"Τσάλλεντζερ..., η πτώση του Φαέθοντα"

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη τραγωδία στην ΙΣΤΟΡΙΑ του ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΟΣ!

Ήταν 28 Ιανουαρίου του 1986, όταν το διαστημικό λεωφορείο Challenger, ελάχιστα δευτερόλεπτα από την εκτόξευσή του από το ακρωτήριο Κανάβεραλ της Φλόριντα διαλύθηκε, στέλνοντας στο θάνατο όλους του επιβαίνοντες, επτά μέλη του πληρώματος και έναν  πολίτη, τον πρώτο που θα ταξίδευε στο διάστημα.
Τα τηλεοπτικά δίκτυα μετέδιδαν ζωντανά την αποστολή ...Έτσι τη συντριβή του παρακολούθησαν εκατομμύρια άνθρωποι...



"Δούλευα τη σύνθεση "Φαέθων" που μού είχε ανατεθεί για τον εορτασμό για την Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας...Την ώρα της είδησης, κατά ειρωνικό τρόπο, βρισκόμουν στο σημείο της παρτιτούρας, όπου τα μοτίβα εκφράζουν τον κεραυνό του Δία που χτυπά τον Φαέθοντα που οδηγεί το άρμα του Ήλιου, προκαλώντας την πτώση του....
Έτσι το έργο μου αφιερώθηκε στη μνήμη των επτά αστροναυτών που έχασαν τη ζωή τους εκείνη τη στιγμή..."

Ο αμερικανός συνθέτης, Christopher Rouse ανήκει στους νεορομαντικούς δημιουργούς, αν και έχει γράψει και ατονικά έργα.
Ο ίδιος -όπως έχει δηλώσει- θέλει η μουσική του να μεταφέρει την "αίσθηση της επείγουσας ανάγκης για έκφραση".

Giorgio de Chirico: "Η πτώση του Φαέθοντα"

Είναι συνθέτης που αγαπά πολύ τη Μυθολογία γι'αυτό κατέχει σημαντική θέση στο μουσικό του έργο(Μορφέας, Αφροδίτη, Γοργόνα κλπ).

Το έργο του: "Phaethon" είναι συμφωνικό ποίημα εμπνευσμένο από τον γνωστό, αρχαιοελληνικό μύθο:

Ο Φαέθων είναι γιος του Ήλιου, που πείθει τον πατέρα του να του επιτρέψει να οδηγήσει το άρμα του. Όμως, άπειρος καθώς ήταν, όταν κατά τη διαδρομή είδε τον ουρανό γεμάτο με παγίδες και τέρατα όπως ο Σκορπιός, φοβήθηκε τόσο που δεν μπόρεσε να ελέγξει τα ηνία του άρματος.
Αποτέλεσμα αυτού ήταν να αφηνιάσουν τα ατίθασα άλογα και ο Ήλιος να φτάσει τόσο κοντά στην Γη, που από την υπερβολική θερμότητα να ξεραίνονται τα πάντα.
Η επέμβαση του Δία ήταν άμεση!
Για να αποφευχθούν τα χειρότερα, εριξε κεραυνό, σκότωσε τον Φαέθοντα.
Το νεκρό κορμί του έπεσε στον Ηριδανό ποταμό...
Οι Ηλιάδες θρηνούν για το χαµό του αδερφού τους και οι θεοί τις µεταµορφώνουν σε λεύκες γύρω από τον υγρό τάφο του Φαέθοντα.

"...Ότε απαίσιος δύναμις εμμανής,

φθονούσα τον Φαέθοντα, εκ κορυφής

τον κατεκρήμνισε των ουρανών,

αι αδελφαί του ήλθον μελανείμονες

εις το υγρόν του μνήμα, τον Ηριδανόν,

κ’ ημέραν, νύκτα έκλαιον αι τλήμονες...",

θα γράψει γι'αυτόν ο Καβάφης σε ένα από τα "Αποκηρυγμένα" του...

Την τρελή, επικίνδυνη κίνηση του άρματος και την πτώση του Φαέθοντα θέλησε να αποτυπώσει στο με προγραμματική δομή, έργο του, ο Christopher Rouse.
Εκτελείται από μεγάλη ορχήστρα και επαινέθηκε για τον ενορχηστρωτικό πλούτο του, ιδιαίτερα για την ευφάνταστη χρήση των χάλκινων πνευστών και των κρουστών που απεικονίζουν τη φρενήρη, αχαλίνωτη πορεία του άρματος.
Πολλοί αντιστοίχισαν την ορχηστρική αίσθηση με κείνη των έργων των Σοστακόβιτς και Μπρούκνερ.

Ο Αμερικανός συνθέτης, Christopher Rouse

Δυναμική, ασταμάτητη, ενεργητική, εκρηκτική σύνθεση, ένα χαοτικό, θορυβώδες κρεσέντο που μεταφέρει στον ακροατή την αγωνία για την κατάληξη μιας ανεξέλεγκτης διαδρομής...
Το συμφωνικό ποίημα χαρακτηρίστηκε τολμηρό ως μουσική ιδέα και ο συνθέτης επαινέθηκε για έκρηξη δημιουργικής φαντασίας και λαμπρή συγχώνευση κλασικών και σύγχρονων ιδιωματισμών.

Η "πτώση του Φαέθοντα" από τον ουρανό, παραλληλίστηκε λόγω συγκυριών από τον συνθέτη με την "πτώση του Τσάλλεντζερ".

