Tchaikovsky: "ΚΑΡΥΟΘΡΑΥΣΤΗΣ", η πρεμιέρα

 

Με τη σκέψη μας στα Χριστούγεννα , τι καλύτερο από τον "ΚΑΡΥΟΘΡΑΥΣΤΗ", φίλοι μου;
Mε άρωμα Τσαϊκόφσκυ σήμερα ο χαιρετισμός, μιας και 18 Δεκέμβρη του 1892 έγινε η πρεμιέρα του μπαλέτου του.
Το λιμπρέτο του τρυφερού και ευαίσθητου παραμυθιού έκανε ο χορογράφος Μαριούς Πετιπά πατώντας στην ιστορία του Χόφμαν "Ο Καρυοθραύστης και ο βασιλιάς των ποντικών", διασκευασμένο αργότερα από τον Αλέξανδρο Δουμά πατέρα.

Η ιστορία του Καρυοθραύστη διαδραματίζεται την Παραμονή των Χριστουγέννων....

Οι δυο πρωταγωνιστές, Κλάρα και Πρίγκιπας-Καρυοθραύστης  κάνουν ένα μαγικό ταξίδι στη χώρα των Ζαχαρωτών και της Ζαχαρένιας νεράιδας.

Ο Τσαϊκόφσκυ, γνωρίζουμε πως στα έργα του χρησιμοποιούσε τη συμφωνική ορχήστρα, με την προσθήκη ορισμένων ασυνήθιστων μέσων, προκειμένου να πετύχει τους ξεχωριστούς ήχους που επιθυμούσε, αλλά κυρίως να πλάσει τις παραμυθικές εικόνες του.

Στη χώρα των Ζαχαρωτών τούς κερνούν διάφορες λιχουδιές, όπως:
καφέ(αραβικός χορός),
σοκολάτα(ισπανικός χορός),
καραμέλες (ρώσικος χορός),
τσάι(κινέζικος χορός) κλπ...

Σε καθέναν χρησιμοποιεί κάτι ιδιαίτερο για να πετύχει την ατμόσφαιρα και το ύφος.

Όπως στον "Κινεζικό χορό" το βασικό μοτίβο σε πεντάφθογγη κλίμακα (όμοια με την κινεζική)ανατίθεται στο πίκολο φλάουτο που παραπέμπει στα υψηλής οξύτητας ξύλινα πνευστά της Κίνας.

"Η Ζαχαρένια νεράιδα",
 σχέδιο του Ρομπέρ Περντζιόλα.

Στον αιθέριο κι ονειρικό "Χορό της Ζαχαρένιας Νεράιδας", για να πετύχει αυτή την ατμόσφαιρα, χρησιμοποιεί την τσελέστα, που μόλις είχε ανακαλύψει στο Παρίσι κατά τη διάρκεια ενός από τα ταξίδια του, μιας και επιθυμία του Πετιπά ήταν η μουσική σε αυτό το στιγμιότυπο να ακούγεται σαν "σταγόνες νερού που στάζουν από βρύση".

Ο Τσαϊκόφσκι είναι από τους πρώτους συνθέτες που χρησιμοποίησαν αυτό το ιδιόφωνο πληκτροφόρο όργανο, που μοιάζει με μικρό όρθιο πιάνο, που όμως αντί για χορδές φέρει μεταλλικές ράβδους στο εσωτερικό του, που κρούονται από μικρά τσόχινα σφυράκια.

Στην τσελέστα ανταπαντά το όμποε με απειλητικές κατιούσες μουσικές φράσεις ενισχύοντας με ιμπρεσιονιστικές πινελιές ακόμη περισσότερο την μυστηριώδη ατμόσφαιρα.

Στη συνέχεια αφηνόμαστε στη μαγεία του χορού:

Tchaikovsky - Dance of the Sugar Plum Fairy/ Nina Kaptsova:

Mια ιστορία θέλει τον Τσαϊκόφσκι να εμπνεύστηκε κι από τον θάνατο της αγαπημένης του αδερφούλας,  Αλεξάνδρας(Σάσα), που είχε πεθάνει λίγο πριν ξεκινήσει τη σύνθεση του μπαλέτου και ότι ο θάνατος της τον επηρέασε, ώστε να συνθέσει μια μελαγχολική, φθίνουσας κλίμακας μελωδία .. Ήταν ο πόνος και η οδύνη, το σύνολο των θλιμμένων συναισθημάτων του που οδήγησαν στην παρτιτούρα του Αdagio του Grand Pas de Deux.
Ο συνθέτης βρισκόταν σε απόγνωση: "Για όνομα του Θεού . . . Σήμερα αισθάνομαι την απόλυτη ανάγκη να απεικονίσω στη μουσική μου τη "Ζαχαρένια Νεράιδα"...
Ετσι, ο ρώσος δημιουργός προσφέρει μια στιγμή μουσικής μελαγχολίας. Το διαδοχικό θέμα των έξι νότων υποδηλώνει κάτι πιο οικείο από ένα απλό ντουέτο. Ήταν ένα ρέκβιεμ στην αδερφή του που έφυγε πρόωρα κι αναπάντεχα από τη ζωή...

Tchaikovsky - Αdagio Grand Pas de Deux:

Το μπαλέτο αποτελεί ένα ταξίδι στις μνήμες της παιδικής ηλικίας, μια μοναδική αίσθηση ξεγνοιασιάς και αθωότητας.

Sketch and costumes for the "Waltz of the Flowers"

Από τις δημοφιλέστερες μελωδίες του "Καρυοθραύστη" είναι επίσης το αιθέριο, ρυθμικό "Βαλς των λουλουδιών"...

Ο προβολέας πέφτει αρχικά στην άρπα, με μια λυρικότατη cadenza...στη συνέχεια, στα τέσσερα γαλλικά κόρνα, που εισάγουν την κύρια μελωδία... και έπονται τα έγχορδα, των οποίων η μελωδία είναι από τις πλέον αναγνωρίσιμες και πολυαγαπημένες.
Μελωδία που μαγνητίζει! Παραμυθένια η ατμόσφαιρα που πλάθεται από την άρπα  στην εισαγωγή και τα τοξοτά έγχορδα που ακολουθούν... Τα λεπτεπίλεπτα ξύλινα πνευστά συνδιαλέγονται με τα  πιο ενεργητικά χάλκινα, που προσθέτουν αρχοντιά στο ηχητικό σκηνικό...

"Waltz of the Flowers", Mariinsky Ballet: