("Ο Μικρός πρίγκιπας και η αλεπού", από: users.uoa.gr)
"...Γεια σου, είπε η αλεπού. Να το μυστικό μου. Είναι πολύ απλό:δεν βλέπει κανείς πολύ καλά παρά μονάχα με την καρδιά. Ότι είναι σημαντικό, δεν το βλέπουν τα μάτια.
Ότι είναι σημαντικό δεν το βλέπουν τα μάτια, επανέλαβε ο μικρός πρίγκιπας, για να το θυμάται.
Είναι ο χρόνος που έχεις χάσει για το τριαντάφυλλό σου και που το κάνει τόσο σημαντικό.
Είναι ο χρόνος που έχω χάσει για το τριαντάφυλλό μου … έκανε ο μικρός πρίγκιπας, για να το θυμάται.
Οι άνθρωποι έχουν ξεχάσει αυτή την αλήθεια, είπε η αλεπού. Όμως εσύ δεν πρέπει να την ξεχάσεις. Να γίνεις υπεύθυνος για πάντα εκείνου που έχεις εξημερώσει. Είσαι υπεύθυνος για το τριαντάφυλλό σου …
Είμαι υπεύθυνος για το τριαντάφυλλό μου… επανέλαβε ο μικρός πρίγκιπας, για να μην το ξεχάσει.
("Ο Μικρός Πρίγκιπας, κεφ. 21ο", Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ)
Πορτρέτο του Εξυπερύ και εικόνες από τον "Μικρό Πρίγκιπα" σε χαρτονόμισμα των 50 φράγκων
Το βιβλίο του Εξυπερύ "Ο Μικρός Πρίγκηπας" μεταφράστηκε σε 250 γλώσσες και στη λίστα με τα πιο πολυδιαβασμένα βιβλία παγκοσμίως κατέχει τη δεύτερη θέση μετά τη Βίβλο.
Εμπνευσμένο από τον αγαπημένο και διαχρονικό "Μικρό Πρίγκιπα", ένα βιβλίο συμβολικό και βαθιά φιλοσοφημένο, όπου εξαίρονται αρχές, αξίες και αρετές και που παρότι γράφτηκε για παιδιά καταφέρνει με ευφυέστατο τρόπο να καυτηριάσει τον κόσμο των μεγάλων, είναι το μουσικό έργο του ιταλού σύγχρονου κλασικού συνθέτη, Federico Truzzi, με τον ομώνυμο τίτλο: "Τhe Little Prince".
Πρόκειται για σύνθεση για μικρό οργανικό σύνολο σε 4 μέρη, καθένα με αναφορές σε στιγμιότυπα και ιστορίες του βιβλίου:
1. "Μy red rose"
2. "From a star to another one"
3. "The fox"
4. "Returne to my rose"
Θα ακούσουμε το μέρος της "Αλεπούς" από το 21ο κεφάλαιο του βιβλίου. Σύνθεση παραμυθική, νοσταλγική, αιθέριας και κομψής αρμονίας για κουιντέτο εγχόρδων, δυο κιθάρες και πιάνο. Σποραδικά, πινελιές από ηχοχρώματα μεταλλόφωνου μεγεθύνουν το παραμυθικό στοιχείο της δημιουργίας του Σαιντ Εξυπερύ, τα συναισθήματα και τα μηνύματα που ήθελε να μεταφέρει με το αριστούργημά του. Η κεντρική θεματική ιδέα του μέρους συνίσταται σε μιαν αναστοχαστική λυρική μελωδία του τσέλου, που συνοδεύεται από το υπόλοιπο ορχηστρικό σώμα και μάς θυμίζει πως την αληθινή ουσία των πραγμάτων τη γνωρίζουμε με την ψυχή, υπογραμμίζοντας τη σημασία της συναισθηματικής επαφής...
Federico Truzzi: "Τhe Little Prince, Μov. III: The Fox "
Ο γεννημένος σαν σήμερα, 29 Ιουνίου 1900, Αντουάν ντε Σαιντ Εξυπερύ είχε ο ίδιος κάνει τα σχέδια του βιβλίου του, απ' όπου και η εικόνα στην αρχή του κειμένου.
