«Μια τρυφερή σχέση, μια τρυφερή ταινία για τη δύναμη που σε οπλίζει η μουσική»

Μια βαθιά συναισθηματική ταινία βγήκε στους κινηματογράφους σαν σήμερα, 29 Οκτωβρίου του 1999 βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα από τη ζωή της αμερικανίδας βιολονίστριας και μουσικοπαιδαγωγού, Roberta Guaspari.

Το ρόλο της δασκάλας μουσικής στην ταινία με τον ελληνικό τίτλο: "Μια τρυφερή σχέση" υποδύθηκε η σπουδαία Μέριλ Στριπ.

Η Guaspari επί τω έργω (πηγή: simplystreep)

Η υπόθεση εστιάζει στη γυναίκα καλλιτέχνιδα, γνωστή για τη δουλειά της σε σχολείο του υποβαθμισμένου Χάρλεμ. Με τη διδασκαλική μέθοδό της κατάφερε να μυήσει τους μαθητές της στην μαγεία της κλασικής μουσικής. Όταν κινδύνεψε να χαθεί το πρόγραμμα από έλλειψη κονδυλίων, με τις προσπάθειές της και κόντρα στην αδιαφορία των αρμοδίων κατάφερε να οργανώσει μια νεανική ορχήστρα από ταλαντούχους σπουδαστές, που έπαιξαν στο Κάρνεγκι Χολ, που έφερε το ποθητό αποτέλεσμα.

Το σπουδαίο και συγκινητικό -όχι μόνο στην ταινία, αλλά κυρίως στην πραγματική ζωή- είναι πως η Γκουασπάρι "έμαθε" στους μαθητές της να αναγνωρίζουν την εσωτερική τους ανάγκη για έκφραση, τούς έκανε κοινωνούς της τέχνης, τους δίδαξε την πειθαρχία που απαιτεί η τέχνη της μουσικής...

Πέρα από την καλλιέργεια του πνεύματος και της ψυχής τους, ενίσχυσε τον αυτοσεβασμό και την αυτοπεποίθησή τους, αξιοποίησε τη φαντασία και τη δημιουργικότητά τους...Και όταν κάποιος γνωρίζει τις ιδιαίτερες αξίες της Τέχνης και του πολιτισμού -το λέω και ως δασκάλα- εδραιώνεται καλύτερα η θέση που θα πάρει μελλοντικά στην κοινωνία.

Έξοχη, όπως πάντα, η Μέριλ Στριπ στο ρόλο της Ρομπέρτα, έναν ρόλο που της απέφερε μία ακόμη υποψηφιότητα για Όσκαρ στη σπουδαία καριέρα της.

Το βιογραφικό μουσικό δράμα σκηνοθέτησε ο Ουές Κρέιβεν σε σενάριο που βασίστηκε στο ντοκυμαντέρ του 1995: "Μικρά θαύματα".

Η αγαπημένη πολυβραβευμένη ηθοποιός που λατρεύει τη μουσική και σαν παιδί είχε πάρει μαθήματα βιολιού, για τις ανάγκες της ταινίας μελέτησε και εκτέλεσε αποσπάσματα από το "Concerto for Two Violins, BWV 1043" του Μπαχ.


Η ίδια λέει:

"Μελετούσα στο γκαράζ του σπιτιού μου έξι ώρες την ημέρα για έξι εβδομάδες. Ένα μέλος της Φιλαρμονικής της Νέας Υόρκης αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά στην εκπαίδευσή μου και τού οφείλω πολλά! Το συναίσθημα της επαφής μου ξανά με τη μουσική και τη διαδικασία εκμάθησης ενός τέτοιου σπουδαίου έργου ήταν το λιγότερο συναρπαστικά!"

Η Μπαχική σύνθεση είναι από τις πιο αγαπημένες και γνωστή ως "Διπλό κονσέρτο για βιολί σε ρε ελ". Γράφτηκε από τον κάντορα στα πρώτα χρόνια της περιόδου της Λειψίας, 1720-1730 και χαρακτηρίζεται από τη λεπτή και ισόρροπα εκφραστική σχέση των βιολιών. Η συνοδεία προβλέπει βιολιά, βιόλες και μπάσο κοντίνουο. Η ανάπτυξη των θεμάτων γίνεται υπό τύπον φουγκάτο, στηριζόμενη στη μίμηση.

Από τα τρία μέρη του: Vivace, Largo ma non Tanto και Allegro, θα απολαύσουμε το πρώτο, από την πραγματική συναυλία στο Κάρνεγκι Χολ, που παρουσιάζεται στο ντοκιμαντέρ, που ενέπνευσε την ταινία «Mια τρυφερή σχέση».

Ανάμεσα στους εκτελεστές θα εντοπίσετε τους σπουδαίους, Isaac Stern, Itzhak Perlman, Mark O'Connor, τη γιαπωνέζα Goto Midori, αλλά και την πραγματική Roberta Guaspari, για την οποία ο βιρτουόζος Isaac Stern είχε δηλώσει:
«Αυτή η γυναίκα έχει μια απίστευτη, σχεδόν δαιμονική ποσότητα ενέργειας μέσα της»...

Κι είναι αλήθεια! Η Γκουασπάρι τιμώντας το λειτούργημά της άνοιξε διάπλατα τα φτερά των νεαρών μαθητών της με τα ερεθίσματα που τους πρόσφερε.
Πάσχισε για το Ωραίο και το Υψηλό, άσχετα με το αποτέλεσμα… Εξάλλου, μην ξεχνάμε πως το ταξίδι έχει αξία, όχι ο προορισμός...

Το κείμενο δημοσιεύτηκε και στο ηλεκτρονικό περιοδικό iporta.gr

Madama Butterfly - Ξύπνα, έχουμε πόλεμο!

 

(πηγή: Τα Νέα)

Madama Butterfly - Ξύπνα, έχουμε πόλεμο!

Τι σχέση μπορεί να είχε το κιμονό της Μπατερφλάι με τον Μεταξά και τα κανόνια του πολέμου;




"Όλα προμηνούσαν μια λαμπερή, υπέροχη μέρα. Το αμερικανικό, πολεμικό πλοίο θα έφερνε επιτέλους τον ποθητό όσο και άπιαστο ήρωα του Πουτσίνι, Πίνκερτον στη μικρή, γενναία Μπατερφλάι στον κόλπο του Ναγκασάκι.

Με την ίδια λαχτάρα και ύστερα από τεταμένο καλοκαίρι για τις ελληνοϊταλικές σχέσεις οι Αθηναίοι περιμέναμε τον Οκτώβρη του 1940 να ανοίξει η αυλαία στο Βασιλικό Θέατρο από τον νεοσύστατο θίασο της Λυρικής με τη "Μαντάμα Μπατερφλάι" του Πουτσίνι. Είχε προσκληθεί κι ο υιός Πουτσίνι μετά της συζύγου του.[...]
Παρατηρούσα τα πρόσωπα των μουσικών. Εκείνο το βράδυ ήταν στραμμένα με περιέργεια προς το κοινό. Σαν κάτι σπουδαίο να περίμεναν. Ίσως το φάντασμα του Πουτσίνι αναστημένο και συγκινημένο.
Αντί για φάντασμα εμφανίστηκε ο Μεταξάς στηριζόμενος στο μπαστούνι του σε αργό ρυθμό.[...]Ξαφνικά το θέατρο σηκώθηκε όρθιο. Ο άναξ με τη βασιλική οικογένεια έπαιρναν θέση στο θεωρείο τους[...]
Αναγνώρισα στις πρώτες θέσεις τον Αντίοχο Ευαγγελάτο,...το Νίκο Χατζηκυριάκο-Γκίκα...τον Τερζάκη...το Μινωτή...τον Καραγάτση...
[...]
Ο μαέστρος έδωσε το σύνθημα έναρξης[...]
Η πρώτη πράξη κύλησε με τη δηλητηριώδη μουσική του Πουτσίνι. Το φινάλε είναι μεθυστικό. Η ερωτική σκηνή ανάμεσα στους δυο τους με φόντο τις ροδακινιές κορυφώνεται με την περίφημη επίκληση στο ντουέτο: "Vieni, vieni, Via dall'anima in pena...-Έλα, έλα ας διώξουμε απ'την πονεμένη ψυχή το φόβο και την αγωνία"
[...]
Το τί σε περιμένει ακριβώς την άλλη μέρα, ποτέ δεν το ξέρεις..
-Ξύπνα, μού είπε η Έλλη, ντυμένη κιόλας!
-Ξύπνα, έχουμε πόλεμο!!!"

(Μένης Κουμανταρέας: "Το show είναι των Ελλήνων", εκδ.Κέδρος, επιλογή από σελ. 125-185)

***

"Ο κύριος Μπατερφλάυ", είναι ένα από τα τρία διηγήματα του βιβλίου του αγαπημένου Κουμανταρέα κι αφορά την παράσταση της ιταλικής όπερας τρεις μόλις μέρες πριν από την έκρηξη του ελληνοϊταλικού πολέμου. Γι'αυτό κι έγινε γνωστή ως η "Μπατερφλάι του πολέμου".

Αξίζει να σημειωθεί πως το έργο επελέγη να ανέβει στη Λυρική τη συγκεκριμένη περίοδο προκειμένου να αποκατασταθούν οι ήδη τεταμένες σχέσεις μεταξύ των δυο χωρών γι'αυτό εξάλλου προσκλήθηκε και ο γιος του Πουτσίνι...
Το βράδυ της δεξίωσης(το αναφέρει και ο Τερζάκης) ο πρέσβης καθόταν σε αναμμένα κάρβουνα καθώς υπέθετε πως το τελεσίγραφο θα ερχόταν εκείνη τη νύχτα της 25ης Οκτώβρη, κάτι που θα τον ανάγκαζε να διακόψει τη δεξίωση και να διώξει τους καλεσμένους του....

