(στη μνήμη του Σαρλ Μπωντλαίρ που έφυγε σαν σήμερα, 31 Αυγούστου 1867)
Όταν το 1889 ρώτησαν τον Κλωντ Ντεμπισί:
-Ποιο είναι το αγαπημένο σας χρώμα; -Το βιολετί... -Αγαπημένο σας φαγητό και ποτό; -Η ρώσικη κουζίνα και ο καφές.. -Συγγραφείς που αγαπάτε και διαβάζετε; -Ο Φλωμπέρ και ο Πόε -...και ποιητές; -Ο Μπωντλαίρ...
"Βραδινή αρμονία"
Νάτοι, ξανάρθαν οι καιροί που στο κλαδί ανοιγμένο,
τ᾿ άνθος τρεμίζει, αχνοβολά σα θυμιατήρι
τα μύρα κι οι ήχοι, που η πνοή του απόβραδου έχει σπείρει,
κυλάν σε βαλς μελάγχολο, τρελό και λαγγεμμένο!
Τ᾿ άνθος τρεμίζει, αχνοβολά σα θυμιατήρι
και το βιολί, σα μια καρδιὰ που θλίβουν, δονισμένο,
ξεσπά σε βαλς μελάγχολο, τρελό και λαγγεμμένο!
κι ώρια έχει θλίψη ο ουρανὸς σα μέγα θυσιαστήρι.
Ξεσπάει το βιολὶ ως καρδιὰ που θλίβουν, δονισμένα
καρδιὰ όλο αγάπη που μισεί το μαύρο κοιμητήρι!
ώρια έχει θλίψη ο ουρανός σα μέγα θυσιαστήρι
κι ο ήλιος μες το αίμα του, πνίγηκε, το πηγμένο…
Καρδιά όλο αγάπη που μισεί το μαύρο κοιμητήρι,
ζει μόνο απ᾿ το παρελθόν, ρημάδι φωτισμένο
ο ήλιος μες το αίμα του, πνίγηκε, το πηγμένο …
Μέσα μου ως άγιο, η μνήμη σου, λάμπει δισκοποτήρι! (από: peri-grafis)
Ο αγαπημένος Μπωντλαίρ ακολουθεί μια ασυνήθιστη δομή σε αυτό το ποίημα. Παρατηρείστε πως ο ποιητής επαναλαμβάνει τον τελευταίο στίχο κάθε τετράστιχου ως τρίτο του επόμενου.
1. Το ποίημα του Μπωντλαίρ: "Βραδινή Αρμονία" το βρίσκουμε μελοποιημένο στη συλλογή του Ντεμπισί: "Cinq poèmes de Baudelaire", ένα κύκλο τραγουδιών, όπου χαρακτηρίζεται από καινοτόμες και πρωτοποριακές αρμονίες, που αποκαλύπτουν Βαγκνερικές επιρροές.
Debussy - Baudelaire" "Harmonie du soir":
2. Ο Ντεμπισί θαύμαζε τον ποιητικό λόγο του Μπωντλαίρ και τού άρεσε να αποσυμβολίζει φράσεις του ποιητή. Έτσι από τη φράση του ίδιου ποιήματος: "Les sons et les parfums tournent dans l'air du soir - Τα μύρα κι οι ήχοι, που η πνοὴ του απόβραδου εχει σπείρει", τιτλοφορεί το 4o Πρελούδιό του από το Πρώτο Βιβλίο Πρελουδίων.
Θυμίζουμε πως τα "Πρελούδια" του Ντεμπισί είναι μια συλλογή σε 2 βιβλία από 24 κομμάτια για σόλο πιάνο, σε ελεύθερη μορφή, αντίθετα δηλαδή από τα αυστηρά πρότυπα των Πρελουδίων του Μπαχ. Κάθε πρελούδιο έχει και έναν ευφάνταστα απρόσμενο τίτλο, έναν λεκτικό οδηγό για τον ερμηνευτή, που όμως δεν έχει σκοπό να φυλακίσει την εκφραστικότητά του, γι'αυτό και αναγράφεται από το συνθέτη στο τέλος της παρτιτούρας, κάτι σαν προσωπική ανάμνηση, σαν ομιχλώδες αναθύμημα, χωρίς να επηρεάζει τον ερμηνευτή εκ των προτέρων, επιτρέποντάς του να εμβαθύνει εκείνος στα σημεία που αγγίζουν την ψυχή του περισσότερο και να δώσει προσωπικές αποχρώσεις στην ερμηνεία του.
