"Φραντς Σούμπερτ, καγχασμοί για το γιο του μυλωνά..."

 

O Σούμπερτ νεαρός
(Leopold Kupelwieser)

O Φραντς Σούμπερτ υπήρξε ένα χαρισματικότατο παιδί με ιδιαίτερη κλίση στη μουσικής. Εκτός απο τα ταλέντα του στην εκτέλεση πιάνου, βιολιού και οργάνου είχε και μια εξαιρετικά καλή φωνή!

Όταν ο Σούμπερτ ήταν 11 χρονών, ο πατέρας προσπάθησε να τον βάλει στη χορωδία του αυτοκρατορικού  παρεκκλησιού. Επρόκειτο για μια πλεονεκτική θέση, αφού οι χορωδοί παρέμεναν μέσα στο Στατκονβίτ(κολέγιο), είχαν καλούς δασκάλους και είχαν τη δυνατότητα να φιλοξενούνται εκεί ακόμα και μετά την αποφοίτησή τους.
Για την οικογένεια, αυτό ήταν μεγάλη οικονομική ανακούφιση, καθώς με δυσκολία κάλυπταν τις στοιχειώδεις ανάγκες με το μισθό του πατέρα-δασκάλου...Ήταν όμως δύσκολη και η επιλογή, γιατί είχε προκηρυχτεί μόνο μια θέση σοπράνο και τα αγόρια ήταν πολυάριθμα..
Στην κριτική επιτροπή των εισαγωγικών εξετάσεων υπήρχαν μουσικοί με κύρος, όπως ο επίσημος μουσικός της Αυτοκρατορικής Αυλής, Αντόνιο Σαλιέρι.

Ο μικρός Φραντς φόρεσε για την περίσταση το καλύτερό του ρούχο...Ενα ξεθωριασμένο απ'την πολυκαιρία μπλε πανωφόρι.
Η είσοδος του Σούμπερτ προξένησε καγχασμό στ'άλλα παιδιά: "Πρέπει να'ναι γιος μυλωνά", έλεγαν το ένα στο άλλο, υπαινισσόμενα το ρούχο του, που έμοιαζε να το έχουν αλευρώσει πριν φορεθεί.
Ο Φραντς πάγωσε...
[...]
Στάθηκε μπρος στην επιτροπή των μουσικών κι άρχισε να τραγουδά με καθαρή φωνή το κομμάτι που τού είχε δοθεί να εκτελέσει πρίμα βίστα.
Στη συνέχεια απάντησε σε όλες τις ερωτήσεις των εξεταστών με ευστροφία και ακρίβεια.
Τελικά, κέρδισε τη θέση και μπήκε θριαμβευτικά στη διάσημη χορωδία, το ρεπερτόριο της οποίας εκτός από μεγάλης διάρκειας έργα περιελάμβανε και τραγούδια, δηλαδή μελοποιημένα ποιήματα.

Ο νεαρός Σούμπερτ,  Josef Abel

Εκεί, άναψε η πρώτη σπίθα του Σούμπερτ για το είδος του ληντ, με το οποίο το όνομα του  συνδέθηκε ιδιαίτερα, αφού ο συνθέτης μπόρεσε σε αυτό να παντρέψει τέλεια το ποιητικό κείμενο, τη μελωδία και την πιανιστική συνοδεία.


Ο Φραντς Σούμπερτ γεννήθηκε σαν σήμερα 31 Γενάρη του 1797.
Η ζωή του ήταν σύντομη ( πέθανε σε ηλικία 31 ετών) ωστόσο αυτό δεν τον εμπόδισε να αφήσει σημαντική μουσική κληρονομιά, γεγονός που τον κατατάσσει στους κορυφαίους ρομαντικούς, αλλά και ευρύτερα στους κορυφαίους συνθέτες.

Για τα λήντερ του Σούμπερτ, ο Λιστ αναφέρει χαρακτηριστικά:

"Υπήρξε ο πιο ποιητικός συνθέτης, ένας συνθέτης που ήταν ταυτόχρονα ποιητής, ή ένας ποιητής που είχε ως μητρική του γλώσσα τη μουσική".

(wikimedia)

Από τα ωραιότερα λήντερ του Σούμπερτ, γραμμένο στην ηλικία των 17 είναι η "Μαργαρίτα στο ροδάνι-Gretchen am Spinnrade". 

Είναι το τραγούδι της πρωταγωνίστριας του Φάουστ του Γκαίτε:

Η Μαργαρίτα κάθεται στην ανέμη και το πιάνο μιμείται τη συνεχή κίνηση του ροδανιού. Πάνω στην κίνηση αυτής της ρόδας ξετυλίγεται το τραγούδι της κοπέλας, η οποία θυμάται με αγωνία τη μορφή του νεαρού Φάουστ που γνώρισε και τής έδωσε ένα φιλί.
Το τραγούδι γίνεται επίμονο, η ένταση μεγαλώνει μέχρι τις λέξεις "sein Kuss-το φιλί του" εκεί διακόπτεται. Ακολουθεί μια στιγμή σιωπής μετέωρης και γεμάτης έκσταση(1:52).
Ακόμα και η ρόδα έχει σταματήσει.
Έπειτα σιγά σιγά η ρόδα αρχίζει να ξαναγυρίζει και το τραγούδι ξαναρχίζει με όλο και πιο γρήγορο ρυθμό μέχρι να καταλήξει σε μια κραυγή έρωτα και πόνου...

(Ιστορία πλεγμένη από στοιχεία που έχω διαβάσει στα βιβλία για τον Σούμπερτ των Ροντόλφο Βεντίτι τ.2 και Newman Flower)

ΤΟ ΠΟΙΗΜΑ του ΓΚΑΙΤΕ:

"Η ησυχία μου πάει, βαριά μού είναι η καρδιά,

δεν την ξαναβρίσκω ποτέ, ποτέ μου πια.

Σαν δεν είναι μαζί μου, χάρος είναι η ζωή μου,

όλη γύρω η πλάση σα να μου 'χει χολιάσει.

Το δόλιο μου κεφάλι σα να είναι σαλεμένο,

το δόλιο λογικό μου κατακομματιασμένο.

Η ησυχία μου πάει, βαριά μού είναι η καρδιά,

δεν την ξαναβρίσκω ποτέ, ποτέ μου πια.

Αυτόν στο παραθύρι να δω μονάχα βγαίνω,

έξω στο δρόμο μόνο γι' αυτόν πηγαίνω.

Το αγέρωχό του βήμα το ευγενικό κορμί,

και το χαμόγελό του και της ματιάς η ορμή.

Κι η μαγεμένη βρύση που τρέχει απ' τη μιλιά του

κι όπως το χέρι σφίγγει και αχ, το φίλημά του.

Η ησυχία μου πάει, βαριά μού είναι η καρδιά,

δεν την ξαναβρίσκω ποτέ, ποτέ μου πια.

Το στήθος μου σε κείνον να ορμήσει λαχταρά,

αχ να μπορούσα πάντα να τον κρατώ σφιχτά,

Και όσο, όσο θέλω γλυκά να τον φιλώ,

και μέσα στα φιλιά του να σβήσω, να χαθώ!"

(η μετάφραση του ποιήματος στα ελληνικά από: selidodeiktes.greek-language)

 "Gretchen am Spinnrade", Franz Schubert/Elisabeth Schwarzkopf:
(Στο πιάνο ο Edwin Fischer)

Ο Φραντς Λιστ υπήρξε ένας από τους πρώτους και πιο ένθερμους θαυμαστές του Σούμπερτ.
Μέσα από τη δική του ιδιαίτερη τέχνη,  αυτήν της μεταγραφής για πιάνο, έδωσε νέα ταυτότητα στα έξοχα λήντερ του Σούμπερτ, ανάμεσά τους και η "Μαργαρίτα στο ροδάνι".

Ακούμε την Λιστ-ική μεταγραφή του για πιάνο, σε εκτέλεση από την Yuja Wang.

 Schubert/Liszt : Gretchen am Spinnrade:

Για το συγκεκριμένο ληντ μπορείτε να διαβάστε κι ένα παλαιότερο κείμενό μου εδώ.

Στο μπλογκ υπάρχουν αρκετά κείμενα για τον αγαπημένο συνθέτη. Περιηγηθείτε...

Φ.ΠΟΥΛΕΝΚ : "Διάλογοι Καρμελιτισσών"

 

"Οι μοναχές οδηγούνται στην γκιλοτίνα"

Κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης διετάχθη κλείσιμο των μοναστηριών. Οι δεκαέξι Καρμελίτισσες μοναχές της Μονής στην Compiègne αρνήθηκαν να υπακούσουν και να εγκαταλείψουν το μοναστήρι με αποτέλεσμα να φυλακιστούν στο Cambrai.
Στη συνέχεια μεταφέρθηκαν στο Παρίσι όπου το δικαστήριο τις καταδίκασε σε θάνατο. 
Τίς έστειλαν στη γκιλοτίνα την 17 Ιουλίου 1794. Λέγεται πως καθώς τις οδηγούσαν στο ικρίωμα η μία μετά την άλλη οι μοναχές τραγουδούσαν τον ύμνο: Salve Regina.

