"Βερμέερ - Μια δεξιοτεχνική απεικόνιση της Μουσικής"

Γεννήθηκε ή βαπτίστηκε σαν σήμερα 31 Οκτώβρη του 1632 στην όμορφη Ντελφτ της Ολλανδίας.
Δεν ξέρω αν σας το έχω ξαναπεί πως από τους αγαπημένους μου ζωγράφους είναι και ο Γιαν Βερμέερ...
Όλα τα έργα του, μα ειδικότερα οι γυναίκες του...

"Η γαλατού" , το διάσημο "κορίτσι με το μαργαριταρένιο ενώτιο"...η "κιθαρίστρια" ή η "γυναίκα που παίζει λαγούτο δίπλα σε παράθυρο"...

Εκπληκτική δεξιοτεχνία! Τα θέματά του, απλά και καθημερινά δίνουν την αίσθηση αδιόρατης ηρεμίας...
Οι μορφές και τα αντικείμενα του καμβά με τον πρωτοφανή τρόπο, που χειρίζεται το φως σε βυθίζουν στον απύθμενο εσωτερικό σου κόσμο ν'ανακαλύψεις νέα συναισθήματα...

Πρόπερσι το καλοκαίρι, είχα τη χαρά να γνωρίσω καλύτερα την απεικόνιση της ΜΟΥΣΙΚΗΣ στο έργο του, σε μια εξαιρετική έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου...
Οι εντυπώσεις μου είχαν δημοσιευτεί στην iporta.gr



Το ραντεβού ήταν για τις 5.00, στην πλατεία Τραφάλγκαρ, κάτω από το άγαλμα του ναυάρχου Νέλσωνα.
Καβάλα στο άλογό του, με κείνο το αγέρωχο βλέμμα να κοιτά αφ'υψηλού, όποιον στέκεται ή περνά από κει...
Ήταν, όμως, πολύ νωρίς ακόμα.Και η βροχή, αν και καλοκαίρι,... χωρίς oμπρέλα, καθιστούσε προβληματικό ένα περίπατο στη γύρω περιοχή...
Ο Νέλσων στραμμένος προς την White Mile Road να ατενίζει στο βάθος το αββαείο του Ουεστμίνστερ και γω να τον κοιτώ μεσ' στη βροχή και την αφηρημάδα...
Η πλάτη του στραμμένη στην Εθνική Πινακοθήκη της Βρετανικής πρωτεύουσας...

Μα πώς δεν το'χα σκεφτεί;

Ο χρόνος αρκετός για μια περιήγηση στις αίθουσές της.Αν και την έχω επισκεφτεί πολλές φορές, πάντα υπάρχει κάτι ενδιαφέρον σ'ένα τέτοιο χώρο τέχνης.

Ανεβαίνω γρήγορα τα σκαλιά.Στέκομαι λίγο στην είσοδο και τινάζω τη μπλούζα και το παντελόνι μου. Μια κυρία γλυκύτατη, κλασική ασπρομάλλα, γαλανομάτα αγγλίδα, προθυμοποιείται να μου δώσει πληροφορίες.
Αν και δεν συμπαθώ και πολύ τους Άγγλους, για πολλούς και διαφόρους λόγους, πρέπει να ομολογήσω πως η ευγένεια είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά τους.

Το μάτι μου πέφτει σε μια αφίσα με τίτλο:"Vermeer and music".
Παίρνω τον έντυπο οδηγό στα χέρια και προχωρώ...
Προχωρώ στο διάδρομο, όπου εκτίθενται έργα άλλων ζωγράφων της "χρυσής εποχής" της Ολλανδικής σχολής, πάντα με θέμα τη μουσική.
Νεαροί άντρες και γυναίκες, που παίζουν κάποιο από τα όργανα εκείνης της περιόδου, λαούτο, σπινέττο, βίρζιναλ...ή μεμονωμένα μουσικά όργανα με νεκρές φύσεις.

Μάλλον αυτός ο χώρος αποτελεί προοίμιο της κυρίως έκθεσης με τους λιγοστούς πίνακες του Βερμέερ, που εκτίθενται σήμερα, άλλοι κτήματα της Πινακοθήκης, ενώ άλλοι, δάνεια της Συλλογής της Βασίλισσας ή του Kenwood House.

Στέκομαι μπροστά σ'ένα έργο, που όπως αναφέρει ο οδηγός είναι αυτοπροσωπογραφία του Ολλανδού καλλιτέχνη Φρανς Μέαρις του 1674 , όπου τον απεικονίζει να κρατά μαντολίνο, το δημοφιλέστερο όργανο εκείνης της εποχής.

Έχει αφήσει το μπερέ του δίπλα σ’ένα ποτήρι κρασί. Ρουφώ τη μύτη και νοιώθω το μεθυστικό του άρωμα! Φορά βελούδινο μανδύα, που κανείς θα παρομοίαζε με φτερά έντονης αυτοπεποίθησης, μιας και το χαμόγελό του φανερώνει τη σιγουριά της γνώσης των χορδών!

Εκείνο, που εντυπωσιάζει είναι ότι όλες αυτές οι διαπιστώσεις και συναισθήματα γεννώνται χωρίς να φαίνεται το μαντολίνο, παρά μόνο το τελευταίο κομμάτι του μπράτσου του οργάνου με τα κλειδιά!




Τέχνη!όντως, αυτό είναι Τέχνη!, ενώ δεν βλέπουμε τα χέρια, ούτε καν ολόκληρο το μουσικό όργανο, εν τούτοις, "βλέπουμε" τη μουσική!
Μια απλή εικόνα, που η μεγαλοφυία του καλλιτέχνη μετατρέπει σε ασάλευτο λυρικό όραμα!