Debussy: Preludes, Book 1, IV: "Les sons et les parfums tournent" / Michelangeli:
3. Ο Λεο Φερέ, μάς δίνει ένα "βαλς μελάγχολο" με τα ηχοχρώματα του ακορντεόν να κυριαρχούν...
Leo Ferre - Charles Baudelaire" "Harmonie du soir":
Αξίζει να αναφερθεί πως ο ζωγράφος μας, Γιάννης Σταύρου με έμπνευση τη φράση του δεύτερου 4στιχου του παραπάνω ποιήματος: "..κι ώρια έχει θλίψη ο ουρανός σα μέγα θυσιαστήρι" εμπνέεται την ελαιογραφία του: "Λιμάνι Θεσσαλονίκης":
Είναι τοις πάσι γνωστή η σχέση των Μπετόβεν-Γκαίτε. Τούς ένωνε η αλληοεκτίμηση, τούς χώριζε η ιδεολογία. Ο Carl Rohling έχει θαυμάσια απεικονίσει στο εικαστικό του: "The Incident at Teplitz", ένα επεισόδιο(αμφισβητείται απο ορισμένους) από τη συνάντησή τους στο Τέπλιτς το 1812:
Κάποια μέρα στην απογευματινή βόλτα τους πλησίασε η βασιλική άμαξα. Ο Μπετόβεν προχώρησε αδιαφορώντας και με περιφρόνηση, όμως ο φιλοβασιλικός Γκαίτε παρέμεινε και υποκλίθηκε. Στη συνέχεια επέπληξε το μέγα μουσουργό για τη στάση του με τον δεύτερο να απαντά: "Βασιλείς πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν, όμως Μπετόβεν είναι μόνον ένας!" Τόσο διαφορετικές φύσεις, αλήθεια! Επεισόδιο στο οποίο εκφράζεται υποδειγματικά η περηφάνια του Μπετόβεν, η συναίσθηση της αξίας των ιδεών και της τέχνης του, η περιφρόνηση και άρνηση για κάθε μορφή τυραννίας και αυλοκολακείας.
Το περιστατικό έγινε αντικείμενο συζήτησης στην αλληλογραφία του ποιητή μας Γιώργου Σεφέρη με τον Γιώργο Θεοτοκά.
Όπως διαμετρικώς αντίθετη στάση τήρησαν ο Γκαίτε και ο Μπετόβεν, ίδια φαίνεται να'ναι και κείνη των ελλήνων διανοουμένων, Θεοτοκά - Σεφέρη.