Τι τραγική πάντως ειρωνεία! Όλα έτοιμα για μια μεγάλη, θριαμβευτική πρεμιέρα, όπως κι όλα έτοιμα για την εισβολή με τα μεγαλόπνοα σχέδια, που όμως κατέληξε σε παταγώδη αποτυχία, αντίθετα από κείνη την παράσταση της Μπατερφλάι που στέφθηκε με λαμπρές δάφνες επαίνων για όλους τους συντελεστές!

(πηγή: nationaloper)

Σημείωση:
Το κείμενο αναφέρεται στην παράσταση της 25ης Οκτωβρίου 1940, ημέρα της πρεμιέρας, που έγινε στο Βασιλικό θέατρο και σκηνοθέτησε ο αυστριακός -εβραϊκής καταγωγής-Ρενάτο Μόρντο. Η σκηνογραφία ήταν του Κλεόβουλου Κλώνη και τα κοστούμια του Ανδρέα Γεράκη.

Την Ορχήστρα διηύθυνε ο Βάλτερ Πφέφερ(επίσης εβραϊκής καταγωγής ο αυστριακός αρχιμουσικός) ενώ τη διδασκαλία της χορωδίας είχε κάνει η Έλλη Νικολαΐδη. 

Στη διανομή, το ρόλο της Τσο Τσο Σαν(Mπατερφλάι) υποδύθηκε η Ζωή Βλαχοπούλου, του Πίνκερτον ο Μιχ. Κορώνης και της Σουτζούκι η Κίτσα Δαμασιώτη, απ'όπου και η φωτογραφία.



Puccini: "Madama Butterfly - Vieni, vieni, Via dall'anima in pena" / Callas-Gedda:

Συκοφαντία: ποινικό αδίκημα και μουσική απόλαυση...

Η τέχνη της Μουσικής και κυρίως οι όπερες, εξετάζοντας διαπροσωπικές σχέσεις βρίθουν νομικών ζητημάτων.

Έτσι, με αφορμή σήμερα την Ευρωπαϊκή Ημέρα Δικηγόρου και Δικαιοσύνης (25η Οκτωβρίου) ξεφυλλίζουμε την παρτιτούρα μιας ξεκαρδιστικής όπερας, στην υπόθεση της οποίας μπορεί κανείς να ανακαλύψει πληθώρα στοιχείων, που συνδυάζονται με νομικές διατάξεις. 

Οι συκοφαντίες, δηλαδή οι ψευδείς κατηγορίες που διαδίδονται εις βάρος κάποιου, εκτός από κολάσιμες πράξεις αποτελούν και ποινικό αδίκημα.
Μάλιστα ο Ποινικός Κώδικας αναφέρει πως ο υπαίτιος συκοφάντης τιμωρείται με φυλάκιση, τού επιβάλλεται υψηλή χρηματική ποινή, όπως και υπάρχουν περιπτώσεις ακόμα και στέρησης των πολιτικών δικαιωμάτων του.

Πάμπολλες είναι οι φορές, που οι φίλτατοι νομικοί μας έχουν κληθεί να αντιμετωπίσουν υποθέσεις συκοφαντικής δυσφήμισης ...

Συκοφαντία στήνεται και στην κωμική όπερα του Τζοακίνο Ροσίνι: "Ο Κουρέας της Σεβίλλης".

Σύμφωνα με την υπόθεση, ο κόμης Αλμαβίβα γνωρίζει την όμορφη Ροζίνα και την ερωτεύεται. Ο ηλικιωμένος κηδεμόνας της, Ντον Μπάρτολο, προορίζει τη νέα για τον εαυτό του. Ο δάσκαλος μουσικής Ντον Μπαζίλιο, καθησυχάζει τον Ντον Μπάρτολο.
Τού λέει λοιπόν πως εκείνο που τούς χρειάζεται είναι μια συκοφαντία, έντεχνα δημιουργημένη, ώστε ο κόμης να αναγκαστεί να φύγει από την πόλη.

Σκίτσο από τη σκηνή, όπου ο δάσκαλος μουσικής
προτείνει στον Ντον Μπάρτολο
το σχέδιο της συκοφαντίας για να μειώσει
τον Αλμαβίβα στα μάτια της Ροζίνα
(από: fammiventoacf)

Στην άρια: "La calunnia è un venticello", γνωστή και ως "Άρια της συκοφαντίας" , ο Ντον Μπαζίλιο εξηγεί πως η συκοφαντία για να είναι επιτυχημένη και να έχει αποτέλεσμα θα πρέπει να "γεννηθεί" με προσοχή και σιγά σιγά...Σταδιακά δε, ν' αποκτά όλο και περισσότερη δύναμη, καθώς μεταφέρεται και εμπεδώνεται ως πληροφορία στο μυαλό των ανυποψίαστων ανθρώπων.

Η μουσική στη διάσημη, χαριτωμένη άρια ακολουθεί ακριβώς αυτά τα στάδια...
Ξεκινά απαλά, ψιθυριστά και ρυθμικά... Έπονται κωμικοί, ρινικοί ήχοι από τον ερμηνευτή με τα συκοφαντικά στοιχεία να επαναλαμβάνονται...
Στη συνέχεια η μελωδία γίνεται περισσότερο ενεργητική ακολουθώντας ένα χαρακτηριστικό κρεσέντο κι οδηγείται σε κορύφωση με τα θορυβώδη χάλκινα να υπογραμμίζουν το γεμάτο δολιότητα, κείμενο.

"H συκοφαντία σαν το θρόισμα αρχίζει στον αέρα

ένα φύσημα μικρό ανεπαίσθητο

που σιγά, ελαφρά και αθόρυβα

ξεκινά το ύπουλο έργο του.

Ψιθυριστά, μουρμουριστά τα λόγια

μετά σαν σφύριγμα που κάνει το γύρο

αναζητώντας ευήκοα ώτα

και στη συνέχεια να "μουδιάσει"

τον ανθρώπινο εγκέφαλο με το δηλητήριό της.

Από κείνη τη στιγμή δεν σταματάει τίποτε τη συκοφαντία!

Ακριβώς σαν την καταιγίδα, τη βροντή που έρχεται

και τελικά συνθλίβει τα πάντα.

Και το άτυχο θύμα, βουτηγμένο μέσα στις κατηγόριες

και τραυματισμένο

παραδίνεται στο χτύπημα της δημόσιας περιφρόνησης..."

Rossini : "Il Barbiere di Siviglia, "La calunnia è un venticello":

Μπορείτε να διαβάσετε παλαιότερο κείμενο σχετικό με Μουσική και Κληρονομικό Δίκαιο, εδώ.

Η θεωρία των βιορυθμών στη μουσική του Berg...

 

Fliess και Freud

Δεν ξέρω αν έχετε ακούσει για τη θεωρία των βιορυθμών, μια θεωρία που ισχυρίζεται ότι η καθημερινή μας ζωή επηρεάζεται σημαντικά από ρυθμικούς κύκλους, τα λεγόμενα "βιο-ρολόγια", που σχετίζονται με τα επίπεδα ενέργειάς μας.
Παρότι δεν στηρίζονται σε επιστημονική μελέτη, λέγεται πως  οι βιορυθμοί βασίζονται σε πράγματα όπως η ευαισθησία του καθένα στο φως και το σκοτάδι ή στο μοτίβο ύπνου-ξυπνήματος.

Η θεωρία των βιορυθμών, που περισσότερο στηρίζεται στην αριθμολογία και στη διαίσθηση, ξεκίνησε τον 19ο αιώνα από τον  γεννημένο σαν σήμερα, 24 Οκτωβρίου 1858, Wilhelm Fliess, έναν γερμανό γιατρό και αριθμολόγο , που υπήρξε και στενός φίλος του Φρόυντ. Μάλιστα λέγεται πως οι εκκεντρικές απόψεις και η κοσμοβιολογία του επηρέασε σημαντικά τον πατέρα της ψυχανάλυσης στην ανάπτυξη της επιστήμης του.

O Βίλχελμ Φλις είχε γοητευτεί από τη διαπίστωση πως όποιο νούμερο διάλεγε μπορούσε να βρει τρόπο να το εκφράσει σε συνάρτηση με το 23 ή το 28.
Το 28 το συσχέτισε με την εμμηνόρροια και έτσι ονόμασε την περίοδο των 28 ημερών "γυναικεία" και αυτή των 23 ημερών "ανδρική". 

Ο μαθητής του Σαίνμπεργκ και εκπρόσωπος της Δεύτερης Σχολής της Βιέννης, 'Αλμπαν Μπεργκ, πίστευε  πολύ στη σημασία των βιορυθμών και την αριθμολογία, όπως και ο δάσκαλός του.
Επηρεασμένος λοιπόν, από τη θεωρία των βιορυθμών του Βίλχελμ Φλις, ο Μπεργκ έτρεφε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον αριθμό 23, χρησιμοποιώντας τον στη δομή αρκετών από τα έργα του. Είχε συσχετίσει το νούμερο -καθώς λέγεται- επειδή όταν υπέστη για πρώτη φορά κρίση άσθματος που τον ταλαιπωρούσε καθόλη τη διάρκεια της ζωής του, το ημερολόγιο έγραφε 23... 

Το  "Kammerkonzert", που ο Μπεργκ συνέθεσε το διάστημα 1923-25, γραμμένο για πιάνο, βιολί και 13 πνευστά στηρίζεται στη θεωρία του Φλις.
Ο Πιερ Μπουλέζ το έχει χαρακτηρίσει ως την "πιο αυστηρή σύνθεση του Μπεργκ" και δεν είναι τυχαίο που ο συνθέτης του φρόντισε να το ολοκληρώσει και παρουσιάσει ως πλήρη σύνθεση στις 23 Ιουλίου 1925.
Είναι έργο τριών κινήσεων και αξιοσημείωτο για την πληρότητα της δομής του, καθώς δημιουργήθηκε με αυστηρότητα και πειθαρχία όσον αφορά τις μαθηματικές σχέσεις. 
Για παράδειγμα, το πρώτο και δεύτερο μέρος αναπτύσσονται σε 240 μουσικά μέτρα το καθένα, ενώ η έκταση του τρίτου σε μέτρα αποτελεί το άθροισμα των δύο προηγούμενων, δηλαδή 480 μέτρα...