Από μακριά ακούγεται μουσική.Ο ήχος του παλιομοδίτικου τσέμπαλου, που εκτελεί αναγεννησιακά μοτίβα, σ'ένα πάντρεμα "εποχής" με τη μπαρόκ κιθάρα, που το συνοδεύει.
Aλλοτινοί, ρομαντικοί ήχοι, εικόνες, συνειρμοί...
Οι ζωγραφικοί πίνακες, τα θέματά τους, μα και η ταιριαστή μουσική υπόκρουση, που οι υπεύθυνοι της National Gallery μερίμνησαν να συνοδεύουν την έκθεση, κάνουν το χώρο ιδιαιτέρως ατμοσφαιρικό και με μαγική δεξιοτεχνία μεταφέρουν τον επισκέπτη νοερά στη "Χρυσή Εποχή" της Ολλανδίας του 17ου αι.

Σε διπλανή αίθουσα υπάρχει μια σειρά από μουσικά όργανα εκείνης της περιόδου, που μπορείς να δεις από κοντά και να κρίνεις την ακρίβεια και την πιστότητα με την οποία αποτυπώθηκαν στους πίνακες.
Λεπτομέρεια, που φανερώνει την υπεύθυνη στάση κράτους και αρμοδίων φορέων απέναντι στον Πολιτισμό!
Πριν μπω στην κυρίως αίθουσα με τα πέντε έργα του Βερμέερ, από τα 36, που έχουν διασωθεί, γυρνώ πίσω, για μια συνολική ματιά των πινάκων που προηγήθηκαν...

Σκέφτομαι: ...

Το χρώμα, η αίσθηση και η υφή των πραγμάτων εκφράζονται με εξαίρετο τρόπο.
Κάθε αντικείμενο, κάθε ύλη αποδίδονται με δεξιοτεχνία και ακατανόητη μαεστρία, είτε πρόκειται για το απλό ρούχο, τη δαντέλα, το καπέλο, το ύφασμα, το κόσμημα ή το μουσικό όργανο.
Η αρχιτεκτονική της σύνθεσης, η σχέση του ενός αντικειμένου με το άλλο και η τοποθέτηση της μορφής έχουν κάτι το ονειρικό.
Η λιτή φόρμα, αλλά και η ήρεμη, χρυσίζουσα ατμόσφαιρα μάλλον κατορθώθηκαν με προσπάθεια αργή και κοπιαστική.
Η τέχνη, βλέπεις, απαιτεί χρόνο, κόπο και κυρίως ψυχή!
Τώρα μια σερενάτα ακούγεται πιο έντονα. Οι ερμηνευτές συλλαμβάνουν τη μουσική ιδέα του δημιουργού και εκφράζουν την αναλλοίωτη ομορφιά των πραγμάτων, αιώνια γοητεία, στην πατίνα του χρόνου!

Και μπαίνω στην κεντρική αίθουσα με τα έργα του Βερμέερ.Πίνακες με άντρες, γυναίκες και μουσικά όργανα.


                      
 


Στον ένα τοίχο θαυμάζουμε τρία έργα.Τα δύο ανήκουν στην Εθνική Πινακοθήκη και το τρίτο στη Συλλογή της Βασίλισσας από το κάστρο Γουίνδσορ.

Πρόκειται για : "Όρθια γυναίκα παίζει βίρτζιναλ", "Καθιστή γυναίκα παίζει βίρτζιναλ" και "Κιθαρίστρια", αντίστοιχα.

Παρατηρώ σιωπηλή.
Το φως,που λούζει τις νέες κοπέλες και στους δυο πίνακες,μαγική σκόνη,που περιβάλλει τις μορφές τους,βοηθά να αποκτήσουν μια λυρική υπόσταση με τις λεπτές αρμονίες του χρυσοκίτρινου και του γαλάζιου.

Στην "παίκτρια κιθάρας", δεν υπάρχουν έντονες αντιθέσεις φωτοσκιάσεων, που θα αποσπούσαν την προσοχή από το πρόσωπο κι έτσι επικεντρώνεσαι στη ροδομάγουλη δεσποσύνη με το γαλήνιο βλέμμα.

Σαν ήρεμη δύναμη, που προστατεύει απ'το παιχνίδισμα του φωτός, που πέφτει στο μεταξωτό φόρεμα της νεαρής γυναίκας μπρος στο σπινέττο, μαζεύοντας την "αύρα του έρωτα" στο πλάνο πίσω της, ενώ το βιολοντσέλο με το αμετακίνητο δοξάρι στο διπλανό έργο μοιάζει με πρόσκληση να ακολουθήσει τα βέλη του.

Στον απέναντι τοίχο το "Μάθημα μουσικής".

Ατμόσφαιρα φορτισμένη ερωτικά, παίρνει μαγική διάσταση απ'τα πινέλα του Βερμέερ.Σε πρώτο πλάνο, ένα τραπέζι στρωμένο με βαρύ ανατολίτικο χαλί και πάνω δίσκος με κανάτα.
Στο βάθος, ο δάσκαλος μουσικής; και μια κοπέλα δίπλα στο βίρτζιναλ.

Στο καπάκι του πληκτροφόρου διακρίνεται η επιγραφή: "musica laetitiae - medicina dolorum, δηλαδή "Η μουσική συνοδεύει τη χαρά - γιατρικό για τον πόνο".

Αυτά τα λόγια ίσως είναι υπονοούμενο για τη σχέση των δυο ατόμων μιας και κείνος την κοιτά με βλέμμα θλιμμένο...
Πιθανόν μια απόρριψη από μέρους της, να προκαλεί τη μελαγχολία. Ένα τσέλο παρακολουθεί ξαπλωμένο στο πάτωμα...
Στον καθρέφτη πάνω απ΄το όργανο αντικατοπτρίζεται το πρόσωπο της νέας και η άκρη του καβαλέτου του ζωγράφου, κάνοντας έτσι αισθητή την παρουσία του,τονίζοντας την τρισδιάστατη απεικόνιση.
Απεικόνιση μιας σκηνής, φαινομενικά απλής, ήρεμης ίσως, όμως καλύπτει δεξιοτεχνικά κάποιο "ερωτικό" δράμα.