Ο Θεοτοκάς καταδίκασε τη στάση του Μπετόβεν:
"Ε, μα όσο μεγάλος "μουζικάντης και να ήταν , όφειλε να σεβαστεί το θεσμικό πλαίσιο -ήταν πάνω απ’ όλα ζήτημα "ηθικής τάξεως".... Ο δε Σεφέρης φαίνεται να μην σχολιάζει πουθενά το χαρακτηρισμό του συναδέλφου του, όμως θέτει ως υστερόγραφο: "Μην χαρακτηρίζεις τον Μπετόβεν "μουζικάντη". Δεν είναι ηθική τάξη αυτό!" Ο ποιητής μας, φίλοι μου, ταυτιζόταν φυσικά με τις δημοκρατικές αντιλήψεις του Μπετόβεν με όποιο κόστος και θαύμαζε το συνθέτη. Καθώς η τέχνη της μουσικής κατείχε μια εξέχουσα θέση στη ζωή του Σεφέρη, ας θυμηθούμε τι γράφει στο Ημερολόγιό του:
"Έχω τώρα τελευταία το Κοντσέρτο του Βραδεμβούργου Αρ. 3 και το Κουαρτέτο 132, εκείνο με την περίφημη Canzona di ringraziamento "ιερό τραγούδι ευγνωμοσύνης ενός που γιατρεύτηκε, στο Θεό, σε λυδικό τρόπο". Τα έχω χαμένα, γνώρισα τόσους που ήταν έμπειροι στη μουσική, δε βρέθηκε ένας να μου πει πώς κάποτε ο Μπετόβεν είχε εκφράσει μ’ έναν τόσο χειροπιαστό τρόπο την ωριμότητα του ανθρώπου μπροστά στο θάνατο, την ελευθέρωση από το θάνατο με τόσο ανθρώπινο τρόπο..." Ο Σεφέρης αναφέρεται στο Μπετοβενικό: "String Quartet No. 15" και στο 3ο, συναρπαστικό μέρος του, "Molto Adagio-Andante", που ο Μπετόβεν ονόμασε "αίσθηση νέας δύναμης"! Το έγραψε μετά από μια σοβαρή -θανατηφόρα σε κάποιες περιπτώσεις- ασθένεια που πέρασε στο Μπάντεν. Απαράμιλλης ηχοχρωματικής δύναμης μέρος, και ο Μπετόβεν το τιτλοφορεί ως: " Heiliger Dankgesang eines Genesenen an die Gottheit, in der lydischen Tonart - Ιερό άσμα ευχαριστίας στο Θεό σε λυδικό τρόπο" . Το "Ιερό άσμα ευγνωμοσύνης στο Θεό" είναι καρπός της ανακούφισης μετά τον τεράστιο πόνο, αφού ο τιτάνας μουσουργός το συνέθεσε -όπως είπαμε-μετά από περίοδο σοβαρής ασθένειας.
Beethoven : "String Quartet Op.132 - ΙΙΙ" από τους Amadeus Quartet:
Το επεισόδιο θυμηθήκαμε με αφορμή τη γενέθλια επέτειο του Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε. Γεννήθηκε στη Φραγκφούρτη στις 28 Αυγούστου 1749. Ο Γκαίτε διακρίθηκε ως ποιητής, συγγραφέας, δραματουργός, ζωγράφος, μουσικοκριτικός και πολιτικός. Υπήρξε επίσης φιλόσοφος, ενώ έγραψε και για τη θεολογία και τον ανθρωπισμό.
H μητέρα του Γκαίτε ήταν πιανίστα, είχε ωραία φωνή κι ο πατέρας του έπαιζε φλάουτο. Έτσι, ο Γκαίτε μεγάλωσε σ' ένα σπίτι όπου κυριαρχούσε η απόλαυση της μουσικής ακρόασης και εκτέλεσης. Ως παιδί διέκρινε και αναπαρήγαγε τους ρυθμούς, όπως επίσης απομνημόνευε τις μελωδίες με ευκολία.
Ξεκίνησε νωρίς μαθήματα τσέλου, πιάνου και τραγουδιού, μελετώντας άριες από ιταλικές και γαλλικές όπερες. Προξενεί εντύπωση το γεγονός ότι παρόλες τις μουσικές σπουδές του, η μουσική αρχικά δεν ενδιέφερε συστηματικά τον Γκαίτε. Την αντιμετώπιζε κυρίως ως επιστήμη..."επιστήμη των ήχων", όπως έλεγε...
Θαύμαζε τη μουσική ιδιοφυία του Μπετόβεν παρόλες τις πολιτικές αντιπαραθέσεις τους -όπως είδαμε- ενώ επίσης είχε εντυπωσιαστεί με τη δεινότητα του Φέλιξ και της Φάννυ Μέντελσον...