Είναι γνωστές ως "Μάρτυρες της Compiègne" και η μνήμη τους τιμάται την ημέρα της θανάτωσής τους, στις 17 Ιουλίου.

Φ.Πουλένκ

Ο Ζορζ Μπερνανός, συγγραφέας με θρησκευτικές ανησυχίες και τάσεις στα κείμενα του να ασχολείται με την ψυχολογία του ανθρώπου, όπου λαμβάνει χώρα η αντιπαράθεση μεταξύ καλού και κακού, εμπνέεται από τον άδικο και μαρτυρικό θάνατο των μοναχών.

Το 1949 ολοκληρώνει το θεατρικό του "Διάλογοι Καρμελιτισσών", το οποίο χρησιμοποιεί για λιμπρέτο ο Φρανσίς Πουλένκ λίγα χρόνια αργότερα στην ομώνυμη, τρίπρακτη όπερά του, που παρουσιάστηκε αρχικά στην ιταλική γλώσσα, όμως αργότερα μεταφράστηκε στα γαλλικά και τα αγγλικά.

Ο συνθέτης βασίζεται στο πραγματικό γεγονός της θυσίας των Καρμελιτισσών για να εκφράσει το διαχρονικό δράμα πίστης και μαρτυρίου.

Η όπερα του Πουλένκ θεωρείται από τα κορυφαία έργα του 20ου αι.

Παρακολουθούμε το συγκλονιστικό φινάλε της όπερας, τη σκηνή όπου οι καλόγριες οδηγούμενες στη γκιλοτίνα ψάλλουν το Salve Regina.
Μια μουσική διαδικασία προσευχής του Μεσαίωνα, που μετουσιώνεται σε αργή υποβλητική μουσική ως την τελική εξαΰλωση, που αποτελεί και τον απώτερο στόχο της πνευματικής αυτής πορείας...

F. Poulenc: "Dialogues des Carmélites":

Το κείμενο και η μουσική πρόταση γράφτηκαν στη μνήμη του γάλλου συνθέτη Πουλένκ. Πέθανε ξαφνικά σαν σήμερα, 30 Ιανουαρίου 1963 από καρδιακή προσβολή στο Παρίσι. Ήταν ένας από την "Ομάδα των Έξι" συνθετών, γνωστοί ως "Les Six". Η μουσική του παρότι είναι μοντέρνα, διακρίνεται για την απλότητά της, στοιχείο που έκανε τους μουσικοκριτικούς να μην θεωρούν τον Πουλένκ σοβαρό συνθέτη.

Με την πάροδο του χρόνου όμως και την ενασχόληση του Πουλένκ με μουσική σε πολλές διαφορετικές μορφές(τραγούδι, μουσική δωματίου, ορατόριο, όπερα, μουσική μπαλέτου, ορχηστρική μουσική) άλλαξαν γνώμη και συνειδητοποίησαν τη σπουδαιότητα της μουσικής του. 

Ο Poulenc συνοδεύοντας στο πιάνο την Denise Duval

Ο Πουλένκ θεωρείται ο μεγαλύτερος δημιουργός γαλλικού τραγουδιού μετά τον Φωρέ και είναι ένας από τους πρώτους συνθέτες στους οποίους οφείλεται η αναβίωση του τσέμπαλου.

Στις 30 Ιανουαρίου του 1963 είχε κανονίσει να γευματίσει με την Denise Duval και να ηχογραφήσει μερικές ραδιοφωνικές εκπομπές. Ακύρωσε όμως τα ραντεβού του, επειδή είχε αρπάξει άσχημο κρυολόγημα. Άφησε την τελευταία του πνοή κατά τη διάρκεια του μεσημεριανού ύπνου. Ο γάλλος συνθέτης τάφηκε σύμφωνα με τη θέλησή του, στο Κοιμητήριο Περ Λασαίζ, στον οικογενειακό του τάφο. Η κηδεία ήταν απλή, με μουσική υπόκρουση του Μπαχ.
Λίγες μέρες νωρίτερα είχε συνοδεύσει την υψίφωνο φίλη του, Denise Duval σε ένα ρεσιτάλ στο Μάαστριχτ. Στο τέλος του ρεσιτάλ ο Πουλένκ τής έστειλε μια ανθοδέσμη με τη σημείωση: "Ντενίζ μου, σου χρωστώ την τελευταία μου χαρά"...

Κείμενα για τον Φρανσίς Πουλένκ θα βρείτε αρκετά στο μπλογκ. Περιηγηθείτε!

Ath Samaras31 January 2020 at 02:19

Εύγε Ελπίδα...!!!
ReplyDelete
Replies
ELPIDA NOUSA31 January 2020 at 12:06

Πρόκειται για μια συγκλονιστική σύνθεση, όπως συγκλονιστικό είναι και το θέμα που πραγματεύεται, Θανάση και χαίρομαι που σού άρεσε!
Ευχαριστώ πολύ!
Delete

"Το Παιδί και τα Μάγια": ΚΟΛΕΤ - ΡΑΒΕΛ

 

ΠΑΙΔΙ: Μού'ρχεται να μην γράψω τη σελίδα μου. Μου΄ρχεται να πάω περίπατο. Μού'ρχεται να φάω όλα τα γλυκά. Μού'ρχεται να τραβήξω την ουρά του γάτου και να κόψω αυτή του σκίουρου. Μού' ρχεται να βάλω τιμωρία τη μαμά. 

ΜΑΜΑ: Ήσουν φρόνιμος; τέλειωσες την εργασία σου;

Ω, δεν έκανες τίποτε! Γέμισες με μελάνι το χαλί!

Μετανοιώνεις για την τεμπελιά σου; Μικρέ, θα διορθωθείς; Θα ζητήσεις συγγνώμη;

("Το παιδί και τα μάγια", Collette-Mτφ.Ε.Κοψαλίδου)

Η Κολέτ (Συντονί Γκάμπριελ Κολέτ)γεννήθηκε στις 28 Ιανουαρίου του 1873 σ'ένα χωριό της Βουργουνδίας. Η οικογένεια ήταν οικονομικά ευκατάστατη, που όμως στην πορεία κατέρρευσε ...
Εικοσάχρονη παντρεύτηκε τον Ουίλι, γνωστό συγγραφέα και εκδότη που δημοσίευσε μυθιστορήματα της Κολέτ  στο όνομά του. Πρόκειται για μια εμβληματική συγγραφέα- σύμβολο της γυναικείας χειραφέτησης κατά τον 20ο αιώνα.Την ιστορία της Κολέτ είδαμε στη μεγάλη οθόνη και πέρυσι στην ομώνυμη ταινία "Colette", με την Κίρα Νάιτλι στον πρωταγωνιστικό ρόλο.


Αρκετοί ήταν οι συνθέτες που είχαν εκφράσει την επιθυμία να γράψουν μουσική πάνω σε ιστορίες της Κολέτ. Εκείνη όμως έδειχνε μια ιδιαίτερη προτίμηση στον Μωρίς Ραβέλ.

Οι δυο τους είχαν συναντηθεί στο σπίτι κοινού φίλου τους, θαύμαζε τη μουσική του και την άγγιζε η ευαισθησία του.

Συνεργάστηκαν στο "Παιδί και τα μάγια", όπου η συγγραφέας ζωντανεύει μορφές της παιδικής φαντασίας, το κείμενο του οποίου ολοκλήρωσε μέσα σε οκτώ ημέρες! Δεν ξετυλίγει  ιδιαίτερη υπόθεση, απλά προσπαθεί να παρουσιάσει  τη ζωή μέσα από τα μάτια ενός παιδιού, μια φαντασμαγορία από την σκοπιά της παιδικής απλότητας.

Το έργο μουσικά ολοκληρώθηκε μετά από 7 χρόνια, αφού ο Ραβέλ υπηρετούσε τη θητεία του στον Α'  Παγκόσμιο πόλεμο.
Όμως τού έδωσε την ευκαιρία  να ασχοληθεί με εφευρετικότητα και χιούμορ με τα ζώα και τα άψυχα αντικείμενα που ζωντανεύουν σε αυτό το μαγικό παραμύθι, όπου πρωταγωνιστεί ένα άτακτο παιδί. Επιβάλλει τη δική του αισθητική, τις φοβίες του και τις πολιτικές του πεποιθήσεις. Με πινελιές κυβισμού, παρωδίες του παρελθόντος, χορούς και άριες που ήταν στη μόδα, κριτική παιδαγωγικών μεθόδων και περίγελο ερώτων, το κείμενο δεν έχει πια καμία σχέση με το χειρόγραφο της Collette. Ένα άτακτο παιδί που στο τέλος φρονιμεύει και πάντα επίκαιρο μας συντροφεύει…

"Το Παιδί και τα Μάγια", Σκηνή από την πρεμιέρα

Η λυρική φαντασία πρωτοπαρουσιάστηκε στο Monte Carlo. Κάποιοι επέκριναν τη μιμητική φύση της μουσικής του Ραβέλ, όμως οι εκπρόσωποι της "Ομάδας των έξι", όπως και ο Πουλένκ, εντυπωσιάστηκαν! Από τη λυρική φαντασία αναδύονταν πλήθος ονειρικών μελωδιών. Ο Ραβέλ λέει σχετικά: 

"Περισσότερο από ποτέ, σε αυτό το έργο ήμουν υπέρ της μελωδίας. Της μελωδίας, του μπελκάντο και της φωνητικής δεξιότητας. Από κεί θέλησα να ξεκινήσω... Η μελωδία ήταν η αφετηρία μου. Η θεατρική δράση απαιτούσε μελωδία και τίποτ' άλλο... Η παρτιτούρα στο "Παιδί και τα Μάγια" είναι ένα πάντρεμα όλων των στυλ από όλες τις εποχές, από τον Μπαχ μέχρι τον ... Ραβέλ...."

