Σαγράδα Φαμίλια, ένα "ποίημα της αρχιτεκτονικής"...

 

"Σαγράδα Φαμίλα, η Πρόσοψη της Γέννησης", Αντόνι Γκαουντί

Antoni Gaudi

25 Ιουνίου 1852 γεννιέται στην Καταλονική Ρέους ο σπουδαίος αρχιτέκτονας-εκπρόσωπος του καταλονικού μοντερνισμού, Αντόνι Γκαουντί.

Με διάθεση ανανέωσης και επεξεργαζόμενος νέες φόρμες διαμόρφωσε το ύφος του στο οποίο διακρίνονται επιρροές από την ισλαμική και τη γοτθική αρχιτεκτονική.

Ένα από τα χαρακτηριστικά έργα του, που στο μεγαλύτερο ποσοστό τους ειναι εμπνευσμένα από τη φύση και το Θεό είναι η εκκλησία Σαγράδα Φαμίλια, γνωστή ως "της Αγίας Οικογένειας".

Η τεραστίων διαστάσεων ρωμαιοκαθολική εκκλησία που βρίσκεται στη Βαρκελώνη δεν ολοκληρώθηκε λόγω του θανάτου του αρχιτέκτονα. Ωστόσο, αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Ουνέσκο.

"Πρόσοψη των Παθών"

Αρχιτεκτονικά και μηχανικά η κατασκευή συνδυάζει γοτθικά με μοντερνιστικά στοιχεία με εντυπωσιακές κολόνες και αψίδες.
Όλα τα στοιχεία έχουν συμβολικό χαρακτήρα, όπως οι 12 πύργοι που συμβολίζουν τους 12 Αποστόλους.

Εντυπωσιακές είναι οι τρεις μεγάλες προσόψεις της Σαγράδα Φαμίλια: 

η "πρόσοψη της Γέννησης" ανατολικά 

η "πρόσοψη των Παθών" δυτικά και 

η "πρόσοψη της Δόξας" νότια. 

Την πιο άμεση επιρροή του Γκαουντί φέρει η πρόσοψη της Γέννησης, καθώς χτίστηκε πριν τον τραγικό θάνατο του αρχιτέκτονα.

Εντυπωσιακές όμως είναι και οι άλλες δυο με την πρόσοψη των Παθών που χαρακτηρίζεται από το ψηλό της κωδωνοστάσιο και φιγούρες του Εσταυρωμένου και άλλων βασανισμένων προσώπων, όπως και η πρόσοψη της Δόξας με σκηνές από την Κόλαση, το Καθαρτήριο,  τα Επτά Θανάσιμα Αμαρτήματα και τις Επτά Ουράνιες Αρετές...

H ταφή του χαρισματικού αρχιτέκτονα, Αντόνι Γκαουντί έγινε σε μια κρύπτη της υπό κατασκευή Σαγράδα Φαμίλια, που για πολλούς αποτελεί "ποίημα της αρχιτεκτονικής και των εικαστικών τεχνών και θαύμα της ανθρώπινης θέλησης".

• Από την εντυπωσιακή αρχοτεκτονική κατασκευή της Σαγράδα Φαμίλια εμπνεύστηκε ο Άγγλος συνθέτης Richard Blackford τη δεύτερη συμφωνία του, που αποτελεί  φόρο τιμής στον Αντόνι Γκαουντί και το καινοτόμο έργο του.  

Αναπτύσσεται σε τρεις κινήσεις, που αντιστοιχούν στις τρεις προσόψεις: 

Ι. Nativity(Γέννηση)

II. Passion(Πάθος) και 

III. Gloria(Δόξα)

Πρόκειται για σύνθεση αναπαραστατική αλλά με ελεύθερη δομή ώστε μπορεί να σταθεί και ανεξάρτητα ως φόρος τιμής στον Γκαουντί χωρίς την περιοριστική αναφορά στην μνημειώδη Σαγράδα Φαμίλια.