Εκτός από μαθηματικούς κανόνες, η φόρμα στο "Κονσέρτο Δωματίου" του Άλμπαν Μπεργκ αποτελεί έναν μυστικό μουσικό κώδικα, καθώς κρύβει αγαπημένους αριθμούς του συνθέτη και γράμματα από ονόματα, όπως εκείνα του δασκάλου του Άρνολντ Σαίνμπεργκ και του φίλου και συνεργάτη του στη Δωδεκαφθογγική Σχολή της Βιέννης, Άντον Βέμπερν.

Mην ξεχνάμε πως βρισκόμαστε σε μια εποχή όπου κυριαρχούσε η διανόηση και η πνευματική πολυπλοκότητα ήταν καθηλωτική. Έτσι, η μουσική τόλμησε να χρησιμοποιήσει μαθηματικές μεθόδους προκειμένου να αξιοποιήσει και εξορθολογήσει τους ήχους...Ο Μπεργκ, που είχε εμμονή με τη συμμετρία, απολάμβανε δομές καθρέφτη και ανάδρομους σχηματισμούς (παλίνδρομα). Η γοητευτική επίδραση που ασκούσε πάνω του η αριθμολογία τον οδήγησε στη βαθιά σύνδεση με τον αριθμό "23", τον "μοιραίο αριθμό" του, που όπως πίστευε, ήλεγχε τον προσωπικό του κύκλο ζωής.

Alban Berg: "Kammerkonzert"

1. Thema scherzoso con variazioni

2. Adagio

3. Rondo ritmico con Introduzione

Διευθύνει σε μια ιστορική ηχογράφηση ο Paul Hindemith:

Μουσικές εμπνεύσεις από το θρύλο της Αγίας Ούρσουλας...

 

"Το Μαρτύριο της Αγίας Ούρσουλας και των έντεκα χιλιάδων παρθένων της", Jean Bourdichon

Η μνήμη της Αγίας Ουρσούλης ή Ορσαλίας-Ούρσουλας γιορτάζεται από την Ανατολική και Δυτική Εκκλησία στις 21 Οκτωβρίου.

Η Ούρσουλα ήταν κόρη του βασιλιά, Δεονάτου, γνωστή για την ομορφιά της και την ευσέβειά της. Περιζήτητη ως νύφη, ο πατέρας της την έταξε στον παγανιστή Κόναν, κυβερνήτη της Αρμορικής (σημερινής Βρετάνης).

"Το Μαρτύριο της Αγίας Ούρσουλας",
μέρος του περίφημου βωμού
Χανς Μέμλιγκ

Μαζί με παρθένες της πριγκιπικής Αυλής της και 11.000 παρθένες δούλες ξεκίνησαν με πλοίο προκειμένου η Ούρσουλα να γνωρίσει τον μέλλοντα σύζυγό της. Κατά τη διάρκειά του όμως, έπεσαν σε σφοδρή θαλασσοταραχή. Το πλοίο ξεβράστηκε στη Γαλατία με καμμιά από τις παρθένες να έχει πάθει το παραμικρό.

Η Ούρσουλα που το θεώρησε θεϊκή παρέμβαση, αποφάσισε πριν το γάμο να πραγματοποιήσει ένα μεγάλο προσκύνημα. Με τις κοπέλες απευθύνθηκε στον Πάπα απ' τον οποίο ζήτησε να συμμετάσχει στο προσκύνημα, όπως κι έγινε. Όταν έφτασαν στην Κολωνία, που εκείνη την εποχή πολιορκούνταν από Ούννους συνελήφθησαν και βασανίστηκαν μέχρι θανάτου. Όλες οι Παρθένες αποκεφαλίστηκαν και η Ούρσουλα θανατώθηκε όταν οι βάρβαροι την τόξευσαν με φαρμακερά βέλη την 21η Οκτωβρίου του 383. 

Ο θρύλος λέει πως αμέσως κατέλαβε τους Ούννους αναπάντεχος τρόμος, τόσο μεγάλος που εγκατέλειψαν την πόλη.  Γι' αυτό η Αγία Ούρσουλα θεωρείται πολιούχος της Κολωνίας και τιμάται ως ελευθερώτριά της.
Γνωστό είναι και το μοναχικό Τάγμα που δημιουργήθηκε, οι Ουρσουλίνες.

Πολύπτυχο με σκηνές από το Θρύλο της Αγίας Ούρσουλας, ανωνύμου Φλαμανδού, γνωστού λόγω αυτής της δημιουργίας, με το συμβατικό όνομα: Δάσκαλος του Θρύλου της Αγίας Ούρσουλας. 

Μουσικές εμπνεύσεις

Η θρησκευτική παράδοση της Αγίας Παρθενομάρτυρος Ούρσουλας  έχει εμπνεύσει και μουσικούς καλλιτέχνες.

1. Hildegard von Bingen: "Mattins Antiphons for St Ursula":

Θεωρείται -ως γνωστόν- η  πρώτη συνθέτις στην ιστορία. Η Βενεδικτίνη μοναχή από τη Γερμανία και πολυμαθής, Hildegard von Bingen, γνωστή και ως Σίβυλλα (με την έννοια της μάντισσας) του Ρήνου, υπήρξε συγγραφέας, φιλόσοφος και συνθέτρια. Διάσημη μυστικίστρια, βοτανολόγος, ποιήτρια και γλωσσολόγος, ζώντας σε μια εποχή όπου οι γυναίκες δεν είχαν ελευθερίες οπότε και τούς απαγορεύονταν να τραγουδούν δημόσια, εκείνη ως μοναχή απομονωμένη από τον κόσμο είχε την ελευθερία αυτής της δημιουργικής διεξόδου.

Είναι τεράστιο το σώμα της σωζόμενης λειτουργικής μουσικής της. Ανάμεσα στα έργα της βρίσκουμε και τα αφιερωμένα στην Αγία Ούρσουλα, Αντίφωνα.
Η Αγία Ούρσουλα, ασκούσε μια ιδιαίτερη γοητεία στην Χίλντεγκαρντ, καθώς όπως και κείνη περιβαλλόταν από αγνές, ευσεβείς παρθένες, που με πάθος και βαθιά πίστη έρχονταν στο μοναστήρι της. 

Hildegard of Bingen: Mattins Antiphons for St Ursula:

2. Hildegard von Bingen: "Laudes de sainte Ursule, Hymne "Cum vox sanguinis Ursule":

Τα περισσότερα από τα έργα που έγραψε η Χίλντεγκαρντ είναι σύντομα σε έκταση, κατάλληλα ώστε να εκτελούνται στην ιερή τελετή προς τιμήν του Αγίου. Υπάρχει ωστόσο κι ένας ύμνος -μέρος των "Laudes de sainte Ursule" με τίτλο: Cum vox sanguinis-Με τη φωνή του αίματος", πολύ πιο εκτεταμένος και αποκαλύπτει τη λεπτότητα της σκέψης της Χίλντεγκαρντ, που αντιλαμβανόταν την ανθρώπινη ψυχή ως "συμφωνική"  η οποία εκφράζεται όταν συντονίζεται με την ουράνια μουσική των σφαιρών, δημιουργώντας αρμονία με το σώμα και το τραγούδι.

Η Χίλντεργκαρντ διδάσκει τις νεαρές μοναχές

Οι εναρκτήριοι στίχοι της αντανακλούν πιστά τον ποιητικό παραλληλισμό: Η Ούρσουλα και το "αθώο πλήθος" της τραγουδούν "με φωνή αίματος" ενώπιον του Θεού, λέγοντας ότι αξίζει να χαίρεται, καθώς η θυσία τους είναι γι' Αυτόν.

"Cum vox sanguinis

Ursule et innocentis turbe eius

ante thronum dei sonuit...

Με φωνή αίματος

Η Ούρσουλα και οι αθώες παρθένες της 
υμνούν ενώπιον του Θρόνου Σου ..."

Hildegard von Bingen: "Laudes de sainte Ursule"
Hymne XVIII: "Cum vox sanguinis Ursule":

3. Michael Haydn: "Missa in honorem Sanctae Ursulae":

Στα νεότερα χρόνια, ο αδερφός του Γιόζεφ Χάυντν, Μίκαελ  -ο οποίος υπήρξε και κείνος σπουδαίος συνθέτης-  το 1793 συνέθεσε τη:  "Missa in honorem Sanctae Ursulae-Λειτουργία προς τιμήν της Αγίας Ούρσουλας ". 

Η θρησκευτική σύνθεση είναι γνωστή και ως "Chiemseemesse", καθώς ο Μ. Χάυντν τη συνέθεσε με αφορμή την μοναστική τελετή της φίλης του και με μουσικά χαρίσματα, Ούρσουλας Όσβαλντ.
Η κοπέλα είχε ασπαστεί το μοναχισμό και η λειτουργία του Χάυντν συνόδευσε τους θρησκευτικούς της όρκους στο Αβαείο  των Βενεδικτίνων του  Chiemsee στη Βαυαρία.
Να θυμηθούμε πως καθ 'όλη τη διάρκεια της ζωής του, ο Μ. Χάυντν διατηρούσε στενούς δεσμούς με την εκκλησία των Βενεδικτίνων.

Ο συνθέτης δεν ακολουθεί τον γνωστό τρόπο μουσικής ανάπτυξης της Λειτουργίας, αλλά δομικά κινείται σύμφωνα με τα πρότυπα της συμφωνίας, με κύριο μέσο θεματικής επεξεργασίας τη χρήση της φούγκας. Οι φωνές των τεσσάρων σολίστ πλαισιώνονται από μικτή χορωδία, μικρό σύνολο και μπάσο κοντίνουο.

Η Λειτουργία είναι ένα από τα πιο επιτυχημένα και εμπνευσμένα έργα του Χάυντν και λόγω του μελωδικού ύφους της έχει χαρακτηριστεί ως η περισσότερο "Μοτσάρτιαν" από όλες τις Λειτουργίες του συνθέτη.