Στη δεξιά αίθουσα μια ιστορικός Τέχνης μέσα από slides παρουσιάζει τη ζωή και το έργο του μεγάλου ζωγράφου καθώς και την τεχνική του, του "σκοτεινού θαλάμου", όπου η ιδιαιτερότητα με την οποία χρησιμοποιεί το φως, έχει ως αποτέλεσμα τις έντονες, χρωματικές αντιθέσεις.
Λέγεται δε, πως μέσω αυτής, κατάφερε να επιτύχει την αδιόρατη λάμψη στις επιφάνειές του.

Προχωρώ προς την έξοδο κι ανακαλύπτω πως η "αλλοτινή" μουσική, συνοδεία "ώτων και σκέψης" καθ'όλη τη διάρκεια της επίσκεψής μου, ήταν ζωντανή από μέλη της Academy of Ancient Music του Λονδίνου.

Και σ'αυτό στάθηκα τυχερή, μιας και είναι Σάββατο και το μουσικό σχήμα ντύνει μουσικά την έκθεση, ενισχύοντας έτσι την οπτική εμπειρία του επισκέπτη κάθε Πέμπτη, Παρασκευή και Σάββατο.



Το κουδούνισμα στο κινητό μου ηχεί δυνατό και επίμονο. Μάλλον άργησα στο ραντεβού μου...
Έχω εύκαιρη δικαιολογία : -"Δεν είμαι Αγγλίδα"!

Χαμογελώ και σκέφτομαι:

"Μπορεί η Μουσική να ήταν το αντικείμενο των έργων της έκθεσης,όμως αυτό,που απόλαυσα πάνω απ'όλα, ήταν η μεγαλόφωνη,ισχυρή σιωπή τους!
Ο Βερμέερ πήρε το θέμα-Μουσική και το ανήγαγε σε εικόνες αμετακίνητες, που αρκεί μια φορά να τις δει κανείς, για να πάρουν θέση στην ψυχή του!"

Βγαίνω στην έξοδο.Η βροχή έχει σταματήσει κι ένας ήλιος μου κλείνει το μάτι...

Unknown1 November 2015 at 00:50

Υπέροχο περιδιάβασμα στη μαγεία του χεριού του Βερμέερ, που ζωντάνεψε τη μουσική ακινητοποιώντας την στην εύγλωττη σιωπή! Ευχαριστούμε, Ελπίδα για το εξαιρετικό αφιερωματικό κείμενο, για τη μάγα αφήγησή σου που φανερώνει την Τέχνη Βερμέερ!
ReplyDelete

Replies

ELPIDA NOUSA6 November 2015 at 12:42

Πολλές ευχαριστίες για το υπέροχο σχόλιο, καλή μου φίλη!!!"Ευγλωττη" σιωπή που πλαθει εικόνες και στιγμές ανθρωπινες ανάκατες με ήχους που ακούει μια ευαισθητη ψυχη, ηταν ολα τα εργα της συγκεκριμένης εκθεσης!...Οταν τα παρατηρείς, σου αφηγούνται την ιστορία τους κι αυτή είναι η μαγεία της τεχνης!Να ακους τη φωνη της μεσα σου!Ειναι μοναδικη αίσθηση!Ο Βερμεερ λες και φυσα ,ως Θεός, την ψυχη και ζωντανευει ό,τι σχεδιάζει με τις γραμμές , τα χρωματα και τις σκιές του!!...Κι ο Νέλσονας, έβαλε το χεράκι του, αλλά και η Λονδρεζικη βροχή...Ολα συνωμοτησαν εναντίον μου ή μάλλον ΥΠΕΡ μου!! Χαρούμενο μηνα , συνοδευμενο με ό,τι μας δίνει χαρα κι ευχομαι να φερει εστω και στο τέλος του, την πολυπόθητη συναντηση μας!!Φιλιά!
Delete

"Χάλογουιν : η γιορτή της κολοκύθας και των πνευμάτων"

 

Θα μπορούσε κανείς να πει πως μοιάζει με το δικό μας καρναβάλι.
Είναι το Χάλογουιν, μια γιορτή με παγανιστικές ρίζες και μυστικιστική χροιά κατά την οποία τα παιδιά μεταμφιέζονται  και βγαίνουν για "κέρασμα ή για πείραγμα".

Το όνομα της γιορτής και των εθίμων της προέρχεται από το All-hallow-even και αναφέρεται στην παραμονή της γιορτής των Αγίων Πάντων (All Hallows Day – All Saints Day).

Κανείς θα μπορούσε να βρει τις ρίζες της στις τελετές των Ρωμαίων για τη θεά των φρούτων και των καρπών, τη γνωστή Πομόνα ή στην τελετή των Νεκρών, την Παρεντάλια.
Επίσης στους Κέλτες, που από πολύ παλιά απαντάται η γιορτή Σάουιν που σηματοδοτεί το τέλος της καλοκαιρίας και την έναρξη των προετοιμασιών για την έλευση της βαρυχειμωνιάς ,στο τέλος Οκτώβρη.

Ιδιαίτερο  γνώρισμα αυτής της μέρας αποτελεί η "κολοκύθα",με την οποία στολίζονται τα σπίτια, που όμως σμιλεύονται ώστε να φέρουν χαρακτηριστικά ανθρώπων!