Και ακριβώς. Στο "Παιδί και τα Μάγια" αναμειγνύονται είδη μουσικής από τζαζ ως φόξτροτ και ραγκτάιμ κι από βαλς ως πόλκες και λυρικά χορωδιακά... Ήταν μια ευκαιρία για τον Ραβέλ να δείξει την έκταση της ιδιοφυΐας του στην ενορχήστρωση...

Το έργο είναι γραμμένο για μια κανονική ορχήστρα στην οποία ο συνθέτης προσθέτει κάποια όργανα προκειμένου να "μιμηθεί" και αναπαραστήσει τις σκηνές της νουβέλας.

Στις σκηνές με τα μάγια, που τα έπιπλα ζωντανεύουν και τα ζώα μιλούν, ευρηματικά ο Ραβέλ για να τις επενδύσει, επινοεί χαρακτηριστικά θέματα, όπως, για παράδειγμα, ένα μινουέτο με διάφωνες συνηχήσεις και παράφωνη αρμονία για την πολυθρόνα που περπατά...

Ιδιαίτερα από τη σύνθεση άρεσε η  χρήση πεντατονικής μουσικής στην απεικόνιση της κινεζικής τελετής  τσαγιού, δείγμα του "ανατολισμού" της εποχής στην ορχηστρική μουσική, όπως και το ντουέτο των γάτων "Duo miaulé", που ανατίθεται σε έναν βαρύτονο και μια μέτζο(διάλογος μεταξύ ανδρικής και θηλυκής γάτας) κι αποτελεί  ένα είδος παρωδίας του  "Love Duet" από την 2η πράξη του  "Τριστάνου" του Βάγκνερ ...

RAVEL: "To παιδί και τα μάγια- Oh! Ma belle tasse chinoise":

RAVEL: "To παιδί και τα μάγια-Duo miaulé" 
(Διευθύνει ο Seiji Ozawa)

27 IANΟΥΑΡΙΟΥ: "Ημέρα Μνήμης Θυμάτων του Ολοκαυτώματος"

To "Τραγούδι του Νταχάου"

Συρματόπλεγμα, με θάνατο φορτωμένο,

έχει γύρω από τον κόσμο μας απλωθεί

Επάνω ένας ουρανός χωρίς έλεος

στέλνει παγωνιά και ηλιοεγκαύματα.

Μακριά από μας είναι όλοι οι φίλοι

Μακριά η Πατρἰδα, μακριά οι γυναίκες μας

Όταν βουβοί αρχίζουμε την εργασία μας,

χιλιάδες (κρατούμενοι) τα ξημερώματα

Μάθαμε καλά το σύνθημα του Νταχάου

και γίναμε έτσι σκληροί ως το ατσάλι.

Να είσαι άνδρας, σύντροφε.

Να παραμείνεις άνθρωπος, σύντροφε.

Να κάνεις όλη την εργασία, να την αποπερατώσεις σύντροφε.

Διότι η εργασία ελευθερώνει (Arbeit macht frei).

Yoav Talmi: "Σκέψεις για το Νταχάου":

Η σύνθεση του ισραηλινού αρχιμουσικού και συνθέτη, Γιόαβ Ταλμί είναι μια
ελεγεία για έγχορδα, τύμπανα και ακορντεόν, μια βαθιά συγκινητική δημιουργία που γράφτηκε το 1996.
Ο συνθέτης εμπνεύστηκε το έργο ύστερα από δύο επισκέψεις στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου και στόχευσε να δημιουργήσει ένα μουσικό κολάζ από φευγαλέες εικόνες του παρελθόντος και του παρόντος, συνδυάζοντας τη μελωδία ενός εβραϊκού τραγουδιού από το γκέτο, ένα απόσπασμα της "Sarabande" από τη Σουίτα για σόλο τσέλο του Μπαχ και θέματα από τα "Τραγούδια για τα νεκρά παιδιά" του Γκούσταβ Μάλερ.

Τα έγχορδα θρηνούν, τα τύμπανα περιγράφουν τον τρόμο και το ακορντεόν απεικονίζει έναν Εβραίο που παίζει τη μουσική του σε μία γωνιά του κολαστηρίου.

Η πρεμιέρα δόθηκε την επόμενη χρονιά στη Νορβηγία από τη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Μπέργκεν υπό τη διεύθυνση του ίδιου του Ταλμί.

Yoav Talmi: Elegy-Dachau reflections:

(hellas-bayern.de/, KOΘ)

"Η Ζακλίν ντυ Πρε κάτω από την "Ψυχή της Μουσικής" του Wigmοre Hall"

 

 Gerald Moira: "Soul of Music", ο θόλος του Wigmore Hall 

Ο άγγλος ζωγράφος Gerald Moira γεννήθηκε σαν σήμερα, 26 Ιανουαρίου 1867 κι είναι γνωστός για τις περίτεχνες, αλληγορικές τοιχογραφίες του. Φιλοτέχνησε πολλά δημόσια κτίρια στο Λονδίνο, όπως το θόλο του Ναού της Μουσικής, Wigmore Hall, με το αριστουργηματικό έργο του: "Η ψυχή της Μουσικής".

Δέος κυριαρχεί κάθε μουσικόφιλο όποτε βρεθεί σε αυτή την αίθουσα, που έδωσαν ρεσιτάλ ή πρωτοπαρουσιάστηκαν πλήθος σπουδαίων καλλιτεχνών.

Στο βάθος της κεντρικής αίθουσας και κάτω από τον θόλο που φιλοτέχνησε ο ταλαντούχος Moira, βρίσκεται η υπερυψωμένη σκηνή. Το φόντο της τοιχογραφίας είναι ένας βαθυγάλανος ουρανός, στον οποίο αιωρούνται σύννεφα θεϊκού μυστηρίου.
Η κεντρική μορφή είναι η Ψυχή της Μουσικής. προσωποποιημένη. Στα υψωμένα χέρια της κρατά το πνεύμα της Αρμονίας, έναν ήλιο αιώνιας φωτιάς, που οι ακτίνες του σκορπούν προς κάθε κατεύθυνση φωτίζοντας ολόκληρο τον κόσμο. Ένα νεφώδες πλέγμα το διαχωρίζει από τις τέσσερις άλλες μορφές, συμβολίζοντας την απόσπαση του ανθρώπου από την τελειότητα της πνευματικής φύσης της μουσικής επειδή παγιδεύεται από τον υλισμό.
Στην αριστερή πλευρά της παράστασης ένας μουσικός παίζει εκστατικά αναζητώντας την έμπνευση. Πιο πέρα η Αγάπη κρατά τριαντάφυλλα στο χέρι αντιπροσωπεύοντας την ιδέα ότι το κίνητρο ενός μουσικού είναι η αγάπη για την τέχνη του και ανταμοιβή του η ομορφιά.
Τέρμα δεξιά απεικονίζεται η ανθρώπινη ψυχή, που διψά για ομορφιά. Η έμπνευση ωθεί έναν συνθέτη που καθιστός καταγράφει σε παρτιτούρα όσα εμπνεύστηκε.

"Πάνω απ'όλα προτιμούσε τα ρεσιτάλ δωματίου στο Wigmore Hall, ειδικά τα κουαρτέτα εγχόρδων.[...]Λάτρευε τη σκοτεινή σοβαρότητα αυτού του μέρους, τους ξέθωρους ξεφλουδισμένους τοίχους στα παρασκήνια, το γυαλιστερό ξύλο και το βαθυκόκκινο χαλί της εισόδου, την πλατεία που έμοιαζε με χρυσοποίκιλτη στοά, τον διάσημο θόλο πάνω από τη σκηνή, που απεικόνιζε τη δίψα της ανθρωπότητας για την εξαίσια ιδέα της Μουσικής, με το Πνεύμα της Αρμονίας να αναπαρίσταται ως μια σφαίρα Αιώνιας Φωτιάς.
[...]
Εδώ άκουσε η Φλόρενς το Κουαρτέτο 18 του Μπετόβεν[...]Σούμαν, Μπραμς και μετά, την τελευταία χρονιά τα κουαρτέτα του Φρανκ Μπριτζ, του Μπάρτοκ και του Μπρίτεν.
Εδώ, στο Γουίγκμορ Χωλ, άκουσε η Φλόρενς τη δεξαεξάχρονη τσελίστα, Ζακλίν ντυ Πρε να κάνει το ντεμπούτο της..."

