"Μαργαριτάρια του Στραντιβάριους στην Οξφόρδη"

 

Edgar Bundy (1862 -1922): "O Στραντιβάριους στο εργαστήριό του"

Tο εκνευριστικό ψιλόβροχο δεν έλεγε να σταματήσει και κείνος ο υπερόπτης ήλιος να μην καταδέχεται να κάνει την εμφάνισή του. Αν και ο καιρός δεν επέτρεπε οποιαδήποτε εξόρμηση, η προγραμματισμένη ημερήσια εκδρομή στην Οξφόρδη θα γινόταν, ο κόσμος να χαλούσε.

Πήρα το τρένο των 8:35. Η διαδρομή από το Λονδίνο έμοιαζε με ταινία εποχής.
Εικόνες της βικτωριανής Αγγλίας. Ατέλειωτης έκτασης πάρκα, μικρά και μεγάλα σπίτια πνιγμένα στην πολυχρωμία των λουλουδιών, που προσπαθεί να ξεγελάσει τη μουνταμάρα του ομιχλώδους πρωινού. Μετά από διαδρομή μιας ώρας, κατέβαινα στο σταθμό της γνωστής πανεπιστημιούπολης. Η Οξφόρδη, μια από τις παλαιότερες πόλεις της Μεγάλης Βρετανίας με τα πανέμορφα αρχιτεκτονικά κτίρια και την πλούσια πνευματική ζωή

Το μουσείο Ashmolean βρίσκεται στην καρδιά της σ'ένα κομψό, νεοκλασικό κτίριο.
Στο εσωτερικό της εισόδου μια μεγάλη αίθουσα κοσμείται από ελληνικά και ρωμαϊκά γλυπτά. Σάτυροι, Μαινάδες και άλλα "παιχνιδιάρικα" στοιχεία της κλασικής μυθολογίας, καλωσορίζουν τον επισκέπτη.

Το μουσείο, που ιδρύθηκε το 1683, διαθέτει μια ευρεία ποικιλία μόνιμων συλλογών, αλλά και πλήθος ειδικών εκθεμάτων. Υπάρχουν κυριολεκτικά εκατοντάδες ειδώλια, σφραγίδες, αγγεία από χρυσό,ασήμι και άλλα πολύτιμα μέταλλα.
Αυθεντικά ή πιστά αντίγραφα αντικειμένων της ελληνιστικής,ρωμαϊκής περιόδου αντικείμενα από την Αίγυπτο, τη Βαβυλώνα και αλλού. Κοσμήματα περίτεχνης διακόσμησης, κτερίσματα από αγγλοσαξωνικά κοιμητήρια, κινέζικες πορσελάνες, ασιατικά γλυπτά, φιάλες, νομίσματα.


Όμως, η σημερινή μου επίσκεψη σ'αυτό τον αξιόλογο χώρο είχε άλλο σκοπό.

Το μουσείο Ashmolean και γενικά η πόλη της Οξφόρδης, αυτό το καλοκαίρι ετοίμασε την πρώτη σημαντική εμφάνιση της Μ.Βρετανίας αφιερωμένη στο μεγάλο Ιταλό οργανοποιό Α.Στραντιβάριους.
Τα εγκαίνια της έκθεσης έγιναν στις 13 Ιουνίου και ολοκληρώθηκαν την Κυριακή 11 Αυγούστου. Το Ashmolean με αυτή την ειδική έκθεση γιορτάζει τη ζωή και το έργο του Antonio Stradivari, συγκεντρώνοντας 21 από τα πιο σημαντικά και καλοδιατηρημένα βιολιά, με στόχο να αναδειχθεί η λάμψη της τέχνης του.


Δύο από αυτά, ο "Μεσσίας" και η "Λαίδη Μπλαντ", ανήκουν στη μόνιμη συλλογή του μουσείου, ενώ τα υπόλοιπα είναι ευγενικές χορηγίες και δάνεια φιλότεχνων ιδιωτών.

Τα "μαργαριτάρια-βιολιά" που πολλά απ' αυτά εκτίθενται για πρώτη φορά, κατασκευάστηκαν στις αρχές του 18ου αιώνα, όταν ο Στραντιβάριους βρισκόταν στο απόγειο της καλλιτεχνικής του δημιουργίας.