Το έθιμο αυτό μεταφέρθηκε από τους Ιρλανδούς ,που αναβίωσαν στη νέα πατρίδα τους το έθιμο του Τζακ. Ενός τεμπέλη αλλά παμπόνηρου αγρότη, που καταφέρνει να ξεγελάσει τον διάβολο,τον παγιδεύει και δεν  τον απελευθερώνει  μέχρι εκείνος δεχτεί  πως δεν θα αφήσει το πνεύμα του Τζακ να πάει  στην κόλαση.
Η συμφωνία τηρείται και το πνεύμα του Τζακ φτιάχνει τα φανάρια από κολοκύθα,που βάζει   μέσα τους  κεριά και περιπλανάται σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης για να βρει ένα μέρος να αναπαυθεί.

Σε πολλά μέρη οι κολοκύθες ονομάζονται "φανάρια του Τζακ" και πιστεύεται πως  κρατούν μακριά τα κακά πνεύματα ενώ συμβολίζουν τις ψυχές στο καθαρτήριο.

Trick or Treat ;

Το Χάλοουγιν έχει "τρομακτικό",θα λέγαμε  χαρακτήρα . 
Τα  παιδιά ντυμένα μάγισσες, ζόμπι ή  σκελετοί  πηγαίνουν από πόρτα σε πόρτα κάνοντας τη γνωστή ερώτηση :  "Trick or treat?", δηλαδή "κέρασμα ή ξεγέλασμα", μια συνήθεια του Μεσαίωνα όταν οι φτωχοί  την πρώτη μέρα του Νοέμβρη χτυπούσαν τις  πόρτες των γειτόνων και έλεγαν ευχές για την Ημέρα των Ψυχών με αντάλλαγμα φαγητό.

Τ' αγαπημένα εδέσματα της γιορτής είναι τα  μήλα και οι κολοκύθες,που είναι και εποχή  συγκομιδής τους.
Συνηθίζεται να φτιάχνουν κολοκυθόπιτες με σταφίδες και μέλι,το κέικ των ψυχών.
Ενώ τα παιδιά το ρίχνουν στο παιχνίδι,στο χορό και στο τραγούδι...

"Walking down the street, on Halloween night

Lots of scary monsters, and other strange sites..."

Ξενόφερτο το έθιμο, μας φαίνεται ίσως αλλόκοτο...όπως αλλόκοτο είναι και το όνομα της μπάντας που θα μας ξεναγήσει μουσικά  στη γιορτή των πνευμάτων.

Οι Marilyn Manson είναι ένα αμερικανικό ροκ συγκρότημα,που στο όνομά του συνδυάζει το θηλυκό σύμβολο του σεξ (Μαίρυλιν Μονρό) και έναν παρανοϊκό δολοφόνο (Charles Manson)...

Θεότρελοι αυτοί οι Αμερικάνοι!!

MARILYN MANSON : "This Is Halloween"

"Boys and girls of every age

Wouldn't you like to see something strange?

Come with us and you will see

This, our town of Halloween

This is Halloween, this is Halloween

Pumpkins scream in the dead of night

This is Halloween, everybody make a scene

Trick or treat till the neighbors gonna die of fright

It's our town, everybody scream

In this town of Halloween

I am the one hiding under your bed

Teeth ground sharp and eyes glowing red

I am the one hiding under your stairs

Fingers like snakes and spiders in my hair

This is Halloween, this is Halloween..."

(Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε και στο ηλεκτρονικό περιοδικό: iporta.gr)

Andres Chenier, ο Γάλλος ποιητής-επαναστάτης

 

(Ο Σενιέ σε πίνακα του Louis Boilly)

"Ο Γαλατάς, που τα μάτια μου τον πεθυμούσαν από πολύ καιρό ...

Επειδή δεν είναι παρά μία Ελληνίδα, στην νεανική της άνοιξη

Ομορφη, στο κρεβάτι ενος τέκνου της Γαλλίας ,

Με γέννησε Γάλλο μέσα στους κόλπους του Βυζαντίου. "

Το απόσπασμα είναι από τις "Ελεγείες"  του γάλλου ποιητή, Αντρέ Σενιέ, ελληνικής καταγωγής, που γεννήθηκε στο Γαλατά της Πόλης, σαν σήμερα, 30 Οκτώβρη του 1762.

Τιμώντας τη γενέτειρά του συνήθιζε να υπογράφει ως  Andreas Byzantinus.

Η ποίησή του αισθησιακή, κινείται στα πλαίσια του ρομαντισμού. 

Ξεχωρίζει για την καθαρότητα, τη δύναμη και την παραστατικότητα.

Ελεγείες, ωδές, βουκολικά, ειδύλλια ...

Η ελληνίδα μητέρα του τού εμφύσησε την αγάπη για τους αρχαίους έλληνες ποιητές και τη μυθολογία. Πολλές φορές στην ποίησή του αποτυπώνονται στοιχεία μυθολογικά  όπως το παρακάτω ,που υμνεί την κόρη του Πανδίονα, Φιλομήλα, που οι θεοί μεταμόρφωσαν στη γνωστή Χελιδόνα...

"A L’Hirondelle-στη Χελιδόνα"

"Ω! κόρη του Πανδίονα, νεαρή Αθηναία, 

για τροφή καταπίνεις το τζίτζικα, σκληρή μου...

τον πιστό τραγουδιστή..."

Από τους διασημότερους ποιητές του 18ου αι.αλλά και ποιητής-ήρωας.

Υποστηρικτής αρχικά  της Γαλλικής Επανάστασης, αλλά όταν διαμαρτυρήθηκε για τις ακρότητες της Τρομοκρατίας, φυλακίστηκε και λίγους μήνες αργότερα τον περίμενε η καρμανιόλα!

"...Φυλακές Saint- Lazare. Εκεί φυλάκιζαν τους ευγενείς που προόριζαν για τη λαιμητόμο. 

Εχει ένα μικρό δωματιάκι όπου πέρασε τις τελευταίες της ώρες η Μαρία Αντουανέτα. 

Από εκεί πέρασε κι ο ποιητής Αντρέ Σενιέ, που τον έκανε όπερα μετά, ο βεριστής Umberto 

Giordano, "αντίπαλος" του Πουτσίνι..."