Ο Γιόρις Ίβενς υπήρξε ένας από τους εμβληματικότερους καλλιτέχνες του αιώνα, συγγραφέας και πρωτοπόρος στον τομέα του ντοκυμαντέρ, σκηνοθέτης. Απεβίωσε σαν σήμερα, 28 Ιουνίου 1989. Ο Ίβενς ήταν ταγμένος στο ρεπορτάζ και το πολιτικό ντοκυμαντέρ, και στη ζωή του συνειδητά ακολούθησε τη διαδρομή ελευθερίας ενός "πολίτη του κόσμου", συμμετέχοντας σε λογής διεθνείς παραγωγές. Το σινεμά του πηγάζει από την έμφυτη "εμμονή" του να αιχμαλωτίσει την αλήθεια της ζωής.
Στη μνήμη του αβάν-γκαρντ δημιουργού θα δούμε το μοναδικής σύλληψης: "Rain", ένα από τα θρυλικά του ντοκυμαντέρ, όπου με πυρήνα τη βροχή προσπαθεί να "σχολιάσει" τις μεταβαλλόμενες διαθέσεις. Ξεκινά με μια σινεπεριπλάνηση στους ηλιόλουστους δρόμους του Άμστερνταμ, όταν ξαφνικά πιάνει βροχή. Οι σταγόνες πέφτουν ρυθμικά στην επιφάνεια των νερών των καναλιών και απότομα μετατρέπονται σε ορμητική μπόρα και χαλάζι που ρίχνεται μανιωδώς πάνω σε παραθυρόφυλλα και στέγες. Ο αέρας παίρνει τις ομπρέλες, ο κόσμος τρέχει να προφυλαχτεί, οι δρόμοι αδειάζουν έως ότου ο ήλιος ξανακάνει την εμφάνισή του προσφέροντας τη γαλήνη στις ψυχές των θεατών...
Η ταινία περιγράφηκε από τους ειδικούς ως "ciné Poeme", μια πολύ ποιητική ταινία, με εξαιρετικά ευκρινή και πνευματώδη προσέγγιση του δημιουργού του θέματος της βροχής και του παραλληλισμού του με τις διακυμάνσεις της διάθεσης και τις μεταβαλλόμενες συναισθηματικές καταστάσεις.
O τρόπος που προσεγγίζει το θέμα ο Ίβενς μαρτυρά τη διαίσθηση και τη φιλοσοφία ενός ανθρώπου που δεν αδιαφόρησε ποτέ και δεν έμεινε αμέτοχος σε ο,τιδήποτε σχετικό με τον ανθρώπινο ψυχισμό.
Ο Ίβενς χρειάστηκε περισσότερα από δύο χρόνια για να κινηματογραφήσει αρκετές βροχές σε διαφορετικές τοποθεσίες της Ολλανδικής πρωτεύουσας για να καταφέρει να συνθέσει το έργο, που προσφέρει μια λυρική, ιμπρεσιονιστική εικόνα μιας πόλης σε άσπρο-μαύρο, κι επενδύθηκε μουσικά από αρκετούς συνθέτες.
Ένας απ' αυτούς, ο αυστριακός Hanns Eisler, που το 1941 καταπιάνεται με το θέμα στα πλαίσια ενός "πειράματος" για το Μουσικό Πρόγραμμα του ιδρύματος Ροκφέλερ στη Νέα Υόρκη. Ο ταλαντούχος και πολυβραβευμένος συνθέτης δεν στοχεύει στην αντιστοίχιση μουσικής με τη διάθεση κάθε εικόνας και σκηνής της ταινίας, αλλά στη διερεύνηση των διαταραχών της διάθεσης και των υφών της θλίψης και μελαγχολίας, που οδηγούν.
Η σουίτα δωματίου με βάση τη μουσική της ταινίας ήταν από τα αγαπημένα έργα του Eisler, καθώς αποτελεί μια μελέτη πάνω στο επικοινωνιακό ύφος της δωδεκαφθογγικής μουσικής, είδος που γνώρισε και διδάχτηκε από τον πρωτεργάτη της, Άρνολντ Σαίνμπεργκ, ο οποίος προσφέρθηκε να τού κάνει μαθήματα αφιλοκερδώς διότι αναγνώρισε το ταλέντο του. Ο Άισλερ πήγαινε δύο φορές την εβδομάδα με το τοπικό τρένο και όταν δεν υπήρχε ηλεκτρικό ρεύμα χρειαζόταν να περπατήσει 15 χιλιόμετρα για να παρακολουθήσει το μάθημα με τον δάσκαλο και μετέπειτα καρδιακό φίλο του, Σαίνμπεργκ.
