"Μαργαριτάρια του Στραντιβάριους στην Οξφόρδη"

 

Edgar Bundy (1862 -1922): "O Στραντιβάριους στο εργαστήριό του"

Tο εκνευριστικό ψιλόβροχο δεν έλεγε να σταματήσει και κείνος ο υπερόπτης ήλιος να μην καταδέχεται να κάνει την εμφάνισή του. Αν και ο καιρός δεν επέτρεπε οποιαδήποτε εξόρμηση, η προγραμματισμένη ημερήσια εκδρομή στην Οξφόρδη θα γινόταν, ο κόσμος να χαλούσε.

Πήρα το τρένο των 8:35. Η διαδρομή από το Λονδίνο έμοιαζε με ταινία εποχής.
Εικόνες της βικτωριανής Αγγλίας. Ατέλειωτης έκτασης πάρκα, μικρά και μεγάλα σπίτια πνιγμένα στην πολυχρωμία των λουλουδιών, που προσπαθεί να ξεγελάσει τη μουνταμάρα του ομιχλώδους πρωινού. Μετά από διαδρομή μιας ώρας, κατέβαινα στο σταθμό της γνωστής πανεπιστημιούπολης. Η Οξφόρδη, μια από τις παλαιότερες πόλεις της Μεγάλης Βρετανίας με τα πανέμορφα αρχιτεκτονικά κτίρια και την πλούσια πνευματική ζωή

Το μουσείο Ashmolean βρίσκεται στην καρδιά της σ'ένα κομψό, νεοκλασικό κτίριο.
Στο εσωτερικό της εισόδου μια μεγάλη αίθουσα κοσμείται από ελληνικά και ρωμαϊκά γλυπτά. Σάτυροι, Μαινάδες και άλλα "παιχνιδιάρικα" στοιχεία της κλασικής μυθολογίας, καλωσορίζουν τον επισκέπτη.

Το μουσείο, που ιδρύθηκε το 1683, διαθέτει μια ευρεία ποικιλία μόνιμων συλλογών, αλλά και πλήθος ειδικών εκθεμάτων. Υπάρχουν κυριολεκτικά εκατοντάδες ειδώλια, σφραγίδες, αγγεία από χρυσό,ασήμι και άλλα πολύτιμα μέταλλα.
Αυθεντικά ή πιστά αντίγραφα αντικειμένων της ελληνιστικής,ρωμαϊκής περιόδου αντικείμενα από την Αίγυπτο, τη Βαβυλώνα και αλλού. Κοσμήματα περίτεχνης διακόσμησης, κτερίσματα από αγγλοσαξωνικά κοιμητήρια, κινέζικες πορσελάνες, ασιατικά γλυπτά, φιάλες, νομίσματα.


Όμως, η σημερινή μου επίσκεψη σ'αυτό τον αξιόλογο χώρο είχε άλλο σκοπό.

Το μουσείο Ashmolean και γενικά η πόλη της Οξφόρδης, αυτό το καλοκαίρι ετοίμασε την πρώτη σημαντική εμφάνιση της Μ.Βρετανίας αφιερωμένη στο μεγάλο Ιταλό οργανοποιό Α.Στραντιβάριους.
Τα εγκαίνια της έκθεσης έγιναν στις 13 Ιουνίου και ολοκληρώθηκαν την Κυριακή 11 Αυγούστου. Το Ashmolean με αυτή την ειδική έκθεση γιορτάζει τη ζωή και το έργο του Antonio Stradivari, συγκεντρώνοντας 21 από τα πιο σημαντικά και καλοδιατηρημένα βιολιά, με στόχο να αναδειχθεί η λάμψη της τέχνης του.


Δύο από αυτά, ο "Μεσσίας" και η "Λαίδη Μπλαντ", ανήκουν στη μόνιμη συλλογή του μουσείου, ενώ τα υπόλοιπα είναι ευγενικές χορηγίες και δάνεια φιλότεχνων ιδιωτών.

Τα "μαργαριτάρια-βιολιά" που πολλά απ' αυτά εκτίθενται για πρώτη φορά, κατασκευάστηκαν στις αρχές του 18ου αιώνα, όταν ο Στραντιβάριους βρισκόταν στο απόγειο της καλλιτεχνικής του δημιουργίας.

Το καθένα, προσεκτικά τοποθετημένο σε κρυστάλλινες προθήκες με συσκευές συναγερμού λόγω της ανυπολόγιστης αξίας τους.

Στην αρχή της έκθεσης και σε περίοπτη θέση συναντάς το Serdet.
Είναι το πρώτο από τα βιολιά που επιμελήθηκε ο διάσημος τεχνίτης το 1666.
Ένας αρμόδιος, επιμελητής της έκθεσης, φορώντας τα λευκά του γάντια, μην τυχόν και τραυματίσει την εύθραυστη, υπεραιωνόβια ψυχή των φημισμένων τοξοτών, μάς εξηγεί τη σημασία των εκθεμάτων και δείχνει την λατινική επιγραφή, καθώς και την ημερομηνία κατασκευής που φέρουν όλα τα γνήσια Στραντιβάριους.
Έχω προμηθευτεί από την είσοδο έναν οδηγό. Φοράω τα ακουστικά για να ακούσω τον τέλειο, μοναδικό και κυριολεκτικά μαγικό ήχο.

Δεξιά υπάρχει μια αναπαράσταση του εργαστηρίου του Στραντιβάριους στην Κρεμόνα, όπου εκτίθενται εργαλεία και καλούπια του διάσημου τεχνίτη. Ευκαιρία για τους επισκέπτες να έχουν μια συνολική εικόνα του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο κατασκευάστηκαν τα βιολιά.