Μια όπερα. που περιγράφει τη ζωή του επαναστάτη - ποιητή και αποτελεί το αποκορύφωμα της καριέρας του συνθέτη.

Charles-Louis Muller: "The Call for the Last Victims of the Terror
(στο κέντρο ο Σενιέ)

Andres Chenier - η όπερα του Uberto Giordano  

Bασισμένη στη ζωή του ιδεαλιστή  ποιητή και με φόντο τη Γαλλική Επανάσταση,ένα δράμα που συνδυάζει την Ιστορία με μια παθιασμένη ιστορία αγάπης. 

Δυναμική, σε ύφος επαναστατικό, η ενθουσιωδης μουσική του Giordano μεταφέρει την ατμόσφαιρα της εποχής. 

(Πρώτη παρουσίαση στη Σκάλα του  Μιλάνου το  1896)

Από τις πιο γνωστές και αγαπημένες άριες είναι η άρια της Μανταλένας : "Mamma morta".

Aνάμεσα στις ερμηνεύτριες που ξεχώρισαν στο ρόλο της Μανταλένας οι: 

Φρένι, Κάλλας και από τις νεότερες η Άνγκελα Γκεόργκιου.

Διθυραμβικές όμως κριτικές για την εκφραστικότατη ερμηνεία της πήρε η Ρενάτα Τεμπάλντι.

Ανάμεσα στα πολιτικά του ποιήματα ξεχωρίζει η "Ωδή στην Charlotte Corday  ", που έγραψε για την  γυναίκα, που δολοφόνησε τον Μαρά.

David d'Angers - "Προτομή Chenier"

Η ερμηνεία της Κάλλας χρησιμοποιήθηκε στην ταινία : "Φιλαδέλφεια" του Τζόναθαν  Ντέμι.

Μπορείτε να δείτε τη σκηνή εδώ:

Την περίοδο της φυλάκισής του ο Σενιέ έγραψε αρκετά ποιήματα, ανάμεσά τους και τη  "Νεαρή αιχμάλωτη" για μια συγκρατουμένη του.

"Muse Of Andre Chenier", Denys  Puech

Λίγο πριν καρατομηθεί, αναφέρει  σε ένα από τα ποιήματά του: 

"Πεθαίνω,

Πριν το σούρουπο το ταξίδι μου θα τελειώσει.

Ακόμα δεν άνοιξε στο φως, το δικό μου τριαντάφυλλο και έχει ξεθωριάσει

Η ζωή είχε για μένα γλυκές, φευγαλέες στιγμές

Ακόμα δεν τις είχα γευτεί και τώρα πεθαίνω..."

Η όπερα ανέβηκε το 2011 στην αυστριακή λίμνη Bodensee, όπου βρίσκεται η μεγαλύτερη πλωτή σκηνή του κόσμου, με εντυπωσιακότατα σκηνικά, μοναδικού θεάματος, καθώς είχε μισοβυθιστεί στα νερά της λίμνης ένα τεραστίων διαστάσεων κορμί, το "άγαλμα του Μαρά" (έμπνευση από τον γνωστό πίνακα)  όπου λειτουργούσε ως σκηνή, που διαδραματίζεται το όλο σκηνικό.

Φωτογραφία από την παράσταση

Τον ομώνυμο ρόλο στην όπερα "Αντρέα Σενιέ" έχουν ενσαρκώσει  οι:

Φράνκο Κορέλι, Καρούσο, Ντομίνγκο, Παβαρότι, αλλά και o Mάριο ντελ Μόνακο.

Τον ακούμε στο λυρικότατο ντούο "Vicino a te" με την Ελληνίδα ντίβα στο ρόλο της Μανταλένας ...

...25 Ιούλη 1794, στη φυλακή του  Αγίου Λαζάρου.

Ο Αντρέ αποχαιρετά τους φίλους του... κι ενώ  υπάρχει τρόπος για τη Μανταλένα να σωθεί, εκείνη προτιμά να μείνει και να πεθάνει μαζί του.

Μοιράζονται τις τελευταίες στιγμές πριν τη λαιμητόμο, τραγουδώντας...

"Vicino a te s'acqueta l'irrequieta anima mia..."

"Κοντά σου ηρεμεί η ανήσυχη ψυχή μου

είσαι κάθε πεθυμιάς μου ο σκοπός

εισαι τ'όνειρο κι η ποίησή μου...

Σ'αγαπώ...

Ο θάνατος θά'ρθει την αυγή

με βιολέτες και ρόδα..."

(Η ανάρτηση αυτή, αποτελεί μια μεγάλη περίληψη, μέρους  μιας εργασίας μου με θέμα : 

"Η Γαλλική ποίηση στην κλασική μουσική")

Πηγές : 

Η ιστορία της όπερας (Βιβλίο), 

http://www.operanews.com/, 

http://www.poemhunter.com/ ,

"Aντρέ Σενιέ"  του καθ. Μηνά Σάββα, 

"Bregenzer Festspiele.info"

Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε και στο ηλεκτρονικό περιοδικό: iporta.gr

Rania30 October 2015 at 02:55

Εξαιρετικό!ReplyDelete



Κωστής Μακρής30 October 2015 at 07:15

Ο Πανδίων, ε; Μπράβο, Ελπίδα!ReplyDelete



Unknown30 October 2015 at 09:19

Υπέροχη δημοσίευση, Ελπίδα! !! Ένας ποιητής που αγαπά την ελευθερία και τη δημοκρατία, και λάτρευε την Ελλάδα !ReplyDelete