Είναι όντως εντυπωσιακό πώς μια τραγωδία του σήμερα  μετουσιώνεται σε ήχο και με στοιχεία της Μυθολογίας μεταπλάθεται, για να εκφράσει θρήνο για τα θύματα, αλλά συγχρόνως μέσω της αλληγορίας να υποδηλώσει έννοιες όπως η ανθρώπινη απληστία ή η γνώση κατά πόσο μπορείς να  στοχεύσεις στο υπερφυσικό και να ανταπεξέλθεις στις απαιτήσεις του, καθώς και των συνεπειών της αποτυχίας, δίνοντας έτσι και μια φιλοσοφική διάσταση στη μουσική έκφραση.

Christopher Rouse: "Phaethon":

Τζων Τάβενερ: "Κέλτικο Ρέκβιεμ", μια poésie sonore...

 

Εβδομήντα πέντε χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από τη γέννηση του μεγάλου βρετανού συνθέτη, Τζων Τάβενερ(28 Iανουαρίου 1944) στο Γουέμπλεϊ του Λονδίνου. Ο ίδιος ισχυριζόταν πως ήταν απόγονος του Τζων Τάβερνερ, άγγλου συνθέτη και οργανίστα της Αναγέννησης. 

Θερμός φιλέλληνας, ο Τάβενερ αγάπησε και τίμησε την Ελλάδα με τα έργα του.
Τη χώρα μας τη γνώρισε μέσω της πρώτης του γυναίκας που ήταν ελληνίδα.

"Ο ελληνικός τόπος  με βοηθά να βρίσκω δρόμους", 

έλεγε συχνά.

Η ιδιαίτερη μουσική του σχέση με την Ελλάδα ξεκινά με έρευνα της ελληνικής ποίησης, μελοποιήσεις ελλήνων ποιητών, Σεφέρη, Σικελιανού κλπ...και καθώς 33χρονος βαπτίστηκε ορθόδοξος, ένα μεγάλο μέρος των δημιουργιών του  περνά μέσα από τα βυζαντινά μονοπάτια..

Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους συνθέτες κλασικής μουσικής της Βρετανίας, γνωστός για τα μινιμαλιστικά του έργα θρησκευτικής μουσικής, που διακρίνεται για την διαύγεια της μελωδικής γραμμής και την εσωτερική γαλήνη, που δημιουργεί.

H μουσική του διάφανη, απλή, με εκστατική λεπτότητα, συσσώρευση λατρευτικών μοτίβων, μεγαλύνει τη θεότητα και δημιουργεί υψηλή λατρευτική ατμόσφαιρα.

Οι μελωδίες του γίνονται φορείς υψηλής πνευματικότητας και συνιστούν, θα έλεγε κανείς, μιαν ιερατική "poésie sonore"...

Το 1969 συλλαμβάνει την ιδέα ενός σκοτεινού, ανατριχιαστικού τραγουδιού εμπνευσμένου από ένα παιδικό τραγούδι-παιχνίδι.

"Το Κέλτικο Ρέκβιεμ", παρά τον τίτλο του, δεν είναι στην ουσία νεκρώσιμη ακολουθία για κάποιον...
Το τραγούδι με το τραχύ ύφος έχει τις ρίζες του σε μια μνημόσυνη ιεροτελεστία της Σκωτίας του Μεσαίωνα.

Παιδιά σε ομάδες πιασμένα απ'τα χέρια και στημένα κυκλικά.
Από την ομάδα επιλέγεται ένα, που παίρνει το όνομα "Jenny Jones", χαρακτήρας, που κινείται αντίθετα με τη φορά, που ακολουθεί ο κυκλικός χορός και έχει στόχο να αποκρούσει τα κακά πνεύματα.

Είναι γραμμένο για σοπράνο, χορωδία και ορχήστρα παιδιών και αποτελείται από τρία μέρη, σύμφωνα με την παράδοση του ρέκβιεμ:

Ι. "Requiem aeternam", 

ΙΙ. "Dies irae" 

και 

ΙΙΙ. "Requiescat in pace"

Υποβλητικό άκουσμα που καθηλώνει, βασισμένο μεν σε στοιχεία κελτικά ανάμικτα με εκείνα της θρησκευτικής μουσικής που τόσο καλά ο Τάβενερ γνωρίζει, δίνοντας μια σύνθεση που διακρίνεται για την διαύγεια της μελωδικής γραμμής και την εσωτερική γαλήνη, που δημιουργεί, χωρίς επιτηδευμένη έκφραση, μα με απόκοσμη ηρεμία και καθαρότητα...

Ακούμε το τρίτο μέρος: "Requiescat in pace-Αναπαύσου εν ειρήνη". 

• Από την έναρξή του η παιδική χορωδία αποδίδει το γνωστό παιδικό τραγούδι: "Mary Had A Little Lamb"(στα ελληνικά έχει μεταφερθεί με το στίχο "Επεράσαμ' όμορφα")πάνω σε ένα χαρακτηριστικό τελετουργικής φύσης οστινάτο από τη μικτή χορωδία κι ένα κρουστό να χτυπά εμφατικά ένα μονότονο ρυθμό. Η μελωδία είναι σε πεντατονική κλίμακα και σε μορφή ερώτησης -απάντησης.
  
  
• Ακολουθεί το σύντομης έκτασης μεσαίο, όλο κατάνυξη, προσευχητικό μέρος,έναν "βουβό θρήνο". Πολλοί το χαρακτηρίζουν ως "αβίαστη, μουσική ηρεμία φωτός, ικανή να οδηγήσει σε ενδοσκόπηση και θρησκευτική περισυλλογή".

• Η σύνθεση ολοκληρώνεται με καμπανισμούς και απότομα -σαν ηχητικές εκρήξεις- επιφωνήματα, πάλι με ιδιαίτερα κρουστά να χτυπούν στο ρυθμό του παιδικού τραγουδιού, σαν αντίλαλος μιας εσωτερικής φωνής, δημιουργώντας τοπίο ηρεμίας και γαλήνης. Ένα μέρος, που ενεργοποιεί το ενδότερο, ψυχικό περιβάλλον, υποστηρίζει τη συνειδητότητά μας, και απεγκλωβίζει τη δύναμη της αθωότητας και άδολης αγάπης, που κρύβουμε μέσα μας... 