Michael Haydn: "Missa in honorem Sanctae Ursulae":

Μουσικές αντηχήσεις "πάνω απ' τον τάφο" του Σοπέν...

 

"La mort de Chopin",  Felix -Joseph Barrias - National Museum Kraków

Ο Φρειδερίκος Σοπέν για την κηδεία του είχε ζητήσει να εκτελεστεί οπωσδήποτε το "Ρέκβιεμ" του Μότσαρτ. Υπήρξαν κάποια εμπόδια γι'αυτό, καθώς δεν επιτρεπόταν σε γυναίκες να τραγουδούν στις ενοριακές εκκλησίες και χρειάστηκε ειδική άδεια.

(Θυμίζουμε πως ο γαλλοπολωνός συνθέτης θαύμαζε απεριόριστα τον Μότσαρτ, ενώ στην πατρίδα του όταν πρωτοπαρουσιάστηκε στα επτά του χρόνια ως πιανίστας, θαμπώνοντας τους ακροατές με τις ερμηνευτικές και εκφραστικες του ικανότητες χαρακτηρίστηκε ως "παιδί-θαύμα" και οι συμπατριώτες του τον αποκάλεσαν "Δεύτερο Μότσαρτ").

Στην κηδεία εκτελέστηκαν επίσης  το τέταρτο και τελευταίο μέρος της "2ης Σονάτας για πιάνο" του Σοπέν, γνωστού και ως "Πένθιμο Εμβατήριο".
Ένα μέρος σπαρακτικού ρυθμού, αντίστοιχου των χτύπων της καρδιάς κάθε μουσικόφιλου, όταν αναλογίζεται τη νεότητα του πολωνού συνθέτη, που μαράζωσε στα μόλις τριανταεννιά του χρόνια…

Τέλος, όπως επιθυμούσε,  στο επιβλητικό όργανο  εκτελέστηκε επίσης το "Πρελούδιό του Op. 28, Ν.4".

Η αργή, σπαρακτική μελωδία έκανε τον Αλφρέ Κορτό να το τιτλοφορήσει: "Πάνω απ' τον τάφο", ενώ ο Χανς φον Μπύλοβ αποκάλεσε το πρελούδιο "ασφυξία", λόγω της αίσθησης της απελπισίας και της βαθιάς απόγνωσης που αναδύει.

Οι αναλυτές σημειώνουν πως η σήμανση του Σοπέν στα τελευταία μέτρα της παρτιτούρας "smorzando-πεθαμένα"  αντανακλά το άσχημο προαίσθημα αυτού του ευαίσθητου πλάσματος, που με φινέτσα και άφθαστη ευγένεια αντιμετωπίζει ακόμα κι αυτή την ύστατη στιγμή του θανάτου...

Μεγαλόπρεπη και επιβλητική ακούγεται η αργή μελωδία στο δεξί χέρι, ακολουθώντας φθίνουσα μελωδική γραμμή συνοδευμένη από επαναλαμβανόμενες συγχορδίες, που κατεβαίνουν χρωματικά στο αριστερό. 

Να θυμίσουμε πως τα "24 Πρελούδια" ο Σοπέν τα συνέθεσε κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη Μαγιόρκα και πολλές είναι οι ιστορίες που με το πέπλο τους τυλίγουν τις συνθέσεις αυτές, που αν και θα πρέπει να τοποθετηθούν στον χώρο της μυθοπλασίας, ωστόσο οι λάτρεις του συνθέτη αγαπάμε να συσχετίζουμε τη ζωή του αγαπημένου μας με το παραμύθι.

Σύμφωνα με την Σολάνζ, κόρης της Γεωργίας Σάνδη, ο ίδιος ο Σοπέν έδωσε στα πρελούδια από έναν τίτλο... 

Για το Πρελούδιο Ν.4  και το σπαραγμό που αναδύει έγραψε:

"Quelles larmes au fond du cloître humide?
Ποια δάκρυα χύνονται στα βάθη του υγρού μοναστηριού;" 

O τάφος του Σοπέν
Κοιμητήριο Pere Lachaise ,Παρίσι

Ο ποιητής του πιάνου Φρειδερίκος Σοπέν, έφυγε σαν σήμερα, 17 Οκτώβρη 1849.

Είναι θαμμένος στο κοιμητήριο του Pere Lachaise στο Παρίσι. Πάνω από τον τάφο του εύθραυστου συνθέτη στέκει μια Μούσα που θρηνεί.

Μπορεί να τάφηκε στη γαλλική πρωτεύουσα, όπου διέμενε, αλλά κατόπιν επιθυμίας του η καρδιά του μεταφέρθηκε στην αγαπημένη του Πολωνία. Κάθε μουσικόφιλος όταν θα βρεθεί εκεί προσκυνά στην Εκκλησία του Τιμίου Σταυρού στη Βαρσοβία, που συνεχίζει να χτυπά η καρδιά του Ραφαήλ του πιάνου, ενός καλλιτέχνη που στο έργο του συνδυάζονται άψογα η συναισθηματική εκφραστικότητα, ρομαντική ευαισθησία και πνευματικότητα, με το ευγενές και αριστοκρατικό της πραγματικής καλλιτεχνίας.

 Chopin: "Prelude No 4, Op 28" εκτελεσμένο σε εκκλησιαστικό όργανο,
όπως ζήτησε ο ίδιος για την κηδεία του:

Νίτσε - Στράους: "Ζαρατούστρα - Για τις χαρές και τα πάθη..."

 

"Φρίντριχ Νίτσε",  Edvard Munch - 1906

Από τα πρώτα  μουσικά έργα που η έμπνευσή τους αντλήθηκε από φιλοσοφικά δοκίμια και πραγματείες είναι το περίφημο συμφωνικό ποίημα του Ρίχαρντ Στράους: " Τάδε έφη Ζαρατούστρα", βασισμένο στο ομότιτλο έργο του φιλοσόφου, Φρίντριχ Νίτσε.

Ο γερμανός διανοητής σε αυτό έργο  πραγματεύεται την ιδέα της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους, το θέμα του θανάτου και του Υπερανθρώπου. 

Με την προσέγγισή του ο συνθέτης προσπαθεί περισσότερο να "σχολιάσει" τις ιδέες του Νίτσε, παρά να τις αναπαραστήσει μουσικά...
Συνθέτης της  ύστερης ρομαντικής περιόδου, ας θυμηθούμε πως ο Στράους παράλληλα με τις σπουδές του στη Μουσική και την Ιστορία της Τέχνης στο Μόναχο, σπούδασε και Φιλοσοφία. Εκείνη την περίοδο διάβασε πολύ Γκαίτε και Σοπενχάουερ.
Η πνευματική γνωριμία του συνθέτη με το έργο του Νίτσε έγινε το 1872. Η γοητεία που τού άσκησε ήταν διαρκής και έντονη, τόσο ώστε να πάρει την απόφαση να "μουσικοποιήσει" τη Νιτσεϊκή ιδέα. Το συμφωνικό ποίημα παρουσιάστηκε στο κοινό το 1897.

 Όπως αναφέρει ο ίδιος ο Νίτσε στην αυτοβιογραφία του, με τίτλο Ecce Homo, ο "Ζαρατούστρα", που συμβολίζει την ελευθερία του ατόμου που προηγείται της εποχής του, αποτελεί από μόνος του μουσική σύνθεση και σίγουρα, μία από τις προθέσεις του έργου είναι η αναγέννηση της τέχνης της ακρόασης...

Χειρόγραφη επιστολή του Νίτσε προς τον φίλο του και εκδότη,  Heinrich Köselitz,
όπου ανακοινώνει τον τίτλο του νέου του βιβλίου: "Τάδε εφη Ζαρατούστρα"

"Πορτραίτο του Ρ. Στράους", Μαξ Λίμπερμαν

Στο προγραμματικό έργο του Στράους, η αντιπαράθεση της φύσης και της ανθρωπότητας ως δύο εναλλακτικών κόσμων που συγχρόνως αλληλοσυσχετίζονται, όπως ο Νίτσε επισημαίνει στο φιλοσοφικό του πόνημα, μουσικά αποδίδεται με την ακραία αντίθεση δυο κλιμάκων: της Ντο μείζονος, που αντιπροσωπεύει το σύμπαν και της Σι μείζονος, που αντιπροσωπεύει την ανθρωπότητα.

Ο Στράους στοχεύει στην έκφραση δύο εννοιών στο πλαίσιο: εξέλιξη-ανάπτυξη. Η ιδέα της εξέλιξης της ανθρωπότητας από τις πρωταρχικές ρίζες της... συνεχίζει μέσα από ποικίλες μορφές ανάπτυξης, θρησκευτικές και επιστημονικές...φτάνοντας ως την κεντρική ιδέα του "Υπερανθρώπου" του Νίτσε.

Το έργο δομείται σε εννέα τμήματα, καθένα απ' τα οποία τιτλοφορείται από τα αντίστοιχα κεφάλαια του βιβλίου του Νίτσε, που πραγματεύεται ο συνθέτης.

Θα επικεντρωθούμε στο σύντομο, πλην μεγαλειώδες, τέταρτο μέρος με τίτλο: "Von den Freuden und Leidenschaften-Για τις χαρές και τα πάθη", απόσπασμα του οποίου διαβάζουμε παρακάτω:

"...Κάποτε είχες πάθη και τα ονόμαζες κακά. Τώρα όμως έχεις μόνο τις

αρετές σου: γεννήθηκαν από τα πάθη σου.

Τον ύψιστο σκοπό σου τον τοποθέτησες στην καρδιά αυτών των παθών: τότε αυτά έγιναν οι αρετές και οι χαρές σου.

Είτε ήσουν από το γένος των χολερικών είτε από το γένος των φιλήδονων είτε από το γένος των φανατικών της πίστης είτε των φιλέκδικων: στο

τέλος, όλα τα πάθη σου θα γίνονταν αρετές και όλοι οι διάβολοι σου άγγελοι.