Ο ολοκληρωμένος τίτλος της σουίτας είναι: " Vierzehn Arten den Regen zu beschreiben-Δεκατέσσερεις τρόποι για να περιγράψεις τη βροχή" και ο Άισλερ την αφιέρωσε στον Σαίνμπεργκ.
Joris Ivens - Hanns Eisler: "Regen":
Το κείμενο δημοσιεύτηκε και στο ηλεκτρονικό περιοδικό iporta.gr
Ο Φραντς Σούμπερτ είναι ένας πολυαγαπημένος συνθέτης, που μεγαλούργησε στο μεταίχμιο κλασικισμού-ρομαντισμού, ιδιαίτερα στον τομέα των λήντερ .
Βέβαια, την εποχή της νιότης του οι προτιμήσεις του κοινού γέρνουν προς την όπερα. Έτσι, το 1818 (περίοδο αρκετά γόνιμη για το συνθέτη από μουσική άποψη, αλλά και ανετότερη οικονομικά, καθώς ο Σούμπερτ έχει αναλάβει την μουσική εκπαίδευση των δύο παιδιών του κόμη Εστερχάζυ στην Ουγγαρία), οι φίλοι του προσπαθούν να προβάλλουν το μελοδραματικό του έργο, είδος που αντιπροσωπεύει λιγότερο την τέχνη του.
Την περίοδο αυτή ο Βιεννέζος νεαρός συνθέτης γράφει τη μονόπρακτη όπερα (ζίνγκσπηλ, είδους οπερέττας σε γερμανική γλώσσα που συνδυάζει θεατρική πρόζα και μουσικά-φωνητικά μέρη): "Οι Δίδυμοι - Die Zwillingsbrueder", που έκανε πρεμιέρα σαν σήμερα, 14 Ιουνίου 1820 στη Βιέννη...
Το λιμπρέτο έγραψε ο γνωστός συνεργάτης του ποιητής, Γκέοργκ φον Χόφμαν.
Πρόκειται για μια κωμωδία, η υπόθεση της οποίας αναφέρεται στη νεάνιδα κόρη του δημάρχου, την Λίσεν, που όταν γεννήθηκε, ο πατέρας της υποσχέθηκε όταν μεγαλώσει να την παντρέψει, με τον Φραντς, παρά τη διαφορά ηλικίας τους, επειδή ο δεύτερος τον βοήθησε σε περίοδο οικονομικών προβλημάτων.
Ο Φραντς είχε ένα δίδυμο αδερφό, τον Φρήντριχ. Και οι δυο φεύγουν αμέσως μετά τη γέννηση του κοριτσιού για τον πόλεμο. Για 18 χρόνια θεωρούνται αγνοούμενοι, καθώς δεν έχουν δώσει σημεία ζωής. Όλοι, τούς θεωρούν νεκρούς.
Η αυλαία της κωμικής όπερας ανοίγει και το σκηνικό μάς μεταφέρει σε μια αγροτική περιοχή στις όχθες του Ρήνου. Η μικτή χορωδία που εκπροσωπεί τους χωρικούς, υμνεί με χαριτωμένα μοτίβα τη λαμπρή μέρα που ξημέρωσε. Σήμερα είναι τα 18α γενέθλια της Λίσεν και καθώς ενηλικιώνεται ανακοινώνεται ο προσεχής γάμος της με τον αγαπημένο της, Άντον.
Οι ετοιμασίες του γάμου προχωρούν, όταν εμφανίζεται ο σαραντάρης πια, Φραντς επιστρέφοντας από τον πόλεμο. Όλα ανατρέπονται. Ο πατέρας πρέπει να τηρήσει το λόγο του και να του παραδώσει για σύζυγο τη θυγατέρα του. Την ίδια στιγμή συμπτωματικά, επιστρέφει ζωντανός και ο δίδυμος αδερφός, Φρήντριχ. Καθώς μοιάζουν σαν δυο σταγόνες νερό και δεν πετυχαίνει ποτέ ο ένας τον άλλο στο ίδιο μέρος την ίδια χρονική στιγμή, οι χωρικοί τούς μπερδεύουν.
