Τ.Σ.Έλιοτ: "Έτσι τελειώνει ο κόσμος. Όχι με έναν βρόντο, μα μ’ ένα λυγμό..."

Γεννήθηκε σαν σήμερα, 26 Σεπτεμβρίου 1888.


Ο Τόμας Στερνς Έλιοτ θεωρείται μια από τις πιο εμβληματικές προσωπικότητες του 20ού αιώνα, με την ανάγνωση του έργου του ν' αποτελεί πρόκληση για αμύητους ή και μυημένους στη μοντέρνα ποίηση. Το έργο του είναι βαθιά θρησκευτικό και απηχεί μια εποχή πνευματικής διάλυσης και εκφυλισμού των αισθημάτων.

Από τα δημοφιλέστερα ποιήματα του Ελιοτ είναι το τιτλοφορούμενο: "Οι Κούφιοι άνθρωποι", που έγραψε το 1925, επηρεασμένος από την "Κόλαση" του Δάντη και αναφέρεται σε όλους εκείνους που στέκονται αμέτοχοι μπροστά στα λογής ηθικά ζητήματα.

Πρόκειται για ένα από τα δυναμικότερα ποιήματα του Νομπελίστα διανοούμενου, στο οποίο καταδικάζεται η ανθρώπινη απάθεια και αδράνεια απέναντι σε όποια κοινωνική συνθήκη η ανάγκη. Ο Έλιοτ βοηθά στη συνειδητοποίηση της κενότητάς μας και προτρέπει για αλλαγή και ουσιαστική μεταστροφή μας.

Γράφτηκε την εποχή μετά τον Α' Παγκόσμιο πόλεμο σε μια Ευρώπη απελπισμένη, όπου επικρατεί θρησκευτικός προσηλυτισμός και προσδοκάται η λύτρωση..

Οι "κούφιοι" είναι οι άπραγοι, οι επαναπαυμένοι, οι αδιάφοροι, εκείνοι, που δεν παίρνουν θέση. Άνθρωποι χλιαροί, δίχως ζήλο, που μένουν στον τύπο και δεν εμβαθύνουν στην ουσία των όσων συμβαίνουν. Όλοι άβουλοι και ναρκωμένοι...

Το ποίημα αποτελείται από 98 στίχους χωρισμένους σε πέντε μέρη. Πολλοί το κατατάσσουν στα πλέον απαισιόδοξα ποιήματα του Έλιοτ, καθώς ταυτίζει τον επάνω κόσμο με την κόλαση. Kαι η κατακλείδα του εμφανίζεται με αίσθηση ματαιότητας αποκαλύπτοντας το πεπρωμένο της αλλοτριωμένης ανθρωπότητας: "...Έτσι τελειώνει ο κόσμος. Όχι με έναν βρόντο, μα μ’ ένα λυγμό."


Είναι γραμμένο σε α' πληθυντικό και εισάγεται με την ομολογία της ανυπαρξίας ή μιας απατηλής ύπαρξης:

Ι

Είμαστε οι κούφιοι άνθρωποι

Είμαστε οι παραγεμισμένοι άνθρωποι

Που σκύβουμε μαζί

Καύκαλα μ’ άχερα γεμάτα. Αλίμονο!

Οι στεγνές μας φωνές

Σαν ψιθυρίζουμε μαζί

Είναι ήσυχες και ασήμαντες

Σαν τον αγέρα στο ξερό χορτάρι

Ή σε σπασμένα γυαλικά των ποντικών το ποδάρι

Μες το ξερό μας το κελάρι.

Μορφή χωρίς σχήμα,

Σκιά δίχως χρώμα,

Παραλυμένη Δύναμη

Γνέψιμο χωρίς κίνηση

Εκείνοι που ταξίδεψαν

Με ίσιες ματιές,

στου θανάτου την άλλη Βασιλεία

Μας θυμούνται – α! θυμούνται –

όχι σα να’ μαστε χαμένες

Παράφορες ψυχές, μα μοναχά

Οι κούφιοι ανθρώποι

Οι παραγεμισμένοι ανθρώποι.

[...]

ΙΙ

Τούτη είναι η πεθαμένη χώρα

Τούτη είναι του κάκτου η χώρα

Εδώ τα πέτρινα ομοιώματα

Υψώνονται, εδώ είναι που δέχουνται

Την ικεσία του χεριού ενός πεθαμένου

Κάτω από το παίξιμο του άστρου που σβήνει.