"Το να γυρίσω την πλάτη μου στον Βάγκνερ ήταν για μένα πεπρωμένο... Tο να μ' αρέσει κάτι μετά αυτόν, νίκη. Κανένας ίσως δεν παραμεγάλωσε τόσο επικίνδυνα με τη βαγκνερίτιδα... κανένας δεν αμύνθηκε πιο σκληρά εναντίον της, κανένας δεν χάρηκε τόσο πολύ που την ξεφορτώθηκε... Μεγάλη ιστορία! Αν ήμουν μοραλιστής, ποιος ξέρει πώς θα την ονόμαζα! Ίσως αυτοϋπερνίκηση...Αλλά ο φιλόσοφος δεν αγαπάει τους μοραλιστές... δεν αγαπάει ούτε τις όμορφες λέξεις..." (F. Nietzche)
[Το παραπάνω απόσπασμα, με αφορμή την αναχώρηση του φιλοσόφου Φρήντριχ Νίτσε (25 Αυγούστου 1900), που θαύμαζε ως είδωλό του το Ρ. Βάγκνερ αρχικά, κι εξηγεί στο "Νίτσε εναντίον Βάγκνερ" γιατί ο φιλόσοφος απογοητεύτηκε και διέκοψε τη φιλία μαζί του...]
Το σημείο τριβής τους ήταν ο Χριστιανισμός, με το ποτήρι να ξεχειλίζει μετά τον Βαγκνερικό , "Πάρσιφαλ", που τον υμνούσε... Ετσι, ο φιλόσοφος στράφηκε προς Μπιζέ και Σούμπερτ.
Και για να προλάβω τους Βαγκνερικούς, εννοείται πως κανείς αντικειμενικά σκεπτόμενος μουσικόφιλος δεν γυρίζει την πλάτη στον μεγαλοφυή, χαρισματικότατο Βάγκνερ, δεν αμφισβητεί την πολυσχιδή προσωπικότητά του, (μουσικός, λιμπρετίστας, ποιητής, σκηνοθέτης, αρχιτέκτων κλπ...), κάποιες όμως από τις ιδέες του, ύψωσαν το κόκκινο πανί...
Όμως, σήμερα το θέμα μας είναι ο Νίτσε, που όπως θα γνωρίζετε, εκτός από άνθρωπος της διανόησης υπήρξε λάτρης της μουσικής, πιανίστας και συνθέτης! Aσχολήθηκε με το πιάνο από μικρός και τις πρώτες συνθετικές του απόπειρες τις κάνει λίγο μετά τα δέκα. Λίγο πριν τα δεκατέσσερα ο Νίτσε θα φιλοσοφήσει περί μουσικής, δείχνοντας το βαθύ του σεβασμό προς την τέχνη αυτή, λέγοντας:
"Είναι η τέχνη που οδηγεί τη σκέψη μας... μάς ανυψώνει, μας κάνει να στρέψουμε το βλέμμα ψηλά. Μας μιλά διεισδυτικά και καθορίζει τις πιο κρυφές ρωγμές της καρδιάς μας. Ενισχύει την ουσία της ύπαρξής μας και οδηγεί στο καλό και το αληθινό..." Ας απολαύσουμε μια σύνθεσή του για πιάνο από το "Albumblatt", που μεταφράζεται ως "άλμπουμ από φύλλα", ένας τίτλος που συνηθιζόταν μεταξύ των Γερμανών συνθετών για αέρινες, διάφανες συνθέσεις σύντομου χαρακτήρα. Ένα εξαιρετικό παράδειγμα του αυτοσχεδιαστικού ύφους του Νίτσε, που δεικνύει έναν άνθρωπο με οξυμένη αντίληψη της μουσικής σύνθεσης.
Friedrich Nietzsche: "Albumblatt"
Στο μπλογκ υπάρχουν κι άλλα κείμενα για τον Νίτσε. Περιηγηθείτε!
"Mozart and Linley in Florence 1770", ανωνύμου(λεπτομέρεια) (Ο Λίνλεϋ παίζει βιολί και ο Μότσαρτ τον συνοδεύει στο τσέμπαλο)
"Ήταν μια πραγματική ιδιοφυΐα! Αν είχε ζήσει, είμαι σίγουρος πως θα εξελισσόταν σ' ένα απ' τα πιο αστραφτερά διαμάντια του μουσικού στέμματος". Η παραπάνω φράση ανήκει στον Αμαντέους Μότσαρτ και λέχθηκε για τον Τόμας Λίνλεϋ. Τον συνομήλικό του βρετανό μουσικό, που πνίγηκε πέφτοντας από τη βάρκα του σε ηλικία μόλις 22 χρόνων...