Αδιαμφισβήτητα, το "Κέλτικο Ρέκβιεμ" του Τζων Τάβενερ με το αυτοσχεδιαστικό, μυστικιστικό στυλ, την απλή εναρμόνιση και τις μικροτονικές υφές, αποτελεί σύνθεση, που απορρέει από την ένωση του δημιουργού με τον ανώτερο εαυτό του, την απεικόνιση του συνδυασμού αθωότητας με την ιδέα της μετάνοιας... 

Tavener: "The Celtic Requiem, Mov.III: "Requiescat in pace":

Μια γενική προσέγγιση στο έργο του Τάβενερ μπορείτε να διαβάσετε σε ένα παλιότερο κείμενο εδώ.
Επίσης συνδυαστικά με ποίηση του Yeats, εδώ.

«Zuzana Ruzickova, από τα Στρατόπεδα Συγκέντρωσης στους κορυφαίους τσεμπαλίστες του κόσμου!»

 

[Mε αφορμή την 27η Ιανουαρίου: Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων του Ολοκαυτώματος]

Μέχρι τότε, είχε ευτυχισμένα παιδικά χρόνια, παρότι ασθενικό παιδί (λόγω της φυματίωσης που είχε περάσει).
Όταν ανάρρωσε πλήρως, η Σουζάνα Ρουζίκοβα ως πολύτιμο δώρο για τη γενναία στάση της απένεντι στην ταλαιπωρία της ασθένειάς της, ζήτησε από τους γoνείς να τής επιτρέψουν να μάθει τσέμπαλο.
Ήταν εβραίοι, και η οικονομική τους κατάσταση καλή...
Άρχισε τα μαθήματα και ο δάσκαλός της ήταν τόσο εντυπωσιασμένος από την επίδοσή της, που την ενθάρρυνε να πάει στη Γαλλία να μαθητεύσει με την κορυφαία Βάντα Λάντοβσκα.

Όμως, την πρόλαβε η εισβολή των Ναζί στην Τσεχοσλοβακία.
Όχι μόνο δεν μπόρεσε να σπουδάσει στη Γαλλία, αλλά λίγο αργότερα, μαζί με την οικογένειά της, απελάθηκαν στο  Tερεζίν.

«Η παιδική μου ηλικία τελείωσε εκεί», λέει η ίδια.

Οι παππούδες και ο πατέρας της πέθαναν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης μαζί με χιλιάδες άλλους Εβραίους.

Η ίδια υποστηρίζει πως η μουσική ήταν εκείνη που τη βοήθησε να επιβιώσει μέσα σε κείνη την κόλαση…
Θυμάται πως καθ'οδόν προς το Άουσβιτς, στην καρότσα του φορτηγού που τούς μετέφερε από το Τερεζίν, αντέγραφε κρυφά ένα μικρό κομμάτι από τη Σαραμπάντ της 3ης Αγγλικής Σουΐτας  του Μπαχ, πάνω σ’ ένα τσαλακωμένο χαρτί...Ήθελε να έχει ένα κομμάτι του πάνω της, κάτι σαν φυλαχτό, αφού έτρεμε από αγωνία και φόβο για το τί τους περίμενε...

Ξυρισμένο κεφάλι, ριγωτή στολή...Για διακριτικό, το κίτρινο αστέρι του Δαυίδ στο πέτο και ένας αριθμός…
72389, ο αριθμός που σφράγισαν το παιδικό της μπράτσο…

Μπορεί να έχει ξεθωριάσει, όμως η ένταση του φόβου που τής προκαλούσε κοιτάζοντας το χέρι της, παραμένει το ίδιο ισχυρή…

"Θέλω να ζήσω, δεν θέλω να πεθάνω", έλεγε  κάθε φορά στη μητέρα της βλέποντας τον καπνό απ’ τους θαλάμους αερίων, τρομερά φοβισμένη…

Δεν πέθανε….Ούτε εκεί, ούτε όταν στάλθηκε τα επόμενα τρία χρόνια στο Μπέργκεν Μπέλσεν για καταναγκαστικά έργα…

Σώθηκε... και γύρισε στην πατρίδα της…

Όμως τα χέρια της είχαν καταστραφεί…  Η βαριά εργασία στα χωράφια, τα δημόσια έργα κι η μεταφορά σκληρών υλικών είχαν επιφέρει τεράστια ζημιά στα άλλοτε μαγικά, επιδέξια και βιρτουόζικα δάχτυλά της…

Όλοι τη συμβούλευαν να εγκαταλείψει οποιαδήποτε φιλοδοξία για  μουσική σταδιοδρομία.

Όμως, "πώς θα ζούσα χωρίς μουσική;…Αυτή με κράτησε στον πόλεμο...Αυτή, η απαντοχή στις κακουχίες…, η ελπίδα, η παρηγοριά κι η ανακούφισή μου"

Άρχισε την εξάσκηση…
Πέρναγε δωδεκάωρα πάνω στα πλήκτρα…
Ήθελε να κερδίσει το χαμένο χρόνο…Και τα κατάφερε…

Η καταξίωση ήρθε το 1956 όταν κέρδισε στο Διεθνές Μουσικό Φεστιβάλ του Μονάχου.
 
Eίναι η πρώτη ερμηνεύτρια που κατέγραψε το πλήρες έργο του Μπαχ για τσέμπαλο.

Μέχρι το θάνατό της το 2017 η Σουζάνα Ρουζίκοβα ευγνωμονούσε καθημερινά τον Μπαχ, γιατί  -όπως έλεγε-  ήταν εκείνος που την προστάτεψε στα δύσκολα χρόνια...