Οι συμπεριφορές και τα λεγόμενα των διδύμων δεν ταιριάζουν, όμως. Ο ένας αδελφός προσπαθεί να κανονίσει το γάμο του με την κοπέλα, ενώ ο άλλος δέχεται ευχαρίστως να αποσυρθεί του δικαιώματός του να την παντρευτεί.
Αυτές οι διαφορετικές αντιδράσεις, προκαλούν σύγχυση και βάζουν τον πατέρα σε σκέψεις πως ο υποψήφιος γαμπρός υπέστη στον πόλεμο βαριά ψυχική βλάβη και ταλαντεύεται για το αν θα πρέπει τελικά να δώσει την κόρη του σε έναν "τρελό".
Μεσολαβούν αρκετά ευτράπελα επεισόδια μέχρι τη στιγμή που τα δίδυμα αδέρφια συναντιούνται και η αλήθεια αποκαθίσταται. Το happy end δεν αργεί. Οι δίδυμοι είναι ευτυχισμένοι, που είναι και οι δυο στη ζωή, ευγνωμονούν για την τύχη τους και συμφωνούν να αφήσουν τους δυο ερωτευμένους νέους να παντρευτούν και να χαρούν την αγάπη τους στην κοινή τους ζωή.
Το Kärntnertortheater στη Βιέννη, όπου έκανε πρεμιέρα το ζίνγκσπηλ του Σούμπερτ
Το μελωδικό περιεχόμενο του ζίνγκσπηλ διαθέτει ρυθμική και εκφραστική ενέργεια, η οποία υποστηρίζεται από χαριτωμένα ποικίλματα στις άριες, τα ντουέτα, τα κουαρτέτα και τα χορωδιακά. Ιδιαίτερα φαίνεται να κυριαρχούν οι μεταπτώσεις της δυναμικής, που ενισχύουν τις εναλλαγές των σκηνών και των συναισθημάτων. Οι θεματικές ιδέες κινούνται σε μια ακολουθία εντάσεων και χαλαρώσεων, με αλλεπάλληλες σφριγηλές και λυρικές στιγμές, πλαισιωμένες με ηχοχρωματικούς συνδυασμούς και δυναμικούς τονισμούς, που ενισχύουν μουσικά τα κωμικά στιγμιότυπα.
Πρόκειται για ευφάνταστη κωμωδία παρεξηγήσεων με πλήθος ανατροπών, ανάλαφρη και διάφανη καθ’ όλη την εξέλιξή της, που η ακρόασή της προκαλεί ευφορία ψυχής...Μια σύνθεση που κανείς διακρίνει στοιχεία από κωμικά Μοτσάρτια σκηνικά έργα και μαρτυρά το ταλέντο του αγαπημένου Σούμπερτ και στη μελοδραματική μουσική. Ο βιεννέζος δημιουργός δεν είναι "μάστορας" μόνο στα λήντερ, αλλά εφευρίσκει τρόπους να σκιαγραφήσει την διάθεση και τις συναισθηματικές διακυμάνσεις των προσώπων της όπεράς του χρησιμοποιώντας κατάλληλα και εύστοχα τις αλλαγές δυναμικής της φωνητικής τους περιοχής.
Θα ακούσουμε την χαρωπού χαρακτήρα ουβερτούρα και το τρυφερό ντουέτο αγάπης ανάμεσα στην Λίσεν και τον Άντον.
Schubert: "Die Zwillingsbrueder - Overture"
Το ντουέτο:
ANTON:
Μπροστά από το γυναικείο στήθος ανθίζει
ό,τι η αγάπη σε σένα τιμά
Αλλά στα βάθη της καρδιάς
είναι για μένα φυλαγμένη
μια μικρούλα θέση
LIESCHEN:
Όταν εδώ και καιρό μαραίνεται η ανθοδέσμη
μπροστά από το πάντα πιστό στήθος
ζει ακόμα στα βάθη της καρδιάς
ο αγαπημένος, ο πόθος μου!