Έτσι είναι τα πράγματα

Στου θανάτου την άλλη βασιλεία

Ξυπνάς μοναχός

Την ώρα εκείνη

που τρέμεις τρυφερός

Χείλια που θα φιλούσαν

Λεν προσευχές στη σπασμένη πέτρα.

[...]

Ανάμεσα στη Σύλληψη

και της δημιουργίας

Ανάμεσα στη Συγκίνηση

Και στην ανταπόκριση

Η Σκιά πέφτει

Η ζωή είναι μακριά πολύ

Ανάμεσα στον πόθο

και στον σπασμό

Ανάμεσα στη δύναμη

και στην ύπαρξη

Ανάμεσα στην ουσία

και στην κάθοδο

Η Σκιά πέφτει

Ότι Σου εστίν η Βασιλεία

Ότι Σου εστίν

Είναι η ζωή

Ότι Σου εστίν η…

Έτσι τελειώνει ο κόσμος

Έτσι τελειώνει ο κόσμος

Έτσι τελειώνει ο κόσμος

Όχι με έναν βρόντο

μα μ’ ένα λυγμό"

(Μτφ. Γ. Σεφέρης)

Το 1946 και με έμπνευση από το εμβληματικό ποίημα του Έλιοτ, ένας από τους σπουδαιότερους Αμερικανούς συμφωνιστές συνέθεσε το ομώνυμο έργο για τρομπέτα και ορχήστρα εγχόρδων. 

Ο Vincent Persichetti με το "The Hollow Men, Op. 25" δίνει μια μουσικά υποβλητική απάντηση στο στοχαστικό ποίημα.
Η λεπτή, ποτισμένη μελαγχολία και ζοφερότητα μουσική του αναβλύζει την απογοήτευση του ποιήματος, εντείνει την αίσθηση του κενού και της απόγνωσης της ανθρωπότητας. Μουσική ήσυχη, με αραιές νύξεις έντασης από τα κοντραμπάσα, που διαμορφώνουν την εικόνα της ερήμωσης, της μοναξιάς, του ερέβους και αποστροφής, που περιγράφει και ο Έλιοτ στο ποίημά του. Ο συνθέτης μάς θέλει παρατηρητές στο απόκοσμο ταξίδι των πνευματικά νεκρών...
Το έργο διαθέτει ένα υστερορομαντικό ιδίωμα και προσιδιάζει ως προς το ύφος της μουσικής γλώσσας σε κείνο των Στραβίνσκυ ή Χίντεμιτ, χωρίς φυσικά να επισκιάζεται η προσωπική γλώσσα του Περσικέτι.
Μετά τη σύντομη εισαγωγή της ορχήστρας αναλαμβάνει τα θεματικά ηνία η τρομπέτα είτε ως πρωταγωνίστρια, είτε σε διάλογο με τα υπόλοιπα όργανα υπογραμμίζοντας τη διάθεση για δραματικό και απαγγελτικό τόνο. Ο εσωστρεφής χαρακτήρας της σύνθεσης διαφαίνεται στις θεματικές ιδέες και στην ανάπτυξή τους στη βάση ηχοχρωματικών συμβάντων που υποβάλλουν την απόκοσμη ατμόσφαιρα. Η μελωδική ιδέα στο πλαίσιο της διαλογικής κλιμάκωσης ολοκληρώνεται με ήσυχους καταληκτικούς απόηχους του συνόλου των οργάνων.

Vincent Persichetti: "The Hollow Men, Op. 25":

Κείμενα για τον Τ.Σ.Έλιοτ υπάρχουν και άλλα στο μπλογκ. Περιηγηθείτε!

Αγκάθα Κρίστι: Συνθετικές απόπειρες από την "λαίδη του εγκλήματος"...

 

Κατέχει τον τίτλο της "Βασίλισσας του εγκλήματος".
Η πολυαναγνωσμένη Αγκάθα Κρίστι γεννήθηκε σαν σήμερα, 15 Σεπτέμβρη του 1890 και συνεχίζει να συναρπάζει με την γεμάτη μυστήριο συγγραφική πένα της!

