Η Μαρίνα Τσβετάγιεβα και τα ασημένια θραύσματα της καρδιάς της…"

 

"Πρέπει να αγαπάμε για να χτυπάει η καρδιά  κι ας σπάει και ας θρυμματίζεται!
Εγώ θρυμματιζόμουν πάντοτε, και όλοι οι στίχοι μου είναι εκείνα
τα ασημένια θραύσματα της καρδιάς μου…"

(Μαρίνα Τσβετάγιεβα)

(Στη μνήμη της κορυφαίας και αντισυμβατικής ρωσίδας ποιήτριας, Μαρίνας Τσβετάγιεβα, που σαν σήμερα 31 Αυγούστου 1941 βάζει τέρμα στη ζωή της)

Ανάμεσα σε σκόνες βιβλιοπωλείων σκορπισμένα

δεν αγοράστηκαν ποτέ από κανέναν,

παρόμοια με τα πολύτιμα κρασιά, τα ποιήματά μου

μπορούν να περιμένουν -θα' ρθει η ώρα τους"

(Μαρίνα Τσβετάγιεβα - 1913)

***

 Το 1984 η Sofia Gubaidulina συνθέτει ένα έργο για χορωδία a cappella με θραύσματα από 5 ποιήματα της Τσβετάγεβα για να αποτίσει φόρο τιμής στην κορυφαία ποιήτρια. Το τιτλοφορεί:  "Hommage a Marina Tsvetaeva".

Τα ποιήματα είναι της περιόδου  1921 - 1934 και με την υποβλητική ατμόσφαιρα που πλάθουν οι μελωδίες της, η συνθέτις μεταφέρει κωδικοποιημένες τις εικόνες τους διατηρώντας ένταση και τη δύναμή τους να αναστατώνουν και να σοκάρουν. Η αρμονική γλώσσα  του έργου βοηθά τον ακροατή να  διεισδύσει στα έγκατα της αγωνίας και των ανησυχιών της ποιήτριας, να αναδείξει όλα εκείνα για τα οποία μίλησε μέσα από την ποίησή της, ...την απόγνωση, την απουσία, την εγκατάλειψη, τη μοναξιά. Όλα εκείνα που έντυνε με λέξεις με υπαινικτικό νόημα, κυρίως όμως το πάθος, καθώς όπως υπογράμμιζε πάντα: "...σημειώνω το πιο σηματικό: την παθιασμένη ένταση όλης της ύπαρξής μου"...

Η συνθέτις -όπως η ίδια έχει δηλώσει- ένιωθε μια ιδιαίτερη σύνδεση με την Τσβετάγιεβα, καθώς η ποιήτρια τερμάτισε τη ζωή της στη μικρή πόλη Elabuga, πολύ κοντά στη γενέτειρα της Γκουμπαϊντούλινα.

"Portrait of Marina Tsvetaeva", Magda Nachman-Acharya
(από: gazeta-licey.ru)

Aπό τη σύνθεση θα ακούσουμε το 3ο μέρος, έμπνευση από το ποίημα: "All magnificence":

All magnificence of

Pipes - is but murmur of

Grass - before you.

All magnificence of

Storms - is but chatter of

Birds - before you.

All magnificence of

Wings - is but patter of

Eyelids - before you.

(μτφ. στα αγγλικά από: ruverses.com)

Sofia Gubaidulina: "Hommage à Marina Tsvetayeva: III. All Magnificence":

Δέκα χρόνια νωρίτερα η Σοφία Γκουμπαϊντούλινα είχε επίσης εμπνευστεί από τη συλλογή αφηγηματικών ποιημάτων της Τσβετάγεβα: "Ηour of the soul" και έγραψε το ομότιτλο έργο της για μέτζο σοπράνο, μεγάλη ορχήστρα και κρουστό.

Πρόκειται για έργο που κάλλιστα κάποιος θα το κατέτασσε στη φόρμα του κονσέρτου καθώς ανατίθεται σε ένα κρουστό με συνοδεία ορχήστρας, όμως η χρήση φωνής το φέρει τελικά πιο κοντα στο είδος της καντάτας.
Φυσικά η μουσική γλώσσα της Γκουμπαϊντούλινα δεν μπορεί να καταταχθεί σε κάποιο συγκεκριμένο είδος, καθώς η μοναδικότητά της πηγάζει από τη γενική φιλοσοφική ματιά της δημιουργού στην τέχνη και την πνευματικότητα.
Η χρήση των εκφραστικών δυνατοτήτων του ήχου καθιστούν τη σύνθεση γεμάτη από ανθρώπινο συναίσθημα. Όλη η γκάμα της ηχητικής εκφραστικότητας είναι εδώ.
Ακούμε αναπνοές, ακούμε σιωπή, ακούμε το κλάμα,  βλέπουμε -σχεδόν- το ειρωνικό μειδίαμα...

Οι στίχοι της Τσβετάγεβα ακούγονται στην coda (21:25) της σύνθεσης:

"In the inmost hour of the soul,

In the inmost one – of the night...

(The gigantic stride of the soul,

Of the soul in the night)

That hour, soul, reign

Over the worlds you desire.

To rule is the lot of the soul:

Soul, reign.

Cover the lips with rust; snow lightly

Upon the lashes...

(The Atlantic sigh of the soul,

Of the soul in the night...)

That hour, soul, darken

The eyes in which you will rise

Like a Vega...make bitter

The sweetest fruit, soul

(μτφ στα αγγλικά: walmart.com)

Sofia Gubaidulina: "Hour of the Soul",   Marina Tsvetaeva' s poem:

Ποίηση της Τσβετάγιεβα μελοποίησε και ο Σοστακόβιτς. Μπορείτε να διαβάσετε σχετικά εδώ.