LIESCHEN, ANTON:
Η αγάπη αντιστέκεται στα στοιχεία
που ένας κόσμος δημιουργεί.
Η χαρά μεταφέρει καινούργια χαρά
Τα πάθη δίνουν τεράστια δύναμη!
(Η μτφ. από τα γερμανικά είναι της καλής μου συναδέλφου, καθηγ. Γερμανικών, Στέλλας Ανυφαντή)
Το ζίνγκσπηλ κλείνει με το σύντομο, θριαμβευτικού χαρακτήρα, χορωδιακό:
"Die Brüder haben sich gefunden".
"Ο ένας αδερφός βρήκε τον άλλο
Δείτε τους ευτυχισμένους διδύμους!
Δείτε και τους εραστές ενωμένους,
που οδηγούνται στον ιερό ναό
Να ζήσει η νύφη κι ο γαμπρός! Ζήτω και οι δίδυμοι!"
Ο Λουίς ντε Καμόες, ο εθνικός ποιητής της Πορτογαλίας σήμερα τοποθετείται για το μεγαλείο της έμπνευσης και του λογοτεχνικού έργου του δίπλα στον Όμηρο, το Βιργίλιο και τον Σαίξπηρ.
Γλυπτή φιγούρα του Καμόες στο Μνημείο των Ανακαλύψεων στη Λισαβώνα
Καταγόταν από έκπτωτους αριστοκράτες, σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Κόιμπρα και με την ευρεία μόρφωση και τη μεγαλοσύνη της καλλιτεχνικής και πνευματικής φύσης του κατάφερε να επανενταχθεί στην αριστοκρατική κοινωνία της Λισαβώνας και να γίνει δεκτός στη βασιλική αυλή..
Πέθανε σαν σήμερα, 10 Ιουνίου 1580 σε ηλικία 55 ετών, λόγω της κλονισμένης υγείας του από τις κακουχίες και την πανώλη…H μέρα αυτή θεωρείται "Εθνική Ημέρα της Πορτογαλίας".
Αρχικά, μη μπορώντας να αποκτήσει αποδοχή στην πατρίδα, ο Καμόες ταξίδεψε στην Αφρική για να πολεμήσει ενάντια στους Μαυριτανούς, ώστε να ανέλθει κοινωνικά μέσω στρατιωτικών αξιωμάτων. Σε μια από τις μάχες, τραυματίστηκε κι έχασε το δεξί μάτι του.
Οι αυλικοί του έρωτες έγιναν αιτία να εξοριστεί από την πόλη της καρδιάς του...Συμμετείχε στις αποστολές των θαλασσοπόρων και στο αριστουργηματικό έπος του "Λουσιάδες" αφηγείται τα κατορθώματά τους. Έζησε στην Ινδία και το Μακάο της Κίνας, όπου ολοκλήρωσε το έργο του.
Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού της επιστροφής στην Πορτογαλία, το πλοίο του ναυάγησε. Ο ποιητής μπροστά στο χάος και την αγωνία του ναυαγίου, το μόνο που σκέφτηκε ήταν να σώσει το χειρόγραφο του ποιήματος. Κολύμπησε για ώρες κρατώντας το στα χέρια του έξω από το νερό.
Στο έμμετρο ποίημά του επαινεί τα κατορθώματα των υιών του Λούσου(Λουσιάδων, όπως ονομάζονταν οι Πορτογάλοι από τους Ρωμαίους). Τελικά οι Λουσιάδες δημοσιεύτηκαν το 1572 και γνώρισαν εξαιρετική επιτυχία.
Παρόλα αυτά, ο Καμόες πέρασε τα τελευταία του χρόνια μέσα σε μεγάλη φτώχεια. Στην ταφόπλακα του σκαλίστηκε η επιγραφή:
"Εδώ βρίσκεται ο Λουίς Καμόες, ο Πρίγκιπας των Ποιητών της εποχής του.
Έζησε φτωχός και παραμελημένος και έτσι πέθανε.