(Ίαν Μακ Γιούαν: "Στην ακτή", εκδ. Πατάκη, μτφ: Ηλιοπούλου Ελ. σελ.60-61)

Συμπτωματικά σαν σήμερα, 26 Ιανουαρίου 1945, γεννήθηκε και η μεγάλη βρετανίδα τσελίστα Ζακλίν ντυ Πρε, που αναφέρεται στο απόσπασμα του βιβλίου του Μακ Γιούαν πως έκανε το επίσημο ντεμπούτο της στη θρυλική αίθουσα του Γουίγκμορ Χωλ καταπλήττοντας το μουσικόφιλο κοινό.

Απ΄το πρόγραμμα της συναυλίας του '61
της Zακλίν ντυ Πρε
 (twitter)

Ήταν το Μάρτιο του 1961, όταν η δεκαεξάχρονη du Pré εμφανίστηκε με τον Ernest Lush να τη συνοδεύει στο πιάνο.
Το πρόγραμμά της περιελάμβανε σονάτες των Χαίντελ, Μπραμς,Ντεμπισί και ντε Φάγια, ενώ έπαιξε και τη Suite No. 1 in G major, του Γ.Σ.Μπαχ.

Η Jacqueline du Pré γεννήθηκε στην Οξφόρδη σε οικογένεια που αγαπούσε τις καλές τέχνες και υπηρετούσε τη μουσική.
Η μητέρα της ήταν καθηγήτρια πιάνου και εξαιρετική πιανίστρια. Στα πέντε της χρόνια η Ζακλίν άκουσε κάποιο συμμαθητή της να παίζει βιολοντσέλο και τότε, εντυπωσιασμένη ζήτησε να μάθει κι αυτή αυτό το όργανο.
Λίγα χρόνια μετά, έγινε μαθήτρια του περίφημου William Pleeth. Μετά το επίσημο ντεμπούτο της στο Γουίγκμορ Χωλ, όπου απέσπασε θερμότατες κριτικές άρχισε να συμμετάσχει ως σολίστ με τις μεγαλύτερες ορχήστρες του κόσμου.
Ταξίδεψε στην Αμερική όπου παίζει με τις διαπρεπέστερες συμφωνικές κατά τη διάρκεια μιας μεγάλης τουρνέ.

"Σου αρέσει και σένα;" Κουνάει το κεφάλι...[...] Έχω όλους τους δίσκους της Ζακλίν ντι Πρε[...].
Οι ορμητικές της νότες, το πάθος μου για κείνη.[...]Ποτέ οι εικόνες της φαντασίας δεν έγιναν τόσο σφοδρές όσο με την ερμηνεία της ντυ Πρε.[...]
Ακούγεται το βιολοτσέλο κι έπειτα η ορχήστρα. Ακούμε την ανάσα της Ζακλίν κι έπειτα το τρομερά παθιασμένο παίξιμό της.[...]Είναι μέσα στη μουσική.[...] ζει με τη μουσική [...] κι ένα ρεύμα πλημμυρίζει το σαλόνι..."

("Η λέσχη των νέων πιανιστών", Κέτιλ Μπγιόρνσταντ, μτφ.Γ.Σαμαρά, εκδ Πόλις, σελ.235-238)

Η μεγάλη μουσικός, αν η μοίρα δεν τη χτυπούσε βαριά με τη σκλήρυνση κατά πλάκας, σήμερα θα γινόταν 76 χρονών.
Έπαιζε με δύο Στραντιβάριους. Το ένα πήρε το όνομά της: "du Pré Stradivarius".

Την ακούμε στo Prelude από τη Suite No. 1, BWV 1007, σε Σολ μείζονα, που ερμήνευσε στο Wigmore Hall, κάτω από την "Ψυχή της Μουσικής και το Πνεύμα της Αρμονίας" του επίσης τιμώμενου σήμερα, Gerald Moira.

Azy Gouziou (Άζη Γουζίου)26 January 2021 at 09:40
Μια αίθουσα εκπληκτικής ακουστικής και εξαιρετικής αναγεννησιακής αρχιτεκτονικής, Ελπίδα μου! Τόσο όμορφο και τόσο νοσταλγικό το αφιέρωμά σου σήμερα στην ταυτόσημη μέρα γέννησης δύο καλλιτεχνών: του ζωγράφου Gerald Moira και της λατρεμένης Ζακλίν ντυ Πρε! Έξοχα και τα αποσπάσματα απ' τα λογοτεχνικά κείμενα του Ίαν Μακ Γιούαν και του Νορβηγού Κέτιλ Μπγιόρνσταντ. Και η σουίτα Μπαχ τόσο ταιριαστή με την σπουδαία αυτή αίθουσα! Ευχαριστούμε πολύ, γλυκιά μου φίλη! Καλησπέρα! ❤
ReplyDelete
Replies

ELPIDA NOUSA26 January 2021 at 11:02
Το Γουιγκμορ χωλ, αν και δεν εχει την χωρητικοτητα του Καρνεγκι, σε ακουστικη τολμω να τα συγκρινω και να τα χαρακτηρισω εφάμιλλα, Αζη μου γλυκιά!Αρχιτεκτονικα, δε, ανωτερό του!
Ευχαριστω για τα καλά σου λογια για το αρθρο μου, που με αφορμη την γενεθλια επετειο δυο καλλιτεχνων, πλέκει λογοτεχνια, εικαστικά και μουσική και χαιρομαι που εστίασες σε όλα!!Η Μπαχικη σουιτα, κι αυτη ενα μοναδικο εργο τεχνης μουσικής δομης και οργανωσης!!
Καλό βραδυ κι ευχαριστω απο καρδιάς, αγαπημενη μου φιλη! ❤
Delete

ΧΑΙΝΤΕΛ: "Η Αριάδνη στην Κρήτη", η πρεμιέρα...

"Η Αριάδνη δίνει το μίτο στον Θησέα", Richard Westal
(wikioo.org)

Στην μπαρόκ περίοδο ήταν σύνηθες οι καλλιτέχνες να αντλούν τα θέματά τους από τη Μυθολογία. Ετσι, -ιδιαίτερα οι δημιουργοί που λάτρευαν τις παραδόσεις και μύθους από την αρχαιότητα- συχνά τούς περιελάμβαναν στην καλλιτεχνική τους έκφραση!

Ένα λυρικό έργο του οποίου το θέμα είναι εμπνευσμένο από την Αρχαία Ελλάδα σας προτείνω σήμερα, το λιμπρέτο του οποίου βασίζεται στον πασίγνωστο μύθο του Θησέα και του Μινώταυρου, τον οποίο σκότωσε ο αθηναίος βασιλιάς με τη βοήθεια της μινωίτισσας πριγκιποπούλας, Αριάδνης. 

Η "Αριάδνη στην Κρήτη" του Φρειδερίκου Χαίντελ πρωτοπαρουσιάστηκε σαν σήμερα, 26 Ιανουαρίου του 1734 στο Βασιλικό Θέατρο του Haymarket στο Λονδίνο.

Είναι δημιουργία της πλέον δημιουργικής περιόδου του συνθέτη, η οποία περιλαμβάνει αριστουργήματα όπως οι όπερες "Ορλάντο", "Ταμερλάνος" κλπ...

H υπόθεση βασίζεται στον γνωστό μύθο της πάλης του Θησέα με τον Μινώταυρο όπου εμπλέκεται και η Αριάδνη βοηθώντας τον Αθηναίο ήρωα.
Στον αποσυμβολισμό του μύθου η Αριάδνη αποτελεί την αντανάκλαση της ψυχής του ανθρώπου - ήρωα Θησέα.
Θυμόμαστε πως η μινωίτισσα, ερωτευμένη με τον νεαρό Αθηναίο, του έδωσε έναν μίτο να τον ξετυλίγει, (σύνδεση με την πνευματική του φύση, η χρησιμοποίηση του οποίου είναι η μόνη πιθανότητα που έχει ο Θησέας για να βγει από το λαβύρινθο. Ο μίτος, είναι αρχικά σε μορφή μπάλας, σύμβολο της ολότητας της ύπαρξης που ο ήρωας αναζητά), καθώς εισχωρούσε στο άδυτο του λαβύρινθου, και ύστερα, πιάνοντας ξανά την κλωστή και μαζεύοντας το κουβάρι να βρεθεί στην έξοδο και να μην χαθεί.