Το καθένα, προσεκτικά τοποθετημένο σε κρυστάλλινες προθήκες με συσκευές συναγερμού λόγω της ανυπολόγιστης αξίας τους.

Στην αρχή της έκθεσης και σε περίοπτη θέση συναντάς το Serdet.
Είναι το πρώτο από τα βιολιά που επιμελήθηκε ο διάσημος τεχνίτης το 1666.
Ένας αρμόδιος, επιμελητής της έκθεσης, φορώντας τα λευκά του γάντια, μην τυχόν και τραυματίσει την εύθραυστη, υπεραιωνόβια ψυχή των φημισμένων τοξοτών, μάς εξηγεί τη σημασία των εκθεμάτων και δείχνει την λατινική επιγραφή, καθώς και την ημερομηνία κατασκευής που φέρουν όλα τα γνήσια Στραντιβάριους.
Έχω προμηθευτεί από την είσοδο έναν οδηγό. Φοράω τα ακουστικά για να ακούσω τον τέλειο, μοναδικό και κυριολεκτικά μαγικό ήχο.

Δεξιά υπάρχει μια αναπαράσταση του εργαστηρίου του Στραντιβάριους στην Κρεμόνα, όπου εκτίθενται εργαλεία και καλούπια του διάσημου τεχνίτη. Ευκαιρία για τους επισκέπτες να έχουν μια συνολική εικόνα του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο κατασκευάστηκαν τα βιολιά.

Σε μια γιγάντια οθόνη προβάλλεται ένα σχετικό λογύδριο του εφόρου της έκθεσης. Συγκρατώ μια φράση του: "Κανείς δεν μπορεί να σταθεί μπροστά από αυτές τις προθήκες και να μην αισθανθεί δέος!Σίγουρα ο ρυθμός της καρδιάς, στη θέα τους, είναι γρηγορότερος. Είναι εκπληκτικά."

Στο επίκεντρο της έκθεσης, δίπλα-δίπλα, δυο βιολιά ανυπολόγιστης αξίας.
Πρόκειται για τη "Lady Blunt" και το "Messiah".

To βιολί:" Λαίδη Μπλαντ", πήρε το όνομά του από την πρώην κάτοχό του, εγγονή του λόρδου Βύρωνα, Ανν Μπλαντ, διάσημη στην εποχή της για την εκτροφή καθαρόαιμων αλόγων και τη δεξιοτεχνία της στο βιολί. Η Μπλαντ αγόρασε το βιολί από τον δάσκαλό της.Το αριστουργηματικό αυτό όργανο, που είναι κατασκευασμένο από σφένδαμο και έντερα προβάτου, έχει χαρακτηριστεί από πολλούς ως η "ΜΟΝΑ ΛΙΖΑ" των μουσικών οργάνων. Στην τελευταία δημοπρασία χτυπήθηκε αντί του πρωτοφανούς για μουσικό όργανο ποσού των 7,7 εκ. ευρώ!

Όμως, το διασημότερο, αναμφισβήτητα, βιολί του κόσμου είναι ο "ΜΕΣΣΙΑΣ", ο οποίος οφείλει το όνομά του σε έναν απογοητευμένο βιολιστή που λαχταρούσε να παίξει μ' αυτό, αλλά συναντούσε την πεισματική άρνηση του τότε ιδιοκτήτη του.
"Είναι σαν τον Μεσσία των Εβραίων" είχε πει. "Τον περιμένεις, αλλά ποτέ δεν έρχεται!"
Έτσι, προέκυψε το όνομα.

Κατασκευασμένο το 1716, βρίσκεται σε άψογη κατάσταση με το βερνίκι του να λάμπει ακόμη. Το "μαγικό βερνίκι", μίγμα από λάδι, κεριτίνη και θειούχο υδράργυρο. Σύνθεση που οι επιστήμονες-ερευνητές υποστηρίζουν πως σ'αυτή οφείλεται ένα από τα βασικά μυστικά για τον καταπληκτικό ήχο των βιολιών Στραντιβάριους.
Κανείς δεν ξέρει με βεβαιότητα, πού οφείλεται ο ασύγκριτος, θεϊκός ήχος των φημισμένων οργάνων. Ο έφορος του μουσείου Ασμόλιαν αναφέρει πως εκτός απ'το βερνίκι, υπεύθυνη για την ανώτερη ποιότητα των βιολιών, ίσως να'ναι και η επεξεργασία του ξύλου.