Ευεργετικός ο ρόλος της μουσικής του στην ψυχή της…
Την χαλάρωνε,την ηρεμούσε, της έδινε ελπίδα όταν γονάτιζε…Αισθανόταν πως ακούγοντας ή παίζοντας τη μουσική του, ο Θεός ήταν παρών …

Η ζωή της υπήρξε σκληρή, ..η καριέρα της, λαμπρή...Ιστορία τυραννίας και θριάμβου...
Όμως εκείνη δεν νοιώθει περήφανη για τίποτα.
Το μεγαλύτερο -λέει γελώντας- επίτευγμά της  και συγχρόνως μεγαλύτερο θαύμα, είναι που επέζησε του ολοκαυτώματος, του σχεδίου εξόντωσης  και αφανισμού, αυτής της κτηνωδίας της ναζιστικής θηριωδίας…

[Πλοκή της ιστορίας και αφήγηση δική μου με στοιχεία, που κατά καιρούς έχω διαβάσει]

***

Οι "Αγγλικές σουΐτες" γράφτηκαν τη δεκαετία του 1710. Το όνομά τους οφείλουν μάλλον σε έναν μυστηριώδη άγγλο ευγενή στον οποίο αφιερώθηκε το έργο, ενώ κατ'άλλη εκδοχή  στις πρότυπες 6 σουΐτες για τσέμπαλο του γάλλου  Charles Dieupart που μεσουρανούσε στο Λονδίνο.
Αποτελούνται από τυποποιημένους γαλλικούς χορούς:
την αργή Allemande, την γρηγορότερη Courante, την επίσης αργή Sarabande και τη ζωηρή Gigue . Σε αυτούς προστίθενται οι: Bourrée, Gavotte, και Μinuet, και το εισαγωγικό πρελούδιο.

Εμείς, θα ακούσουμε την "Mrs Bach" -όπως καθιερώθηκε να φωνάζουν τη Σουζάνα- στη Σαραμπάντ, απ'την οποία κάποτε κοριτσάκι τρομαγμένο άντλησε δύναμη γράφοντάς τη στο βρώμικο, τσαλακωμένο χαρτάκι...

Θα την ακούσουμε στο "φυλαχτό" της...

Bach English Suite No.3 in G minor BWV 808 / Zuzana Růžičková

Επίσης στην παρακάτω ηχογράφηση εκτελεί τη "Φαντασία BWV 906" του Γ.Σ. Μπαχ, έργο που ο ολοκληρωμένος τίτλος του είναι "Fantasia and Fugue" σε Ντο Μείζονα, BWV 906.
Επειδή η φούγκα είναι ατελής συνηθίζεται να λέγεται απλώς "Φαντασία"…
Ανήκει στα έργα των χρόνων της Λειψίας του συνθέτη και είναι ένα από τα σχετικά λίγα κομμάτια του Μπαχ, των οποίων η αυθεντικότητα δεν έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση, διότι σώζεται η χειρόγραφη παρτιτούρα της.

Πρόκειται για σύνθεση γεμάτη αρπίσματα. Ένας κυματισμός συνεχόμενων τρίηχων δεκάτων έκτων στο δεξί χέρι και τρίλιες, ενώ το αριστερό σταυρωνει συχνά πάνω από το δεξί τονίζοντας τις συγχορδίες μεγαλόπρεπα ("maestoso"),  όπως υποδεικνύει ο συνθέτης στην παρτιτούρα του…

J. S. Bach - Fantasia in C minor/BWV 906 / Zuzana Růžičková

To βραβευμένο ντοκυμαντέρ για τη ζωή της, έχι τίτλο "Zuzana: Μusic is life".

Παρακάτω το trailer:

Ηρωες όλοι αυτοί οι καλλιτέχνες που παρόλες τις ταπεινωτικές συνθήκες διαβίωσης, παρέμειναν αφοσιωμένοι στη μουσική, συνέχισαν  με θαυμαστό τρόπο κι όσοι επέζησαν, μεγαλούργησαν, στοιχείο που αντανακλά τη θέλησή τους για ζωή!

Η Ρουζίκοβα δίδαξε πως τίποτε δεν είναι ακατόρθωτο! Με αγάπη, θέληση, υπομονή και επιμονή το όνειρο επιτυγχάνεται όσο κι αν βάρβαρα ένστικτα και φρικαλεότητες πάλεψαν για το αντίθετο...

Ένα κουαρτέτο εγχόρδων για τα γενέθλια της Βιρτζίνια...

Το πνεύμα της υψηλό, εκλεπτυσμένο, ιδιαίτερα οξυδερκές και πρωτοποριακό!

Τι θα λέγατε να ακούσουμε ένα κουαρτέτο εγχόρδων για τη γενέθλια επέτειο της ΒΙΡΤΖΙΝΙΑ ΓΟΥΛΦ;

Γεννήθηκε σαν σήμερα 25 Ιανουαρίου 1882...

Όσο ζούσε η Βιρτζίνια Γουλφ είχε δημοσιεύσει μόνο μια συλλογή διηγημάτων. Λίγο πριν πεθάνει, σχεδίαζε να συγκεντρώσει σε έναν τόμο όλα της τα διηγήματα, δημοσιευμένα και ανέκδοτα.
Την επιθυμία αυτή εκπλήρωσε μετά το θάνατό της ο σύζυγός της, Λέοναρντ στη συλλογή «Στοιχειωμένο σπίτι», απ’όπου το απόσπασμα από το διήγημά της με τίτλο: «Κουαρτέτο Εγχόρδων».

