη σκοτεινή ψυχή του είναι η "Πτώση του Οίκου των Άσερ".

Γραμμένο στα 1839, το διήγημα δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά σε περιοδικό της Φιλαδέλφειας και λέγεται ότι ο μεγάλος συγγραφέας και ποιητής άντλησε έμπνευση από τον θρύλο που περιστρέφεται γύρω από την κατοικία του Hezekiah Usher, του πρώτου εκδότη και βιβλιοπώλη της βρετανικής Αμερικής, όπου σύμφωνα με τον μύθο θάφτηκαν ζωντανοί η νεαρή γυναίκα του ιδιοκτήτη και ο εραστής της. Όταν το σπίτι κατεδαφίστηκε, το 1830, δύο σώματα βρέθηκαν αγκαλιασμένα στο κελάρι.

Η ιστορία έχει  πλούσια γοτθική ατμόσφαιρα, είναι μυστηριώδης και μελαγχολική...
Ο Πόε στις αράδες του εναρμονίζει αριστοτεχνικά στοιχεία δεισιδαιμονίας με αναφορές σε αγγέλους και δαίμονες, την πνευματική και σωματική αρρώστια  με την αλλοίωση της αρχικής ταυτότητας, και τέλος, τον εν ζωή ενταφιασμό μιας γυναίκας που πεθαίνει και έπειτα παραβιάζει το μνήμα.  

Η ποιητική απόλαυση συνταιριάζεται με συναισθήματα αγωνίας και τρόμου, το φυσικό ανακατεύεται με το αφύσικο, το ίδιο η αλήθεια με την ψευδαίσθηση, κάνοντας τον αναγνώστη μάρτυρα μακάβριων γεγονότων.

Harry Clark: "The Fall of the House of Usher
(Illustration for Tales of Mystery by Edgar Allan Poe)

(Aπόσπασμα...)

"Ο ιδιοκτήτης του του θλιβερού αρχοντικού, ο Ρόντρικ Άσερ, ήταν παιδικός μου φίλος, αλλά είχαμε πολλά χρόνια να ιδωθούμε. [...]Ο φίλος μου μιλούσε για κάποια σοβαρή σωματική ασθένεια, που συνοδευόταν από μια διανοητική διαταραχή, και για το διακαή του πόθο να με δει – μιας και ήμουν ο καλύτερος και μάλλον ο μοναδικός στενός του φίλος, ελπίζοντας πως με την ευχάριστη συντροφιά μου θα ξεπερνούσε κάπως την αρρώστια του

[...]

Όταν σήκωσα τα μάτια μου απ’ τη λίμνη και κοίταξα το ίδιο το σπίτι, είχα μια παράξενη παραίσθηση, μια παραίσθηση τόσο γελοία, που πρέπει να την αναφέρω, για να δείξω πόσο πολύ είχα επηρεαστεί απ’ αυτό το συναίσθημα που με βάραινε. Η φαντασία μου είχε δουλέψει τόσο, ώστε να πιστέψω ότι ολόκληρη η έπαυλη και η περιοχή γύρω της τυλιγόταν σ’ ένα σύννεφο που δεν είχε καμιά σχέση με τον ουρανό, αλλά που αναδυόταν απ’ τα σαπισμένα δέντρα, απ’ τον γκρίζο τοίχο που περιέβαλε το σπίτι κι απ’ τη σιωπηλή λιμνούλα – ένας ατμός νοσηρός, βαρύς και μυστηριώδης, που μόλις και διακρινόταν από το μολυβένιο του χρώμα.

[...]

Βρέθηκα σ’ ένα δωμάτιο ευρύχωρο και ψηλοτάβανο. Τα παράθυρα ήταν μακρόστενα με μυτερή κορυφή και απείχαν τόσο πολύ απ’ το μαύρο δρύινο πάτωμα, που ήταν αδύνατο να τα φτάσει κανείς από μέσα. Οι αδύναμες πορφυρές αχτίνες του σούρουπου τρύπωναν απ’ τις γρίλιες και φώτιζαν αρκετά τα πιο εμφανή αντικείμενα του χώρου· όμως, το μάτι δεν μπορούσε να διακρίνει τις πιο μακρινές γωνιές του δωματίου ή τις εσοχές της θολωτής, ξεθωριασμένης οροφής. Στους τοίχους κρέμονταν σκούρες κουρτίνες. Τα έπιπλα ήταν βαριά, άβολα, πολυκαιρισμένα και ξεφτισμένα. Τριγύρω ήταν σκορπισμένα πολλά βιβλία και μουσικά όργανα, που, όμως, δεν πρόσθεταν καμιά ζωντάνια στο σκηνικό. Ένιωθα σαν ν’ ανέπνεα έναν αέρα θλίψης. Όλο το δωμάτιο ήταν φορτισμένο με μια βαριά ατμόσφαιρα βαθιάς και αγιάτρευτης μελαγχολίας..."