Σύμφωνα με έρευνα ομάδας κλιματολόγων-δεντρολόγων το ξύλο αναπτύσσει ειδικές ακουστικές ιδιότητες καθώς "γερνάει". Η περίοδος "παγετώνα", που επηρέασε την Ευρώπη από το 1400 έως τα μέσα του 1800 περιόρισε την ανάπτυξη των δέντρων, αποφέροντας άπειρα σε αριθμό αλπικά δέντρα για τον Στραντιβάριους. Η περίοδος αυτή διακρίνεται από την έλλειψη ηλιακής δραστηριότητας.

Ο Στραντιβάριους κατασκεύασε τα περίφημα βιολιά του στο τέλος της χρυσής αυτής περιόδου. Η αργή ανάπτυξη των δέντρων χαρακτηρίζεται από τους στενούς δακτύλιους, που κάνουν πιο δυνατό ακουστικά το βιολί, αλλά αυξάνουν και την πυκνότητα του ξύλου του. Έτσι, εκτός από το βερνίκι, τα "μαγικά" της, ίσως, έκανε και η ίδια η φύση με τις συγκυρίες της, καθώς οι ιδανικές κλιματολογικές συνθήκες συνέπεσαν χρονικά με τη γέννηση ενός μεγάλου εμπνευστή, καλλιτέχνη οργανοποιού.


Διαβάζω πως όσοι θέλουν να δουν τα βιολιά εν δράσει, μπορούν να παρακολουθήσουν κάποιες από τις συναυλίες που διοργανώνονται στο μουσείο.
Για τις 11 Αυγούστου η προγραμματισμένη ώρα ήταν στις τρεις το μεσημέρι.
Δυστυχώς, δεν έτυχα  της αισθητικής απόλαυσης, μιας και το εισιτήριο επιστροφής μου ήταν νωρίτερα.
Πρόλαβα, όμως, ένα γρήγορο σνακ και αγγλικό τσάι σε μια γραφική παμπ της Οξφόρδης,παρέα με τις εντυπωσιακές εικόνες στο μυαλό μου και την εκπληκτική αίσθησή τους.

Φοβάμαι να κλείσω τα μάτια!
Είναι σαν την αίσθηση, που όταν σφίξεις το χέρι μ'έναν αγαπημένο, δεν θέλεις να το πλύνεις, μη χάσεις τη μυρωδιά του αγγίγματος!


Το κείμενο έχει δημοσιευτεί στο ηλεκτρονικό περιοδικό iporta.gr και στο Περιοδικό Πολιτισμού:"Ανθρώπων Έργα".

Πιανιστικά πυροτεχνήματα για την Ημέρα της Βαστίλης...

 

"Εορτασμός της 14ης Ιουλίου στο Παρίσι", Βαν Γκογκ

To τελευταίo από τα 24 Πρελούδια του Κλωντ Ντεμπισί έχει τίτλο: "Feux d'artifice - Πυροτεχνήματα".
Πρόκειται για σύνθεση προκλητικά τεχνική, με τις πιανιστικές καινοτομίες του συνθέτη να την τοποθετούν στις πιο avant-garde εκφράσεις της γαλλικής μουσικής.

Ο γάλλος δημιουργός απεικονίζει μουσικά μια λαμπρή και εντυπωσιακή επίδειξη πυροτεχνημάτων στον νυχτερινό Παρισινό ουρανό, καταγράφοντας με ηχητικούς, απότομους τόνους τις πολύχρωμες εκρήξεις τους.
Μεμονωμένοι, κοφτοί ήχοι στις ψηλότερες περιοχές του πιάνου υπονοούν τις φευγαλέες εκτυφλωτικές λάμψεις των πυροτεχνημάτων, ενώ σαρωτικοί αρπισμοί και κλίμακες κατά διαστήματα, την εκτόξευσή τους.
Μια σύνθεση , στην οποία αφθονούν οι πολύχρωμες αρμονίες και η εναλλαγή της δυναμικής. Στα τελευταία μέτρα και λίγο πριν την ολοκλήρωση της σύνθεσης, ευφυώς ο Ντεμπισί παραθέτει κεκαλυμμένα ως φόρο τιμής ένα μικρό τμήμα από τη μελωδία του Γαλλικού Εθνικού Ύμνου, τη "Μασσαλιώτιδα"...