Το καλοκαίρι του 1778 ο Λίνλεϋ με τις αδελφές του επισκέφτηκαν το κάστρο του Δούκα στο Λίνκολνσάιρ. Στις 5 Αυγούστου πήγαν βαρκάδα στη λίμνη, όταν απρόσμενα ο καιρός χάλασε και ο δυνατός άνεμος αναποδογύρισε τη βάρκα του. Ο Λίνλευ έπεσε στο νερό, απ'όπου ανασύρθηκε νεκρός...
Θάφτηκε στις 11 Αυγούστου, οπότε η τοπική εφημερίδα κατέγραψε το τραγικό γεγονός:
"Την περασμένη Τετάρτη ο Tόμας Λίνλεϋ...[...]έπεσε και πνίγηκε στη λίμνη που ανήκει στον Θεοφιλέστατο Δούκα του Aνκαστερ ...[...] ..κάθε προσπάθεια που καταβλήθηκε για να τον επαναφέρει στη ζωή αποδείχτηκε αναποτελεσματική. Τραγική η κατάληξη για έναν νεαρό, τόσο ταλαντούχο! Η απώλειά του στερεί από την τέχνη της μουσικής ένα από τα πολυτιμότερα μέλη της".
Ο Λίνλευ με την μεγαλύτερη αδερφή του, Ελίζαμπεθ-Ανν
Ο Λίνλευ ήταν παιδί-θαύμα της εποχής του, βιρτουόζος εκτελεστής στο τσέμπαλο και το βιολί και πολλά υποσχόμενος συνθέτης. Είχε γεννηθεί στο Μπαθ το 1756, την ίδια χρονιά με τον Μότσαρτ. Οι επιδόσεις του εντυπωσιακότατες, εφάμιλλες του Αμαντέους γι' αυτό πολλοί τον αποκάλεσαν: "Βρετανό Μότσαρτ". Οι ζωές τους παραλληλίζονται... Η οικογενειακή τους κατάσταση, κοινή...Γεννημένοι και οι δυο σε μια μουσική οικογένεια. Ο πατέρας του Λίνλεϋ ήταν -όπως και ο Λεοπόλδος Μότσαρτ- μουσικός και ο πρώτος δάσκαλος του γιου του. Και τα δυο αγόρια υπήρξαν παιδιά-θαύματα. Οι αδερφές του Λίνλεϋ επίσης, ήταν εξίσου ταλαντούχες στο τραγούδι και την εκτέλεση οργάνων, όπως και η αδερφή του Μότσαρτ, Νάνερλ. Ο Λίνλεϋ με τις αδερφές του έδιναν θεατρικές παραστάσεις και από κοινού συναυλίες... Ρεσιτάλ, που παραπέμπουν στις εμφανίσεις Αμαντέους - Νάνερλ...
Τα δυο παιδιά (Μότσαρτ και Λίνλεϋ) είχαν συναντηθεί δεκατετράχρονα στη Φλωρεντία, στο σπίτι του Πιέτρο Ναρντίνι, όπου ο Λίνλεϋ είχε μεταβεί για να μαθητεύσει δίπλα στον διάσημο ιταλό βιολιστή. Ο Ναρντίνι ήταν φίλος του Λεοπόλδου Μότσαρτ. Έτσι οι συνομήλικοι νέοι με τα κοινά ενδιαφέροντα βρήκαν ευκαιρία να ανταλλάξουν ιδέες και απόψεις περί μουσικής. Χαρακτηρίστηκαν δε, από όσους άκουσαν τις εκτελέσεις τους ως "στυλοβάτες του μέλλοντος της μουσικής στην Ευρώπη".