Καταφέρνει να κρατά το ενδιαφέρον του αναγνώστη αμείωτο, καθώς υπέρτατο είναι το σασπένς που προκαλεί η αναμονή για την εξέλιξη των ιστοριών της με το υπνωτιστικό, λογοτεχνικό ύφος της.
Εκατομμύρια των βιβλίων της έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από 100 γλώσσες!Οι ιστορίες που γράφει, όλες έντονα ποτισμένες με μυστήριο, πολλούς υπόπτους, κίνητρα και ανατροπές.

Πνευματικό της δημιούργημα ο ντεντέκτιβ, Ηρακλής Πουαρό. Είναι εκείνος που εξιχνιάζει και ξεδιαλύνει τα εγκλήματα στα αμέτρητα αστυνομικά  μυθιστορήματα, που θα γράψει η "λαίδη του εγκλήματος".

H Kρίστι με την ιστιοσανίδα της
museumofbritishsurfing

Εχω αναφέρει και στο παρελθόν πως ως παιδί η Κρίστι υπήρξε χαρισματική. Είχε πολλά ενδιαφέροντα και εκτός από την φιλαναγνωσία, λάτρευε και τη μουσική. Έκανε σπουδές πιάνου και μαντολίνου και ονειρευόταν  μια μουσική σταδιοδρομία, είτε σαν οπερατική τραγουδίστρια, καθώς διέθετε ωραία φωνή ή ως βιρτουόζος πιανίστα. 

Yπηρξε όμως και πολύ ντροπαλή.

Έλεγε συχνά πως αντιπαθούσε να πλήθη και τους δυνατούς θορύβους. Δεν τής άρεσε η γεύση του αλκοόλ, ούτε το κάπνισμα. Λάτρευε όμως τον ήλιο, τη θάλασσα, τα λουλούδια, τα ταξίδια, δοκίμαζε πάντα περίεργες γαστριμαργικές δημιουργίες, αθλούνταν καθημερινά (ιδιαίτερα διασκέδαζε με το κολύμπι και υπήρξε μανιώδης σέρφερ), πήγαινε στο θέατρο, παρακολουθούσε μουσικά ρεσιτάλ, ασχολείτο με το κέντημα, αλλά κυρίως έπαιζε πιάνο για ώρες, συνήθεια που την ηρεμούσε και τη βοηθούσε να ονειρεύεται..

Καθώς όμως, δεν ένοιωθε άνετα να εκτελεί πιάνο μπροστά σε κοινό, προτίμησε μεγαλώνοντας να ζει με τη φαντασία της και προσανατολίστηκε στην συγγραφή...

(πηγή: musicb3)

Η σχέση της με τη μουσική συνεχίστηκε ιδιωτικά, ερμηνεύοντας έργα στο Steinway πιάνο της, συνθέτοντας μικρά βαλς και τραγουδώντας προς τέρψιν της ίδιας και των φίλων της.

Ένα δείγμα της συνθετικής παραγωγής και ευφυίας της θα απολαύσουμε ευθύς:

 Δεκαεπτάχρονη συνέθεσε ένα βαλς για πιάνο, με τίτλο "One Hour with Thee ", που δημοσιεύτηκε με το πατρικό της όνομα, Agatha Mary Clarissa Miller.

• Η εναρκτήρια εισαγωγή, που είναι σύντομη και σε ρυθμική αγωγή 4/4, οδηγεί στην πρώτη από τις τρεις μελωδίες σε ρυθμό βαλς.
  Η πρώτη μελωδία διακρίνεται για την κομψότητά της και τη χαρακτηρίζει διάθεση ρομαντισμού. 
  
  
• Η δεύτερη μελωδία βαλς αναδύεται στη συνέχεια καλώντας τον ακροατή σ' έναν ανάλαφρο στροβιλισμό. Μελωδία χαράς και πάθους με μερικές δραματικές κορυφώσεις.
  
  
• Ακολουθεί επανάληψη του πρώτου βαλς που οδηγεί στο τρίτο τρίσημο θέμα, όπου η μελωδική του γραμμή ηχεί υπέροχα τραγουδιστή(cantabile).
  Zεστό και τρυφερό στην αρχή, σχεδόν σαν στοχαστική υμνωδία που θα παρέσυρε τον ακροατή αν δεν παρεμβαλλόταν ένα 
  
  
• ασυνήθιστο ηχητικά θέμα, κάτι σαν ιντερμέδιο με σκοτεινή και αινιγματική αύρα. Στοιχείο που προοιωνίζει τα ιντριγκαδόρικα, μυστηριώδη και γεμάτα αγωνία μυθιστορήματα της βρετανίδας λογοτέχνιδας.
  