(Ε. Α. Πόε: "Πτώση του Οίκου των Άσερ", μτφ. Ντενίζ Ρώντα, εκδ. Παπαδόπουλος)

1. Το έργο του Πόε είχε γοητεύσει και τον Κλωντ Ντεμπισί. Ο συνθέτης είχε μελετήσει αρκετά από τα γραπτά του συγγραφέα μέσω  των μεταφράσεων του Μπωντλαίρ. 

Μεταξύ των ετών  1908 - 1917 δούλεψε πάνω στο διήγημα  "Η Πτώση του Οίκου των Άσερ" γράφοντας ο ίδιος το λιμπρέτο για μια μονόπρακτη όπερα σε δυο σκηνές, που όμως έμεινε ανολοκλήρωτη. 

Τόσο πολύ ο Ντεμπισί είχε μπεί στην ατμόσφαιρα του Πόε, που δήλωνε πως "υπήρχαν στιγμές που έχανε  την αίσθηση του τόπου και του χρόνου και έλεγε πως δεν θα του προκαλούσε έκπληξη αν  η αδερφή του Ρόντρικ Άσερ ερχόταν σπίτι του και κάποια στιγμή φανερωνόταν μπροστά του..."

Τόσο αφοσιωμένος ήταν ο Ντεμπισί στη σύνθεση, που είχε ταυτιστεί με τον ήρωά του πιστεύοντας πως έχει υποστεί νευρασθένεια. Βέβαια τα παθολογικά προβλήματα που εμφανίζονταν είχαν να κάνουν με τον καρκίνο που τον είχε χτυπήσει και τελικά εξαιτίας του έχασε τη ζωή του το 1918 αφήνοντας την όπερα ημιτελή.

Στην εποχή μας υπήρξαν αρκετές προσπάθειες ανακατασκευής και συμπλήρωσης της όπερας από διάφορους συνθέτες.

Τα μέρη:

Prélude - Scène 1. Dans nos  vertes vallées

Scène  2. Madeline, Madeline - Tout à l’heure

Θα ακούσουμε την εκδοχή του χιλιανού, Juan Allende-Blin σε εκτέλεση από την Φιλαρμονική Ορχήστρα του Μόντε Κάρλο υπό την μπαγκέτα του Georges Prêtre:

Debussy: "La chute de la maison Usher"

2. Επίσης από το ίδιο διήγημα του Πόε εμπνεύστηκε ο Νικίτα Κόσκιν το ομώνυμο δημοφιλέστατο έργο του για κιθάρα: "Usher Waltz" γραμμένο για τον κιθαρίστα φίλο του, Vladislav Blaha. 

Ο ρώσος δημιουργός, ένας συνθέτης με αστείρευτη πηγή έμπνευσης και κιθαριστικής τεχνοτροπίας και τεχνικής, είχε δωδεκάχρονος διαβάσει το διήγημα του Πόε που φαίνεται να τον επηρέασε βαθιά. Ιδιαίτερα τον συνεπήρε το απόσπασμα στο οποίο ο κύριος χαρακτήρας αυτοσχεδιάζει ένα βαλς πάνω σε ένα θέμα του Βέμπερ:

"Για αρκετές μέρες μετά, το όνομά της δεν αναφέρθηκε ούτε από τον Άσερ, ούτε από μένα. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ασχολήθηκα σοβαρά να μετριάσω τη μελαγχολία του φίλου μου. Ζωγραφίζαμε και διαβάζαμε μαζί, ή άκουγα, σαν σε όνειρο, τους άγριους αυτοσχεδιασμούς του στην κιθάρα. Και όσο διείσδυα στο εσωτερικό των σκέψεων του, τόσο πιο πικρά αντιλαμβανόμουν τη ματαιότητα κάθε προσπάθειας να τον απεγκλωβίσω από τα όποια σκοτάδια του...[...]
Τα μακρά αυτοσχέδια μοτίβα του θα χτυπούν για πάντα στ' αυτιά μου[...]μοναδική διαστροφή μιας άγριας μελωδίας του τελευταίου βαλς του φον Βέμπερ."

Το ρομαντικό θέμα του Κόσκιν αντικατοπτρίζει τον παρανοϊκό τρόπο που ο Άσερ παίζει την κιθάρα του, αλλά και τη διάθεση της ιστορίας στο σύνολό της.
Η σύνθεση ολοκληρώνεται με μια ζοφερού ύφους coda.