Πληθώρα ρυθμών, μελωδιών και απότομων μελωδικών "εκπλήξεων", το "Feux d'artifice" αντανακλά την πολυχρωμία των πυροτεχνημάτων, που η θέα τους φέρνει χαρά στο συγκεντρωμένο πλήθος για τον εορτασμό της "Ημέρας της Βαστίλης".


Ο Ντεμπισί, μια πολύ δυνατή, ως γνωστόν, μουσική προσωπικότητα, αναδεικνύει στο έργο αυτό την πρωτοτυπία στην αρμονία και τη μορφολογική του σκέψη.

Να θυμίσουμε πως τα "Πρελούδια" είναι μια συλλογή σε 2 βιβλία, σολιστικών πιανιστικών συνθέσεων σε ελεύθερη μορφή, αντίθετα δηλαδή από τα αυστηρά πρότυπα των Πρελουδίων του Μπαχ.

Κάθε πρελούδιο έχει και έναν ευφάνταστα απρόσμενο τίτλο, έναν λεκτικό οδηγό για τον ερμηνευτή, που όμως δεν έχει σκοπό να φυλακίσει την εκφραστικότητά του, γι' αυτό και αναγράφεται από το συνθέτη στο τέλος της παρτιτούρας, κάτι σαν προσωπική ανάμνηση, σαν ομιχλώδες αναθύμημα, θολή αναπόληση, χωρίς να επηρεάζει τον ερμηνευτή εκ των προτέρων, επιτρέποντάς του να εμβαθύνει εκείνος στα σημεία που αγγίζουν την ψυχή του περισσότερο και να δώσει προσωπικές αποχρώσεις στην ερμηνεία του.

Debussy: "Feux d'Artifice":

Azy Gouziou (Άζη Γουζίου)15 July 2020 at 07:19

Εκπληκτικά πυροτεχνήματα βγαλμένα απ' τα πλήκτρα του πιάνου χρήσιμα για κάθε περίσταση είτε πρόκειται για την "Ημέρα της Βαστίλης" είτε για οποιαδήποτε άλλη εορταστική εκδήλωση! Πολύχρωμα, φανταχτερά, ακτινωτά αλλά και σαρωτικά τα πυροτεχνήματα θέλουν επιδέξια δάκτυλα και σίγουρα, με το να είναι το τελευταίο πρελούδιο του Ντεμπισί, θέλησε ο συνθέτης να το γιορτάσει με εντυπωσιακό τρόπο.
Υπέροχο και το εικαστικό του Βαν Γκογκ!
Ευχαριστούμε, Ελπίδα μου! Καλησπέρα αγαπημένη μου!
ReplyDelete

"Σοπέν: Nυχτερινό, για έναν έρωτα που πληγώνει και πληγώνεται..."

 

[Με αφορμή της σημερινή γενέθλια επέτειο( 1η Ιουλίου του 1804), της γαλλίδας συγγραφέως, Γεωργίας Σάνδη]

Adolf Karpellus: "Chopin and George Sand"

"Τη δύναμη του έρωτα που νιώθουμε δεν πρέπει να τη μετράμε με την αξία του πλάσματος που αγαπάμε. […] Κάθε μέρα βλέπουμε υπέροχους ανθρώπους να μη συναντούν τίποτ’ άλλο από αχαριστία και προδοσία, τη στιγμή που άνθρωποι διεστραμμένοι ή ελεεινοί εμπνέουν άγρια κι ασίγαστα πάθη...

[...]

... Αρκεί και λιγότερο από το τίποτα για να ρίξει από την κορυφή του παραδείσου στα αβυσσαλέα βάθη της κόλασης όποιον λαχταράει τη δόξα των θεών. 

Η έλξη των ετερωνύμων είναι ό,τι πιο συνηθισμένο στον έρωτα. 

Όμως, το ερώτημα που πάντα θα πλανάται σ'αυτές τις περιπτώσεις είναι το αν είναι εφικτό να διατηρηθεί αυτή η έλξη μέσα στην καθημερινότητα της ζωής... 