Καλοκαίρι MDLXXIX"
O τάφος του Καμόες
Είναι θαμμένος στο Μοναστήρι των Ιερωνυμιτών αντίκρυ στην έτερη, άξια θαυμασμού, προσωπικότητα των Πορτογάλων, τον θαλασσοπόρο Βάσκο ντα Γκάμα.
Η πλοκή των "Λουσιάδων" αφηγείται το ταξίδι του Πορτογάλου θαλασσοπόρου και εξερευνητή προς την Ινδία. Ο ποιητής ακολουθώντας τα πρότυπα των δυο επών του Ομήρου ξεκινά με την επίκληση για έμπνευση στις Μούσες των Πορτογάλων, τις Ταγίδες, Νύμφες του Τάγου ποταμού.
Ο Καμόες διαβάζει τις "Λουσιάδες" στον βασιλιά Σεβαστιανό
Ο Καμόες, που αφιέρωσε το έμμετρο ποίημα του στη μνήμη του ευεργέτη του, βασιλιά Σεβαστιανού, ο οποίος σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια σταυροφορίας στο Μαρόκο το 1578 κινείται τόσο σε ιστορικό, όσο και μυθολογικό επίπεδο.
Χαρακτηριστική είναι η σκέψη του ποιητή να συμπεριλάβει στον λογοτεχνικό κολοσσό του και τους Ολύμπιους θεούς, οι οποίοι συσκέπτονται για να καθορίσουν την τύχη της αποστολής. Οι Πορτογάλοι έχουν συμπαραστάτιδα τη θεά της ομορφιάς, Αφροδίτη, ενώ ο Διόνυσος τάσσεται εναντίον τους. Η αφήγηση του Καμόες εμπλουτίζεται με πολεμικές μάχες, ερωτικά επεισόδια και θαλασσοταραχές, που κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη.
Ο γεννημένος στη Λισαβώνα, πιανίστας, συνθέτης και μουσικοπαιδαγωγός, João Domingos Bomtempo(1775 - 1842) ήταν γιος ενός ιταλού, ομποϊστα στην ορχήστρα της Πορτογαλικής Αυλής.
Ο Bomtempo "έσπασε" την ιταλική τάση που επικρατούσε τότε στην Πορτογαλία, ακολουθώντας τις καινοτομίες του βιεννέζικου κλασικισμού των Χάυντν, Μότσαρτ και Μπετόβεν.
Το έργο του δημοσιεύτηκε από τους κυριότερους αγγλικούς και γαλλικούς οίκους, απόδειξη του κύρους του ονόματός του και της εκτίμησης που έχαιρε ο καλλιτέχνης.
Αριστούργημά του θεωρείται το "Requiem Op.23" σε ντο ελ., που συνέθεσε στη μνήμη του ποιητή των Λουσιάδων, όπως δηλώνεται στον αφιερωματικό υπότιτλο: "À memória de Camões".
Πρόκειται για εξαίρετο δείγμα ιερής μουσικής του πρώιμου ρομαντισμού, που γράφτηκε για 4 σολίστ, μικτή χορωδία και μεγάλη ορχήστρα συνοδευμένα από πληκτροφόρο, τη διετία 1819-1820, ακολουθώντας τον τύπο της επικήδειας Λειτουργίας στις κύριες ενότητες:
Introit Kyrie - Dies Irae Offertorium - Sanctus Benedictus - Agnus Dei
Το Ρέκβιεμ του Bomtempo με λιμπρέτο στα Λατινικά, πρωτοπαρουσιάστηκε σε ιδιωτική συναυλία στη γαλλική πρωτεύουσα κατά τη διάρκεια μιας σύντομης παραμονής του συνθέτη στο Παρίσι, κάτι που εξηγεί τη γαλλική μορφή του αρχικού τίτλου: "Mees de Requiem consacrée à la mémoire de Camoes" και επαναλήφθηκε με μεγάλη επιτυχία στο Λονδίνο. Ο εμπνευσμένος δημιουργός κινείται σ' ένα συνθετικό στυλ από το οποίο αναδύεται το μουσικό άρωμα της Βιεννέζικης Σχολής. Ως επί το πλείστον ομοφωνική γραφή με διατονικές συνηχήσεις, που μαρτυρά -όπως αναφέραμε, κάτι σπάνιο σε συνθέτες της Ιβηρικής της εποχής- την αφομοίωση της γερμανικής μουσικής της κλασικής περιόδου των Χάυντν και Μότσαρτ.