Nikita Koshkin: "Usher Waltz"

3. Μία από τις λιγότερο γνωστές όπερες του Φίλιπ Γκλας είναι εμπνευσμένη από το διήγημα τρόμου του Πόε: "The Fall of the House of Usher", που συνέθεσε το 1987 σε λιμπρέτο του Αrthur Yorinks, ο οποίος εκτός των βασικών χαρακτήρων του πονήματος του Πόε προσθέτει και τον ίδιο τον Πόε σε ρόλο σχολιαστή των δρωμένων.

4. Tέλος μια οργανική σουίτα εμπνευσμένη από το διήγημα:  "Η Πτώση του Οίκου των Άσερ" του Πόε μάς δίνει το βρετανικό ροκ συγκρότημα The Alan Parsons Project στο άλμπουμ τους: "Tales of Mystery and Imagination" πάνω σε ιστορίες τρόμου και ποίησης του Πόε. Στο Prelude αφηγείται ο Όρσον Γουέλς.

Μπορείτε να διαβάσετε και άλλα άρθρα για τον Πόε. Περιηγηθείτε στο μπλογκ... 

Πόε και Άναμπελ Λη
Ο Πόε και το κοράκι του
Πόε-Ραχμάνινοφ και "Καμπάνες"
Πόε και Ίσραφελ
Πόε, έμπνευση για τον Γκωγκέν
Poe- Caplet: Φανταστικό παραμύθι για τη "Μάσκα του κόκκινου θανάτου"

Azy Gouziou (Άζη Γουζίου)19 January 2021 at 09:24

Μυστηριώδη, τρομώδη με μεγάλη δόση αγωνίας τα έργα του Έντγκαρ Άλαν Πόε που τιμάς την γέννησή του σήμερα, Ελπίδα μου! Και τα τρία μουσικά έργα, εμπνευσμένα απ' το έργο του "Πτώση του Οίκου των Άσερ" μεταφέρουν στον ακροατή αυτά τα συναισθήματα τρόμου! Ο Πόε υπήρξε πηγή έμπνευσης και για πολλούς μυθιστοριογράφους του είδους μετά από αυτόν όπως τον Λάβκραφτ, τον Ντόυλ και άλλους. Ευχαριστούμε πολύ, γλυκιά μου Ελπίδα για την τόσο κατατοπιστική εξιστόριση της "Πτώσης του Οίκου των Άσερ" που δεν έχω διαβάσει και όλο το αναβάλλω διαβάζοντας άλλα βιβλία.
Καλό βράδυ αγαπημένη μου! ❤
ReplyDelete

Ο Πειρασμός του Αγίου Αντωνίου στην παρτιτούρα του Χίντεμιτ...

Ματίας Γκρύνεβαλντ: "Ο Πειρασμός του Αγίου Αντωνίου"
(3ο τμήμα δεξιά του Βωμού)

Γιορτή του Αγίου πρώτου ερημίτη του Χριστιανισμού, σήμερα, του Αγίου Αντωνίου που γεννήθηκε στην Αίγυπτο, γόνος πλούσιας οικογένειας, όμως ασκήτεψε στην έρημο, αφού πρώτα διέθεσε όλο το βιος του στους φτωχούς!

Χρόνια Πολλά στις εορτάζουσες/οντες που φέρουν το όνομα του Αγίου, που επέλεξε συνειδητά τη σοφία του Θεού και την προσευχή. Μακριά από κοσμικότητες και πολυτέλεια, έζησε με απλότητα στην ένδυση και τη σίτιση επιλέγοντας τον πνευματικό αγώνα. Ο Αγιος Αντώνιος στη μοναχικότητα της ερήμου βρέθηκε αντιμέτωπος με πάθη και πειρασμούς. Ο διάβολος χρησιμοποίησε πάμπολλα μέσα για να τον γκρεμίσει, όμως η πίστη του Αγίου τον βοήθησε να τιθασεύσει κάθε δολιότητα.


Βρισκόταν σε βαθιά γεράματα όταν ο Άγιος Αντώνιος άκουσε για έναν άλλο ερημίτη ασκητή, τον όσιο Παύλο. Βάδισε μέσα στην έρημο τρεις ολόκληρες μέρες για να τον συναντήσει.
Οι δύο γέροντες της ερήμου ενώ συνομιλούσαν με πνευματική χαρά εμφανίστηκε μπρος τους ένα κοράκι που τούς έφερε ένα καρβέλι άρτο.
-"Θαύμασε την καλοσύνη του Θεού", είπε ο Παύλος. "Εβδομήντα χρόνια τρέφομαι καθημερινά με μισό άρτο που μου στέλνει ο Θεός. Σήμερα, με τον ερχομό σου, ο Κύριος διπλασίασε την μερίδα".