Στο λιμπρέτο του Χαίντελ ο μύθος παραλλάσσεται...
Βάζει τον Μίνωα -αφού δραπετεύει η νέα που προοριζόταν για τροφή στον Μινώταυρο- να επιλέξει την Αριάδνη ως αντικαταστάτριά της. Η Αριάδνη ετοιμάζεται να γίνει θυσία στο τέρας και θρηνεί τη μοίρα της. Ομως, ο Θησέας τη σώζει, τής ορκίζεται αιώνια αγάπη και με τη βοήθεια του μίτου βρίσκουν την έξοδο.
Στη συνέχεια του μύθου -όχι όμως και της όπερας- οι δυο τους φεύγουν για την Αθήνα, όμως ο Θησέας την εγκαταλείπει στη Νάξο, όπου η Αριάδνη παντρεύεται με το θεό Διόνυσο αποκτώντας τη θεϊκή της υπόσταση...

Ο Χαίντελ επιλέγει το happy end...
Ετσι, μετά από μια σειρά δραματικών, συναισθηματικών περιπλοκών και εντάσεων οι οποίες θίγουν θέματα όπως η πίστη, ο έρωτας, το καθήκον και η φιλία, ο συνθέτης σκιαγραφεί μουσικά τις συγκρούσεις των χαρακτήρων που οδηγούν σε ένα ευτυχισμένο τέλος, με το γάμο του Θησέα με την Αριάδνη.

"Moυσική αδεία", ο διδακτικός μύθος μάς αφήνει μια γλυκύτατη γεύση στο τέλος του την ομορφιά της αγάπης και κύρια την επικράτηση του καλού...

"Η Αριάδνη δίνει το μίτο στο Θησέα", Niccolò Bambini 

Η "Αριάδνη στην Κρήτη" ήταν η τελευταία όπερα που έγραψε ο Χαίντελ για τη Βασιλική Ακαδημία. Ηταν η απάντηση στην αντίπαλη επιχείρηση, την Όπερα των Ευγενών,  που λίγους μήνες νωρίτερα είχε ανεβάσει την "Αριάδνη στη Νάξο" υπό τη διεύθυνση του N. Πόρπορα. 

Ο Χαίντελ έγραψε τον ρόλο του Θησέα για τον νέο του καστράτο Giovanni Carestini, τον οποίο είχε ακούσει στη Ρώμη το 1729.
Ωστόσο, όταν ο συνθέτης ολοκλήρωσε την παρτιτούρα και ο Carestini έφτασε στο Λονδίνο, διαπίστωσε πως η φωνή του τραγουδιστή είχε χάσει τουλάχιστον ένα ημιτόνιο. Έτσι, αναγκάστηκε γρήγορα-γρήγορα να τρανσποτάρει όλες τις άριες του ρόλου του. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα εκτενείς αλλαγές στην αρχική έκδοση.
Kι έτσι όμως, κάθε άρια του πρώτου ρόλου που συνέθεσε ο Χαίντελ για τον αστέρα καστράτο Carestini είναι ένα διαμάντι.

H άρια του Θησέα: "Nel pugnar":

Για όσους έχουμε το χρόνο ας απολαύσουμε την όπερα ολοκληρωμένη με αφορμή την επέτειο της πρεμιέρας της, σαν σήμερα, 26 Ιανουαρίου του 1734 στο Βασιλικό Θέατρο στο Λονδίνο.

F.Handel: "Arianna in Creta":

Robert Burns: "Ποίηση, είναι Μουσική χωρίς νότες"

"Robert Burns portrait", Alexander Nasmyth

"Ποίηση, είναι Μουσική χωρίς νότες"

Η φράση ανήκει στον Robert Burns, έναν από τους πρωτοπόρους ρομαντικούς ποιητές, τον εθνικό ποιητή της Σκωτίας.

Ο Burns γεννήθηκε σαν σήμερα, 25 Γενάρη του 1759 και η ποίησή του που συνήθως είναι γραμμένη στην τοπική σκωτσέζικη διάλεκτο διακρίνεται για το ρομαντισμό, την απλότητα και τα λυρικά της στοιχεία.

Kι ειναι αυτό που προσωπικά με συγκινεί, η πίστη του στη ντοπιολαλιά του, όπως και το ότι τα πρώτα του ποιήματα τα έγραψε για να αποπληρώσει το χρέος της οικογένειάς του..
Στη Σκωτία τον λατρεύουν και όπου κι αν πας, βλέπεις μνημεία, αγάλματα προς τιμήν του! Οι συμπατριώτες του αναγνωρίζουν πως ο Μπερνς με την πένα του ύμνησε την λαϊκή σκωτσέζικη ψυχή, που φτεροκοπά για ελευθερία, για ανασασμό, για έρωτα...
Περιέγραψε την ζωή των Σκωτσέζων και τη Σκωτική ύπαιθρο με τους ανθρώπους της, τις αγροτικές περιοχές όπου και κείνος μεγάλωσε, γι' αυτό και αποκαλείται "βάρδος της Καληδονίας".

Alexander Nasmyth: "Robert Burns portrait"

Ο Μπερνς θα πρέπει να ήταν σπουδαία προσωπικότητα, αφού κατάφερε να εντυπωσιάσει και τον Ουόλτερ Σκωτ:

"Νομίζω πως το μάτι και μόνο, δείχνει την ποιητική ιδιοσυγκρασία
και το χαρακτήρα κάποιου.
Στην περίπτωση του Μπερνς, τα μάτια ήταν μεγάλα και σκοτεινά,
 αλλά κυριολεκτικά έλαμπαν γιατί μιλούσε με συναίσθημα.
Ποτέ δεν είδα άλλα τέτοια μάτια σε ένα ανθρώπινο κεφάλι..."

Είναι αρκετοί οι μουσικοί που έχουν μελοποιήσει κείμενά του, Μπετόβεν, Σούμαν, Ραβέλ, Σοστακόβιτς...

I. O Φέλιξ Μέντελσον στη συλλογή του "Six Duets, Op 63", μελοποιεί έξι ποιήματα, ανάμεσα τους και το "Λαϊκό τραγούδι" του Ρόμπερτ Μπερνς.

Μελωδία, που ταιριάζει στο ρομαντικό ύφος του ποιητή, την κομψή, ντελικάτη συναισθηματική έκφρασή του. 

Η μελωδική διάρθρωση του Μέντελσον κινείται παράλληλα με το ύφος του σκωτσέζου δημιουργού κι αναθέτει την ερμηνεία σε λεπτεπίλεπτες, γυναικείες φωνές. Σχεδόν εύθραυστες, οι δυο υψίφωνες εκφράζουν το ποιητικό κείμενο που εστιάζει στην προστασία από τις άσχημες καιρικές συνθήκες της Σκωτίας και τις συχνές εναλλαγές του καιρού , παραπέμποντας και στις μεταφορικές καταιγίδες που ο άνθρωπος συχνά καλείται να αντιμετωπίσει στη ζωή του.
Ο συνθέτης ακολουθεί την απλή στροφική δομή στο τραγούδι του, και η παρτιτούρα του υποβάλλει τις φωνές σε συνεχόμενη μελωδική κίνηση, που συνηχεί σε τρίτες.
Το μέρος του πιάνου αρκετά διακριτικό ακολουθεί τις φωνές, συμβάλλοντας μέσα από την λιτή του μελωδική γραμμή στην έκφραση του ποιητικού κειμένου.

"O wert thou in the cauld blast,

On yonder lea, on yonder lea,

My plaidie to the angry airt,

I'd shelter thee, I'd shelter thee;

Or did Misfortune's bitter storms

Around thee blaw, around thee blaw,

Thy bield should be my bosom,

To share it a', to share it a'.

Or were I in the wildest waste,

Sae black and bare, sae black and bare,

The desert were a Paradise,

If thou wert there, if thou wert there;

Or were I Monarch o' the globe,

Wi' thee to reign, wi' thee to reign,

The brightest jewel in my Crown

Wad be my Queen, wad be my Queen"

Ο Μέντελσον ένας άφθαστος τεχνίτης της μελωδίας, ζωγράφος, αλλά και δεινός ταξιδευτής είχε -όπως όλοι γνωρίζουμε- επισκεφτεί την Σκωτία, τα μέρη της οποίας απεικόνισε στις υδατογραφίες του, αλλά και μουσικά, όπως στη θαυμάσια 3η "Σκωτική Συμφωνία" του, αλλά και στην Ουβερτούρα του: "Εβρίδες".

Διάχυτος ο ρομαντισμός, φίλοι μου, αυτό το Σαββατιάτικο απόγευμα...Ταιριάζει στον καιρό με τη λεπτή, βελούδινη τρυφεράδα του...

F. Mendelssohn:"Six Duets, Op. 63, N.5 - Volkslied"/ R. Burns:

II. Μεταφρασμένο στη Δανέζικη γλώσσα το "Λαϊκό Τραγούδι" του Μπερνς μελοποιήθηκε και από τον Σουηδό συνθέτη και ζωγράφο, Hugo Alfvén με τίτλο: "O stode du i kylig blast".