Η μικτή χορωδία και η εντυπωσιακού εύρους σύνθεση της ορχήστρας αξιοποιούνται ευρηματικά είτε σε συνδυασμό με τις σολιστικές φωνές, είτε σε επιβλητικά, μεγαλόπρεπα χορωδιακά. Παρά το θρησκευτικό τυπικό της δομής της σύνθεσης, δεν παραχωρείται το δικαίωμα στον ακροατή να ξεχάσει πως πρόκειται για "εγκωμιαστικό" μνημόσυνο στον Πορτογάλο εθνικό ποιητή.
João Domingos Bomtempo: "Requiem, Op.23 - À memória de Camões"
"Το πιο σπουδαίο είναι η εξάσκηση του αυτιού. Προσπάθησε από νωρίς, ν' αναγνωρίζεις τονικότητα και φθόγγο. Να είσαι ικανός να αναγνωρίζεις τον φθόγγο που παράγει ένα τζάμι που τρίζει, ο κούκος του ρολογιού, ένα κουδούνι…
("Συμβουλές σε Νέους Μουσικούς", Robert Schumann)
Τα έργα του ξεχωρίζουν για το λυρισμό και την ευαισθησία τους, τη μοναδική τους έμπνευση και την πληθώρα συμβολισμών.
Ο Ρόμπερτ Σούμαν, ένας από τους μεγάλους εκπροσώπους της ρομαντικής σχολής της μουσικής γεννήθηκε σαν σήμερα, 8 Ιουνίου του 1810, στο Τσβίκαου της Σαξωνίας.
Ο Ερμάνος συναντά τη Δωροθέα (χαρακτικό εμπνευσμένο από το ποίημα του Γκαίτε)
Την Ουβερτούρα του "Hermann und Dorothea" θα ακούσουμε, σύνθεση βασισμένη σ' ένα επικό ποίημα του Γκαίτε. Ένα ειδύλλιο που έγραψε ο γερμανός ποιητής το 1792 και διαιρείται σε εννέα cantos, καθένα από τα οποία έχει το όνομα και μιας Μούσας. Η υπόθεσή του διαδραματίζεται σε μια μικρή γερμανική πόλη στην ανατολική πλευρά του Ρήνου την περίοδο της Επανάστασης. Πρόσφυγες έχουν εγκατασταθεί στην περιοχή, καθώς αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους στην απέναντι όχθη του ποταμού όταν αυτά καταλήφθηκαν από Γαλλικά στρατεύματα. Ενα ειδύλλιο αναπτύσσεται ανάμεσα στον Ερμάνο, γιο μιας οικογένειας ντόπιων, και μια προσφυγοπούλα, τη Δωροθέα. Ο πατέρας του νεαρού αντιδρά σε αυτή τη σχέση, όμως με τη βοήθεια της μητέρας, τελικά οι δυο νέοι καταφέρνουν να πάρουν την ευχή του πατέρα για κοινή ζωή.
Ο Γκαίτε λέγεται πως είχε ακούσει μια σχετική ιστορία από τις αρχές του 1730 για ένα κορίτσι Πρωτεσταντών που εκδιώχθηκε από την Αρχιεπισκοπή στην Ανατολική Πρωσία και στη συνέχεια παντρεύτηκε εκεί έναν πλούσιο νεαρό άνδρα. Ίσως την ιστορία να διαμόρφωσε στο έμμετρο ποίημά του. Σίγουρα όμως υπάρχει και μια σχέση με τον ίδιο, ο οποίος κατά τη γαλλική εισβολή το 1792 έγινε αυτόπτης μάρτυρας της εκδίωξης των Γερμανών από το Ρήνο προς τα ανατολικά.
Αυτό το πόνημα του Γκαίτε εκτιμήθηκε ιδιαίτερα επειδή αντανακλούσε τις αστικές ιδέες της εποχής για τα στερεότυπα της ζωής, των φύλων, των αξιών και ιδανικών.
