Μπωντλαίρ - Ντεμπισί: συναπάντημα στη Βραδινή Αρμονία τους...

 

(στη μνήμη του Σαρλ Μπωντλαίρ που έφυγε σαν σήμερα, 31 Αυγούστου 1867)



Όταν το 1889 ρώτησαν τον Κλωντ Ντεμπισί:

-Ποιο είναι το αγαπημένο σας χρώμα;
-Το βιολετί...
-Αγαπημένο σας φαγητό και ποτό; 
-Η ρώσικη κουζίνα και ο καφές..
-Συγγραφείς που αγαπάτε και διαβάζετε;
-Ο Φλωμπέρ και ο Πόε
-...και ποιητές; 
-Ο Μπωντλαίρ...

"Βραδινή αρμονία"

Νάτοι, ξανάρθαν οι καιροί που στο κλαδί ανοιγμένο,

τ᾿ άνθος τρεμίζει, αχνοβολά σα θυμιατήρι

τα μύρα κι οι ήχοι, που η πνοή του απόβραδου έχει σπείρει,

κυλάν σε βαλς μελάγχολο, τρελό και λαγγεμμένο!

Τ᾿ άνθος τρεμίζει, αχνοβολά σα θυμιατήρι

και το  βιολί, σα μια καρδιὰ που θλίβουν, δονισμένο,

ξεσπά σε βαλς μελάγχολο, τρελό και λαγγεμμένο!

κι ώρια έχει θλίψη ο ουρανὸς σα μέγα θυσιαστήρι.

Ξεσπάει το βιολὶ ως καρδιὰ που θλίβουν, δονισμένα

καρδιὰ όλο αγάπη που μισεί το μαύρο κοιμητήρι!

ώρια έχει θλίψη ο ουρανός σα μέγα θυσιαστήρι

κι ο ήλιος μες το αίμα του, πνίγηκε, το πηγμένο…

Καρδιά όλο αγάπη που μισεί το  μαύρο κοιμητήρι,

ζει μόνο απ᾿ το παρελθόν, ρημάδι φωτισμένο

ο ήλιος μες το αίμα του, πνίγηκε, το πηγμένο …

Μέσα μου ως άγιο, η μνήμη σου, λάμπει δισκοποτήρι!
(από: peri-grafis)

Ο αγαπημένος Μπωντλαίρ ακολουθεί μια ασυνήθιστη δομή σε αυτό το ποίημα. Παρατηρείστε πως  ο ποιητής επαναλαμβάνει τον τελευταίο στίχο κάθε τετράστιχου ως τρίτο του επόμενου.


1. Το ποίημα του Μπωντλαίρ: "Βραδινή Αρμονία" το βρίσκουμε μελοποιημένο στη συλλογή του Ντεμπισί: "Cinq poèmes de Baudelaire", ένα κύκλο τραγουδιών, όπου χαρακτηρίζεται από καινοτόμες και πρωτοποριακές αρμονίες, που αποκαλύπτουν Βαγκνερικές επιρροές.

Debussy - Baudelaire" "Harmonie du soir":

2. Ο Ντεμπισί θαύμαζε τον ποιητικό λόγο του Μπωντλαίρ και τού άρεσε να αποσυμβολίζει φράσεις του ποιητή. Έτσι από τη φράση του ίδιου ποιήματος: "Les sons et les parfums tournent dans l'air du soir - Τα μύρα κι οι ήχοι, που η πνοὴ του απόβραδου εχει σπείρει", τιτλοφορεί το 4o Πρελούδιό του από το Πρώτο Βιβλίο Πρελουδίων.

Θυμίζουμε πως τα "Πρελούδια" του Ντεμπισί είναι μια συλλογή σε 2 βιβλία από 24 κομμάτια για σόλο πιάνο, σε ελεύθερη μορφή, αντίθετα δηλαδή από τα αυστηρά πρότυπα των Πρελουδίων του Μπαχ.
Κάθε πρελούδιο έχει και έναν ευφάνταστα απρόσμενο τίτλο, έναν λεκτικό οδηγό για τον ερμηνευτή, που όμως δεν έχει σκοπό να φυλακίσει την εκφραστικότητά του, γι'αυτό και αναγράφεται από το συνθέτη στο τέλος της παρτιτούρας, κάτι σαν προσωπική ανάμνηση, σαν ομιχλώδες αναθύμημα, χωρίς να επηρεάζει τον ερμηνευτή εκ των προτέρων, επιτρέποντάς του να εμβαθύνει εκείνος στα σημεία που αγγίζουν την ψυχή του περισσότερο και να δώσει προσωπικές αποχρώσεις στην ερμηνεία του.

Debussy: Preludes, Book 1, IV: "Les sons et les parfums tournent" / Michelangeli:

3. Ο Λεο Φερέ, μάς δίνει ένα "βαλς μελάγχολο" με τα ηχοχρώματα του ακορντεόν να κυριαρχούν...

Leo Ferre - Charles Baudelaire" "Harmonie du soir":

Αξίζει να αναφερθεί πως ο ζωγράφος μας, Γιάννης Σταύρου με έμπνευση τη φράση του δεύτερου 4στιχου του παραπάνω ποιήματος: "..κι ώρια έχει θλίψη ο ουρανός σα μέγα θυσιαστήρι" εμπνέεται την ελαιογραφία του: "Λιμάνι Θεσσαλονίκης":

Γ. Σταύρου: "Λιμάνι Θεσσαλονίκης (από: yannisstavrou.blogspot)

Κείμενά μου για τον Μπωντλαίρ μπορείτε να διαβάσετε εδώ και εδώ.