Με πρότυπο τα "Λυρικά Κομμάτια" του Γκριγκ ο συνθέτης χαράσσει μια μελωδική γραμμή όπου το ύφος παραμένει προσωπικό και στηρίζεται στη ρυθμική λιτότητα, με μελωδίες εκφραστικές και φρέσκιες αρμονίες, συνταιριασμένες με το ρομαντικό, όλο απαλότητα και ευγένεια ποιητικό κείμενο του τιμώμενου σήμερα Σκωτσέζου ποιητή, Ρόμπερτ Μπερνς.

Hugo Alfvén / Robert Burns: 
"O wert thou in the cauld blast - O stode du i kylig blast":

Παλαιότερο κείμενο για τον Ρόμπερτ Μπερνς μπορείτε να διαβάσετε κι εδώ.

Ο γάμος του Πηλέα και της Θέτιδας, θέμα στην πρώτη σωζόμενη βενετσιάνικη όπερα...

 

Hendrick van Βalen, "Le nozze di Teti e Peleo"

 

Στην κορυφή του Πηλίου μεταφερόμαστε, καθώς "σήμερα γάμος γίνεται!"

Νύφη η Θέτιδα, μια απ’ τις πενήντα κόρες του Νηρέα, η πιο όμορφη! Η Θέμις είχε προειδοποιήσει τον Δία πως αν η Θέτις παντρευόταν θεό, ο γιος που θα γεννούσε θα γινόταν κυρίαρχος του κόσμου και γι’ αυτό ο Δίας αποφάσισε να την παντρέψει με θνητό. Ετσι, ταίρι της καθ' υπόδειξη του Δία γίνεται ο γιος του βασιλιά της Αίγινας, Αιακού, ο Πηλέας...

Ο γάμος ήταν μεγαλοπρεπέστατος, ο Μουσηγέτης Απόλλων έπαιζε τη λύρα του κι οι Μούσες τραγουδούσαν!

Στο γάμο καλεσμένοι ήταν όλοι οι  Ολύμπιοι θεοί, εκτός από την Έριδα...

Θυμωμένη και για να εκδικηθεί,  άφησε πάνω στο γαμήλιο τραπέζι ένα χρυσό μήλο για την ομορφότερη θεά με την επιγραφή "τη καλλίστη", που προκάλεσε καυγά μεταξύ των θεών Ήρας,  Αθηνάς και Αφροδίτης. Τη διαμάχη έλυσε ο Πάρης, ως γνωστόν, καθ’ υπόδειξη του Δία. Λύση πρόσκαιρη, γιατί  έγινε αφορμή για τον περιβόητο Τρωικό πόλεμο. 

Francesco Cavalli

Το μυθολογικό θέμα των γάμων του Πηλέα και της Θέτιδας είναι η βάση της πρώτης σωζόμενης βενετσιάνικης όπερας. Δημιουργία του Φραντσέσκο Καβάλλι, με πρόλογο και τρεις πράξεις κι έκανε πρεμιέρα σαν σήμερα, 24 Ιανουαρίου 1639 στο Teatro San Cassiano της Βενετίας. 

Ο  Καβάλι πλάθει ένα έργο με πλούσια σκηνική δράση, τρομερά απαιτητικό, με περίπλοκο θεατρικό σκηνικό, ιδιαίτερα στις  σκηνές της θεϊκής παρέμβασης.

Ενας από τους δημοφιλέστερους συνθέτες της όπερας μπαρόκ, ο Φραντσέσκο Καβάλι πορεύεται στον δρόμο που άνοιξε  ο Μοντεβέρντι. Προσφέρει  δηλαδή ένα ευχάριστο θέαμα, που στον καιρό του στα δημόσια θέατρα της Βενετίας για τα οποία και ήταν γραμμένα, είχαν πολύ μεγάλη επιτυχία, καλλιτεχνική και εισπρακτική.
Επίσης, ωραία μουσική, απρόσκοπτη ροή και με πλοκή που περιέχει χαρακτήρες δραματικούς και κωμικούς, και τις εναλλαγές ανάμεσα σε σοβαρό και κωμικό να κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον και την απόλαυση του θεατή.

Francesco Cavalli: "Le nozze di Teti e di Peleo, Act I-Scene 3": 

"Σαλβαντόρ Νταλί, ένας ιδιόρρυθμος μυστακοφόρος της εικαστικής τέχνης"

 

Ο σουρεαλιστής Σαλβαντόρ Νταλί υπήρξε  εκκεντρική και ιδιόρρυθμη προσωπικότητα.

Πολλοί τον χαρακτήρισαν παραδοξολόγο, μεγαλομανή, σκανδαλώδη, ως και παρανοϊκό!

Όμως, κανείς δεν αμφισβήτησε την καλλιτεχνική του μεγαλοφυία! Από τις εντυπωσιακότερες φυσιογνωμίες της σύγχρονης τέχνης!

S. Dali: "Cellini and Jupiter"
pinterest

Ανάμεσα στα πολλά που κατά καιρούς αναφέρονται για τον μεγάλο καλλιτέχνη ίσως πρέπει να θυμίσουμε πως "ήρωας" για τον Σαλβαντόρ Νταλί υπήρξε κι ο Μπενβετούτο Τσελίνι. Ενας επίσης εκκεντρικός και ιδιόρρυθμος πολυκαλλιτέχνης  της Αναγέννησης, με ζωή  πολυτάραχη, οξύθυμος, εγωπαθής, είρωνας, παθιασμένος, λάτρης των απολαύσεων της ζωής, αλλά συγχρόνως μεγαλοφυής και πολυτάλαντος!
Μάλλον είναι αρκετά τα κοινά τους στοιχεία, δεν βρίσκετε; Γι' αυτό και ένοιωθε πως ταυτιζόταν μαζί του ο Νταλί, ο οποίος εικονογράφησε την έκδοση της "Αυτοβιογραφίας" του  Τσελίνι το 1946.

Χαρακτηριστική είναι η απεικόνιση της προετοιμασίας του γλυπτού "Δίας" του Τσελίνι, ένα έργο τεραστίων διαστάσεων παραγγελία του βασιλιά της Γαλλίας φτιαγμένο από ασήμι.
Ο γλύπτης  -κατά την παράδοση- όταν ολοκλήρωσε τη σύνθεση, την τοποθέτησε σε σκοτεινό δωμάτιο και ανέθεσε σε έναν υπηρέτη να στέκεται δίπλα στο γλυπτό και να κρατά δάδα προκειμένου το αργυροκατασκευασμένο άγαλμα να λάμπει στο σκοτάδι.

Τη σκηνή αυτή αποτύπωσε ο Νταλί.

S. Dali: "Cellini's portrait"

Επίσης ένα σκίτσο-πορτρέτο του Τσελίνι από τον Νταλί έχει τα χαρακτηριστικά του ζωγράφου, αν κανείς παρατηρήσει τις λεπτομέρειες.
Στοιχείο που μαρτυρά τον απερίγραπτο θαυμασμό του Νταλί προς την προσωπικότητα του Τσελίνι!
Γιατί και  ο Νταλί ήταν εκκεντρικός, ισχυρογνώμων, πεισματάρης, επιθετικός και απερίσκεπτος ενίοτε,  τολμηρός και "αντάρτης".

Λάτρευε να αυτοδιαφημίζεται και να προκαλεί με τις κινήσεις του.

Κάποιοι δε, τον είπαν και τρομερά φιλοχρήματο! Μάλιστα αυτό το χαρακτηριστικό της απληστίας του οδήγησε στον αναγραμματισμό του ονόματός του Salvador Dali=Avida Dollars, που μεταφράζεται σε "άπληστος για δολάρια".

'Οπως και να'χει κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την καλλιτεχνική και πνευματική του "ιδιοφυία", κάτι, που δηλώνεται και σε ένα από τα ονόματά του :
"Eungenio", που στα ισπανικά σημαίνει "Είναι ιδιοφυής".

Το αγαπημένο  ισπανικό συγκρότημα, οι Μecanο, δίνουν αυτό το όνομά του σε ένα από τα τραγούδια τους, αφιερωματική τιμή στο μεγάλο συντοπίτη τους καλλιτέχνη με το χαρακτηριστικό μουστάκι...

"Si te reencarnas en cosa hazlo en lapiz o en pincely gala de piel sedosa que lo haga en lienzo o en papelandamos justos de genios "eungenio" salvador dali!"

"Αν μετενσαρκωθεί, πάλι με μολύβι ή πινέλο τη Γκαλά θα σκιτσάρει τη μεταξωτή σε καμβά ή χαρτί η ιδιοφυία"Eungenio" Σαλβαντόρ Νταλί!"

Mecano: "Eugenio Salvador Dali"

Φυσιογνωμία εκκεντρική ο Σαλβαντόρ Νταλί, αλλά ενδιαφέρουσα... 

Από τους πιο πρωτοπόρους και προοδευτικά πνεύματα της εποχής, με αχαλίνωτη φαντασία, οι αλληγορικές εικόνες του αποτελούν ονειρική παραίσθηση!