Τα επεισόδια με τους πειρασμούς και τη συνάντηση των δυο Αγίων, Αντωνίου και Παύλου απεικονίζει ο γερμανός αναγεννησιακός ζωγράφος, Ματίας Γκρύνεβαλντ στην Αγία Τράπεζα της Μονής του Αγίου Αντωνίου στο Ίζενχαϊμ της Αλσατίας.

Ματίας Γκρύνεβαλντ: "Ρετάμπλ του Ίζενχαϊμ", το 3ο τμήμα του Βωμού

Ο βωμός είναι ένα πολύπτυχο σε τρία τμήματα που ξεδιπλώνονται:

• Το πρώτο τμήμα δείχνει τη Σταύρωση,
  
  
• το δεύτερο τη Συναυλία των αγγέλων και
  
  
• το τρίτο -που μας αφορά- αριστερά απεικονίζει τη συνάντηση-πνευματική συνομιλία των δυο ερημιτών και δεξιά τον Πειρασμό του Αγίου Αντωνίου (βλ. εικαστικά παρακάτω):

To τμήμα του Βωμού με τα δυο εικαστικά που αφορούν τον Άγιο Αντώνιο
(Δεξιά οι Πειρασμοί, αριστερά με τον Όσιο Παύλο. Ψηλά στο κλαδί το κοράκι με τον άρτο)

Εμπνευσμένος από αυτή την απεικόνιση του Γκρύνεβαλντ, το 1934 ο γερμανός Πάουλ Χίντεμιτ συνέθεσε ένα από τα πιο γνωστά ορχηστρικά έργα του, τη Συμφωνία: "Mathis der Maler-Ματίας ο Ζωγράφος", μέρη της οποίας ενσωματώθηκαν αργότερα στην ομώνυμη όπερά του. 

Paul Hindemith

Η συμφωνία ήταν παραγγελία του Φουρτβαίνγκλερ προκειμένου να ερμηνευτεί στην περιοδεία που θα πραγματοποιούσε με την Φιλαρμονική Ορχήστρα του Βερολίνου.


Η Συμφωνία είναι τριμερής, με κάθε μέρος να αντιστοιχεί στις απεικονίσεις του Ρετάμπλ του Ίζενχαϊμ:


1. Συναυλία των αγγέλων
2. Ενταφιασμός
3. Ο πειρασμός του αγίου Αντωνίου


που αντιστοιχούν στα μέρη τη όπερας:

1. Εισαγωγή
2. Ορχηστρικό ιντερλούδιο στη τελευταία πράξη
3. Ορχηστρικό για μια σκηνή οράματος, στην VI σκηνή της όπερας.

Ο Χίντεμιτ μεταφέρει τις εικόνες και τα νοήματα του τρίπτυχου με θαυμαστή πιστότητα!
Το πρώτο μέρος, ήρεμο, γαλήνιο,(όπως φαντάζεται κανείς τη "συμφωνία των αγγέλων") που με την επινοητική ενορχήστρωση του συνθέτη φτάνει στη λαμπερή κορύφωση...
Το δεύτερο, ο "Ενταφιασμός" με μια ελεγειακή επισημότητα...
και το φινάλε, σ' ένα ρυθμό, που καλπάζει αδιάκοπα και δίνει την αίσθηση της ψυχικής αναταραχής, που δημιουργούν οι "πειρασμοί"...
Η αισθητική προοπτική του Χίντεμιτ στοχεύει στην μουσική αποτύπωση εντάσεων σε αντιπαράθεση με θρησκευτική γαλήνη, καθώς σε αυτό το έργο (που θεωρείται το αριστούργημά του), αρχίζει το πρόβλημα της πολιτικής ευθύνης του καλλιτέχνη. Αυτή εκφράζεται μέσα από τη ζωή του ζωγράφου Ματίς Γκρύνεβαλντ, που έδρασε στη Γερμανία κατά την περίοδο των θρησκευτικών πολέμων.

Paul Hindemith: "Mathis der Maler, Mov. III: Versuchung des heiligen Antonius"
(Διευθύνει ο ίδιος ο συνθέτης)

To αντίστοιχο μέρος της όπερας μπορείτε να ακούσετε εδώ.

Κείμενα που αναφέρονται σε μουσικά έργα-εμπνεύσεις από τον Άγιο Αντώνιο μπορείτε να διαβάσετε εδώ και εδώ.