"Πρόσοψη της Γέννησης", λεπτομέρεια

Θα ακούσουμε το πρώτο μέρος:

Στην έναρξη της συμφωνίας κυριαρχούν χάλκινα πνευστά. Το γεγονός της Γέννησης αφήνει έκθαμβο το σύμπαν κι ακριβώς αυτή την αίσθηση δημιουργεί η ακρόαση. Αίσθηση που ενισχύεται με τους καμπανισμούς, που ακούγονται μεν διακριτικοί όμως παραπέμπουν στο τιτάνιο αρχιτεκτονικό έργο....

Συνεχείς δοξαριές από τα τοξοτά που στρώνουν τη μελωδική βάση για να πατήσουν μοτίβα απο φλάουτα και όμποε, χρωματίζουν την απόκοσμη, μυστηριακή ατμόσφαιρα που ο χώρος που περιγράφει η μουσική, απαιτεί...Η συνέχεια ηχεί δραματική, μυστηριώδης, αλλά και λυρική συνάμα στην έκφρασή της. Ήρεμα μοτίβα μετατρέπονται ενίοτε σε περισσότερο ενεργητικά, πλούσια σε ηχοχρωματικούς συνδυασμούς που διαταράσσουν τη νηφαλιότητα που κυριαρχεί ως ακροαματική αίσθηση.Μια εντυπωσιακή κλιμάκωση οδηγεί στην τελική αποθέωση. Το μέρος ολοκληρώνεται ήσυχα με την επαναφορά στο αγαλλιαστικό μοτίβο της εισαγωγής.

Richard Blackford: "Symphony  Ν.2, La Sagrada Familia, Μοv I. Nativity"

• Τη γενέτειρα του Αντόνι Γκαουντί, Βαρκελώνη επισκέφτηκε το 1994 o αμερικανός σύγχρονος-κλασικός συνθέτης, Carter Pann. 

To μεγαλείο, η εμπνευσμένη, καινοτόμα αρχιτεκτονική της κατασκευής, όπως και τα συμβολικά της στοιχεία συγκλόνισαν το συνθέτη. 

Όταν επέστρεψε στην Αμερική συνέθεσε τις "Two Portraits of Barcelona". Το πρώτο μουσικό πορτρέτο της Καταλονικής πρωτεύουσας αναφέρεται στη Σαγράδα Φαμίλια, ύψιστο αρχιτεκτονικό όραμα του Γκαουντί και το δεύτερο αποτελεί μουσική περιγραφή-αναπαράσταση μιας ταυρομαχίας.

Carter Pann: "Two Portraits of Barcelona, Μοv. I: Sagrada Familia"

"...τόπος ολόδροσος μετά την αδυσώπητη λάβρα της μέρας..."

 

pinterest

Η βάναυση καυτή ​​μέρα απομακρύνθηκε.

Η απαλή νυχτιά έχει απλώσει το μανδύα της

δροσερό κι αναζωογονητικό,

όπως φωτίζεται απ' τις ακτίνες χιλιάδων αστεριών

και το χρυσό φεγγάρι.

Το φεγγάρι λάμπει πάνω απ' τη στέγη.

Στη γη ξαπλώνουν τα κορίτσια, στεφανωμένα με γιασεμιά

ντυμένα με μεταξωτά υφάσματα,

και βραχιόλια στους αστραγάλους τους 

που κουδουνίζουνε γλυκά καθώς μετακινούνται.

Διαμαντικά και άλλα θαυμαστά κοσμήματα φορώντας

από τα στήθη αναδύεται το ολόγλυκό τους άρωμα.