  
• Ακολουθούν επαναλήψεις θεμάτων και των τριών βαλς με τη σύνθεση να ολοκληρώνεται αφήνοντας μια γλυκιά απαλότητα στην ψυχή του ακροατή, ο οποίος με δεδομένο ότι το βαλς γράφτηκε σε τόσο νεαρή ηλικία, εντυπωσιάζεται και θαυμάζει την ικανότητα της Αγκάθα να κατανοεί την αρμονία και  να εκφράζει συναισθήματα μέσω της μουσικής.

Agatha Christie: "One Hour with Thee, Valse"

Παλαιότερο κείμενο σχετικά με την Αγκάθα Κρίστι μπορείτε να διαβάσετε εδώ.

Όρκοι πίστης και υποστήριξης από τους Φιλικούς στην κραυγή των Ελλήνων...

Νικόλαος Ξυδιάς: "Ο όρκος των Φιλικών", Εθνική Πινακοθήκη Συλλογή Ιδρ. Κουτλίδη
(cnn)

Ανήμερα στον εορτασμό της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, στις 14 Σεπτεμβρίου 1814 ιδρύθηκε η Φιλική Εταιρεία, μια μυστική οργάνωση που στόχευε στην προετοιμασία της Επανάστασης του 1821.
Ιδρύθηκε στην Οδησσό από τον Εμμανουήλ Ξάνθο, τον Νικόλαο Σκουφά και τον Αθανάσιο Τσακάλωφ. Τέταρτο μέλος της, μυήθηκε ο Αντώνιος Κομιζόπουλος από τη Φιλιππούπολη, ενώ άλλοι μιλούν για το Ζακυνθινό, Νικόλαο Γαλάτη.

Οι Φιλικοί, έδιναν όρκο πίστης και επικοινωνούσαν με κώδικες, ψευδώνυμα και συνθηματικές λέξεις...

***

Στο παραπάνω εικαστικό έργο του ο ζωγράφος Νικόλαος Ξυδιάς απεικονίζει τη σκηνή του όρκου να λαμβάνει χώρα στο σκοτεινό εσωτερικό μιας εκκλησίας. Στο βάθος ο ιερέας μεταλαμβάνει τους πιστούς, ενώ σε πρώτο πλάνο σχεδόν συνωμοτικά τέσσερις άντρες συγκεντρώνονται προφανώς γύρω από το ευαγγέλιο.
Ο καλλιτέχνης ενδιαφέρεται να αποτυπώσει την αγωνία, αλλά και το υψηλό αίσθημα της στιγμής του όρκου, αδιαφορώντας για τις λεπτομέρειες, την ακρίβεια του σχεδίου ή τη λάμψη των χρωμάτων. Ετσι, επικεντρώνεται στις φωτοσκιάσεις. Δημιουργεί τονικές αρμονίες και αντιθέσεις με τις χρωματικές διαβαθμίσεις, ενισχύοντας τη δραματικότητα, την υπερβατική πνευματικότητα και το μυστικισμό που αναδύει η σκηνή του όρκου.

Στη Λογοτεχνία:

"Η κυρία Τσακάλωφ το είχε συνήθεια, σαν όλες τις μάνες του κόσμου, να ρίχνει τα βράδια μια ματιά στη μοναχοκόρη της, να την σταυρώνει και να την φιλά, μα καμιά φορά, ακόμα και μες στη νύχτα, πήγαινε στην κάμαρά της να δει μήπως το κοριτσάκι είχε ξεσκεπαστεί. Η Μαρούσκα το ήξερε κι είχε πάντα τα μάτια της τέσσερα. Για καλό και για κακό, άφηνε ανοιχτή την πορτούλα με τα σκαλάκια, κι αν η μητέρα της την έβρισκε στο δωματιάκι, θα μπορούσε πάντα να της πει πως πήγε να πάρει κάποιο βιβλίο. Αν όμως έβρισκε και τον Παντελή εκεί, τα πράματα θα μπερδεύανε…

"Ο Όρκος", Διον. Τσόκου

Εκείνη την Πέμπτη όμως, η κυρία Τσακάλωφ αρρώστησε βαριά.[...]η Μαρούσκα έτρεξε στον Παντελή.