Ο Λεοπόλδος αναφέρει σε επιστολή στη σύζυγό του:
"Wolfgang Amadeus Mozart and Thomas Linley in Florence", ανωνύμου
"Στη Φλωρεντία συναντήσαμε έναν νεαρό Άγγλο μαθητή του Ναρντίνι. Αυτό το αγόρι παίζει τόσο όμορφα! Έχει το ύψος και την ηλικία του Βόλφγκανγκ...Τα δύο αγόρια συμπάθησαν αμέσως το ένα το άλλο και όλο το βράδυ αγκαλιάζονταν.. Την επόμενη μέρα, ο μικρός γοητευτικός άγγλος έφερε το βιολί του και έπαιζε όλο το απόγευμα με τον Βόλφγκανγκ να τον συνοδεύει στο τσέμπαλο... [...]Ο μικρός Τομασίνο δεν σταμάτησε να κλαίει όταν έμαθε πως θα φεύγαμε την επομένη..." Ο Τόμας αποχαιρέτησε τον Βόλφγκανγκ με ένα σονέτο, στο οποίο εξέφραζε όλο το θαυμασμό του για το φίλο του και ομολογούσε πως ο Σαλτσβουργιανός ήταν ο ίδιος ο Θεός. Του υποσχέθηκε δε, να τον αγαπά πάντα... Το σονέτο είχε γράψει για λογαριασμό του η Μαρία Μανταλένα Μόρελι, μετέπειτα γνωστή ιταλίδα ποιήτρια με το όνομα Corilla Olimpica, και είχε τίτλο: "Per la partenza del Sgr. Amadeo Wolfgango Mozart da Firenze- Κατά την αναχώρηση του Mότσαρτ από τη Φλωρεντία".
[Firenze, 6 aprile 1770]
Da poi che il Fato t`ha da me diviso,
Io non fò che seguirti col pensiero
Ed in pianto cangiai la gioia e il riso;
Ma in mezzo al pianto rivederti io spero...
Η μετάφραση στα αγγλικά:
"E’er since I by Fate was divided from thee,
In thought I have followed thy journey in vain;
To tears then were laughter and joy turned for me,
Scarce allayed by the hope I may see thee again.
What ecstasies open to music my heart,
By harmony wafed to Eden, forsooth!
To Heaven transported by love of thy art,
I seem for the frst time to contemplate truth.
O fortunate instant! O thrice blessed day,
When frst I beheld thee, and wondering heard,
By thy music enchanted more than I can say,
Was happy to fnd myself loved and preferred.
May the gods grant that I shall remember alway
To resemble thy virtues in deed and in word
In token of sincere esteem and afection
Tomas Linley
[Από "Mozart, a documentary biography" σελ. 115]
Οι δυο τους, Λίνλεϋ και Μότσαρτ, αλληλογραφούσαν ως το θάνατο του Τόμας, γεγονός που συγκλόνισε τον Μότσαρτ, που φρόντισε με όσα μέσα διέθετε για την υστεροφημία του φίλου του ως μουσικού άστρου που έλαμψε εκθαμβωτικά κατά τη διάρκεια της ζωής του. Αργότερα έδωσε στον πρώτο γιο του το όνομα του Τόμας: Καρλ Τόμας Μότσαρτ.
Portrait of Linley, Th. Gainsborough (1777)
Οι συνθέσεις του Λίνλεϋ ξεχώριζαν για την καλαισθησία των μελωδιών τους και την ανεπιτήδευτη γραφή τους. Από τα έργα του σώζονται κάποιες σονάτες για βιολί, χορωδιακά και ένα ορατόριό του: "Το τραγούδι του Μωυσή".
Υποστηρίζεται πως συνέθεσε τουλάχιστον 20 κονσέρτα για βιολί, που όμως ολοκληρωμένο σώζεται μόνο ένα, εκείνο σε Φα μείζονα. Ευφάνταστης γραφής έμπνευση του ευρηματικού 14χρονου, που γράφτηκε αμέσως μετά την επιστροφή του στην Αγγλία από την Ιταλία. Στην γραφή του διαφαίνονται στοιχεία του ιταλικού ύφους που είχε διδαχτεί από τον Ναρντίνι.