Σίγουρα οι προσεγγίσεις των θεμάτων του αποτελούν πρόκληση, άλλοτε σκανδαλίζουν ή σοκάρουν, άλλοτε ωθούν σε βαθύτερες σκέψεις και προβληματισμούς, σίγουρα πάντως μιλούν στην ψυχή εκείνου που θα σταθεί μπροστά στη δημιουργία του...

Από τα πλάσματα που λάτρεψε η αιωνιότητα...

Ο Νταλί πέθανε σαν σήμερα, 23 Ιανουαρίου 1989 από καρδιακή ανακοπή στο Φιγέρες τη γενέτειρά του. Ο τάφος του βρίσκεται μέσα στο Μουσείο του...

Το άρθρο δημοσιεύτηκε και στο ηλεκτρονικό περιοδικό iporta.gr

"Λένιν και Μουσική"

 

"Ο Λένιν ακούγοντας πιάνο", Evgeny Samusev
(redd.it)

[Στη μνήμη του BΛΑΝΤΙΜΙΡ ΛΕΝΙΝ- απεβίωσε την 21 Ιανουαρίου 1924]

"Δεν γνωρίζω τίποτα λαμπρότερο από την "Απασσιονάτα" του Μπετόβεν!
Θα ήθελα να μπορώ να την ακούω κάθε μέρα!
Όμως, δυστυχώς δεν δύναμαι να ακούω μουσική συχνά. Επιδρά στο νευρικό σύστημα, σε κάνει να θέλεις να πεις όμορφα πράγματα, να χαϊδέψεις τους ανθρώπους στο κεφάλι".

Σύμφωνα με τον ρώσο συγγραφέα Μαξίμ Γκόρκι, ο Βλάντιμιρ Λένιν επαινούσε την Μπετοβενική σονάτα ως ένα εκπληκτικό και υπεράνθρωπο έργο μουσικής, σπεύδοντας να διευκρινίσει πως σε καμία περίπτωση δεν υπονοούσε ότι η πολιτική ήταν πιο σημαντική από τη μουσική και τις τέχνες. Εξάλλου, μην ξεχνάμε πως ο Λένιν τόνισε τη σημασία του πολιτισμού στη ζωή του ανθρώπου και μάλιστα συνέστησε στους συντρόφους του να γνωρίσουν τις "αστικές" τέχνες και να μην τις απορρίψουν. Τόνιζε φυσικά πως χωρίς οικονομική δικαιοσύνη η απόλαυση των τεχνών γινόταν απλώς μια ευχαρίστηση στην οποία έχει πρόσβαση μόνο η ελίτ....

Υπενθυμίζουμε πως ο Λένιν είχε καλή φωνή, καλό αυτί και γνώριζε πιάνο(η μητέρα του ήταν πιανίστα και τον είχε διδάξει).
Συχνά στο πατρικό του έπαιζε με την αδερφή του Μαρία Αλεξάνδροβνα a 4 mains.
Η μητέρα του διέθετε μια πλούσια μουσική βιβλιοθήκη με διασκευές για πιάνο από πολλές όπερες.
Αδυναμίες του Λένιν ηταν τα έργα των Μπετόβεν και Σοπέν(ιδιαίτερα αγαπούσε την "Επαναστατική), ενώ φαίνεται να γνώριζε τις εξελίξεις της σύγχρονης κλασικής ευρωπαϊκής μουσικής.



Στα παρακάτω βίντεο μπορείτε να δείτε σκηνές από το σοβιετικό φιλμ "Appassionata" του '63, όπου Γκόρκι και Λένιν συζητούν πολιτικά με συνοδεία Μπετόβεν και Σοπέν.
Στο πιάνο ο Rudolf Kerer.

Lenin and Gorky-Beethoven Appassionata:

Lenin and Gorky-Chopin Etude op. 10 no. 12: 

Για τη Συμφωνία που αφιέρωσε ο Σοστακόβιτς στη μνήμη του Λένιν μπορείτε να διαβάσετε ένα παλιότερο άρθρο μου εδώ

και

για την "Dramatic Symphony Lenin" του Vissarion Shebalin, εδώ.

Κίπλινγκ: "Το νανούρισμα της φώκιας"...

Ο Ράντγιαρντ Κίπλινγκ πέρασε στην αιωνιότητα σαν σήμερα, 18 Γενάρη 1936. Πιο γνωστό ποίημά του είναι το " Αν...", όμως αγαπήθηκε και για τις παιδικές του ιστορίες και τις ιστορίες για τους Βρετανούς στρατιώτες στην Ινδία.  Θεωρείται ένας "πρωτοπόρος στην τέχνη του διηγήματος", ενώ τα παιδικά του βιβλία -κλασικά έργα της παιδικής λογοτεχνίας- παρουσιάζουν το "ευέλικτο και φωτεινό αφηγηματικό του χάρισμα".

"Ω! σώπα μωρό μου, η νύχτα πέρασε

και γύρισαν πίσω τα σμαραγδένια νερά.

Το φεγγάρι πάνω απ' τα κύματα ψάχνει να μας βρει

μέσα στις σπηλιές που γαργαρίζουν.

Εκεί όπου φουσκώνει το κύμα,

απαλό ας είναι το μαξιλάρι σου.

Ω! Μικρά μου κουρασμένα πτερύγια,

κουρνιάστε άνετα!

Η καταιγίδα δεν θα σας παρασύρει,

ούτε ο καρχαρίας θα σας πιάσει

έτσι όπως θα κοιμάστε

στη λικνιστική αγκαλιά της θάλασσας"

Το παραπάνω ποίημα του τιμώμενου σήμερα, Ράντγιαρντ Κίπλινγκ είναι από το "Βιβλίο της ζούγκλας" και μια από τις ιστορίες του, εκείνη της "Λευκής φώκιας".
O Κότικ είναι μία σπάνια φώκια με λευκή γούνα, που ψάχνει ένα νέο τόπο για το λαό του, όπου δεν θα κυνηγιούνται και δυναστεύονται από τους ανθρώπους. Ποίημα που ξεχωρίζει για το ανεπιτήδευτο ύφος του Κίπλινγκ και επιβεβαιώνει τον δημιουργό του ως έναν από τους πιο αξιόλογους πνευματικούς ανθρώπους της Αγγλίας.

Ο νομπελίστας άγγλος ποιητής γεννήθηκε στη Βομβάη της Βρετανικής Ινδίας και έζησε εκεί ως τα έξι του χρόνια.
Οι σύντομες ιστορίες του έχουν πρωταγωνιστές ζώα μέσα από τις οποίες διδάσκει ήθος και αξίες. Πρόκειται για μύθους της ζούγκλας που γνώριζε ήδη ή φαντάστηκε...

Ο βραβευμένος με Grammy Award Αμερικανός, Έρικ Γουίτακερ, είναι ένας από τους πιο γνωστούς εν ζωή συνθέτες χορωδιακών έργων και λάτρης τη ποίησης. Το ποίημα του Κίπλινγκ τον συγκίνησε βαθιά. Έτσι, το μελοποίησε σε μια προσέγγιση με απίστευτη τρυφερότητα στο ύφος του ποιητικού λόγου και τη θεματική του...
Οι συνθέσεις του αμερικανού, είναι πάντα πρωτότυπες και απολύτως εκφραστικές! Καλεί τους ακροατές του να γίνουν περιηγητές στην ομορφιά της πολυφωνίας του...

Αγαλλιαστικές φωνές που καταπραΰνουν την ψυχή στο "Νανούρισμά" του, μελωδικές φράσεις με διατονική εναρμόνιση στα μοτίβα γυναικείων-ανδρικών φωνών και μια λιτή μα τόσο εκφραστική πιανιστική συνοδεία μεταφέρει όλη την τρυφερότητα του δημιουργού, μαρτυρώντας συγχρόνως την ευαισθησία και τη διάθεση μέριμνας προς τα ζώα, όπως κάνει και ο ποιητής Κίπλινγκ.
Κατευναστική, γαλήνια ερμηνευτικά απόδοση με το ιδιαίτερο πολυφωνικό σχήμα στα μέρη των επιφωνημάτων να προκαλεί ανακουφιστική διάθεση και ασφάλεια...Ένα χορωδιακό άσμα ερμηνευμένο με ανατριχιαστικά αγγελικό τρόπο. Ένα νανούρισμα, που μάς μεταφέρει σε αστερολουσμένα ονειρικά μονοπάτια γεμάτα από το φως της αγάπης...

"The Seal Lullaby": Rudyard Kipling - Eric Whitacre:

Nαζίμ, πολύ σ'αγαπήσαμε....

 

(soundcloud)

"Ναζίμ πολύ μας αγάπησες, πολύ σ' αγαπήσαμε.

Πόσες πόλεις σου μιλούν με το μικρό όνομά σου,

όλοι στον ενικό...