Κάποτε είχες άγρια σκυλιά στο κελάρι σου: στο τέλος όμως μεταμορφώθηκαν σε πουλιά και χαριτωμένες τραγουδίστριες.

Από τα δηλητήριό σου διύλισες το βάλσαμο σου· άρμεξες την αγελάδα

Θλίψη — τώρα πίνεις μόνο το γλυκό γάλα των μαστών της.

Και τίποτε κακό δεν θα γεννηθεί στο εξής από σένα, παρά μόνο το
κακό που γεννιέται από τον αγώνα των αρετών σου.."

Ο Ρ. Στράους στο μέρος "Για τις χαρές και τα πάθη" επιλέγει  εύστοχα να κινηθεί σε διονυσιακό πνεύμα. Έτσι, ακούγονται γρήγοροι, ευχάριστοι, χορευτικοί ρυθμοί και επιβλητικά μελωδικά μοτίβα που παραπέμπουν σε βακχικές γιορτές, υπογραμμίζοντας και τις ερωτικές απολαύσεις. 
"Καθώς ακούγονται αυτοί οι ευχάριστοι χοροί, η ψυχή του ατόμου ανεβαίνει στον ουρανό, ενώ ο κόσμος βυθίζεται μακριά του"...
Στης έμπνευσης τη δίνη, μια μαεστρική ενορχήστρωση έρχεται με τους θαυμάσιους συνδυασμούς ηχοχρωμάτων να περιγράψει στοχαστικούς στροβιλισμούς φιλοσόφου και συνθέτη...Χορευτική διάθεση, αλλά και ανατρίχιασμα. Σε μερικά σημεία το τέμπο μοιάζει να ξεφεύγει από τον έλεγχο.Η ένταση αυξάνεται καλώντας τον ακροατή σε μια θορυβώδη φανφάρα. Η ορχήστρα αποδίδει το εκστασιακό συναίσθημα. Τοξοτά, χάλκινα και ξύλινα πνευστά λαμπυρίζουν...

"Δες, πόσο πολύ επιθυμεί το ύψιστο καθεμιά από τις αρετές σου:
θέλει ολόκληρο το πνεύμα σου για να είναι αυτό κήρυκάς της,
θέλει ολόκληρη τη δύναμή σου στην οργή, στο μίσος και στην αγάπη. [...]

Αχ, αδελφέ μου, δεν έχεις δει ακόμη ούτε μια αρετή να συκοφαντεί και να μαχαιρώνει τον εαυτό της;
Ο άνθρωπος είναι κάτι που πρέπει να ξεπεραστεί: και γι' αυτό πρέπει να αγαπάς τις αρετές σου — γιατί απ' αυτές θα χαθείς".
 Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα.

("Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα", Νίτσε, εκδ. Νησίδες, μτφ: Ζ. Σαρίκας, σελ. 35-36)

Η ένταση του μέρους σταδιακά αποδυναμώνεται...Η γαλήνη της νύχτας, κυριαρχεί... Η εκτέλεση συνεχίζεται στο επόμενο τμήμα χωρίς διακοπή.

Richard Strauss: "Also Sprach Zarathustra"

Mov. IV: Von den Freuden und Leidenschaften-Για τις χαρές και τα πάθη"
Διευθύνει ο P. Boulez:

Το κείμενο γράφτηκε με αφορμή τη γενέθλια επέτειο του Φρίντριχ Βίλχελμ Νίτσε (15 Οκτωβρίου 1844), ο οποίος εκτός από φιλόσοφος και άνθρωπος της διανόησης υπήρξε ποιητής, αλλά και λάτρης της μουσικής, πιανίστας και συνθέτης.

Στο μπλογκ υπάρχουν πολλά κείμενα με αφορμή το Νίτσε. Περιηγηθείτε! 

 

e e cummings: "κουβαλώ την καρδιά σου"...

 "Άντρας αγκαλιάζει γυναίκα", e.e.cummings
(pinterest)

Αμερικανός ποιητής, πεζογράφος και θεατρικός συγγραφέας, o e.e. cummings γεννήθηκε σαν σήμερα, 14 Οκτώβρη1894.
Η ποίησή του χαρακτηρίζεται για το "πειραματικό, άβαν γκαρντ ύφος", ασυνήθιστο και συγχρόνως ανεπιτήδευτο λόγο της.

e.e.cummings,
αυτοπροσωπογραφία

Η παράδοξη στίξη του και τυπογραφία υπογραμμίζουν το ιδιαίτερα ασυνήθιστο στυλ του.

Είναι περισσότερο γνωστός για τον αντισυμβατικό τρόπο σύνταξης των φράσεών του, και παρατηρείται έντονα σε κάποια ποιήματά του πως δεν υπάρχει τίτλος ενώ δεν χρησιμοποιεί κεφαλαία. Έτσι, ακόμη και το όνομά του, e.e.cummings, το έγραφε με πεζά.

Ο κορυφαίος μοντερνιστής ποιητής ανάμεσα στα έργα του άφησε και συγκλονιστικά ερωτικά ποιήματα, που με τρόπο ιδιαίτερo και μοναδικό αποτυπώνουν όλες τις εκφάνσεις του έρωτα...τρυφερές... αγνές... άσεμνες ή πιο ηδυπαθείς...
Στην ποίησή του απαντάται ο απελπισμένος, ο παράνομος, ο βαθύς, ο ιδανικός έρωτας...
Οι φράσεις αταξινόμητες ξεδιπλώνουν μικρά δοκίμια του έρωτα, με την ποιητική φιλοσοφική σκέψη του ποιητή να μάς υπενθυμίζει πως αυτό το γλυκό και συνάμα ταραχής συναίσθημα αποτελεί τον κινητήριο μοχλό στη ζωή μας.

To όλο γοητεία και μεθυστικό άρωμα ποίημά του: "i carry your heart-κουβαλώ την καρδιά σου μαζί μου", είναι ένα μικρό λεκτικό τελετουργικό, ένα αποκαλυπτικό εγκώμιο στο βαθύ συναίσθημα...Αναδύει πάθος, λυρισμό, συγκίνηση, μα κυρίως την αλήθεια της ψυχής του ποιητή, το απόλυτο ξεγύμνωμά της...

"Κουβαλώ την καρδιά σου μαζί μου (την κουβαλώ στην

καρδιά μου) δεν είμαι ούτε στιγμή χωρίς αυτήν (όπου

πηγαίνω εκεί πας, καλή μου· και ό,τι

καμώνεται από μονάχα εμένα είναι δικό σου κάμωμα, ακριβή μου)

φοβάμαι

μοίρα καμιά (γιατί εσύ είσαι η μοίρα μου, γλυκιά μου) θέλω

κόσμο κανένα (γιατί ωραία είσαι κόσμε μου, αληθινή μου)

και είσαι εσύ ό,τι ένα φεγγάρι εννόησε ποτέ

και ό,τι ένας ήλιος ποτέ θα τραγουδήσει εσύ είσαι

να το βαθύτερο όλων μυστικό που ουδείς γνωρίζει

(να η ρίζα από την ρίζα και ο ανθός απ' τον ανθό

κι ο ουρανός από τον ουρανό του δέντρου που λέγεται ζωή· που φύεται

ψηλότερο απ' όσο μπορεί να ελπίζει η ψυχή ή το μυαλό να κρύψει)

και να το θαύμα εκείνο που κρατάει τα άστρα χωριστά

κουβαλώ την καρδιά σου (την κουβαλώ στην καρδιά μου)

Πολυπράγμων, με μια ιδιαίτερη άποψη για τον τρόπο έκφρασης, ποιητικά και εικαστικά, ο e.e.cummings, συγκινεί πολλούς.

To παραπάνω εικαστικό τιτλοφορείται: "Άντρας αγκαλιάζει γυναίκα" και είναι του ίδιου του ποιητή που υπήρξε και ταλαντούχος ζωγράφος. 

Ιδιαίτερος και πολυτάλαντος καλλιτέχνης ο κάμινγκς κι αυτό το ποίημά του αγγίζει βαθιά την ψυχή μου! Η ποιητική του φωνή ακούγεται ψιθυριστή, βελούδινη να διεκδικεί το άγγιγμα, την ανατριχίλα, τη βαριά αναπνοή απ' την ερωτική λαχτάρα. Κουβαλάει την επιθυμία και την ταραχή παγανιστικών Ερωτιδέων, καταγράφοντας τον αναστεναγμό του εραστή...

Καλημέρα με 4 από τις αρκετές μουσικές ρυθμίσεις του ποιήματος από χορωδιακά σύνολα.

Χορωδιακές εμπνεύσεις που δίνουν στην ποιητική δημιουργία την ουράνια διάσταση που τής αρμόζει.

1.Laura Farnell : i carry your heart

2. David Dickau: i carry your heart

3. Toby Young: i carry your heart

4. Eric Whitacre: i carry your heart

Για τον κάμινγκς μπορείτε να διαβάσετε και παλαιότερο κείμενο εδώ.

Bohuslav Martinu: "Οι νωπογραφίες του Piero della Francesca"

Giorgio Vasari: "Piero della Francesca portrait"

Διακρίθηκε ανάμεσα στους ζωγράφους της πρώιμης Αναγέννησης για την ηρεμία των χρωμάτων του, αλλά και τις γεωμετρικές φόρμες, ειδικά ως προς την προοπτική τους...

Ο Πιέρο ντέλλα Φραντσέσκα, στη μνήμη του οποίου ( πέθανε στο χωριό του κοντά στο Αρέτσο της Ιταλίας - 12 Οκτωβρίου 1492) γίνεται η σημερινή αναφορά ξεχώρισε και ως μαθηματικός-γεωμέτρης.