Τραγούδι και άρπες ενώνονται με καλλικέλαδα πουλιά

που ξεσηκώνει απ' τον ύπνο του της αγάπης το θεό

Αγαπητή κοπέλα του χαριτωμένου τραγουδιού,

Με σένα μπορεί του θέρους η δύναμη να ηττηθεί

Φέρε φεγγαραχτίδες λαμπερές

κι ανάσες από εύοσμα λουλούδια

Φέρε λίμνες με αμέτρητους κρίνους και νούφαρα,

ευεργετικές δροσοσταγόνες,

γλυκούς φίλους το βράδυ κι ένα τόπο ολόδροσο

μετά την αδυσώπητη λάβρα της μέρας"

(Καλιντάσα: "Κύκλος των Εποχών - Θέρος, απόδοση δική μου")

Το παραπάνω ποίημα  του "Σαίξπηρ της Ινδίας", όπως χαρακτηρίζεται ο Καλιντάσα, ένα δημιουργό, που εκπροσωπεί τη χρυσή εποχή της ινδικής λογοτεχνίας απεικονίζει την εποχή του καλοκαιριού με την αφόρητη ζέστη, που απαλύνεται τις νυχτερινές ώρες μέσα από το μαγευτικό φως του φεγγαριού και το δροσερό αεράκι που φυσά απαλά. 

Aποτελεί μέρος της ποιητικής συλλογής "Ritusamhara-Κύκλος των Εποχών"(Ritu=εποχές), ένα από τα έξι canti για τις έξι εποχές της Ινδίας: 

• grisma (καλοκαίρι)
• varsapavas (μουσώνες)
• sarat (φθινόπωρο)
• hemanta (δροσερή περίοδος)
• sisira (χειμώνας) και
• vasanta (άνοιξη)

amazon

Ο ινδός ποιητής-στοχαστής αποτυπώνει με υποβλητική γραφή την αισθησιακή και ρομαντική ατμόσφαιρα του θέρους, εστιάζοντας στη φύση, σε θέματα αγάπης, ομορφιάς και επιθυμιών, που αντανακλούν τις πολιτιστικές αξίες και τους κοινωνικούς κανόνες της αρχαίας Ινδίας, ιδιαίτερα όσον αφορά το στολισμό των γυναικών με αραχνοΰφαντα υφάσματα και λαμπερά κοσμήματα και τον ρόλο τους στις ρομαντικές συναντήσεις.

Ο πλούτος της ποιητικής του γλώσσας ζωντανεύει τις σκηνές και τα συναισθήματα που διαμορφώνονται μέσα από πληθώρα καλλολογικών στοιχείων, παρομοιώσεις, μεταφορές, καταφέρνοντας να μεταδώσει την ομορφιά και τον αισθησιασμό του καλοκαιριού...

***

Το 1911 ο Γκούσταβ Χολστ, γνωστός για τις υπαρξιακές αναζητήσεις του σε πολιτισμούς της Ανατολής, τη μελέτη του κειμένων αρχαίων ποιητών και συγγραφέων σχετικών με αποκρυφισμό διαβάζει κείμενα του ινδού ποιητή Καλιντάσα, ανάμεσά τους και τα "Άνοιξη - Καλοκαίρι" από τον "Κύκλο των Εποχών", τα οποία θα χρησιμοποιήσει στη σύνθεσή του "Δυο Εικόνες από την Ανατολή".

Στο "Καλοκαίρι", μια σύνθεση για τρίφωνη χορωδία συνοδεία πιάνου ή άρπας, ο Χολστ αποτυπώνει μουσικά την αισθησιακή, ηδονιστική χαλαρότητα μιας καλοκαιρινής νύχτας, όπως ο ινδός ποιητής, περιγράφει. Νύχτας γεμάτης αρώματα μεθυστικά και στολισμένες με κοσμήματα κοπέλες που λικνίζονται στο απαλό αεράκι του θέρους που για τους θεοσοφιστές συμβολίζει την ανώτερη αστρόσφαιρα, εκεί που βρίσκονται οι διάφοροι Παράδεισοι, εκεί που φτάνουν οι ψυχές των αγαθών ανθρώπων μετά την αναχώρησή τους από το σώμα και πριν επιστρέψουν και πάλι στη γη για τη μετενσάρκωσή τους...