Όπως θα δείτε, οι μουσικοί ήχοι είναι εμφανείς στο λόγο της Γουλφ.Τούς ενσωματώνει στον τρόπο καταγραφής της εικόνας, της στιγμής, της εντύπωσης, δίνοντάς τους ρόλο υποβλητικής ανάκρουσης…

«Ο ήχος από το κούρδισμα του δεύτερου βιολιού στον προθάλαμο ήταν; 

Να, έρχονται: 

Τέσσερις μαύρες φιγούρες που κουβαλάνε όργανα και κάθονται απέναντι στους προβολείς, 

που τους λούζουν με άσπρο φως…

ακουμπούν τις άκρες των δοξαριών τους στο αναλόγιο… 

τα σηκώνουν με μια συντονισμένη κίνηση… τα ζυγιάζουν ελαφρά στον αέρα και, 

κοιτάζοντας πέρα, το μουσικό που κάθεται απέναντι, το πρώτο βιολί μετράει ένα, δύο, τρία 

[…] 

…Αυτό, βέβαια, είναι απ' τα πρώτα έργα του Μότσαρτ…

Αλλά η μελωδία, όπως όλες οι μελωδίες του, σου φέρνει απελπισία - ελπίδα, εννοώ…» 

(Βιρτζίνια Γουλφ: "Κουαρτέτο εγχόρδων"από «Στοιχειωμένο σπίτι και άλλα διηγήματα, 

μτφ. Αλ. Παναγή, εκδ. Πατάκη, σ. 48)

 Christiaan Tonnis: Virginia Woolf's portrait

Μια εξέχουσα προσωπικότητα η βρετανή συγγραφέας, υπήρξε η "μούσα του Μπλούμσμπερι", του σημαντικότερου κύκλου διανοουμένων της εποχής. Ξεχώρισε αμέσως γιατί στο μυθιστόρημά της βρίσκει κανείς πέρα από το λυρισμό και τη γοητεία της νοσταλγίας και των αναμνήσεων που περιγράφει, την ένταση και τη λεπτότητα των αποχρώσεων της γλώσσας. Μιλάει με γρίφους, στιβάζει τις λέξεις στα κείμενά της βασίζοντας στην απλότητά τους την περιγραφή του ψυχικού τοπίου των χαρακτήρων της. Όμως έχει την ξεχωριστή ικανότητα μέσω του ευφυούς χειρισμού των λέξεων να αγγίζει τα απώτατα στρώματα της ύπαρξής τους.
Και σ' αυτό το γλωσσικό σκελετό της απηχείται κι η αγάπη της Γουλφ για την τέχνη της μουσικής.

"Η μουσική εγείρει συνειρμούς στο μυαλό που δεν ταιριάζουν με τους συνειρμούς που δημιουργεί μια άλλη τέχνη. Η προσπάθεια επίλυσής τους σε μια ξεκάθαρη σύλληψη είναι επώδυνη και ο νους ξυπνά... συχνά, απογοητεύεται κιόλας", σημειώνει η ίδια..


Η μουσική είναι μέρος της καθημερινής ζωής της Γουλφ και η σημασία της αντηχεί μέσα από τις επιστολές, τα δοκίμια και τα ημερολόγιά της. Έγραφε συχνά για τον Μπαχ, τον Μπετόβεν και τον Μότσαρτ, όπως διαβάσαμε παραπάνω σχετικά με το πρώτο Κουαρτέτο του Μότσαρτ...

ΜΟΤΣΑΡΤ: "Κουαρτέτο Ν.1, KV 80"

"Mozart aged 14 in Ιtaly",
Saverio Dalla Rosa

Το απαιτητικό είδος του κουαρτέτου εγχόρδων απασχόλησε τον Μότσαρτ  από την εφηβεία του.

Η πρώτη απόπειρα σύνθεσης κουαρτέτου γίνεται στην μικρή κωμόπολη του Λόντι στη Λομβαρδία, κατά τη διάρκεια της περιοδείας του παιδιού-θαύματος στη Ιταλία.
Όπως ο πατέρας Λεοπόλδος γράφει, ήταν κάποιο Μαρτιάτικο βράδυ του 1770 σε ένα από τα καπηλειά του Lodi κι έτρωγαν, όταν συνέλαβε την ιδέα, γι'αυτό και από πολλούς αυτό το κουαρτέτο συνηθίζεται να τιτλοφορείται "Lodi Quartet".

Είναι ιστορικής σημασίας, καθώς αποτελεί το πρώτο έργο του Αμαντέους για ένα σπουδαίο μουσικό είδος, όπως το κουαρτέτο εγχόρδων.
Παρότι ελάχιστα γνωστό, ως έργο της Μοτσάρτιας νεότητος, η ακρόασή του επιδεικνύει τον εντυπωσιακά χαρισματικό και με έντονη αυτοπεποίθηση μικρό δημιουργό, που φαίνεται να κυριαρχεί και στην μουσική δωματίου.
Εμφανείς οι επιρροές της Ιταλικής μουσικής δωματίου , ο Μότσαρτ διανθίζει την απέριττη μελωδία του κυρίου θέματος, με συνοδευτικές, επίσης λιτές και διαυγείς μιμητικές φιγούρες.

Το Κουαρτέτο αρ. 1 είναι στη Σολ μείζονα και η αρχική μορφή του  περιλαμβάνει τρία μέρη:

Adagio, Allegro, Menuetto, ενώ ένα Rondeau ως τέταρτο, προστέθηκε αργότερα...

Mozart: "String Quartet No. 1  in G":

Απολαύστε το με το θρυλικό Amadeus Quartet, ειδικευμένο σε έργα κλασικής περιόδου και φημισμένο για  τον απόλυτο συγχρονισμό των μελών του, την ομοιόμορφη τεχνική, την διαύγεια και τον γεμάτο όγκο, ήχο τους!