Η εισαγωγή του Ρόμπερτ Σούμαν γράφτηκε την ίδια εποχή με την πιο δημοφιλή του εισαγωγή για το Σαιξπηρικό "Μάνφρεντ". Ως γιος βιβλιοπώλη και εκδότη, ο Σούμαν είχε από μικρός πρόσβαση σε κλασικά λογοτεχνικά κείμενα, τα οποία μελετούσε μανιωδώς, ανάμεσά τους -εκτός από Σαίξπηρ- ποίηση του Λόρδου Μπάυρον, νουβέλες του Γκαίτε, ποιητικές συλλογές του Σίλλερ και τα κείμενα του Ζαν Πωλ Ρίχτερ, που έτρεφαν τη νεανική φαντασία του και τού δίδασκαν τη λεπτή γλώσσα του συναισθήματος.
Είναι η περίοδος που ο συνθέτης έχει μετακομίσει με την οικογένειά του στο Ντίσελντορφ, μια μικρή πόλη, που όμως τού διαθέτει για τις συνθέσεις του ορχήστρα και χορωδία. Ετσι, άρχισε να συνθέτει έργα μεγάλης κλίμακας και για τα δύο.
"Goethe's Hermann and Dorothea", Eugen Napoleon Neureuther
Η Εισαγωγή "Hermann und Dorothea" , που σχεδιάστηκε από τον Σούμαν τον Δεκέμβριο του 1851, ακολουθεί μέτριο τέμπο και στηρίζεται σε δυο θέματα.
Το πρώτο ανατίθεται στις βιόλες, τα τσέλα και τα φαγκότα, ένας ασυνήθιστος ηχοχρωματικός συνδυασμός, απ' τον οποίο αναδύεται μια ιδιαίτερα μελαγχολική αύρα.
Το δεύτερο θέμα έρχεται γρήγορα από τα φλάουτα και πίκολι και παραπέμπει στη γνωστή "Μασσαλιώτιδα". Μοτίβο το οποίο επιλέγει ο Σούμαν, καθώς η πρώτη σκηνή αναφέρεται στην αποχώρηση των Γαλλικών στρατευμάτων.
Διάφορα μοτίβα των δυο αυτών θεμάτων, περνώντας με άφθαστη ευρηματικότητα από μεριάς δημιουργού από διάφορες ομάδες οργάνων, αναπτύσσονται αντιστικτικά με μετατροπίες που οδηγούν από τη μια στην άλλη τονικότητα σε μια μοναδικής ομορφιάς μουσική πλοκή, που μαρτυρά την συνθετική ωριμότητα του συνθέτη. Ενώ το έργο ξεκινά στη σι ελ. , η τελευταία ενότητα ολοκληρώνεται σε μορφή εγκωμίου στη Σι μείζονα.
Πληροφορικά να αναφέρουμε πως ο Σούμαν ολοκλήρωσε τη σύνθεση σε μόλις 5 ημέρες. Αρχικά είχε κατά νου να συνθέσει μια όπερα βασισμένη πάνω στο έμμετρο επικό δράμα του Γκαίτε, κάτι που μετάνοιωσε και άρχισε να δουλεύει ως singspiel. Τελικά, προέκυψε η ουβερτούρα που ενθουσίασε με τη θεματική χρήση της "Μασσαλιώτιδας", που πέρα από την πλοκή εκφράζει και τα βιώματα του ίδιου του Σούμαν, καθώς στο Ντίσελντορφ εγκαταστάθηκε μετά τις επαναστατικές εξεγέρσεις του 1848 στη Δρέσδη, όπου ζούσε.
Αδιαμφισβήτητα είναι εμφανές και σε αυτή την περίπτωση το λογοτεχνικό υπόβαθρο της μουσικής του Σούμαν, με τον προσωπικό χαρακτήρα βαθιάς εσωτερικότητας, που σκιαγραφεί ένα καλλιτέχνη που μέσω των ήχων του συλλογάται και συγχρόνως συνομιλεί με τον εαυτό του. Ένα έργο, όπου τρυφερότητα, πατριωτισμός και πάθος συμπράττουν σ' ένα σπάνιο συνδυασμό...
Robert Schumann: "Hermann und Dorothea, Ouvertüre"
_-_Henrique_Jos%C3%A9_da_Silva_(Museu_Nacional_da_M%C3%BAsica).png)
