Η Κοίμηση της Θεοτόκου και ο Βάγκνερ...

 

Titian: "Assumption of the Virgin"
Frari Church, Venice

Χρόνια Πολλά για την Παναγία μας, φίλοι μου!
Να έχουμε όλοι  την ευλογία Της!
Όλες οι ελπίδες μας σε Αυτήν και την Ιερότητά της! Στην Παναγιά που είναι παντού, αντίδοτο στον πόνο, αντίσταση στη λύπη, βοήθεια στα βάσανα και τις ταλαιπωρίες μας...
Εύχομαι πάντα υπό τη σκέπη Της με υγεία και αγάπη!

H Παναγιά μας δεσπόζει στις εικαστικές και μουσικές αναφορές...

Για σήμερα διάλεξα τη μνημειώδη απεικόνιση της Ανάληψής Της από τον Τιτσιάνο, ο οποίος αποδίδει με μια θεατρική οπτική  τη Θεοτόκο να υψώνεται μεγαλόπρεπα στους Ουρανούς...
Ο ζωγράφος διαιρεί σε τρεις οριζόντιες ζώνες, το έργο του:

• Στη βάση οι Απόστολοι στέκονται πάνω στον άδειο Τάφο της Θεοτόκου. Με στραμμένο το βλέμμα τους προς τα πάνω, χειρονομούν εκστασιασμένοι κοιτώντας την άνοδο της Παναγίας.
• Στην κεντρική ζώνη ο καλλιτέχνης τοποθετεί τη Θεοτόκο με ενδυματολογικό συνδυασμό δύο χρωμάτων: το μπλε της εσάρπας της που συνδέεται με την αγνότητα, και ο χιτώνας της σε κόκκινη απόχρωση να τονίζει τη θέση της, αλλά και την αγάπη και  αφοσίωσή της. Ανυψώνεται εν μέσω νεφών που ακτινοβολούν ουράνιο φως, σε φτερά Αγγέλων.
• Στην ανώτερη ζώνη, ο Τιτσιάνο έχει απεικονίσει  τον Θεό-Πατέρα έτοιμο να υποδεχτεί στη Βασιλεία Του την Θεοτόκο, ενώ ένας Άγγελος στα δεξιά του ετοιμάζεται να την στεφανώσει.

Πρόκειται για τοιχογραφία τεραστίων διαστάσεων που κοσμεί τον κεντρικό βωμό στην Σάντα Μαρία Γκλοριόζα ντέι Φράρι στη Βενετία.

O Βάγκνερ το 1861

1. Το 1861 ο Ρίχαρντ Βάγκνερ επισκέφτηκε με το ζεύγος Βέζεντοκ το ναό της Σάντα Μαρία και σύμφωνα με δική του ομολογία το δέος του όταν βρέθηκε στο χώρο με την έντονη πνευματική ατμόσφαιρα και κατανυκτικότητα, δεν περιγράφεται:

"Αντικρίζοντας το μεγαλειώδες έργο του Τισιανού, "Assumption of the Virgin", ένιωσα τη δόνηση μέσα μου! Μια πηγή ενέργειας είχε εισβάλλει στη θέα του σώματος της Θεοτόκου, που ανυψωνόταν απελευθερωμένο από οποιοδήποτε ίχνος γήινου βάρους.
Η λάμψη της έμπνευσης, κατέκλυσε τα σωθικά μου...
Είχα αφήσει για καιρό στο συρτάρι τα μουσικά σχέδια για τους "Αρχιτραγουδιστές". Οι εκστασιασμένοι Απόστολοι  και οι Άγγελοι που ψάλλοντας υποδέχονται την Παναγία, μού θύμισαν τους αγγέλους-Αρχιστραγουδιστές που και κείνοι ως αμόλυντοι βάρδοι υπηρετούσαν αγνά την Άννασα  τέχνη της μουσικής..."

Wagner: "Die Meistersinger Overture", Klemperer:

2. Ο Όττο Βέζεντοκ από την άλλη είχε κάποτε πει πως στη θέα του εικαστικού και της μορφής της Παναγίας, ο Βάγκνερ συνέλαβε την ιδέα της Σκηνής  της θυσίας από το "Λυκόφως των Θεών...
Στην 3η Πράξη η λυπημένη Μπρουνχίλντε κοιτάζοντας το νεκρό σώμα του Ζίγκφριντ  παραγγέλει να φτιαχτεί μια νεκρική πυρά στις όχθες του Ρήνου και καλεί το άτι. Καβαλικεύοντας ορμά ίσια στις φλόγες...

Wagner: "Λυκόφως των Θεών- το τελευταίο μέρος της σκηνής της θυσίας":

3. Μια άλλη εκδοχή αναφέρεται στο βιβλίο: "Wagner, new light on a musical life" του John Louis DiGaetani. Βασιζόμενος σε νέα έγγραφα που έχουν έρθει τελευταία στο φως, ο συγγραφέας-μελετητής υποστηρίζει πως οταν ο Βάγκνερ αντίκρυσε το εικαστικό του Τιτσιάνο στη Σάντα Μαρία Γκλοριόζα ντέι Φράρι στη Βενετία, συνέλαβε την ιδέα του "Θανάτου από αγάπη-Liebestod".Ακούγεται -ως γνωστόν- στο τέλος του  μελοδράματος "Τριστάνος και Ιζόλδη", το "κορυφαίο έργο τέχνης από τη εποχή του Μπετόβεν ως σήμερα",  όπως το χαρακτήρισε  ο Ρομαίν Ρολάν.

Wagner: "Tristan und Isolde-Liebestod":

Σιένα: Καθεδρικός Κοίμησης της Θεοτόκου

4. Eίκοσι χρόνια αργότερα, το 1880 ο Ρίχαρντ  Βάγκνερ επισκέφτηκε την ιταλική Σιένα. Όταν αντίκρυσε τον Καθεδρικό της πόλης, αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου, συγκλονίστηκε και ο ίδιος χαρακτήριζε από τότε την είσοδό του στην εκκλησία ως την πιο συναισθηματική εμπειρία που είχε ποτέ βιώσει.
Στάθηκε μπροστά στο κτίσμα κι άρχισε να κλαίει…
Από το εσωτερικό του δε, εμπνεύστηκε το σκηνικό για την αίθουσα του Αγίου Δισκοπότηρου στο αριστουργηματικό μελόδραμά του "Πάρσιφαλ", που φιλοτέχνησε ο ρώσος Paul Joukowsky.
Στη σκηνή αυτή, ο Πάρσιφαλ  θεραπεύει την πληγή του Αμφόρτας με τη Λόγχη, κι  ένα λευκό περιστέρι εμφανίζεται και στριφογυρνά γύρω από το κεφάλι του ιππότη. Μια δοξαστική μελωδία αντηχεί τριγύρω...

Ακούμε την άρια "Nur eine Waffe taugt" από τον Lauritz Melchior, έναν από τους σπουδαιότερους Βαγκνερικούς ερμηνευτές και ηρωικούς τενόρους:

Wagner: "Parsifal - Nur eine Waffe taugt":