—Απόψε! Του ‘πε. Απόψε θα ‘ρθεις στην κάμαρά μου!

—Βρε Μαρούσκα! Αν με πιάσουν;

—Όχι σου λέω! Δεν είναι κανένας φόβος.

[...]

—Ποιος είναι ο καινούριος; μουρμούρισε ο Παντελής.

—Τον έφερε ο Σκουφάς. Αυτός τον κατήχησε, μα τον ξέρει κι ο Ξάνθος. Τον λένε Νικόλα Γαλάτη, είναι Ζακυνθινός, κι έχει αδερφό Αρχιμανδρίτη. Είπε πως είναι εξάδερφος του Καποδίστρια.

—Σςςς! Του κυρίου Ευεργετικού να λες.

—Καλά ντε! Έκανε η Μαρούσκα νευριασμένη. Το παρακάναμε πια με τα παρατσούκλια!

[...]

—Θα κατηχήσουμε τους καλύτερους… ξακουστά ονόματα που ν’ ακούγονται μέσα κι όξω από την Ελλάδα. Τον Πατριάρχη… τον Μεγάλο Δραγουμάνο της Πύλης.

-Οι Καποδίστρια; Ο Ιωάννης και ο αδερφός του ο Βιάρος… είναι στο μυστήριο; Οι άλλοι τρεις κοιτάχτηκαν.

—Όχι, όχι ακόμα…

Το έμβλημα της Φιλικής Εταιρείας

—Μα θα πρέπει… μας είναι απαραίτητοι. Ο Ιωάννης… Υπουργός των Εξωτερικών του Τσάρου… ο μόνος άνθρωπος που μπορεί να μας εξασφαλίσει χρήματα και τη Ρωσική βοήθεια! Απορώ πώς δεν το σκεφθήκατε!

—Κάπως δύσκολο να τον πλησιάσουμε! Είπε δισταχτικά ο Σκουφάς.

[...]

-Τώρα να ορκιστείς.Η κατήχησή σου τελείωσε…

Όλοι σηκωθήκανε. Ο Γαλάτης φαινόντανε συγκινημένος. Ακούμπησε το χέρι του στο Ευαγγέλιο, κι ο Σκουφάς, με βαθιά κι επίσημη φωνή άρχισε να λέει τον όρκο, τον φοβερό όρκο της Φιλικής Εταιρείας. Ο Γαλάτης τον ξανάλεγε:
"Ενώπιον του αοράτου και αληθινού Θεού… ορκίζομαι ότι θα είμαι πιστός εις την Εταιρείαν των Φιλικών… δεν θα φανερώσω τα σημεία εις κανέναν άνθρωπον… θα είμαι τίμιος και ενάρετος… θα βοηθώ τον δυστυχή και αδύνατον, θα αγαπώ εξ όλης της ψυχής την πατρίδα μου, θα καταφρονώ τη ζωή μου για να κάνω το καλό, θ’ αποκριθώ την αλήθεια στον κατηχητή μου… θα μισήσω τους τυράννους…"

(Νίτσα Τζώρτζογλου: "Το μυστικό των Φιλικών", greek-language)

Στη Μουσική:

Ανάμεσα στις συνθέσεις που γράφτηκαν από καλλιτέχνες φιλέλληνες για την υποστήριξη της ελληνικής ανεξαρτησίας ξεχωρίζει και μια στον τύπο του αργού εμβατηρίου του Φερνάντο Σορ με τιτλο: "Le Dernier Cri des Grecs - Η τελευταία κραυγή των Ελλήνων", που χρονολογείται τον Μάιο του 1829 και αποδεικνύει την παθιασμένη πίστη του στα ανθρώπινα δικαιώματα.

"Πάμε φίλοι, προχωράμε σιωπηλά,

Και να κόψουμε για πάντα τα άδικα σίδερα

Ήρθε η στιγμή μιας δίκαιας εκδίκησης.

Με τα κατορθώματα μας να καταπλήξουμε τον κόσμο.