Μάλλον όχι, ακόμα κι αν οι  είναι δυο πλάσματα πρόθυμα ν' αγαπήσουν με τη μεγαλύτερη ορμή και αφοσίωση που υπάρχει στον κόσμο και αποφασισμένα να μην αναζητήσουν πουθενά αλλού την ευτυχία...

Στην αρχή, όλα πείθουν για την απόλυτη ευτυχία ...αλλά ο έρωτας πολύ γρήγορα μπορεί να πληγωθεί, να πληγώσει, να φτερουγίσει μακριά, να ξαναγίνει άπιαστο όνειρο και μακρινή ουτοπία..."

("Λουκρητία Φλοριάνι", μυθιστόρημα Γ.Σάνδη-μετάφρ. Β. Πουλάκος)

Η Γεωργία Σάνδη, γεννημένη σαν σήμερα 1η Ιουλίου του 1804,  εμπνέεται το υπέροχο μυθιστόρημά της  "Λουκρητία Φλοριάνι", από τον περιβόητο δεσμό της με τον Φρειδερίκο Σοπέν. 

Η έλξη των ετερωνύμων είναι ό,τι πιο συνηθισμένο στον έρωτα. Είναι όμως εφικτό να διατηρηθεί αυτή η έλξη μέσα στην καθημερινότητα της ζωής;
Σάνδη και Σοπέν είναι δυο εραστές αντίθετοι στο χαρακτήρα, που όσο κι αν πάσχισαν να παραμείνουν σε παράλληλες ράγες, εκείνες τούς πέταξαν σε αβύσσους και γκρεμούς...

Η Σάνδη έγραψε τη "Λουκρητία Φλοριάνι" το 1846, δηλαδή τους τελευταίους μήνες της κοινής ζωής της με τον Σοπέν και ο κεντρικός ήρωας Κarol Vandoni είναι εμπνευσμένος απ’ τον σπουδαίο Πολωνό μουσουργό.

"...Ο έρωτας είναι ένα πρίσμα. Είναι ένας ήλιος που φοράμε στο μέτωπο και φωτίζει όλον τον εσωτερικό μας κόσμο.Όταν σβήνει, όλα βυθίζονται στο σκοτάδι...
[...]
Μόνο από φιλανθρωπία μπορώ να αγαπήσω πια. 'Έτσι, έκανα με τον Βαντόνι, τον τελευταίο μου εραστή. Δεν είχα πια κανέναν ενθουσιασμό, ήμουν ευγνώμων για τη στοργή που μου έδειχνε, συγκινημένη από τα βάσανά του και τού αφιερώθηκα..."

("Λουκρητία Φλοριάνι", μυθιστόρημα Γ.Σάνδη-μετάφρ. Β. Πουλάκος)

""

"Chopin and George Sand", Ivan Grigorevich Myasoedov
(artchive.ru)

Μπορεί ο Σοπέν ποτέ να μην τής αφιέρωσε ένα έργο του ανοιχτά, όμως πολλά είναι εκείνα που αόρατα έχουν τη σφραγίδα της Αυγής-Ορόρ (Aurora), όπως  του άρεσε να  αποκαλεί ο Φρειδερίκος τη Ζωρζ, μιας και Ωρόρ ήταν το αληθινό, βαφτιστικό της όνομα...

Οι δυο τους δραπετεύουν στη Μεσογειακή Μαγιόρκα  για να ζήσουν "κάτω απ'τις μυρτιές" τον τέλειο έρωτα!...
Ο συνθέτης αφήνεται "στον άνεμο που φυσά" και του φέρνει την έκσταση του φτερωτού θεού...
Οι μουσικές του εμπνεύσεις αντικατοπτρίζουν τη φλόγα και κατακλύζονται από τη μαγεία του πάθους του για κείνη τη γυναίκα, που παρότι αρχικά είχε πάνω της κάτι που τον απωθούσε, η μοίρα είχε προδιαγράψει το κοινό μονοπάτι τους...
Ήταν εκείνη, που θα γινόταν η μούσα και ο άγγελός του, η αντισυμβατική φιγούρα που αμφισβήτησε τα στερεότυπα της εποχής, η τόσο αντίθετη από  τον εύθραυστο νεαρό συνθέτη,  μια γυναίκα που με τη μποέμικη ζωή της, σκανδάλιζε την καλή κοινωνία της εποχής, μια γυναίκα, που χαρακτηριζόταν "αλλόκοτη", αφού είχε υιοθετήσει το ανδρόγυνο λουκ, κάπνιζε μανιωδώς πούρα ή πίπα, κουβαλούσε πιστόλι ...και προκαλούσε τη συντηρητική κοινωνία της Γαλλίας με  τις αμέτρητες αισθηματικές της περιπέτειες... 