Azy Gouziou (Άζη Γουζίου)30 October 2020 at 12:35

Εκπληκτική η ερμηνεία της Τεμπάλτι στην άρια της Μανταλένας "Μamma Morta". Τελειότητα φωνητικής τεχνικής, τίμβρου, άρθρωσης αλλά και υποκριτικής! Η σπαρακτική φωνή της εκστασιάζει. Θεωρώ, Ελπίδα μου ότι η συγκεκριμένη ερμηνεία είναι καλύτερη της Κάλας. Και βέβαια, το λιμπρέττο που πρόσθεσε την ιστορία αγάπης έδωσε ένα ακόμη πιο δραματικό στοιχείο στο ήδη συγκλονιστικό τέλος του νεαρού ποιητή. Έξοχο και το ντουέτο Τεμπάλτι - Ντελ Μόνακο με την σπουδαία αυτή ιστορική μαγνητοσκόπηση. Kaufmann - Westbroek, δίδυμο απαράμιλλης ομορφιάς! Τα εικαστικά εξαιρετικά αλλά μ' εντυπωσίασε το σκηνικό με το πεσμένο σώμα του Μαρά. Πραγματικά ανατρίχιασα και μόνο απ' την μικρών διαστάσεων φωτογραφία! Η εμπειρία όσων βρέθηκαν εκεί θα πρέπει να μην ξεχνιέται.
Εξαίρετος κι ο Σενιέ που τόσο άδικα και τόσο νέος έχασε την ζωή του. Ταραγμένες εποχές, με το τίποτε μπορούσε κάποιος να βρεθεί στην λαιμητόμο.
Ευχαριστούμε πολύ, Ελπίδα μου αγαπημένη για την υπέροχη αυτή ανάρτηση. Καλό ξημέρωμα! ❤ReplyDelete

"Όταν η ψυχή φτερούγιζε έξω από τα συρματοπλέγματα..."

"Accidental Music".
Εμπνευσμένη από τους μουσικούς της Τερεζίν είναι αυτή η ελαιογραφία του Samuel Bak,
ενός πολωνο-εβραίου ζωγράφου και συγγραφέα που επέζησε του Ολοκαυτώματος.
(πηγή: tang.skidmore.edu)

Τα χρόνια ήταν δύσκολα. Όμως ο κόσμος είχε ανάγκη τη μουσική. Να πάρει δύναμη, ν' ανεβεί στα φτερά της, να πετάξει ψηλά! Ν'ανασκουμπωθεί, να διεκδικήσει, να πιστέψει σε ό,τι φάνταζε αδιανόητο, ασύλληπτο κι έξω απ΄την κοινή λογική!!
Ήταν η δυνατή ψυχή, που αψηφούσε τη σκανδάλη και φτερούγιζε έξω από τα συρματοπλέγματα...

Στο τσέχικο στρατόπεδο συγκέντρωσης της Τερεζίν είχαν μεταφερθεί πολλοί συνθέτες πρωτοποριακής μουσικής, που έστησαν τη μουσική ζωή μέσα στο γκέτο.
Προικισμένοι, πολυτάλαντοι καλλιτέχνες κρατούσαν με τη μουσική τους, ανθισμένη την ελπίδα σε στιγμές που δίπλα τους λυσσομανούσε ο θάνατος...

H Tερεζίν ήταν ένα από τα λίγα στρατόπεδα με τόσο έντονη καλλιτεχνική δραστηριότητα και μάλιστα με τη σύμφωνη γνώμη των Ναζί, έστω και αν αυτό γινόταν για να παραπλανηθεί η κοινή γνώμη από τις πραγματικές προθέσεις τους.

Βίκτορ Ούλμαν, Χανς Κράσα, Πάβελ Χάας ...

Ανάμεσά τους και ο Γκίντεον Κλάιν που μεταφέρθηκε εκεί λίγο μετά τα είκοσι.
Ο Κλάιν είχε γεννηθεί το 1919 στη Μοραβία και σπούδασε πιάνο και σύνθεση με τον Βίλεμ Κουρτς και τον Αλόις Χάμπα.
Χαρισματικός μουσικός με ιδιαίτερη άνεση στις εναρμονίσεις και τις διασκευές παραδοσιακών τραγουδιών.
Επίσης γνωστός για τα μαδριγάλια του, τη Φαντασία και Φούγκα για κουαρτέτο εγχόρδων, αλλά και την περίφημη Σονάτα του για πιάνο, έργα με επιρροές από τους Άλμπαν Μπεργκ και Λέος Γιάνατσεκ.

Τελευταίο έργο του είναι το "Τρίο Εγχόρδων" για βιολί, βιόλα και τσέλο, που γράφτηκε εννέα μέρες πριν από την απέλασή του στο κολαστήριο του Άουσβιτς.

Το έργο αποτελεί αφιέρωμα του συνθέτη στη μουσική της πατρίδας του Μοραβίας, με αρκετές παραλλαγές, ιδιαίτερα εμφανείς στη δεύτερη κίνηση, πάνω σε λαϊκά Μοραβικά τραγούδια.
Για μένα από τις πιο συγκινητικές δημιουργίες από το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς είναι η καλλιτεχνική φλόγα ενός πολυτάλαντου, και πολλά υποσχόμενου νέου λίγο πριν βρει το θάνατο στους θαλάμους αερίων ή με οποιονδήποτε άλλο φρικτό τρόπο, αφού πέθανε κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες.
Λίγο πριν φύγει από την Τερεζίν εμπιστεύτηκε τα χειρόγραφά του σε μια φίλη του κι εκείνη τα παρέδωσε μετά τον πόλεμο στην αδερφή του.

Gideon Klein : "String Trio"
I: Allegro II: Lento III: Molto vivace

Αννα Αγγελοπούλου28 October 2016 at 17:38

Πολύ ενδιαφέρουσα ανάρτηση...και συγκινητική!