Επίσης το  Amadeus Quartet κατέστη διάσημο στην ιστορία της μουσικής διότι διατήρησε τα ιδρυτικά του μέλη για 40 συνεχή χρόνια, από την ίδρυσή του μέχρι την διάλυσή του (1947-1987).


Τα εβραϊκής καταγωγής, μέλη του γνωρίστηκαν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης.

Mozart: "String Quartet No. 1  in G - Adagio":

Μπορεί να είναι έργο της εφηβείας του Μότσαρτ, όμως μάς θυμίζει πως ο κόσμος των συναισθημάτων είναι υπαρκτός, φίλοι μου ...
Ο αγαπητός του Θεού Aμαντέους, ανακαλεί στη μνήμη μας το πώς είναι να αισθανόμαστε βαθιά, να αγαπάμε, να ελπίζουμε...
Η μουσική του, ένα κράμα παιδικής αφέλειας και ωριμότητας, ένα παιχνίδι αντιθέσεων, όπου η απελπισία και το επίμονο παράπονο μεταπλάθονται σε ευθυμία και ελπίδα…
Κι όλα δοσμένα με μια αδιανόητα ευφρόσυνη αρμονία, όπως  αδιανόητα είναι -πολλές φορές- τα αισθήματα και οι σκέψεις, που "ρέουν", χωρίς καμιά προφανή λογική σύνδεση στα γραπτά της Βιρτζίνια Γουλφ...

Mozart: "String Quartet No. 1  in G -Allegro":

Mozart: "String Quartet No. 1  in G -Menuetto":

Mozart: "String Quartet No. 1  in G - Rondo":

Υπάρχουν κι άλλα κείμενα στο μπλογκ για τη Βιρτζίνια Γουλφ. Περιηγηθείτε!

Φρειδερίκος ο Μέγας...Η συνάντηση με τον Μπαχ...

 

Adolph Menzel : "Flute Concert with Frederick the Great in Sanssouci "

24 Iανουαρίου σήμερα και ένας από τους πρωταγωνιστές της μέρας είναι ο ΦΡΕΙΔΕΡΙΚΟΣ ο ΜΕΓΑΣ, σημαντικό ιστορικό πρόσωπο, φωτισμένος ηγεμόνας, αλλά και χαρισματικός, αξιόλογος μουσικός.
Και μάλλον αποτελεί επιβεβαίωση του κανόνα που θέλει τη μουσική εκτός από το να αγαλλιάζει και ευφραίνει την ψυχή, να εμπνέει, διευρύνει, λειαίνει και οξύνει το πνεύμα των ανθρώπων. Ίσως λοιπόν η ενασχόληση του Φρειδερίκου από μικρός με τη μουσική, να τον βοήθησε στη διαμόρφωση του ευφυούς μυαλού του, στην ανάπτυξη των  απαράμιλλων ικανοτήτων του στην διπλωματία αλλά και στο πεδίο της μάχης, δεξιότητες που, τού χάρισαν την προσωνυμία "Φρειδερίκος ο Μέγας".

Η αγάπη του για τη μουσική, όπως και για την φιλοσοφία, την ανάγνωση κλασικής ελληνικής-ρωμαϊκής ποίησης  είχε καλλιεργηθεί από τον γάλλο δάσκαλό του. Ο ίδιος έγραφε ποιήματα, έπαιζε φλάουτο, ενώ μισούσε το κυνήγι...
Ήταν ένας δεξιοτέχνης φλαουτίστας και συνθέτης.Συνέθεσε σονάτες και κονσέρτα για φλάουτο, συμφωνίες και έργα μουσικής δωματίου.

Ο παραπάνω πίνακας του Adolph Menzel απεικονίζει τον βασιλιά-μουσικό να παίζει φλάουτο στο παλάτι Sanssouci, στην κεντρική "Αίθουσα των Μουσών", τον "Ελικώνα" του, όπως έλεγε, περιτριγυρισμένος από ευγενείς, στρατιωτικούς και άλλους θαυμαστές του.
Το Σαν Σουσί(=χωρίς έννοιες), ήταν το μέρος που ο μέγας ηγεμόνας ζούσε "χωρίς σκοτούρες", εκεί που μπορούσε να φιλοσοφήσει, να παίξει μουσική και να ηρεμήσει.


Η μελωδική καλημέρα μου συνοδεύεται από την μαγική πνοή του σπουδαίου Emmanuel Pahud, που ερμηνεύει το "Koνσέρτο για φλάουτο σε ΝΤΟ μείζονα" του Φρειδερίκου στο θεατράκι του Σαν Σουσσί, εκεί που άλλοτε συγκεντρώνονταν ο βασιλιάς και οι φίλοι του για μουσικές βραδιές.
Στο τσέμπαλο τον συνοδεύει ο Trevor Pinnock:

Δυο από τα φλάουτα του Φρειδερίκου:

pinterest

Λέγεται πως ο Γ.Σ.Μπαχ, όταν επισκέφτηκε το Φρειδερίκο στο Σαν Σουσσί στις 7 Μαΐου του 1747, τού δόθηκε από τον βασιλιά ένα θέμα , πάνω στο οποίο ο Μπαχ έγραψε τη "Μουσική Προσφορά", την επονομαζόμενη Πρωσική Φούγγα, προς τιμή του Πρώσου ηγεμόνα.

Το θέμα είναι γνωστό και ως "King's theme".