Κι εγώ Ναζίμ και πιο πολύ η ελευθερία,

με το μικρότερο όνομά σου, το πιο μεγάλο"

(Γ.Ρίτσος)

Ο Ναζίμ Χικμέτ γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη μια μέρα σαν τη σημερινή, στις 15 Γενάρη του 1902. Η ζωή του ήταν έντονη. Φυλακίστηκε για χρόνια και κυνηγήθηκε άγρια από τις τουρκικές αρχές για τις αριστερές του πεποιθήσεις.
Η ποίησή του αποτελεί ανυπέρβλητο σύμβολο των εξαθλιωμένων κι αυτός, ο ποιητής-επαναστάτης- διανοούμενος.

"Για τη ζωή":

Η ζωή δεν είναι παίξε γέλασε

πρέπει να τηνε πάρεις σοβαρά

Όπως να πούμε κάνει ο σκίουρος

δίχως απ'όξω ή από πέρα να προσμένεις τίποτε.

Δε θα' χεις άλλος, πάρεξ μονάχα να ζεις.

Η ζωή δεν είναι παίξε γέλασε

πρέπει να τηνε πάρεις σοβαρά

Τόσο μα τόσο σοβαρὰ

Που έτσι, να πούμε, ακουμπισμένος σ᾿ έναν τοίχο

με τα χέρια σου δεμένα

ή μέσα στ᾿ αργαστήρι

Με λευκή μπλούζα και μεγάλα ματογυάλια

θε να  πεθάνεις, για να ζήσουνε οι άνθρωποι

οι άνθρωποι που ποτέ δε θα' χεις δει το πρόσωπό τους  

και θα πεθάνεις ξέροντας καλά 

πως τίποτα πιο ωραίο, πως τίποτα πιο αληθινό

απ' τη ζωή δεν είναι.

Πρέπει να τηνε πάρεις σοβαρά

Τόσο μα τόσο σοβαρά

Που θα φυτεύεις, σα να πούμε 

ελιές ακόμα στα εβδομήντα σου

Όχι καθόλου για να μείνουν στα παιδιά σου

Μα έτσι για το θάνατο δε θα τονε πιστεύεις 

όσο κι αν τὸν φοβάσαι

Μα έτσι γιατί η ζωὴ θε να βαραίνει πιότερο στη  ζυγαριά"

(ΝΑΖΙΜ ΧΙΚΜΕΤ)

Το παραπάνω ποίημα αποτελεί ένα από τα δεκαέξι που μελοποιήθηκαν για να συγκροτηθεί  το ορατόριο του Τούρκου συνθέτη και πιανίστα Φαζίλ Σάυ, αφιέρωμα στον συμπατριώτη του ποιητή που τιμάμε σήμερα, γι 'αυτό έχει τον τίτλο: "ΝΑΖΙΜ".
Πρόκειται για μεγάλης κλίμακας σύνθεση, που οι αναλυτές διακρίνουν πως αναδεικνύει την ιδιαίτερη αισθητική του συνθέτη  και περιέχει την πεμπτουσία της  δημιουργικής δραστηριότητας του. Το έργο για σολίστες, συμφωνική ορχήστρα, μικτή χορωδία και αφηγητή, ολοκληρώθηκε το 2001 στη Νέα Υόρκη.
Η σύνθεση "Nâzım" χαρακτηρίζεται από τη σχέση με αντίστοιχες συνθέσεις σκηνικής μουσικής όπως η όπερα και το ορατόριο, αλλά διαφέρει απ' αυτά ως προς τη δομή και το περιεχόμενό της. Το έργο, που αποτελείται από πέντε αλληλένδετες ενότητες (Νεανικά χρόνια - Στη φυλακή - Ενήλικας - Εξορία -Φινάλε) ακολουθεί τη δομή της "ελεύθερης μορφής". Χρησιμοποιεί μοτίβα και χρώματα της λαϊκής μουσικής με τροπικές, τονικές και ατονικές τεχνικές και αδιαμφισβήτητα αντανακλά τη θαυμαστή αλληλεπίδραση ποίησης και μουσικής.

Fazıl Say : "Nazım Oratorio - Yaşamaya Dair - Για τη ζωή":

O Φαζίλ Σάυ είναι λάτρης της λογοτεχνίας και της ποίησης. Την αγάπη του για τις τέχνες τού εμφύσησε ο πατέρας του ων εκδότης λογοτεχνικών περιοδικών. 
Ο Χικμέτ κατέχει ιδιαίτερη θέση στην καρδιά του και τον θεωρούσε από μικρός μια  πολύ σημαντική προσωπικότητα, όχι μόνο για την τουρκική λογοτεχνία αλλά κυρίως για τη διαμόρφωση της νοοτροπίας στην τουρκική κοινωνία.

Από τα πλέον δημοφιλή και συγκινητικότερα μέρη του ορατορίου είναι όταν το μικρό κορίτσι σε ρόλο σολίστ ερμηνεύει το ποίημα του Χικμέτ: "Kız Çocuğu-Το μικρό κορίτσι", αναφορά στα παιδιά που χάθηκαν στη Χιροσίμα. Ο Τούρκος ποιητής γράφει ένα σπαρακτικότατο ποίημα με αφηγητή ένα νεκρό κορίτσι, θύμα του πυρηνικού ολέθρου:

Εγώ είμαι, εγώ είμαι που χτυπάω την πόρτα σας

Εδώ ή αλλού, χτυπάω όλες τις πόρτες

Ω, μην τρομάζετε καθόλου πούμαι αθώρητη

Κανένας μια μικρή νεκρή δεν μπορεί νάιδει

Εδώ και δέκα χρόνια, εδώ καθόμουνα

Στη Χιροσίμα ο θάνατος με βρήκε

Κ’ είμαι παιδί, τα εφτά δεν τα καλόκλεισα

Μα τα νεκρά παιδιά δε μεγαλώνουν.

Πήραν πρώτα φωτιά οι μακριές πλεξούδες μου

Μου καήκανε τα χέρια και τα μάτια

Όλη-Όλη μια φουχτίτσα στάχτη απόμεινα

Την πήρε ο άνεμος κι’ αυτή σ’ ένα ουρανό συγνεφιασμένο.

Ω, μη θαρρείτε πως ζητάω για μένα τίποτα,

Κανείς εμένα δε μπορεί να με γλυκάνει

Τι το παιδί που σαν εφημερίδα κάηκε

Δεν μπορεί πια τις καραμέλες σας να φάει.

Εγώ είμαι που χτυπάω την πόρτα σας, ακούστε με,

Φιλέψτε με μονάχα την υπογραφή σας

Έτσι που τα παιδάκια πια να μη σκοτώνονται

Και να μπορούν να τρώνε καραμέλες.

(μτφ. Γιάννης Ρίτσος)

Το ορατόριο "ΝΑΖΙΜ"  συνέθεσε ο Φαζίλ Σάι γύρω στα τριάντα του χρόνια και μ' αυτό ήθελε να αποτίσει φόρο τιμής στον  πρωτοπόρο, Χικμέτ, μα κυρίως να τονίσει την  αδικία που αντιμετώπισε...

Για να γενούνε τα σκοτάδια λάμψη...Γιατί γι' αυτό πάσχισε ο τρανός ποιητής, που έδεσε την τέχνη του και τη ζωή του με τις ωραιότερες αξίες και ιδανικά της ανθρωπότητας!
Να φωτίσει ένα όμορφο τοπίο ελπίδας, έναν κόσμο αλληλεγγύης κι ανθρωπιάς. Ο λόγος του πάντα θα ηχεί ελπιδοφόρο σήμαντρο μέσα σ' ένα κόσμο που πλήττεται βάναυσα από λογής θύελλες κι αστραπόβροντα...

Ναζίμ, πολύ σ'αγαπήσαμε!

Τέλος, από τα πιο δημοφιλή μέρη του ορατορίου είναι ο ύμνος: "Memleketim-η πατρίδα μου", που εκτελείται συχνά και αυτόνομα:

"Η Πατρίδα μου"

Δεν άφησα καπέλα Για να γυρίσω πίσω

Ούτε παπούτσια για να διαβώ τους δρόμους σου.

Έλιωσα το τελευταίο πουκάμισό σου,

Πάει πολύς καιρός,

Ήταν ύφασμα απ΄το Σιλέ.

Τώρα παραμένεις μόνο στο λευκό των μαλλιών μου

Στο έμφραγμα της καρδιάς μου.

Τώρα παραμένεις μόνο στο λευκό των μαλλιών μου

Στις γραμμές του μετώπου μου,

Πατρίδα μου.

Δεν άφησα καπέλα Για να γυρίσω πίσω

Ούτε παπούτσια για να διαβώ τους δρόμους σου.

Έλιωσα το τελευταίο πουκάμισό σου,

Πάει πολύς καιρός,

Ήταν ύφασμα απ΄το Σιλέ.

Τώρα παραμένεις μόνο στο λευκό των μαλλιών μου

 Στο έμφραγμα της καρδιάς μου.

Τώρα παραμένεις μόνο στο λευκό των μαλλιών μου

Στις γραμμές του μετώπου μου,

Πατρίδα μου"

Κείμενο για τον Χικμέτ μπορείτε να διαβάσετε κι εδώ.