Ακούτε τις γυναίκες μας αιχμάλωτες;

Με τις προσπάθειες μας θα ανοίξουν οι φυλακές τους.

Των παιδιών μας ακούω τις λυπημένες φωνές,

Πάμε, πάμε, πρέπει να νικήσουμε ή να πεθάνουμε!

Αλλά, ποιες κραυγές έχουν φτάσει σ' αυτή την ακτή;

Θεέ των Χριστιανών, είναι γαλλικά τραγούδια!

Των Ελλήνων την ψυχή θα ζωντανεύουν

Τέτοιοι πολεμιστές σίγουρα θα κερδίσουν!

Των δυστυχιών μας έχει εξαντληθεί το ποτήριο,

Ένας φιλικός λαός θα ξέρει να μας βοηθήσει.

Επιτέλους οι Έλληνες θα έχουνε μία Πατρίδα!

Πάμε, πάμε, πρέπει νίκη ή θάνατος!"

Fernando Sor: "Le Dernier Cri des Grecs":

Από την Πολιορκία της Βιέννης και το ταρογκάτο, στο κρουασάν, το καφέ και την παρτίτα του Φουξ...

 

"Μάχη της Βιέννης, 12 Σεπτεμβρίου 1683",  Gonzales Franciscus Casteels 

12 Σεπτεμβρίου 1683 λύεται η Πολιορκία της Βιέννης και οι Τούρκοι αποχωρούν. 

Μια πολιορκία με μάχες που αποτελούν σημαντικό σταθμό στη γεωπολιτική εξέλιξη της Ευρώπης. Η Βιέννη γλύτωσε κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή ως από θαύμα, ενώ η επίθεση των Ουσάρων του Γιάν Σομπιέσκι και των Αυστριακών απέκρουσε τους Οθωμανούς και τους έτρεψε σε φυγή.

Franciszek Jerzy Kulczycki.
Πολέμησε σαν ουσάρος και είναι
ο ιδιοκτήτης του πρώτου Βιεννέζικου καφέ.
Μουσείο Τσαρτορίτσκι, Κρακοβία 

Η Οθωμανική αυτοκρατορία είχε εξαπλωθεί στα Βαλκάνια και ο στόχος της ήταν η Βιέννη,  μια από τις πλουσιότερες πόλεις της κεντρικής Ευρώπης, σημείο καίριο στο χάρτη, καθώς εδώ συναντιόνταν οι εμπορικοί δρόμοι.

Η πολιορκία ξεκίνησε στις 14 Ιουλίου και ακολούθησαν επιδρομές, που αναχαιτίζονταν με επιτυχία. 

Η πολεμική τακτική των Τούρκων ήταν να σκάβουν υπόγεια λαγούμια και να τα ανατινάζουν. Οι πολιορκημένοι απέκρουσαν συνολικά πενήντα εφόδους, όμως οι ζημιές και οι απώλειες στους αμυνομένους ήταν μεγάλες.. Η σπουδαιότερη επιτυχία αυτής της αμυντικής τέχνης ήταν η ανακάλυψη ενός λαγουμιού και η απόσβεση του αναμμένου φυτιλιού λίγα μόλις εκατοστά πριν η φλόγα φτάσει στο μπαρούτι. Μετά απ' αυτό οι Οθωμανοί αποχώρησαν.

Κάποιοι ΘΡΥΛΟΙ αναφέρουν  οτι :

• για να γιορταστεί η ήττα των Oθωμανών, οι φουρνάρηδες έπλασαν ένα ζυμάρι που του έδωσαν το σχήμα της ημισελήνου. Είναι το γνωστό κρουασάν...
  
  
• Επίσης η συγκεκριμένη πολιορκία και οι μάχες είχαν σαν αποτέλεσμα να ανοίξει το πρώτο Βιεννέζικο καφέ... 
  
  

• 

   "Mουσικός που παίζει "ταρογκάτο",
  Γιαν Κουπέτσκι 
  Την τουρκική προέλευση του οργάνου μαρτυρά
  και η έτερη ονομασία του: "töröksip-τουρκική πίπα".