ReplyDelete
Replies

ELPIDA NOUSA29 October 2016 at 08:17

Σας ευχαριστώ πολύ, κ.Αγγελοπούλου!Κάποιοι ήρωες γεννήθηκαν ασήμαντοι και μεγαλούργησαν όταν τους κάλεσε η μοίρα, όμως ήρωες ήταν και κείνοι που πολέμησαν μέσα από την Τέχνη τους την βαναυσότητα του πολέμου και προσπάθησαν να κρατήσουν άσβεστο το χαμόγελο στα χείλη και την ελπίδα στην ψυχή!

Delete

Φθινοπωρινές σκέψεις

Jasper Francis Cropsey, Autumn on the Hudson river

"Περάσματα στο σύμπαν. Γέφυρες σ'ένα κόσμο καμωμένο από συγκρούσεις...
Απ' το λιοπύρι του καλοκαιριού στη φθινοπωρινή σταγόνα,
από την ασημόφεγγη νύχτα στη ροδοδάχτυλη αυγή
κι από τη νηνεμία της θάλασσας στην τρικυμία της...
Και η μελαγχολία στο στόμα, έχει μια γεύση παράξενη .
Τη γεύση μιας πίκρας ανάκατης με τη ζάχαρη των αναμνήσεων ...
Έφυγε το καλοκαίρι...Έφυγε κι άφησε μόνο μνήμες.
Τρυφερές μνήμες να λειαίνουν τις γωνίες του σκληροτράχηλου χειμώνα,που έρχεται...
Κι αυτό το βουητό της θάλασσας και το παράπονο στα χείλη των βράχων, που το κύμα τούς γδέρνει...
Ξαφνιάσματα ηχητικά.
Μοιάζουν περάσματα σιωπών στις αδυσώπητες κραυγές του εσωτερικού μας σύμπαντος!
Σ'αυτούς τους δυσκίνητους καιρούς , ξεχνώ πως ζω, πως υπάρχει και το αύριο...
Και δακρύζω απ'τον πόνο...όπως η θάλασσα, που πιτσιλάει στην επαφή της με άμορφες, τεράστιες πέτρες.
Κάνω προσπάθεια ν'ακούσω αρμονίες στους πυροβολισμούς...
ν'ακούσω τέμπο ρυθμικό στον καρδιακό παλμό...
Να δω το διάφανο στη στάλα της βροχής, που κρέμεται στο φύλλο...
Μα η ανθρωπιά λαχανιασμένη, άρρυθμα τρέχει ..
δεν την προφταίνω να τη φιλέψω του κουταλιού γλυκό,
να καλοπιάσω τον ουρανίσκο της...
Ανόμοια, διαφορετικά κι αντίθετα τα ενδύματα, που ντύνω την ψυχή μου...
Πώς να ταιριάξουν σ'εξαίσια συμφωνία, σε γλώσσα αρμονική, που αναζητώ;
Πού 'ναι ένας μαέστρος ταλαντούχος να πειστεί με τη μπαγκέτα του να συντονίσει τις διαφορετικότητες;
Πού'ναι η αγάπη να διευθύνει τα προσωπικά μας μονοπάτια,
το άρωμα της ύπαρξής μας...
Να κατευνάσει το σφορτσάντο της βίας...
Πού'ναι η αγάπη να οδηγήσει σ'όνειρο το μουχλιασμένο σήμερα...
Πού'ναι η αγάπη να πάρει το αδέξιο χέρι και μ'απαλές κινήσεις να του δείξει πώς χαϊδεύουμε τα πλήκτρα...
να γεννηθεί γλυκό τραγούδι για να ξεπλύνει την ψυχή
από τις σκόνες της..."


Φθινοπωρινές σκέψεις γλυκιάς μελαγχολίας, που επιλέγω να τις συνοδεύσω μουσικά με το "Φθινόπωρο".

Μια καντάτα για γυναικείες φωνές βασισμένη σε παραδοσιακά τραγούδια της Βρετανίας από τα "Λαϊκά τραγούδια για τις 4 Εποχές" του Vaughan Williams.

"Folksongs of the Four Seasons,  III -AUTUMN", Ralph Vaughan Williams:

(Πρώτη δημοσίευση : iporta.gr )

Ο Βαττώ, ο Πουλένκ και οι Ελαφίνες...

 

"The Pleasures of Love", Jean-Antoine Watteau 

Jean-Antoine Watteau 

Σαν σήμερα, 10 Οκτωβρίου 1684 γεννιέται ο γάλλος ζωγράφος, Jean-Antoine Watteau, ένας από τους πρώτους εκπροσώπους του ροκοκό.

Η τέχνη του διακρίνεται για τα ωραία χρώματα, τον απαλό φωτισμό και τις ειδυλλιακές σκηνές κυρίως στην εξοχή με ανθρώπους που διασκεδάζουν και απολαμβάνουν την ομορφιά της ζωής.
Γι' αυτό στα θέματά του συχνά αποτυπώνονται ποιμαντικοί χοροί και γλέντια, κομψές, ντελικάτες φιγούρες, ειδυλλιακά τοπία με διάχυτο ερωτισμό.

Έξοχο δείγμα αποτελεί το εικαστικό του: "Οι απολαύσεις της αγάπης", που βλέπετε παραπάνω.
Μια σκηνή στο "Parc aux biches ή Πάρκο των ελαφιών" στις Βερσαλλίες.
Ήταν χώρος στους κήπους των Βερσαλιών, όπου ο Λουδοβίκος συναντούσε τις ερωμένες του.
Ο ζωγράφος με τα πινέλα του φέρνει στο φως το κοινό μυστικό περί επιθυμίας του Λουδοβίκου να φλερτάρει με τις κομψές κυρίες της Αυλής και όχι μόνο.

Είναι αυτός ο πίνακας που θα εμπνεύσει στον Φρανσίς Πουλένκ το μονόπρακτο μπαλέτο του: "Les Biches - Οι Ελαφίνες", ή κατ' άλλους "Οι Αγαπούλες".
Σύνθεση που έδωσε την αφορμή στο κοινό να στρέψει την προσοχή του στο νεαρό τότε μουσικό.