Σε μια γιγάντια οθόνη προβάλλεται ένα σχετικό λογύδριο του εφόρου της έκθεσης. Συγκρατώ μια φράση του: "Κανείς δεν μπορεί να σταθεί μπροστά από αυτές τις προθήκες και να μην αισθανθεί δέος!Σίγουρα ο ρυθμός της καρδιάς, στη θέα τους, είναι γρηγορότερος. Είναι εκπληκτικά."

Στο επίκεντρο της έκθεσης, δίπλα-δίπλα, δυο βιολιά ανυπολόγιστης αξίας.
Πρόκειται για τη "Lady Blunt" και το "Messiah".

To βιολί:" Λαίδη Μπλαντ", πήρε το όνομά του από την πρώην κάτοχό του, εγγονή του λόρδου Βύρωνα, Ανν Μπλαντ, διάσημη στην εποχή της για την εκτροφή καθαρόαιμων αλόγων και τη δεξιοτεχνία της στο βιολί. Η Μπλαντ αγόρασε το βιολί από τον δάσκαλό της.Το αριστουργηματικό αυτό όργανο, που είναι κατασκευασμένο από σφένδαμο και έντερα προβάτου, έχει χαρακτηριστεί από πολλούς ως η "ΜΟΝΑ ΛΙΖΑ" των μουσικών οργάνων. Στην τελευταία δημοπρασία χτυπήθηκε αντί του πρωτοφανούς για μουσικό όργανο ποσού των 7,7 εκ. ευρώ!

Όμως, το διασημότερο, αναμφισβήτητα, βιολί του κόσμου είναι ο "ΜΕΣΣΙΑΣ", ο οποίος οφείλει το όνομά του σε έναν απογοητευμένο βιολιστή που λαχταρούσε να παίξει μ' αυτό, αλλά συναντούσε την πεισματική άρνηση του τότε ιδιοκτήτη του.
"Είναι σαν τον Μεσσία των Εβραίων" είχε πει. "Τον περιμένεις, αλλά ποτέ δεν έρχεται!"
Έτσι, προέκυψε το όνομα.

Κατασκευασμένο το 1716, βρίσκεται σε άψογη κατάσταση με το βερνίκι του να λάμπει ακόμη. Το "μαγικό βερνίκι", μίγμα από λάδι, κεριτίνη και θειούχο υδράργυρο. Σύνθεση που οι επιστήμονες-ερευνητές υποστηρίζουν πως σ'αυτή οφείλεται ένα από τα βασικά μυστικά για τον καταπληκτικό ήχο των βιολιών Στραντιβάριους.
Κανείς δεν ξέρει με βεβαιότητα, πού οφείλεται ο ασύγκριτος, θεϊκός ήχος των φημισμένων οργάνων. Ο έφορος του μουσείου Ασμόλιαν αναφέρει πως εκτός απ'το βερνίκι, υπεύθυνη για την ανώτερη ποιότητα των βιολιών, ίσως να'ναι και η επεξεργασία του ξύλου.

Σύμφωνα με έρευνα ομάδας κλιματολόγων-δεντρολόγων το ξύλο αναπτύσσει ειδικές ακουστικές ιδιότητες καθώς "γερνάει". Η περίοδος "παγετώνα", που επηρέασε την Ευρώπη από το 1400 έως τα μέσα του 1800 περιόρισε την ανάπτυξη των δέντρων, αποφέροντας άπειρα σε αριθμό αλπικά δέντρα για τον Στραντιβάριους. Η περίοδος αυτή διακρίνεται από την έλλειψη ηλιακής δραστηριότητας.

Ο Στραντιβάριους κατασκεύασε τα περίφημα βιολιά του στο τέλος της χρυσής αυτής περιόδου. Η αργή ανάπτυξη των δέντρων χαρακτηρίζεται από τους στενούς δακτύλιους, που κάνουν πιο δυνατό ακουστικά το βιολί, αλλά αυξάνουν και την πυκνότητα του ξύλου του. Έτσι, εκτός από το βερνίκι, τα "μαγικά" της, ίσως, έκανε και η ίδια η φύση με τις συγκυρίες της, καθώς οι ιδανικές κλιματολογικές συνθήκες συνέπεσαν χρονικά με τη γέννηση ενός μεγάλου εμπνευστή, καλλιτέχνη οργανοποιού.


Διαβάζω πως όσοι θέλουν να δουν τα βιολιά εν δράσει, μπορούν να παρακολουθήσουν κάποιες από τις συναυλίες που διοργανώνονται στο μουσείο.
Για τις 11 Αυγούστου η προγραμματισμένη ώρα ήταν στις τρεις το μεσημέρι.
Δυστυχώς, δεν έτυχα  της αισθητικής απόλαυσης, μιας και το εισιτήριο επιστροφής μου ήταν νωρίτερα.
Πρόλαβα, όμως, ένα γρήγορο σνακ και αγγλικό τσάι σε μια γραφική παμπ της Οξφόρδης,παρέα με τις εντυπωσιακές εικόνες στο μυαλό μου και την εκπληκτική αίσθησή τους.

Φοβάμαι να κλείσω τα μάτια!
Είναι σαν την αίσθηση, που όταν σφίξεις το χέρι μ'έναν αγαπημένο, δεν θέλεις να το πλύνεις, μη χάσεις τη μυρωδιά του αγγίγματος!


Το κείμενο έχει δημοσιευτεί στο ηλεκτρονικό περιοδικό iporta.gr και στο Περιοδικό Πολιτισμού:"Ανθρώπων Έργα".