Το πρώτο μέρος με ρυθμική ένδειξη Moderato είναι γραμμένο σε μορφή σονάτας με μια σειρά αγλαών μουσικών ιδεών.Το υλικό εμπλουτίζεται στην σολιστική έκθεση, με δεξιοτεχνικά περάσματα του βιολιού αλλά και νέες θεματικές ιδέες.
Το σύντομης διάρκειας μεσαίο μέρος, ένα μαγευτικό Adagio, ανοίγει με ένα λυρικότατο θέμα, πλουσιότατα χρώματα και αρμονίες από την ορχήστρα, που περιορίζεται σε συνοδευτικό ρόλο αφήνοντας χώρο στο σολίστα να αναδείξει τη δεξιοτεχνία του.
Ένα απολαυστικότατο Rondeau για το φινάλε, σε διμερή ρυθμό γκαβότας χρωματίζει με πινελιές παλαιάς γαλλικής χορευτικής μουσικής.
Thomas Linley: "Violin Concerto in F major":
Όμως εκτός από το Κονσέρτο σε Φα, οι μελετητές ξεχωρίζουν και τη σύνθεσή του: "Λυρική Ωδή για τα Πνεύματα του Σαίξπηρ", βασισμένη σε κείμενα του French Lawrence. Το έργο γράφτηκε σε ηλικία 16 χρονών, ως μέρος μουσικής άσκησης του Λίνλευ, που αργότερα επανήλθε και αναθεώρησε. Ο νεαρός μουσικός είχε γνωρίσει τον Lawrence στο Μπαθ σε μια περίοδο γενικής Σαιξπηρολατρείας, που είχε κυριαρχήσει και στον Λίνλεϋ, λάτρη της λογοτεχνίας με εμμονή στον Σαίξπηρ.
Ο Λίνλευ κινείται σε "εκλεκτικό" στυλ, στα μονοπάτια της αγγλική μουσικής εποχής.
Η εισαγωγή βασίζεται σε μοτίβο γειτνιάζον ηχητικά στο γαλλικό μπαρόκ, η επεξεργασία του οποίου γινεται αντιστικτικά, στη μορφή μιας αριστοτεχνικής φούγκας.
Νύξεις συμφωνικού ύφους ακολουθούν σε ένα χορευτικό μινουέτο με το κεντρικό θέμα να ανατίθεται στα όμποε και τα κόρνα.
Τα χορωδιακά και οι άριες έχουν τον αντίλαλο των Περσελ-ικών μελωδιών, ωστόσο η μουσική του Λίνλευ έχει την προσωπική του αύρα με ρομαντικές πινελιές, έντονης εκφραστικότητας και αισθησιασμού.
Τhomas Linley: "Ode on the Witches and Fairies of Shakespeare":
Έκανε πρεμιέρα στις 18 Ιανουαρίου 1930 στο Λένινγκραντ και γράφτηκε όταν ο Σοστακόβιτς ήταν μόλις 20 χρονών.
Είναι η πρώτη όπερα του συνθέτη, με έντονο το σατιρικό στοιχείο όπως και η μικρή ιστορία του Γκόγκολ πάνω στην οποία βασίζεται το λιμπρέτο της.
"Η μύτη", είναι η υπόθεση ενός δημοσίου υπαλλήλου, του οποίου η μύτη αφήνει το πρόσωπό του και αναπτύσσει μια δική της ζωή. Αρχικός κάτοχος της μύτης είναι ένας γραφειοκράτης, ο οποίος ένα πρωί ξυπνάει και έκπληκτος ανακαλύπτει πως η μύτη του…"χάθηκε".
Γκόγκολ και Σοστακόβιτς, λογοτεχνικά και μουσικά βρίσκουν την ευκαιρία να διακωμωδήσουν πρόσωπα και πράγματα της εποχής μέσα από μία καυστική ματιά. Ασκούν κριτική στο δημόσιο βίο, τον σκληροπυρηνικό δημοσιοϋπαλληλικό κώδικα, σατιρίζουν τη γραφειοκρατία.