Οι λεπτομέρειες της συνάντησης του Μπαχ με τον βασιλιά καταγράφηκαν στον τύπο της εποχής. Ο Μπαχ είχε πάει στο Πότσδαμ επειδή ο γιος του Καρλ Φιλίπ Εμανουέλ υπηρετούσε στην Αυλή του Φρειδερίκου. Ο βασιλιάς συμφώνησε να παίξει ένα θέμα στο κλαβίχορδο, πάνω στο οποίο ο Μπαχ θα αυτοσχεδίαζε. Ο Γιόχαν Σεμπάστιαν το έκανε με τρόπο εντυπωσιακό, ενθουσιάζοντας τόσο τον βασιλιά όσο και το πλήθος που τους παρακολουθούσε!  Ο Μπαχ βρήκε μάλιστα το μουσικό θέμα του βασιλιά Φρειδερίκου τόσο καλό που εξέφρασε την επιθυμία να το καταγράψει και να το εκδώσει στη μορφή φούγκας. 

Άλλη πάλι εκδοχή υποστηρίζει πως όταν ο Μπαχ έπαιξε τον αυτοσχεδιασμό, ο βασιλιάς τον προκάλεσε να παίξει μια φούγκα σε έξι μέρη πάνω στο δοσμένο θέμα. Ο Μπαχ απάντησε με κάποια ελαφρά τροποποίηση του αρχικού θέματος, διότι δεν γίνονται όλα τα θέματα φούγκες, εντυπωσιάζοντας τους παρισταμένους!

Η επίμαχη συνάντηση των δύο ανδρών από σκηνή τηλεοπτικής σειράς σχετικής με τη ζωή του Μπαχ, γερμανο-ουγγρικής παραγωγής:

Από μόνοι τους οι καλλιτέχνες, φίλοι μου, με τα εκπληκτικά δημιουργήματά τους μάς μεταφέρουν την ατμόσφαιρα της εποχής τους και μεις το μόνο που καλούμαστε, είναι να αφεθούμε και να απολαύσουμε όλη αυτή την ομορφιά που μας χαρίζουν απλόχερα με την τέχνη τους,(εικαστική, μουσική, αρχιτεκτονική). Οι τέχνες είναι αλληλένδετες ...η μία εμπνέει την άλλη και μεις απολαμβάνουμε την "ερωτική" τους συνύπαρξη.
Η φαντασία, ευτυχώς, έχει το προνόμιο να ταξιδεύει χωρίς δασμούς και τυπικές διαδικασίες όπου η ψυχή την καλεί...και το ταξίδι στον υπέροχο χώρο του Σαν Σουσσί πιστεύω πως μάς αποζημίωσε!

Δραγατάκης, ο Ηπειρώτης μουσικός...

 

Dimitris Dragatakis

Τα πρώτα του ακούσματα είναι τα τραγούδια της πατρίδας του, της Ηπείρου.

Ηπειρώτικες μελωδίες έπαιζε ο πατέρας του με τυλιγμένα φύλλα μουριάς, ενώ η μητέρα του τον νανούριζε με ηπειρώτικους σκοπούς...
Απ'αυτούς αγάπησε τη μουσική και τού γεννήθηκε η επιθυμία να ασχοληθεί με τη μουσική τέχνη(αν και μετά τα σαράντα του χρόνια)...

Σαν σήμερα πριν 105 χρόνια γεννήθηκε ο πολυγραφότατος και πρωτοποριακός ηπειρώτης συνθέτης, Δημήτρης Δραγατάκης.

Δ.Δραγατάκης (Dragatakis D. fb)

Μικρός, αντίθετα από τα παιδιά της ηλικίας του που έφτιαχναν σφεντόνες, εκείνος έφτιαχνε όργανα...
Ακολουθώντας το παράδειγμα του πατέρα του πειραματιζόταν με φύλλα, κλαδιά, καλάμια και ό,τι τού παρείχε η φύση...

Εντυπωσιαζόταν από τους φυσικούς ήχους. Ο αντίλαλος από τα κουδούνια των κοπαδιών στα γύρω βουνά, ο συνεχής γάργαρος βόμβος του Αράχθου στη ρεματιά, τα κελαηδίσματα...όλα ήταν καθοριστικά στη διαμόρφωση της αντίληψής του για τη μουσική.

Εκτός από το δημοτικό τραγούδι, η μουσική του ενσωμάτωνε στοιχεία από τη μελοποιία του αρχαίου ελληνικού δράματος υιοθετώντας όμως πρωτοποριακές τεχνικές και σύγχρονα μέσα.

Υπήρξε βιολιστής, αλλά και μετά από παρότρυνση του δασκάλου του, Μανώλη Καλομοίρη στράφηκε προς τη βιόλα και διετέλεσε για μια 20ετία μέλος της Ορχήστρας της ΕΛΣ.

"Θέλω να γράφω μουσική που βοηθάει τον άνθρωπο να σκέφτεται...", έλεγε..

Ο Δραγατάκης είναι από τους σημαντικότερους συνθέτες της γενιάς του, ενώ φωτεινή και γόνιμη ήταν η προσφορά του στον παιδαγωγικό τομέα με διακεκριμένους μαθητές.
Ένας απουδαίος, εμπνευσμένος δημιουργός που ομολογούσε συχνά πως οφείλει στη μητέρα του το ότι έγινε μουσικός, καθώς τον νανούριζε με ηπειρώτικα τραγούδια.

Το "Νανούρισμά" του είναι μια νεανική σύνθεσή του για βιολί και πιάνο κι ανήκει στα αχρονολόγητα έργα του συνθέτη.
Η μελωδία του είναι λιτή και παραπέμπει στο ύφος του παραδοσιακού νανουρίσματος και την ηπειρώτικη καταγωγή του δημιουργού.

ΔΡΑΓΑΤΑΚΗΣ: "Νανούρισμα" για βιολί και πιάνο:

Θα κλείσουμε την αφιερωματική δημοσίευση για τη γενέθλια επέτειο του έλληνα συνθέτη με το -κατά γενική ομολογία- σπουδαιότερο έργο του.

Αναφέρομαι στο "Κονσέρτο για βιολί".