  Μετά τη μάχη ανακαλύφθηκαν πολλά σακουλάκια με καφέ στον εγκαταλελειμμένο οθωμανικό στρατόπεδο. Χρησιμοποιώντας τους κόκκους , ένας ουσάρος ονόματι Franciszek Jerzy Kulczycki που γνώριζε τη χρήση τους από τους Τούρκους άνοιξε ένα μαγαζί και σέρβιρε το εύγεστο ρόφημα, που "τρέλανε" τους πάντες...
  
  
• Οι Οθωμανοί στις στρατιωτικές τους μπάντες χρησιμοποιούσαν πολλά ηχηρά όργανα στα εμβατήριά τους. Ετσι, όταν αποχώρησαν, οι Δυτικοί βρήκαν πολλά μουσικά όργανα, κύμβαλα και τυμπάνια, αλλά και το "ταρογκάτο", ένα ξύλινο πνευστό με διπλό καλάμι στον τύπο του ζουρνά,  που θα γινόταν το ουγγρικό εθνικό σύμβολο για την ελευθερία.
  
  
• Όμως τη μάχη της 12ης Σεπτεμβρίου μνημόνευσε μουσικά και ο  Αυστριακός συνθέτης Johann Joseph Fux στην"Partita Turcaria", που έφερε τον υπότιτλο, "Μουσικό πορτρέτο της πολιορκίας της Βιέννης από τους Τούρκους το 1683". 

Πρόκειται για μουσική απεικόνιση του θριάμβου της νίκης, που ενθουσίασε το κοινό.

Portrait of Johann Joseph Fux,
 Jacob van Schuppen

Από τους σπουδαιότερους συνθέτες του ύστερου μπαρόκ ο Φουξ, εντυπωσίασε με τις συνθέσεις του τον αυτοκράτορα Λεοπόλδο τον Α', που τον προσέλαβε ως αρχιμουσικό στην Αυλή του, θέση που κράτησε και μετά το θάνατο του αυτοκράτορα. Η Partita Turcaria είναι μια από τις ωραιότερες κοσμικές συνθέσεις του αυστριακού δημιουργού, η οποία διακρίνεται για τη μίξη γαλλικών, ιταλικών και γερμανικών μουσικών ιδιορρυθμιών, με έμφαση στα εορταστικά - θριαμβικά χαρακτηριστικά, που ανατίθενται στα πνευστά και κρουστά της ορχήστρας του. 

Παρατηρείστε τις έντονα διακοσμημένες μουσικές φράσεις, που υπαινίσσονται το κύλισμα των στρατιωτικών ταμπούρων, τα πνευστά που προσομοιάζουν στο ηχόχρωμα του ταρογκάτο, ενώ ισχυρές φανφάρες από τα χάλκινα και τα κρουστά μεταφέρουν την ξέφρενη διάθεση και τις εκδηλώσεις χαράς και ευφορίας από τη νίκη.

Η παρτίτα αναπτύσσεται σε έξι μέρη και ολοκληρώνεται με το εμβατήριο - απόηχο του τουρκικού στυλ, που απόκτησε εντυπωσιακή δημοφιλία στη Βιέννη μετά την πολιορκία της πόλης το 1683.

Johann Joseph Fux: "Partita Turcaria":

Το "εν Χώναις Θαύμα" του Αρχάγγελου Μιχαήλ...

 

(Με αφορμή το εν Χώναις Θαύμα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, που την ανάμνησή του η Εκκλησία μας γιορτάζει στις 6 Σεπτεμβρίου)

Το ΘΑΥΜΑ:

Σε μια πόλη της Φρυγίας και με τη δύναμη του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, ανέβλυζε αγιασμένο νερό, που όποιος το έπινε γιατρευόταν από την ασθένεια που έπασχε. Επειδή κάποτε  πίνοντας από το νερό έγινε καλά μία κοπέλα που είχε χάσει τη φωνή της, ο πατέρας της έχτισε και αφιέρωσε στο μέρος έναν ναό, στον οποίο ήρθε και ασκήτευε ένας μοναχός ονόματι Άρχιππος.
Κάποτε, οι ειδωλολάτρες θέλησαν να καταστρέψουν το ναό. Ετσι, παρέσυραν τα κοντινά ποτάμια, με στόχο η ορμητικότητά τους να πετύχει το σκοπό τους. Ο Αρχάγγελος εμφανίστηκε και βύθισε τη ρομφαία του στη γη. Οι ποταμοί στάθηκαν σαν τείχος. Έπειτα, πρόσταξε να χωνευθούν, όπως κι έγινε. Γι' αυτό η πόλη ονομάστηκε Χώναι.