Τα μοτίβα, οι αρμονίες στη σύνθεση μαρτυρούν την επιρροή που άσκησε πάνω στο Χολστ η Ινδική φιλοσοφία και κουλτούρα, ο αποκρυφισμός-πνευματισμός μιας χώρας που ενώ ουδέποτε είχε επισκεφτεί,  εμπνεύστηκε από τα ιερά της "Βεδικά  Κείμενα", τη μυθολογία, τη θεοσοφία της, τα λογοτεχνικά έπη Μαχαμπχαράτα και Ραμαγιάνα, όπως και την ποίηση του σπουδαίου Καλιντάσα.

Ο Χολστ χειρίζεται τις φωνές με μοναδική μαεστρία αξιοποιώντας τις δυνατότητές τους με στόχο την ανάδειξη του ποιητικού κειμένου. Μην ξεχνάμε πως 17χρονος διετέλεσε οργανωτής της εκκλησιαστικής χορωδίας στο  Gloucestershire, ενώ για πολλά χρόνια κατείχε τη δ/νση μουσικής στο St Paul's Girls' School, στο Hammersmith, όπου απέκτησε πολύτιμη εμπειρία.

Ακούμε την με μυστικιστική αίσθηση σύνθεση του Χολστ, που τη χαρακτηρίζει βαθιά μουσική έκφραση, λεπτή φαντασία και ευαισθησία. Πριν την είσοδο των χορωδιακών φωνών στο ποιητικό κείμενο, ένα bouche fermée (ευφάνταστη μελοποιητική ιδέα) πλάθει την αισθησιακή ατμόσφαιρα της καλοκαιρινής νύχτας που καλεί τον "ιδρωμένο" ακροατή να δροσιστεί στα νερά μιας ηδονιστικής έναστρης ώρας. Ρυθμός αργός, νηφάλιος, σχεδόν υπνωτιστικός, που αγγίζει τα όρια της αγαλλιαστικής σιωπής ...Μελωδία, που ηχεί σαν ψιθυριστό, πανάρχαιο μυστικό, ευεργετική δροσοσταγόνα μετά την αδυσώπητη λάβρα της μέρας...

Holst: "Two Eastern Pictures - Summer":

Ο Βαν Γκογκ κι ο κίτρινος ήλιος του μεσημεριού...

Βαν Γκογκ: "Σιταροχώραφο με Θεριστή και Ήλιο"
(εκδ.1)

Το φλογερό, καυτό καλοκαίρι του Νότου εκφράζει ο Βαν Γκογκ με το κίτρινο χρώμα στους πίνακές του. Σαν να δηλώνει με το ολόλαμπρο κίτρινο μια παγανιστική λατρεία του Μεσογειακού ήλιου.

Όπως φαίνεται, μαζί με το μπλε, ήταν και το κίτρινο αγαπημένο χρώμα του Βίνσεντ. Χρώμα, που "ζει" στους περισσότερους πίνακές του ως ηλιοτρόπια, στάχυα, τοπία την εποχή της συγκομιδής και λαμπεροί ήλιοι του μεσημεριού.

Απ'όταν έφτασε στην Άρλ το κίτρινο καθόριζε τα χρωματικά του όρια...Μέχρι και το σπίτι του έβαψε στο χρώμα της έντονης ώχρας..

"Κάτω από τον γαλαζοκίτρινο ήλιο...Ολόκληρη η γη είναι κίτρινη. Και το σπίτι το έβαψα κίτρινο εξωτερικά και μέσα το πέρασα με λευκό ασβέστη",

θα γράψει σε επιστολή στον αδερφό του, Τεό.

Χαρακτηρίζει δε, "δύσκολο θέμα -που επιθυμεί να κατακτήσει- αυτό το Κίτρινο σπίτι, κάτω από έναν ήλιο από θειάφι κι έναν ουρανό κοβαλτίου".

