Arnold Böcklin: "Δεν θα πεθάνω εντελώς..."

 

Ο Arnold Böcklin στο ατελιέ του
(αυτοπροσωπογραφία)

Από τους σπουδαιότερους ζωγράφους του 19ου αι. υπήρξε ο Arnold Böcklin. 
Ανήκει στους καλλιτέχνες που άσκησε την μεγαλύτερη επιρροή στις γερμανόφωνες χώρες.
Γεννήθηκε στη Βασιλεία το 1827 και σπούδασε στην ακαδημία του Ντίσελντορφ, όπου έγινε φίλος του Άνσελμ Φόιερμπαχ. Γρήγορα ξεχώρισε για το άφθαστο ταλέντο του. Ταξίδεψε στην Αμβέρσα και τις Βρυξέλλες, όπου αντέγραψε τα έργα καλλιτεχνών της Φλαμανδικής Σχολής και στο Λούβρο ώστε να μελετήσει τοπιογραφία. 

Το 1850 επισκέφτηκε τη Ρώμη, που τα πολλά αξιοθέατά της κέντρισαν τη φαντασία του οδηγώντας τον σε εικαστικές δημιουργίες με μυθολογικές παραστάσεις. Νύμφες, σάτυροι, τρίτωνες και ναϊάδες πρωταγωνιστούν στους καμβάδες του.

O τάφος του Bocklin, "Non omnis moriar"

Χρίζεται ο σπουδαιότερος συμβολιστής ζωγράφος της εποχής του. Αργότερα το ύφος του έγινε σκοτεινότερο και εμφανίζεται φορτισμένο με μυστικιστικά συναισθήματα. Πολλοί από τους πίνακές του είναι ευφάνταστες ερμηνείες της κλασικής εποχής, συχνά εξερευνώντας αλληγορικά τον θάνατο και τη θνητότητα στο πλαίσιο ενός παράξενου, φανταστικού κόσμου.
Τα πένθιμα θέματά του γοήτευσαν τους σουρρεαλιστές, ανάμεσά τους οι Σαλβαντόρ Νταλί και Μαξ Ερνστ, όπως αξιοσημείωτη είναι και η επιρροή που άσκησε στον Τζόρτζιο ντε Κίρικο, ο οποίος δήλωνε πως "καθένα από τα έργα του Μπέκλιν είναι ένα δυνατό σοκ".

Το 1892 ο Böcklin εγκαταστάθηκε σε προάστιο της Φλωρεντίας, όπου έζησε ως το θάνατό του στις 16 Ιανουαρίου 1901. Είναι θαμμένος στο Cimitero degli Allori της μικρής πόλης.
Ο γιος του  σχεδίασε τον τάφο του, που φέρει την επιγραφή από ωδή του Οράτιου: "Non omnis moriar - Δεν θα πεθάνω εντελώς", υπονοώντας την υστεροφημία του.

Böcklin:  "Die Meerestille"

Οι πίνακες του Böcklin ενέπνευσαν αρκετούς συνθέτες της ύστερης ρομαντικής εποχής, με πιο γνωστή περίπτωση εκείνη του Ραχμάνινοφ, με το "Νησί των Νεκρών"  να κινεί ευφάνταστα τη μουσική σκέψη του συνθέτη στη γραφή της ομώνυμης παρτιτούρας του εκπληκτικού συμφωνικού ποιήματός του.

Σήμερα όμως θα σταθούμε σε μια σύνθεση του σπουδαίου συμπατριώτη του ζωγράφου, Ελβετού Hans Huber, του οποίου το ορχηστρικό ύφος προσομοιάζει σε κείνο του Μπραμς.

Böcklin: "Prometheus"

Μαθητής του Carl Reinecke στη Λειψία, έζησε στη Βασιλεία και επί των ημερών του τιμήθηκε ως ο εθνικός συνθέτης της Ελβετίας, καθώς θεωρήθηκε ο "ηγέτης της Ελβετικής Σχολής σύνθεσης".

Το φινάλε της 2ης Συμφωνίας του op. 115, που ο Χούμπερ συνέθεσε το 1900 φέρει τον τίτλο "Böcklin Symphony" κι αποτελεί την απόδοση με ήχους, πινάκων του τιμώμενου ζωγράφου. 

Ήταν το 1897 που στη Βασιλεία όπου ο Huber υπηρετούσε ως Διευθυντής της Μουσικής Σχολής της, πραγματοποιήθηκε μια έκθεση ζωγραφικής του Arnold Böcklin. 

Böcklin: "Flötende Nymphe"

Εκεί, ο συνθέτης που εκείνη την εποχή έγραφε τη 2η Συμφωνία του, συγκλονισμένος στη θέα ορισμένων από τα εικαστικά του συμβολιστή καλλιτέχνη εμπνέεται το τέταρτο και τελευταίο μέρος της. 

Πρόκειται για τα εικαστικά έργα:

1.  Die Meerestille - Ήρεμη Θάλασσα

2. Prometheus - Προμηθέας

3. Flötende Nymphe - Νύμφη που παίζει φλάουτο

4. Die Nacht - Η Νύχτα

Böcklin: "Die Nacht"

5. Spiel der Wellen - Παιχνίδι με τα κύματα

6. Gefilde der Seligen - Ηλύσια Πεδία

7.  Liebesfrühling - Άνοιξη της Αγάπης

8. Bacchanale - Βακχανάλια

Το έργο μετά από αναθεωρήσεις έκανε πρεμιέρα με μεγάλη επιτυχία το 1900 στη Ζυρίχη στο πρώτο Φεστιβάλ Ελβετών Συνθετών υπό τη διεύθυνση του Φρίντριχ Χέγκαρ. 

Η "Böcklin Symphony" γρήγορα αγαπήθηκε σε όλο τον γερμανόφωνο κόσμο και μεταγράφηκε για πιάνο σόλο ή πιάνο με τέσσερα χέρια.

Ηλύσια Πεδία

Παιχνίδι με τα κύματα

Άνοιξη της Αγάπης

Βακχανάλια

Το φινάλε χαρακτηρίζεται  δραματικό, μυστηριώδες, αλλά και λυρικό συγχρόνως στην έκφρασή του με ευφάνταστη χρωματική γραφή και μοτιβικό υλικό που μετασχηματίζεται για την σύσταση των πλούσιων θεμάτων. Ενίοτε είναι εμφανής η ενεργητική διάθεση, σχεδόν αγχωτική, που διαταρράσει τη νηφαλιότητα και ηρεμία κάποιων μερών, αποκαλύπτοντας την υψηλή εκφραστική ποιότητα του μουσικού δημιουργού, ο οποίος καταφέρνει με ηχητικές πινελιές να μεταφέρει τους καμβάδες του Böcklin στην παρτιτούρα του.

Hans Huber: "Symphony No. 2, op. 115
Μοv. IV : Finale. Metamorphoses, inspired by paintings of Böcklin":