Τα χρώματα της φύσης της Τοσκάνης πότισαν την καλλιτεχνική του έμπνευση και ιδίωμα κι έτσι η παλέτα του πάντα "δροσερή" χρωματικά συμβάλλει στον εκλεπτυσμένο και στοχαστικό χαρακτήρα των έργων του, που εντυπωσιάζουν με την ηρεμία που αποπνέουν και την προοπτική τους ...
Δεν γνωρίζουμε πού εκπαιδεύτηκε, όμως υποθέτουμε πως την τέχνη της ζωγραφικής διδάχτηκε από καλλιτέχνες της σχολής της Σιένα, που εργάζονταν εκείνη την εποχή στην πόλη του.


Σπουδαιότερο από τα έργα του Πιέρο ντέλλα Φραντσέσκα θεωρείται η εικονογραφία του Ναού του Αγίου Φραγκίσκου στο Αρέτσο, που ξεκίνησε το 1452 και ολοκλήρωσε το 1466.
Πρόκειται για σειρά νωπογραφιών με οκτώ απεικονίσεις βασισμένες στον θρύλο του Τιμίου Σταυρού, που η γνώση του ντέλλα Φραντσέσκα στην προοπτική, παράλληλα με τη γεωμετρική αρμονία και την ικανότητα στη σύνθεση των χρωματικών εικόνων, τις καθιστούν αναμφίβολα ψηλά στην κατηγορία των αριστουργημάτων του είδους.

Όταν τη δεκαετία του 1950, ο τσέχος συνθέτης, Μποχουσλάβ Μαρτίνου επισκέφτηκε το ναό, εντυπωσιάστηκε βαθιά από τις νωπογραφίες του della Francesca, τις "λουσμένες σε μαργαριταρένιο φως", όπως σχολίασε.
Θαύμασε το διακριτικό παιχνίδι φωτός και σκιάς που αξιοποίησε ο ζωγράφος προκειμένου να απεικονίσει με λεπτό, μυστικιστικό τρόπο σκηνές της θρησκευτικής ιστορίας και επικεντρώθηκε στις εμμονές του με τις τολμηρές λύσεις προοπτικής, που τον οδήγησαν στην αναπαράσταση μίας σχεδόν μεταφυσικής άποψης του κόσμου. Έτσι, αποφάσισε να προσπαθήσει να μεταφέρει αυτά τα χαρακτηριστικά στους ακροατές του, χρησιμοποιώντας στοιχεία της δικής του τέχνης, μουσικά μοτίβα, ιδιαίτερες αρμονίες και ορχηστρικά ηχοχρώματα.


Στο ορχηστρικό του έργο: "Les Fresques de Piero della Francesca" δίνει φωνή στην παγωμένη σιωπή, στην παράξενη, ειρηνική ποίηση των ζωγραφικών έργων, εκφράζοντας με τις αρμονίες και το συνδυασμό οργάνων την πολύχρωμη, απόκοσμη και μυστηριώδη ατμόσφαιρά τους.
Ο Mαρτίνου δεν στόχευε σ'ένα είδος προγραμματικής μουσικής, αλλά επιθυμούσε να προκαλέσει κυρίως τη διάθεση που αποπνέουν οι πίνακες:

"Προσπάθησα να εκφράσω με μουσικούς όρους το ακίνητο, όλο γαλήνη μισοσκόταδο,
όλη την χρωματική παλέτα , τη λεπτή, γαλήνια ατμόσφαιρα,
τη συγκινητική ποίηση των εικόνων",

λέει ο ίδιος.

Και πράγματι, ο "ηχητικός κόσμος" των τοιχογραφιών εκπέμπει εκτός από ιερό φως και δύναμη συναισθημάτων, γι'αυτό ξεδιπλώνει κι αναπάντεχες εκρήξεις έντασης.

Η τεράστια γκάμα ορχηστρικών ηχοχρωμάτων του τσέχου συνθέτη αντιστοιχεί στο ζωγραφικό ύφος του αναγεννησιακού ζωγράφου. Η μελωδική γραμμή και η ενορχήστρωση αναδεικνύουν το μεγαλοπρεπές, στιβαρό, με πλούσιες αρμονίες και ακραίες ηχητικές εντάσεις έργο, που χαρακτηρίζεται για την εσωτερικότητα και ευλάβεια.

Η σύνθεση ολοκληρώθηκε το 1955, κι ο δημιουργός ανέπτυξε ένα, φαινομενικά ελεύθερης μορφής, αλλά δομημένο, έργο, που αφιερώθηκε στον Ράφαελ Κιούμπελικ, ο οποίος το διηύθυνε στην παγκόσμια πρεμιέρα του στο Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ το 1956.

Piero della Francesca: "Πομπή και προσκύνημα της Βασίλισσας του Σαβά"

Τα μέρη:

I: Andante poco moderato

Το εναρκτήριο μέρος είναι εμπνευσμένο από τη νωπογραφία: "Πομπή και προσκύνημα της Βασίλισσας του Σαβά" .
Φως και χρώμα, σε μια μίξη ανυπέρβλητης ομορφιάς με την καινοτομία της προοπτικής να εντυπωσιάζει...Το σχέδιο είναι απλό και στέρεο, τα χρώματα αρμονικά και μας εισάγουν σε ένα μαγικό μεταμορφωμένο κόσμο, τον κόσμο που και ο Μαρτίνου σκιαγραφεί με τα δικά του μέσα. Ενας μουσικός στροβιλισμός από τον διάφανο ορχηστρικό ήχο ακολουθεί μακρόσυρτο ρυθμό. Γρήγορα οδηγούμαστε σε μια κρουστική κορύφωση, που ακούγεται χαρακτηριστικά εντυπωσιακή (1:33). Η μουσική γίνεται πιο ήπια και μαλακή, πιο στοχαστική στη συνέχεια με το αγγλικό κόρνο να υπογραμμίζει το αρχικό μοτίβο.

Piero della Francesca: "The dream of Constantine"

II: Adagio

Η έμπνευση για αυτό το αργό κίνημα ήταν το "Όραμα του Κωνσταντίνου", στον οποίο ένας άγγελος διαβεβαιώνει τον μελλοντικό Ρωμαίο αυτοκράτορα ότι θα νικήσει στη μάχη ακολουθώντας το σημάδι του Σταυρού. Ο Πιέρο απεικονίζει τον Κωνσταντίνο να κοιμάται στη σκηνή του με τους στρατιώτες και τον σωματοφύλακά του να τον φρουρούν. Ο ζωγράφος στήνει μια θεατρική σκηνή μέσα στην ήσυχη νύχτα, που φωτίζεται από μια λάμψη, όταν ο άγγελος κατεβαίνει από τον ουρανό κρατώντας το σύμβολο του Σταυρού. Ο Πιέρο αποφεύγει τις γραφικές λεπτομέρειες και με τα γεωμετρικά τεχνάσματά του αποβλέπει στην υποβλητικότητα του χώρου.

Το εναρκτήριο θέμα που ανατίθεται στα ξύλινα πνευστά μοιάζει με εμβατήριο με νύξεις μυστηρίου.
Στο (1:18) το σόλο της βιόλας αποτυπώνει την πρόσκληση για μάχη. Το θέμα του εμβατηρίου επιστρέφει από λαμπρές τρομπέτες. Ακολουθεί μια σύντομη ηχητική ανάπαυλα για να έρθει στη συνέχεια μια λαμπρή πολυφωνική φαντασία (3:47) και μια περισσότερο εκτεταμένη, ρομαντική μελωδία (4:20).
Μια ήσυχη coda με άρπα και αγγλικό κόρνο (5:28), οδηγεί στο απαλό κλείσιμο με τα παρατεταμένα τύμπανα...



III: Poco allegro

Τα ξύλινα πνευστά ξεκινούν την τελική πιο ρυθμική κίνηση, που αποτελεί αποτύπωση δύο πινάκων με σκηνές μάχης.
Τη μάχη μεταξύ του στρατού του Ηρακλείου και των Περσών υπό τον Χοσρόη II, που είχε αρπάξει ως λάφυρο το θρησκευτικό κειμήλιο του Τιμίου Σταυρού από τον Πανάγιο Τάφο και τη Μάχη της Μιλβίας Γέφυρας, που έγινε το 312, όπου ο Μέγας Κων/νος νικά το Μαξέντιο. Την προηγούμενη -σύμφωνα με την παράδοση- είχε δει στον ουρανό το όραμα του Σταυρού με το "Εν τούτω νίκα".

Piero della Francesca: "Η μάχη μεταξύ του στρατού του Ηρακλείου και των Περσών υπό τον Χοσρόη II"

Piero della Francesca: "Η μάχη της Μιλβίας Γέφυρας, όπου ο Μέγας Κων/νος νικά το Μαξέντιο"

Η μουσική απεικόνιση αφήνεται σ' ένα μοτίβο, που αναπτύσσει τη δραματική ένταση των στιγμών. Αντηχήσεις από τις τρομπέτες υπογραμμίζουν την πρόσκληση στην πολεμική αναμέτρηση. Το θέμα του 1ου μέρους επιστρέφει (3:17) δοσμένο με διαφορετικό αρμονικό υλικό κι ακούγεται μέχρι το ξεκίνημα της coda. Το σύνολο των τοξοτών εγχόρδων με τα χάλκινα πνευστά συνεργάζονται για να οδηγήσουν στην ισχυρή ηχητική κορύφωση (4:08) ενώ ο ακροατής περιλούζεται από αίσθηση αγαλλίασης και ευφροσύνης καθώς η μουσική εξασθενεί...

Martinů: "Les Fresque de Piero della Francesca - RPO / Kubelík:

Το τρομερό παιδί, Ζαν Κοκτώ...

 

Πορτραίτο του Ζαν Κοκτώ από τον Μοντιλιάνι, 1916

"Η ζωή είναι ένα θέατρο στο οποίο ενσαρκώνεις κάθε ρόλο,
κατακτώντας ανυπέρβλητα τον κόσμο"

(Ζαν Κοκτώ)

Ο Κοκτώ είναι από τις μεγαλύτερες μορφές της πνευματικής ζωής της Γαλλίας. Επηρεάστηκε πολύ από τη γνωριμία του με τον Μαρσέλ Προύστ,  πρωταγωνίστησε στους μποέμικους κύκλους του Παρισιού, ενώ συνδέθηκε με βαθιά φιλία με τους Γκιγιόμ Απολλιναίρ, Πάμπλο Πικάσο, Αμεντέο Μοντιλιάνι.