Η μουσική σύνθεση, που γράφτηκε το 1969, κινείται σ'εναν ατονικό χαρακτήρα γραφής με μουσικά στοιχεία που θυμίζουν δημοτικό ηπειρώτικο τραγούδι, όπως συχνά επεδίωκε ο δημιουργός.
Παρατηρείστε την ιδιαίτερη χρήση των κρουστών ιδιοφώνων που δημιουργούν υποβλητική δραματικότητα και τον μοναδικής έντασης και διέγερσης, μουσικό μονόλογο του βιολιού.

Την ιδέα της σύνθεσης έδωσε στο Δραγατάκη ο συμπατριώτης του Ηπειρώτης βιολιστής, Τάτσης Αποστολίδης, στον οποίο και αφιέρωσε το κονσέρτο.
Δομικά, η σύνθεση δεν ακολουθεί τη φόρμα του κονσέρτου και σύμφωνα με το συνθέτη περιέχει όλη εκείνη "τη σκληράδα του τόπου μας ξεκινώντας από τους ηπειρώτικους ρυθμούς και μοιρολόγια", παραπέμποντας στα μουσικά χαρακτηριστικά της Ηπείρου, αργή, δυναμική και μεγαλοπρεπής, επηρεασμένη από την ορεινή μορφολογία του εδάφους και το ψυχρό κλίμα...

Δ. Δραγατάκης: "Violin Concerto"

I. Adagio

II. Allegro

Όπως είδαμε, ο χαρακτήρας της γραφής του Δραγατάκη είναι ελεύθερα ατονικός, που η ποικιλία των στοιχείων του, όπως το ισοκράτημα, ή τα μικρά μελωδικά μοτίβα που θυμίζουν δημοτικό τραγούδι, καθιστούν αναγνωρίσιμες τις συνθέσεις του.
Το έργο του, ορόσημο ιστορικής συνέχειας της έντεχνης ελληνικής μουσικής, συνεχίζει ακάματα την πορεία του στο μουσικό στερέωμα ...

Η Ήπειρος πρέπει να είναι περήφανη για το τέκνο της!

ΣΟΣΤΑΚΟΒΙΤΣ: η Συμφωνία για τον "ΛΕΝΙΝ".

 

(Στη μνήμη του Βλαντιμίρ Λένιν - 21 Ιανουαρίου 1924)

Ο Σοστακόβιτς έγραψε τη  Συμφωνία αρ.12 σε ρε ελασ. το 1961.
Αναφέρεται στην Οκτωβριανή Επανάσταση γι'αυτό εχει τον υπότιτλο: "Έτος 1917" και αφιερώθηκε στη μνήμη του Βλαντιμίρ Λένιν.

"Όταν γράφεις μια Συμφωνία για την Οκτωβριανή Επανάσταση, η εικόνα που ξεχωρίζει είναι αυτή του μεγάλου ηγέτη της εργατικής τάξης, Λένιν .
Επομένως, η συμφωνία θα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του!",  λέει ο Σοστακόβιτς!

Το πρώτο μέρος της συμφωνίας το τιτλοφορεί: "Επαναστατημένη Πετρούπολη" γιατί ο συνθέτης επιθυμεί να αποτυπώσει  το κλίμα που επικρατούσε στην Πετρούπολη, τις μέρες του Απρίλη όταν έφτασε ο Λένιν . Ηταν και και κείνος -όπως λέει- ανάμεσα στο πλήθος που άκουσε τον Λένιν να βγάζει λόγο και παρότι τότε ήταν πολύ νέος, χαράχτηκε ανεξίτηλα στη μνήμη του.
Είναι ένα μέρος μαχητικό, ορμητικό, με ενθουσιώδεις ρυθμούς, που βασίζεται σε μελωδίες και θέματα από επαναστατικά τραγούδια της Ρωσίας.

Shostakovich: Symphony No.12 / 1. Revolutionary Petrograd:

Το τέταρτο και τελευταίο μέρος, "Η Αυγή της Ανθρωπότητας" είναι ένα αισιόδοξο μέρος, που δείχνει την οικοδόμηση της νέας κοινωνίας μετά την Επανάσταση.
Σε αυτό το μέρος ο Σοστακόβιτς , όπως χαρακτηριστικά έλεγε, ήθελε να απεικονίσει τη ζωή που συνεχίζει με τις ιδέες του Λένιν ακόμη και όταν εκείνος "έφυγε".

Shostakovich: Symphony No.12 : / 4. The Dawn of Humanity:

Πηγές:
"Shostakovich Symphonies and Concertos": David Hurwitz,
metrolibrary, rizospastis

Άλλα κείμενα για τον ΛΕΝΙΝ μπορείτε να διαβάσετε εδώ και εδώ.

Azy Gouziou (Άζη Γουζίου)21 January 2021 at 03:45

Η Δωδέκατη αφιερωμένη στον Λένιν, αλλά και η Δεύτερη συμφωνία του αφιερωμένη στην Επανάσταση δείχνουν καθαρά την πολιτική κατεύθυνση του συνθέτη, Ελπίδα μου αλλά και την ελπίδα του για μια "Αυγή της ανθρωπότητας" αλλά και την αισιοδοξία αλλαγής, που όμως μετά τον διάδοχο του Λένιν (Στάλιν) η ευχή του μεταμορφώθηκε σε φόβο με τις γνωστές προς το πρόσωπό του τακτικές.
Υπέροχη η συμφωνία αυτή, εκδηλώνει το εκπληκτικό ταλέντο του Σοστακόβιτς στην περιγραφή του Λένιν και του Λενινισμού! Ευχαριστούμε πολύ για την εξαιρετική αυτή αφιέρωση, αγαπημένη μου φίλη! Φιλιά! ❤
ReplyDelete