Στην, με έντονα στοιχεία σουρεαλισμού, όπερα εναλλάσσονται κωμικές ατυχίες και ευτράπελα με θλιβερές καταστάσεις. Αλαζόνες αριστοκράτες διαδέχονται στενόμυαλους γραφειοκράτες και κάθε λογής φιγούρα της κοινωνίας της Αγίας Πετρούπολης του 19ου αιώνα.
Ο Σοστακόβιτς -αν και νέος- ανταποκρίθηκε στο σουρεαλισμό του Γκόγκολ, δημιουργώντας ένα έργο ενθουσιώδους ενέργειας, γεμάτο μουσικά αστεία και γκροτέσκα παρωδία. Η μουσική αποτελεί ένα κολλάζ από διαφορετικά στυλ, λαϊκή μουσική, παραδοσιακά τραγούδια, ατονικότητα, με τα άγρια ηχοχρώματα του Σοστακόβιτς να αναδεικνύουν τον παραλογισμό και την οργή που αναδύει η νουβέλα του Γκόγκολ. Μουσική που περιέχει οξείες αντιθέσεις και έντονο το στοιχείο της ειρωνείας και του σαρκασμού,που εκδηλώνεται σε ένα μη-τυπικό μέρος της ορχήστρας, όπως στο Ιντερλούδιο της 3ης σκηνής, γραμμένο αποκλειστικά για κρουστά. Μια ποικιλία από τύμπανα, κύμβαλα, γκονγκ, καστανιέτες, τρίγωνο, που χτυπιούνται σα να εκσφενδονίζονται με εκρηκτική, πυρετώδη ενέργεια.
Shostakovich: "The Nose - Percussion's interlude"/Valery Gergiev, Mariinsky's Orchestra
Αν κάποιος ακούσει με προσοχή, μένει με το στόμα ανοιχτό για την ευρηματικότητα του συνθέτη που καταφέρνει με μη μελωδικά όργανα να δημιουργεί ενέργεια, εγρήγορση, πρωτοφανή εσωτερική έκρηξη! Συναίσθημα που ακολουθεί και ταυτίζεται στο ρυθμό των κρουστών!
Η "Μύτη" του Γκόγκολ είναι ένα λογοτέχνημα με πλήθος συμβολισμών και αναφορές στη σημερινή εποχη, καθώς σαρκάζει την έπαρση, την επιτήδευση, την τεμπελιά, τον παρασιτισμό των βολεμένων κι αποτέλεσε το πρόπλασμα της ομώνυμης όπερας του Σοστακόβιτς, ο οποίος αρεσκόταν σε πειραματισμούς στα "δύσκολα" κι ήταν κάτι που απολάμβανε.
Ολόκληρη η όπερα στο παρακάτω βίντεο:
Το κείμενο γράφτηκε στη μνήμη του Ντμίτρι Σοστακόβιτς. Πέθανε από καρκίνο στους πνεύμονες, 9 Αυγούστου 1975. Τα τελευταία 15 χρόνια της ζωής του αντιμετώπιζε πάμπολλα προβλήματα υγείας. Αντιμετώπισε δυο εμφράγματα και ταλαιπωρείτο από μια φλεγμονή του νωτιαίου μυελού, που έγινε αιτία να παραλύσει το ένα από χέρια του. Μετά δε από ατύχημα που είχε κι έσπασε το πόδι του, μέχρι το θάνατό του μπαινόβγαινε στα νοσοκομεία για μακρύ χρονικό διάστημα κάθε χρόνο... Η επίσημη ανακοίνωση του θανάτου του δημοσιεύθηκε μετά τρεις ημέρες από το συμβάν, επειδή το κείμενο έπρεπε να ελεγχθεί από το καθεστώς. Είναι θαμμένος στο Κοιμητήριο Νοβοντέβιτσι στη Μόσχα...
(στη μνήμη του Σαρλ Μπωντλαίρ που έφυγε σαν σήμερα, 31 Αυγούστου 1867)