Mοντιλιάνι, Πικάσο, Κοκτώ

Πορτραίτο του Ζαν Κοκτώ, Ζακ Εμίλ Μπλανς

Στη μνήμη του μεγάλου γάλλου καλλιτέχνη θα είναι, λοιπόν, η σημερινή δημοσίευση. Ενός καλλιτέχνη που υπήρξε "ποιητής" με την ετυμολογική έννοια του όρου.  Γιατί ο Κοκτώ "εποίησε" θέατρο, μυθιστόρημα, κριτική, στίχους. Ζωγράφισε και σχεδίασε. Έκανε κινηματογράφο. Όλα αυτά χώρεσαν μέσα στη ροή ενός βιωμένου και ανθηρού χρόνου...0 Κοκτώ ένας εκκεντρικός θαυματοποιός, ένας παράδοξος, ανήσυχος μάγος... ", όπως γράφει στη μελέτη του ο Νίκος Κολοβός.

Εκφραστής του σουρεαλισμού, το 1929, και μέσα σε μόλις μια εβδομάδα, ο Κοκτώ δημοσίευσε ένα από τα πιο ολοκληρωμένα έργα του: "Τα τρομερά παιδιά".
Πραγματεύεται το πάθος που ενώνει δυο αδέρφια. Έναν αχόρταγο έρωτα ανάμεσα στον Πωλ και την Ελιζαμπέτ, αλλά και ένα από τα αγαπηµένα θέµατα του Κοκτώ, το θάνατο, τον οποίο συνήθιζε να αποκαλεί "ερωµένη" του.

Διαβάζουμε στην παρουσίαση του εκδότη:

"Κάθε μέρα, όταν το Λύκειο Condorcet κλείνει τις πόρτες του, οι "βάρβαροι του σχολείου" ξεχύνονται στην αυλή του συγκροτήματος κατοικιών Monthiers. Αυτό το βράδυ, η αυλή δείχνει τρομερή, καλυμμένη με χιόνι απ' άκρη σ' άκρη κι οι μικροί διάβολοι ξετρυπώνουν από παντού. Όταν ο Πωλ περνάει την πύλη της, ένας καταιγισμός από χιονόμπαλες τον υποδέχεται. Αυτός προχωράει αδιάφορος, αναζητώντας με τα μάτια τον Νταρζελός. Ξαφνικά τον διακρίνει, όρθιο ανάμεσα στους "στρατιώτες" του, να σηκώνει το χέρι και να του ρίχνει μια χιονομπάλα. Ο Πωλ πληγώνεται στο στήθος απ' όπου αρχίζει να στάζει αίμα. Οι γιατροί, που φτάνουν αργότερα, δεν ξέρουν τι να πουν, το παιδί έχει, πολύ απλά, ευαίσθητο στήθος.

(πηγή φωτο: wikimedia)

Του συνιστούν απόλυτη ανάπαυση και τον παραδίδουν στις φροντίδες της δεκαεξάχρονης αδελφής του Ελιζαμπέτ, επειδή η μητέρα τους ζει καθηλωμένη στο αναπηρικό καροτσάκι.
Μέσα στο σπίτι θα εκδηλωθεί ο παθιασμένος και αχόρταγος έρωτας της Ελιζαμπέτ για τον Πωλ. Το πάθος που ενώνει τον Πωλ και την Ελιζαμπέτ θα φαινόταν διφορούμενο καθώς και αίτιο σκανδάλου αν δεν είχαν χαράξει γύρω τους ένα μαγικό κύκλο, που τα προστατεύει από τον εξωτερικό κόσμο και τους κάνει να επικοινωνούν με έναν κόσμο "όπου τα σώματα, οι ψυχές παντρεύονται κι όπου η αιμομιξία δεν καταδιώκει τους αγαπημένους". 

(πηγή: politeianet)

Το έργο "Τα τρομερά παιδιά" του Ζαν Κοκτώ προσαρμόστηκε σε ταινία, στην οποία το σενάριο και τους διαλόγους έγραψε ο  ίδιος ο συγγραφέας σε σκηνοθεσία του Ζαν - Πιερ Μελβίλ.

Βασισμένος στο βιβλίο του Κοκτώ το 1996 ο Φίλιπ Γκλας θα συνθέσει την ομώνυμη όπερα-μπαλέτο: "Les Enfants Terribles" για τέσσερις φωνές και τρία πιάνα σε συνεργασία με την Αμερικανίδα χορογράφο Susan Marshall, κατόπιν παραγγελίας του Steps Dance Festival.
 Η "χορογραφημένη όπερα δωματίου", όπως ο Γκλας επιθυμεί να κατηγοριοποιεί τη σύνθεσή του δομείται σε 20 σκηνές μαζί με την ουβερτούρα και  αποτελεί το τελευταίο μέρος μιας τριλογίας προς τιμήν του  μεγάλου γάλλου ποιητή μαζί με την όπερα δωματίου "Ορφέας", και την όπερα για σύνολο οργάνων και ταινία "Η Πεντάμορφη και το Τέρας", βασισμένα στα σενάρια των ομώνυμων ταινιών του Κοκτώ, αντίστοιχα.  

Θα ακούσουμε μια διασκευή της όπερας δωματίου του Φ. Γκλας: "Les Enfants Terribles" από τον Joe Hisaishi για 2 πιάνα και μικρό ορχηστρικό σύνολο. Μελωδικά μοτίβα στοιχισμένα σε σειρές που δημιουργούν ένα μαγικό με φιλοσοφικές προεκτάσεις παραμύθι, μια ποίηση εικόνων, όπως ο γάλλος καλλιτέχνης οραματίστηκε...

Ο Ζαν Κοκτώ έφυγε σαν σήμερα, 11 Οκτωβρίου 1963 μετά από ανακοπή καρδιάς στα 74 του χρόνια. Το έργο του, η σκέψη του απλώνονται πέρα από τοπικά ή χρονικά όρια, ανήκουν στην οικουμενικότητα της τέχνης....

"Les Enfants Terribles", Jean Cocteau - Philip Glass / Joe Hisaishi:

Το κείμενο δημοσιεύτηκε και στο ηλεκτρονικό περιοδικό iporta.gr

Μουσικές εμπνεύσεις για την Ημέρα Ταχυδρομείων...

Η Παγκόσμια Ημέρα Ταχυδρομείων γιορτάζεται κάθε χρόνο σαν σήμερα, 9 Οκτωβρίου, ημερομηνία που ιδρύθηκε το 1874 στη Βέρνη η Παγκόσμια Ταχυδρομική Ένωση.

Ετσι, σάς καλησπερίζω με τη "Μεγάλη Κεφαλή του Ερμή", το πρώτο ελληνικό γραμματόσημο, που χαράχθηκε από το Γάλλο καλλιτέχνη Albert Barre και εκτυπώθηκε το 1861 στο Παρίσι.
Απεικονίζει φυσικά το κεφάλι του αγγελιοφόρου των θεών, Ερμή.
Το γραμματόσημο έχει εκτυπωθεί με ιδιαίτερη επιμέλεια σε στιλπνό και λείο χαρτί άριστης ποιότητας ελαφριά χρωματισμένο, μέτριου πάχους και είναι εξαιρετικής καλλιτεχνικής αξίας, με λεπτότατη χάραξη.

(πηγή: touchstamps)

Το 18o-19o αι. οι ταχυδρόμοι, έφιπποι ή πεζοί, για να ανακοινώσουν την άφιξη ή την αναχώρησή τους χρησιμοποιούσαν ένα μουσικό όργανο υψηλής έντασης. Ενα είδος κέρατος από ορείχαλκο χωρίς βαλβίδα, γνωστό ως "κέρας του ταχυδρόμου-posthorn".




1. Το 1779 ο B.Α. Μότσαρτ συνέθεσε τη "Σερενάτα Νο 9" , γνωστή ως "Posthorn Serenade", που γράφτηκε για να εκτελεστεί σε τελετή του Πανεπιστημίου του Σάλτσμπουργκ .
Αναπτύσσεται σε 7 σύντομες κινήσεις σε κάθε μια από τις οποίες πρωταγωνιστεί ένα ή ομάδα οργάνων. Το έκτο μέρος , ένα μινουέτο, είναι για σόλο κόρνο κι είναι ο λόγος που πήρε και τον τίτλο η Μοτσάρτια Σερενάτα. Μια σύνθεση που μας υπενθυμίζει ότι ακόμη και στη "ψυχαγωγική μουσική" του, η βαθύτητα της μουσικής αίσθησης του Μότσαρτ είναι εμφανής.

Mozart: "Posthorn-Serenade" Mov. VI: Menuetto - Trio I - Trio II:

Διευθύνει ο Nikolaus Harnoncourt :

2. Μερικές δεκαετίες αργότερα, γύρω στο 1850, ο Γερμανός Hermann Koenig , που ήταν και ο ίδιος εκτελεστής κόρνου έγραψε το "Posthorn Galop", δημοφιλέστατη σύνθεση για ορχήστρα χάλκινων πνευστών, εύθυμης, μπριόζικης διάθεσης.

Hermann Koenig: "Posthorn Galopp":

Θυμάμαι πάντα με πόση λαχτάρα περιμέναμε τον ταχυδρόμο από τους ξενιτεμένους μας...Και τα δυο μουσικά έργα έχουν -πιστεύω θα συμφωνήσετε- την ένταση αυτής της λαχτάρας με το οξύ ηχόχρωμα του κόρνου...

Στη μνήμη του Άλφρεντ Τέννυσον, "δάκρυα, μάταια δάκρυα..."