Van Gogh: "The Yellow House" (1888)

Για να διακοσμήσει το κίτρινο σπίτι του, ο Βαν Γκογκ δημιουργεί συνθέσεις από ηλίανθους, εικόνες από πορτοκαλοκίτρινα άνθη σε μπλε φόντο, που ο ζωγράφος θα αποκαλέσει "συμφωνία του μπλε και του κίτρινου".

Τον Ιούνιο του τελευταίου χρόνου της ζωής του, ο Βαν Γκογκ ζωγραφίζει μια σειρά με τίτλο: "Σιταροχώραφο με Θεριστή και Ήλιο".

Βαν Γκογκ: "Σιταροχώραφο με Θεριστή και Ήλιο"
(εκδ.2)

Πρόκειται για τρία εικαστικά του όπου ένας άνδρας απεικονίζεται εξουθενωμένος να εργάζεται σκληρά σ'ενα σιταροχώραφο κάτω από τον ήλιο που καίει, την περίοδο του θερισμού.
Το κίτρινο χρώμα είναι η έκφραση του φλογερού μεσημεριού, του καυτού θέρους, αλλά και σύμβολο της συγκομιδής, το ζενίθ της ζωής. Κατά συνέπεια, το κίτρινο χρώμα για τον Βαν Γκογκ εκφράζει την ενέργεια του φωτός, που ταυτόχρονα αποτελεί ώθηση δημιουργίας για κείνον.

Στις σημειώσεις του καταγράφει πως στη σειρά αυτή έργων του ο μικρός θεριστής αποτελεί "ενσάρκωση του θανάτου με την έννοια ότι η ανθρωπότητα είναι το σιτάρι που πρόκειται να θεριστεί".
Ομως αυτός ο θάνατος δεν παραπέμπει σε οποιαδήποτε θλίψη, καθώς όλα συμβαίνουν στο λαμπρό φως του ήλιου, οι ακτίνες του οποίου λούζουν την πλάση τριγύρω με όλα τα χρώματα του χρυσαφιού...

Βαν Γκογκ: "Σιταροχώραφο με Θεριστή και Ήλιο"
(εκδ.3)

Ο κορυφαίος Γάλλος ζωγράφος μοιάζει να αντιμετωπίζει το κίτρινο χρώμα σαν υλικό με μαγικές ιδιότητες, αφού καταφέρνει να πλημμυρίσει την ανθρώπινη ψυχή με χαρά, αγάπη και λαχτάρα για τη ζωή, επίγεια ή αιώνια. Το κίτρινο είναι το σύμβολο του φωτός, που ο Βαν Γκογκ επιθυμούσε να δει όχι μόνο στους πίνακες αλλά και στις καρδιές μας...

*Πληροφοριακά να αναφέρουμε πως ο Βαν Γκογκ έβλέπε τα πάντα γύρω του "κίτρινα" γιατί πιθανολογείται πως έπασχε από ξανθοψία(να βλέπει κανείς το περιβάλλον του χρωματισμένο κίτρινο)αποτέλεσμα του αψεντιού ή βοτώνων που μπορεί να έπινε προς αντιμετώπιση των ψυχικών διαταραχών του...


Η παλέτα του Βαν Γκογκ, μια χρωματική πανδαισία συνώνυμη με την ένταση της εκφραστικότητας, όπου κυρίαρχο δεσπόζει το κίτρινο!Ενα χρώμα , η λάμψη του οποίου αναδύει την αστραφτερή καλλιτεχνική ιδιοφυία του ζωγράφου, αλλά και την ενεργητική του φύση, ένα κίτρινο αξεπέραστο, με πάμπολλους συμβολισμούς!

Coldplay: "Yellow", instrumental version από την Prague Philharmonic Orchestra:

Καλό μεσημέρι και υπομονή!Καλοκαίρι έχουμε...