Το Θαύμα απεικονίζεται στο Μηνολόγιο του Βασιλείου, ένα εικονογραφημένο χειρόγραφο εκκλησιαστικό ημερολόγιο που χρονολογείται περί το 1000 μ.Χ. και δημιουργήθηκε για τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Βασίλειο Β΄ και βλέπουμε παραπάνω.

Με φόντο ένα ορεινό τοπίο με κορυφογραμμές χαρακτηριστικές του βυζαντινού ρυθμού, ο καλλιτέχνης τοποθετεί στ' αριστερά της σύνθεσης τον Αρχάγγελο με τη λόγχη του να τρυπά τη γη για να καταπιεί τα νερά.  Mπρος από το ναό στα δεξιά του, στέκεται ο μοναχός Άρχιππος. Ανάμεσά τους το οφιοειδές ποτάμι.

Το "Vetrate di chiesa - Eκκλησιαστικά βιτρώ" είναι ενα συμφωνικό ποίημα, μια σειρά από τέσσερις συμφωνικές εντυπώσεις για μεγάλη ορχήστρα, που γράφτηκε το 1926 από τον Ιταλό συνθέτη Ottorino Respighi .

Ottorino Respighi

Η σύνθεση που διακρίνεται για την υποβλητικότητα που προσδίδει, αναπαριστά μουσικά τέσσερα θρησκευτικά επεισόδια, που βρίσκει κανείς σε παράθυρα εκκλησιών:

"Η φυγή στην Αίγυπτο"

"Όρθροι για την Αγία Κλάρα"

"Άγιος Γρηγόριος ο Μέγας" και

"Άγιος Μιχαήλ ο Αρχάγγελος"

Το μέρος για τον Αρχάγγελο Μιχαήλ εμπνέεται ο Ρεσπίγκι από εδάφια της Αποκάλυψης, που περιγράφουν τον αγώνα μεταξύ Αγγέλων και δαιμόνων: 

"Έγινε τότε πόλεμος στον ουρανό· από τη μια ο Μιχαήλ με τους αγγέλους του κι από την άλλη ο δράκοντας. Ο δράκοντας με τους αγγέλους του πολέμησε αλλά δεν επικράτησε, κι έτσι δεν του επιτράπηκε να μείνει άλλο στον ουρανό..."

Η σκηνή μάχης χαρακτηρίζεται από δραματικότητα και ένταση, με την ορχήστρα να "ξεσπά" γύρω από τα μοτίβα που ηχούν από τα βροντερά, φανφαρόζικα χάλκινα (τρομπόνια, τούμπες, κόρνα) και τις χρωματικές κλίμακες που εκτελούν ταχύτατα τα ξύλινα πνευστά και τα έγχορδα. Μια λαίλαπα ηχητικών συνδυασμών κυριεύει τον ακροατή δημιουργώντας φωτοσκίαση συναισθημάτων, από την οργή ως την αγριότητα, από το βέβηλο ως το ιερό δέος και τη δοξαστική αγαλλίαση. Το τελευταίο χτύπημα, ένας στιγμιαίος αλαλαγμός ορμής και ενθουσιασμού από τα κύμβαλα, σηματοδοτεί το θρίαμβο του Αρχάγγελου.

Στο συμφωνικό ποίημα εντοπίζονται απόηχοι Γρηγοριανών ασμάτων, που με μελετημένη, εύστοχη ενορχήστρωση δίνουν άριστο αποτέλεσμα, επιβεβαιώνοντας το τεράστιο ενδιαφέρον του συνθέτη για την παλαιά μουσική.

Η πρώτη ηχογράφηση των "Vetrate di Chiesa" του Respighi έγινε το 1927 υπό την μπαγκέτα του Antal Dorati και τη Συμφωνική Ορχήστρα της Μινεάπολης. Μέχρι σήμερα θεωρείται από τις σπουδαιότερες προσεγγίσεις-ερμηνείες της σύνθεσης. 

Ottorino Respighi: "Vetrate di Chiesa, St. Michael Archangel"

Τη Minnesota Orchestra διευθύνει ο Antal Doráti