Λέγεται πως το "Nocturne in G minor, Op. 37 No. 2", που έγραψε την περίοδο της Μαγιόρκα σκιαγραφεί όλο τον ερωτικό κόσμο του με το ζενίθ και το ναδίρ του!
Λεπτεπίλεπτο, πλούσιο σε αποχρώσεις και με μια μουσική γλώσσα διεισδυτική στην ψυχή, την ευαίσθητη και ιπποτική!

"Chopin", σχέδιο με μολύβι που φιλοτέχνησε η Γεωργία Σάνδη

Γραμμένο στη Σολ μείζονα, σε μορφή Βενετσιάνικης βαρκαρόλας, ακολουθεί ένα γλυκό ανταντίνο σε 6/8.
Το μεσαίο τμήμα του μοιάζει με ήσυχο νανούρισμα.
Εμπνευσμένη και πρωτότυπη σύνθεση, με μουσική ροή και παλμό, που αποδεικνύουν τη συναισθηματική ωριμότητα του δημιουργού της, που εξιδανίκευσε περισσότερο από κάθε άλλον με τις ρομαντικές υποδείξεις του τη ζωή, όμως στην καρδιά παρέμενε ένας κλασικιστής και λάτρευε ιδιαίτερα το Μότσαρτ, στοιχεία του οποίου συναντάμε σε αυτό το Νυχτερινό.

Κατά γενική ομολογία των μουσικολόγων είναι μια απόλυτης γοητείας και από τις ομορφότερες μελωδίες, που  συνέθεσε ο Σοπέν!
Η αίσθηση μιας βαθιάς συγκίνησης και ευτυχίας πλημμυρίζει τις καρδιές των ακροατών, μ'έναν αδιόρατο αισθησιασμό και γλυκύτητα!
Μια μελωδία κομψή, ανάλαφρη κι ονειρική, που πολλοί αποδίδουν στο μεσογειακό κλίμα της Μαγιόρκα, που είχε επηρεάσει τη μουσική πένα του πολωνού "ποιητή του πιάνου", που εδώ ως ζωγράφος χρησιμοποιεί τα καταλληλότερα πινέλα για να απεικονίσει με τα αιθέρια ηχοχρώματά του, το βαθύ έρωτα που του ξύπνησε μια "Αυγή με μποέμ συμπεριφορά και εμφάνιση..."

<<Η ΕΡΜΗΝΕΙΑ: Γεβγένι Κίσσιν>>

Ρουμπινστάιν, Αρράου και Κορτώ, έχουν ερμηνεύσει θαυμάσια το Νυχτερινό!
Όμως σήμερα προτείνω ερμηνεία νέου αίματος...
Έναν βιρτουόζο πιανίστα με βαθιά, σχεδόν ποιητική προσέγγιση των έργων που επιλέγει να ερμηνεύσει. Συνηθίζει να εκτελεί έργα του Σοπέν στα ρεσιτάλ του, επειδή, όπως δηλώνει, ο Σοπέν είναι ο συνθέτης με τον οποίο αισθάνεται μεγαλύτερη οικειότητα και τα έργα του απαιτούν τεράστια ευλυγισία στα χέρια, κάτι το οποίο διαθέτει στο έπακρο!

Ο Γεβγένι Κίσσιν σε μια  λαμπρή απόδοση, εκφραστικός, άρτιας τεχνικής, χωρίς υπερβολές  στους αυτοσχεδιασμούς του,  ρουμπάτο απαράμιλλης μουσικότητας, με ένα αξιοθαύμαστο άγγιγμα των πλήκτρων, όπως απαιτούν τα Σοπενιστικά έργα, αφού διαθέτει το θεϊκό δώρο να "απαγγέλει" νότες, αγγίζοντάς τις!

 Chopin: "Nocturne in G major, Op.37 No.2", Evgeny Kissin