"Στρίνα, Κάλαντα Κάτω Ιταλίας"

Με τον όρο "καλένδες" οι Ρωμαίοι ονόμαζαν τις πρώτες μέρες κάθε μήνα.
Την πρωτομηνιά ο Ύπατος ανέβαινε στο Καπιτώλιο, απ'όπου ανήγγειλε την έναρξη του μήνα με τη φράση: "Calo Juno novella".(Calo = καλώ, ονομάζω= Καλένδες).

Περίφημες ήταν οι Καλένδες του Ιανουαρίου επειδή γιορτάζονταν η έλευση του νέου χρόνου.
Η αρχιμηνιά και δη του Ιανουαρίου θεωρείτο ιερή. Εκείνη τη μέρα πανηγύριζαν και γενικά προσπαθούσαν να την περνούν ευχάριστα, αφού σύμφωνα με την πίστη των παλαιοτέρων "όπως βίωναν την πρωτοχρονιά έτσι θα κυλούσε κι όλο το έτος".

"Θεά του νέου έτους" των Ρωμαίων ήταν η Στρένια ή Στρίνα.
H θεά της ελπίδας, της δύναμης και της αντοχής.
Προς τιμήν της γίνονταν τελετές κατά τις οποίες οι Ρωμαίοι έκαναν ανταλλαγή δώρων σύμβολα καλών οιωνών και ευημερίας.
Συνήθως τα δώρα ήταν σύκα, χουρμάδες και μέλι, καθώς και κλαδιά δάφνης δεμένα μεταξύ τους με κόκκινες κλωστές.
Κάθε κλαδί έπρεπε να έχει επτά φύλλα , τα οποία στη συνέχεια καίγονταν ως θυμίαμα για τη θεά Στρένα με προσευχές για καλή υγεία, ευπορία και καλή σοδειά.

Στη διάρκεια αυτών των τελετών υπήρχε η συνήθεια να τραγουδούν συγκεκριμένα άσματα εξευμενισμού, κάτι σαν κάλαντα της πρωτοχρονιάς και οι καλαντιστές να παίρνουν ως φιλοδώρημα, νομίσματα που έφεραν το όνομα της θεάς "Στρίνα" από το λατινικό strena (αίσιος οιωνός, αλλά και δώρο της πρωτοχρονιάς...αυτό που οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν "επινομίς-μποναμάς").

Το έθιμο επικράτησε στο πέρασμα του χρόνου.
Συντηρήθηκε από τους κατοίκους της Μεγάλης Ελλάδας και τονώθηκε ιδίως από το ελληνικό στοιχείο της Σικελίας και της μεσημβρινής Ιταλίας.

Η "στρίνα", που στα βυζαντινά χρόνια λεγόταν ευαρχισμός ή στρένια εκτελείται μέχρι τις μέρες μας.
Παρέες εκτελεστών τριγυρνούν από γειτονιά σε γειτονιά, από κατώφλι σε κατώφλι τραγουδώντας ...για να ευλογηθεί η γη, το σπίτι, και ο ιδιοκτήτης του, ο "τζενεράλης"!
Όποια παρέα πρωτοτραγουδήσει τα κάλαντα, θεωρείται πως φέρνει γούρι και παίρνει μεγαλύτερη στρίνα (φιλοδώρημα, μποναμά).
Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας η ονομασία "στρίνα" έχει διασωθεί μέχρι σήμερα.
(π.χ στα Δωδεκάνησα ο μποναμάς των καλαντιστών λέγεται μπουλιστρίνα, από το bona strena-καλή στρίνα και στην Κύπρο πουλουστρίνα).

Αυτό το θρησκευτικό, αρχαἰο, παγανιστικό, τραγούδι εξευμενισμού, ακουγόταν στη διάρκεια του δωδεκαήμερου σε μια παραδοσιακή διάλεκτο, την "κουσαντίνα", με συνοδεία ενός εξαφανισμένου σήμερα οργάνου, στον τύπο του λαούτου με μακρύ μανίκι με το όνομα "κολασκιούνι".

Σήμερα στο Σαλέντο της Κάτω Ιταλίας τραγουδιέται ακόμα η "Στρίνα", που θα την απολαύσουμε στην ιδιαίτερη διάλεκτο από τη Σαββίνα Γιαννάτου.

"Στρίνα"

Άρτε που εστά(έφθασα) στην ώρια(ωραία) μασσαρία(αγρόκτημα)

Βλοώ(ευλογώ) την πόρτα με το λιμπιδάρι(κατώφλι)

Βλοώ τη μάνα μ΄όλο τα παιδία

Κι απόι(ύστερα) το τσούρη(πατέρας) που ΄ναι o τζενεράλη(αφέντης-ιδιοκτήτης)

Κι απόι το τσούρη που ΄ναι o τζενεράλη

Ήρταμο να σας φέρμε την Α-στρίνα(κάλαντα)

Κορλιάνα που τη μάτε σε τολό,

Ε να μας δώκει πρέστο μα το πρίμα

Ήρταμο να σας φέρμε την Αστρίνα

Απόι(ύστερα) ‘γω βλοώ και το μερτσάλι(τσαπί)

Την κάτσα(σουρωτήρι), την σκουντέδα(σκάλα), το ροδούλι(χτυπητήρι τυριού)

Και τη σβαρτή, βαρτή μερτσήν αγάλη(χωρίς γάλα)

Ήρταμα να της κάμαν αλλεγκρία(χαρά).

Όπως βλέπουμε η βάση των καλάντων είναι κοινή: αφού λένε για τη γιορτή, περνάνε στα παινέματα ...πρώτα για το νοικοκύρη, κι έπειτα για την κυρά...συνεχίζουν με ευχές για πλούτο και αφθονία ...με στίχους που είναι ένας ποταμός από εικόνες εκπληκτικής ομορφιάς!

Καλή κι ευλογημένη η μέρα σας!