 

Σαν σήμερα περνά στην αιωνιότητα ένας από τους σημαντικότερους Άγγλους ποιητές-εκπροσώπους της βικτωριανής ποίησης, λόρδος Άλφρεντ Τέννυσον.

Ο Λόρδος Βύρων, όπως και ο Τζων Κητς είναι ποιητές που θα τον επηρεάσουν με τη ρομαντική τους γραφή. Ωριμάζοντας, ο Τέννυσον θα καταφέρει να παντρέψει το ρομαντισμό με τη φιλοσοφία και τους βαθύτερους πόθους του αιώνα του.

Ήταν τόση η ανταπόκριση του αναγνωστικού κοινού, όσο και των κριτικών, ώστε η βασίλισσα Βικτωρία για τα γραπτά του τού απένειμε τον τίτλο του "poet laureate-δαφνοστεφούς ποιητή", ενώ  το 1884 τού αποδόθηκε ο αριστοκρατικός τίτλος ευγενείας του λόρδου.

(από εικονογράφηση του μακροσκελούς ποιήματος)

Το πρώτο μακροσκελές αφηγηματικού χαρακτήρα ποίημά του εκδόθηκε το 1847, έχει τίτλο: "The Princess", με τον δημιουργό να στήνει ένα σκωπτικό μεσαιωνικό σκηνικό, μέσα στο οποίο  σατιρίζονται ο φεμινισμός, η εκπαίδευση των γυναικών, θέματα αμφιλεγόμενα στη συντηρητική Βικτωριανή Αγγλία.

Αναφέρεται στην  ιστορία της Ίντα, μιας τολμηρής και αποφασιστικής πριγκίπισσας. Οι δικοί της, όπως συνηθιζόταν στην εποχή, την είχαν  λογοδώσει σε παιδική ηλικία σε έναν πρίγκιπα, τον οποίο εγκαταλείπει για να ιδρύσει ένα σχολείο, όπου θα διδάσκονται αποκλειστικά και μόνο κορίτσια. Ο πρίγκιπας καταφέρνει με δυο φίλους του να γίνουν δεκτοί στο ίδρυμα μεταμφιεσμένοι σε γυναίκες. κι εντυπωσιάζονται από τις αντιλήψεις που διδάσκονται και καλλιεργούνται εκεί σχετικά με την ισότητα των φύλων...Όμως ανακαλύπτονται κι αναγκάζονται να ομολογήσουν. Δίνουν μάχη για την αγάπη των νεανίδων και τραυματίζονται. Οι γυναίκες τούς περιθάλπουν στοργικά και τελικά υποκύπτουν στην αληθινή αγάπη...

Στο μακροσκελές ποίημα του Τέννυσον "The princess" περιλαμβάνονται αρκετά ποιήματα που αγαπήθηκαν ως  ανεξάρτητα της συλλογής, όπως: "Το μεγαλείο πέφτει", "Τώρα το κρεμεζί κοιμάται ανθόφυλλο", με περιφημότερο όλων για την συγκινητική ατμόσφαιρα που αποπνέει το: "Tears, Idle Tears - Δάκρυα, μάταια δάκρυα". 

"Δάκρυα, μάταια  δάκρυα, δεν ξέρω τι σημαίνουν

Δάκρυα απ’ τα βάθη μιάς θείας απόγνωσης

Φουσκώνουν στην καρδιά, μαζεύονται στα μάτια,

καθώς κοιτάς χαρούμενους αγρούς τού φθινοπώρου

Και το μυαλό γυρίζει στα παλιά, στις μέρες τις φευγάτες.

Νωά όπως η πρώτη αχτίδα πάνω σ' ένα άρμενο

που φέρνει τους συντρόφους μας από τον Κάτω Kόσμο

θλιμμένα όπως η στερνή που βάφει κόκκινο έν' άλλο

που βουλιάζει μ'όλους όσους αγαπάμε κάτω από τη δύση.

Tόσο θλιμμένες, τόσο νωπές οι μέρες οι φευγάτες.

Αχ, θλιβερά κι αλλόκοτα όπως σε θέρος σκοτεινό

χαράζει ο πρωινός αυλός πουλιών αγουροξυπνημένων

σε ετοιμοθάνατα αυτιά, όταν σε μάτια ετοιμοθάνατα

το παραθύρι γίνεται αργά-αργά κάδρο που τρεμοφέγγει.

Tόσο θλιμμένες, τόσο νωπές οι μέρες οι φευγάτες.

Αγαπητές σαν τα φιλιά που μετά θάνατον θυμάσαι.
γλυκές σαν τα φιλιά που πλάθει άπελπις η φαντασία

Για χείλη που άλλοι τρυγούν. βαθιές όπως ο έρως 

όπως ο πρώτος έρωτας, κι  άγριες μ'όλη τη λύπη 
Ω, θάνατος εν Ζωή, που είν' οι μέρες οι φευγάτες"

(Άλφρεντ Τέννυσον, 12 Ποιήματα, εκδ. Διώνη, μτφ: Ανδρικόπουλος Παν., σελ 21)

Πρόκειται για ποίημα χωρίς ομοιοκαταληξία, αν και η τελική φράση σε κάθε πέμπτο στίχο επιστρέφει ως επωδός.

 Το "Tears, Idle Tears" διακρίνεται για τον λυρικό του πλούτο, παρόλους  τους τόνους  παράδοξου και ασάφειας, που το χαρακτηρίζουν. Ο ίδιος ο ποιητής είχε δηλώσει πως το εμπνεύστηκε όταν επισκέφτηκε το ερειπωμένο αββαείο Tintern στο Monmouthshire. Τα συντρίμμια του μοναστηριού και η εγκατάλειψη ανέσυραν δικές του αναμνήσεις από το παρελθόν.

Το ποίημα έχει μελοποιηθεί πολλάκις:

1.  Ο άγγλος Ραλφ Βον Oυίλιαμς το 1903 έδωσε μια σύνθεση για φωνή και πιάνο ξέχειλη μελαγχολικών τόνων, που οι κριτικοί χαρακτήρισαν ως "μια από τις ωραιότερες μελοποιήσεις  της υπέροχης ποιητικής του Τέννυσον". ΄
Ο συνθέτης ακολουθεί επακριβώς το κείμενο πλάθοντας μια εκφραστικότατη αφήγηση με νότες, απαράμιλλης ευαισθησίας και ομορφιάς!

Ralph Vaughan Williams: "Tears, Idle Tears"

2. Όλη τη μελαγχολική ευαισθησία του ποιήματος αποπνέει η χορωδιακή ρύθμιση του Γκούσταβ Χολστ, που ολοκλήρωσε ο συνθέτης το 1905, όταν υπηρετούσε ως δάσκαλος μουσικής στο Σχολείο θηλέων του Αγίου Παύλου. Ο Χολστ μελοποιεί μόνο τις δυο πρώτες στροφές του ποιήματος. Με εσάνς αποκρυφισμού είναι αρωματισμένη η σύνθεση, καθώς ο ρυθμός είναι αργός, νηφάλιος, σχεδόν υπνωτιστικός, με τη μουσική ιδέα να παρουσιάζεται στοχαστική κι εσωστρεφούς διάθεσης υποβάλλοντας μια διάσταση πνευματικής εξαΰλωσης.

Το "Δάκρυα, μάταια δάκρυα" αποτελεί μέρος των "Τραγουδιών από την Πριγκίπισσα" του 'Αλφρεντ Τέννυσον.

G. Holst: "Songs from "The Princess, 3. Tears, Idle Tears":

3. Bασισμένη στο αφηγηματικό ποίημα του Τέννυσον είναι η οπερατική σάτιρα "Princess Ida" του Arthur Sullivan σε λιμπρέτο του μόνιμου συνεργάτη του, Gilbert.
Σκωπτικού χαρακτήρα, ένα είδος φάρσας με αρκετά στοιχεία παρωδίας, που ενθουσίασε το φιλοθεάμον κοινό και τους κριτικούς που έκαναν λόγο για την ιδιαίτερη αξία του έργου, καθώς "από το άνοιγμα της αυλαίας προκαλούσε ένα μόνιμο χαμόγελο στα χείλη των θεατών".

To ζοφερού ύφους ποίημα "Tears, Idle Tears" δεν ακούγεται στην όπερα, όμως όταν ο Σάλιβαν κλήθηκε να μελοποιήσει στίχους του Τέννυσον για εκδήλωση του μουσικού Οίκου John Church & Co, τον Ιανουάριο του 1900, ο σερ ανταποκρίθηκε με δύο τραγούδια από την "Πριγκίπισσα": "Ο Swallow, Swallow" και "Tears, Idle Tears", που ερμηνεύτηκαν από τον περίφημο βαρύτονο Kennerley Rumford, σύζυγο της κοντράλτο, Clara Butt.

Sir Arthur Sullivan: "Tears, Idle Tears":

(πηγή φωτο: gregoryhutter)

4. Mια πολυφωνική πανδαισία ακούμε τώρα, γραμμένη από τον Gregory Hutter, έναν από τους ταλαντούχους αμερικανούς δημιουργούς της γενιάς του.
Στο πλαίσιο του κινήματος της "νέας απλότητος", ο συνθέτης ξεδιπλώνει μια αργής χρονικής αγωγής και ελεγειακού ύφους σύνθεση, που διακατέχεται από ήπια στατικότητα, υποβάλλοντας μιαν αίσθηση μυστικισμού, χάρη στην απουσία απότομων δυναμικών αντιθέσεων, φέρνοντας τον ακροατή πιο κοντά στον πυρήνα του κειμένου. Ένα μελαγχολικό θέμα σε μορφή coda οδηγεί τις φωνές στο τέλος της σύνθεσης μ' ένα ήρεμο, κατευναστικό τόνο αποδοχής καθώς προφέρεται η τελευταία ποιητική φράση: "Ω, θάνατος μέσα στη ζωή είναι οι μέρες που δεν είναι πιά".

Gregory Hutter: "Tears, Idle Tears":

Στο ιστολόγιο υπάρχουν πολλά κείμενα για τον Τέννυσον. Περιηγηθείτε!