Ήταν το 1923 που ο Σεργκέι Ντιάγκιλεφ ζήτησε από τον άγνωστο -τότε- συνθέτη να γράψει ένα μπαλέτο στο ύφος των "Συλφίδων" του Γκλαζουνόφ για τα Ρώσικα Μπαλέτα. Ο Πουλένκ επηρεασμένος από τον πίνακα του Βαττώ μεταφέρει με τη μουσική του σκηνές με τις ελκυστικές δεσποσύνες των σαλονιών της εποχής εκείνης που φλερτάρουν χαριτωμένα και ερωτοτροπούν με τρεις νεαρούς.
Τα θέματά του ανάλαφρα, σπινθηροβόλα, όλο χάρη και σπιρτάδα, προκύπτουν από επεξεργασία μοτίβων της τζαζ, μουσικής τσίρκου και συνθέσεων του Στραβίνσκι. Σε πολλούς ίσως ακόμα θυμίζει το "Καρναβάλι των ζώων" του Σαιν Σανς.

loc.gov

Σίγουρα όμως η ακρόαση αποπνέει χάρη, ανεμελιά, ευγένεια και κυρίως ευθυμία, ένα κράμα από κωμικές όπερες του Μότσαρτ, αλλά και Σκαρλάτι, Φρανκ, Τσαϊκόφσκυ ή Στραβίνσκι, ενώ μια "αόρατη χορωδία" ανάμεσα στα μέρη θυμίζει παρόμοιες ενέργειες στα μπαλέτα του ιμπρεσιονιστή Ραβέλ.

O Πουλένκ λάτρευε το κλασικό μπαλέτο και η μουσική του γεμάτη λεπτότητα, χιούμορ, γνήσια συγκίνηση, πικάντικες αρμονίες και ρυθμική ελαφρότητα, το αποδεικνύει.

Η πρεμιέρα του μπαλέτου δόθηκε το 1924 στο Μόντε Κάρλο με τα Ballets Russes σε χορογραφία της Μπρονισλάβα Νιζίνσκα κι έκανε τον συνθέτη του παγκοσμίως γνωστό. 

Ο Πουλένκ που είχε ενθουσιαστεί με την πρωτοπόρο και καινοτόμα χορογράφο, την εισαγωγή νέων βημάτων και κίνησης, καθώς και τη μινιμαλιστική αφήγησή της, τής έστειλε τη φωτογραφία του με την αφιέρωση:

"Στην αξιοθαύμαστη Νιζίνσκα που έκανε τις "Biches" μας, πανέμορφες. Με τη βαθιά μου στοργή, Francis Poulenc".



Xoρωδιακά μέρη βρίσκουμε:

• Καταρχήν στο "Chanson dansée -Χορευτικό τραγούδι"(7:00).
  Πρόκειται για ανδρική χορωδία που ξεκινά απαλά και αθόρυβα, σε ρυθμούς που εναλλάσσονται μεταξύ 4/8 και 6/8 που οδηγούν σε ένα έντονα ρυθμικό τραγούδι στον τύπο εμβατηρίου με τον οποίο "πλασάρεται" ασυγκράτητα ο ανδρικός ναρκισσισμός.

• Μικτή είναι η χορωδία που συνοδεύει το μέρος του "Jeu-Παιχνίδι"(14:53)  και αποδίδει σε ένα ταχύτατο τέμπο τα λόγια ενός πατέρα που θέλει να παντρέψει τις κόρες του, καθώς και τις απορίες που τού θέτουν οι νεαρές σχετικά με την επιλογή συζύγου. Αιχμηρές καταλήξεις φράσεων, επιφωνήματα και προσθήκη νέων οργάνων με ξυλόφωνα και ντέφια αναδεικνύουν το γεμάτο φλόγα, μέρος.
  
  
• Χορωδιακό σχήμα από γυναικείες και αντρικές φωνές συμμετέχει επίσης πριν το φινάλε στο "Petite chanson dansée"(28:34) με αρκετές ρυθμικές εναλλαγές.
  Μια σκηνή με τους άνδρες να γοητεύουν τις κοπέλες προσφέροντάς τους μπουκέτα λουλουδιών. Ευγενικές χειρονομίες και διάλογοι σε μια ειδυλλιακή σκηνή...

Μπορείτε να ακούσετε το μονόπρακτο μπαλέτο "Les Biches" ολοκληρωμένο

υπό την δ/νση του Georges Prêtre:

Το 1939 ο Φρανσίς Πουλένκ βασιζόμενος σε πέντε από τα μέρη του μπαλέτου ετοίμασε μια Σουίτα για ορχήστρα, από την οποία λείπουν η εισαγωγή και τα μέρη με τη χορωδία.

Εξαιρετικής ομορφιάς είναι το "Adagietto", που με το μελαγχολικό του πρόσωπο συγκίνησε ακροατές και ανθρώπους του χώρου. Ο Νταριούς Μιγιώ καθηλώθηκε στην ακρόαση του και εξέφρασε απόλυτη αποδοχή, δηλώνοντας πως "είναι η σύνθεση -περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη- που άγγιξε βαθιά, ολοκληρωτικά την ψυχή του".

Το μέρος διαπνέεται από πρωτόγνωρη θλιβερή μελαγχολία άμα τη ακροάσει του απαλού θέματος του όμποε, διάθεση που μετατρέπεται αργότερα. Ωστόσο, ο ίδιος ο Πουλένκ δεν επιθυμούσε "γλυκαντικό ρομαντισμό" στην ερμηνεία του μέρους γιατί, όπως έλεγε, "σκοπός του είναι να μεταφέρει την ερωτική επιθυμία, τη φλόγα και τη διαδικασία του ερωτικού παιχνιδιού". 

Poulenc: "Les Biches - Adagietto":

Για τον Βαττώ μπορείτε να διαβάσετε κι εδώ.