Άντον Mπρούκνερ: η εμμονή του με το θάνατο ...

Ταφική πλάκα του Μπρούκνερ, St. Florian

(Με αφορμή την επέτειο θανάτου του σπουδαίου Άντον Μπρούκνερ)

 Σε όλη του τη ζωή, ο Μπρούκνερ γοητεύτηκε από τον θάνατο.

Η μητέρα του Μπρούκνερ στο νεκροκρέββατό της

Όταν πέθανε η μητέρα του, ο συνθέτης παρήγγειλε μια φωτογραφία της στο νεκροκρεββατό της και την τοποθέτησε πάνω στο πιάνο του.
Μια μακάβριου χαρακτήρα πράξη του, μια ιδιόρρυθμη αντιμετώπιση απέναντι στο τελείωμα της ανθρώπινης ύπαρξης...
Ίσως όμως και βαθιά στοχαστική κίνηση, ένα είδος "Memento Mori", για να του υπενθυμίζει την θνησιμότητά του, ώστε να τον αποτρέπει από αμαρτίες και αλαζονικές συμπεριφορές..



Ο Μπρούκνερ είχε εμμονή και με τα νεκρά σώματα. Επισκεπτόταν συχνά νεκροταφεία και ακολουθούσε νεκρώσιμες ακολουθίες αγνώστων. Ζήτησε επίσης άδεια να εκταφεί και να δει το σώμα του νεκρού ξαδέλφου του, αίτημα που απορρίφθηκε από τις τοπικές αρχές. 

Επίσης ηταν εκείνος που αιτήθηκε να δει το πτώμα του αυτοκράτορα Μαξιμιλιανού, το λείψανο του οποίου είχε επιστραφεί στη Βιέννη μετά την εκτέλεσή του στο Μεξικό το 1867.

Ενα άλλο δείγμα εμμονής με το θάνατο μαρτυρά το γεγονός πώς χάιδεψε και φίλησε παθιασμένα τα κρανία των Μπετόβεν και Σούμπερτ όταν τα λείψανά τους εκτάφηκαν για να μεταφερθούν σε διαφορετικό νεκροταφείο.

H νεκρική μάσκα του Μπρούκνερ
(colinscolumn)

Δεδομένης λοιπόν της εμμονής του Μπρούκνερ με τον θάνατο, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι έδωσε πολύ συγκεκριμένες οδηγίες για το πώς να αντιμετωπιστεί το λείψανό του.
"Σκηνοθετώντας" το δικό του θάνατο ζήτησε να μουμιοποιηθεί το σώμα του, να ταφεί κάτω από το εκκλησιαστικό όργανο του St. Florian και στην κηδεία να ακουστούν από το όργανο αυτοσχεδιασμοί πάνω σε θέματα από τον "Πάρσιφαλ" του λατρεμένου του Βάγκνερ.

Η επιθυμία του υλοποιήθηκε...


Ήταν 11 Οκτωβρίου 1896, που ο Μπρούκνερ πέθανε σε ηλικία 72 ετών στη Βιέννη. Tα τελευταία χρόνια αντιμετώπιζε καρδιακά προβλήματα, που τον καθιστούσαν αδύναμο και κάποιες φορές ανήμπορο να αναπνεύσει.

St. Florian, η σαρκοφάγος του Anton Bruckner

Το σώμα του εκτέθηκε αρχικά για προσκύνηση στην εκκλησία του Αγίου Καρόλου στην αυστριακή πρωτεύουσα και πέντε ημέρες αργότερα έφτασε στο μοναστήρι του Αγίου Φλοριάν στη γενέτειρά του, Λιντς για την ταφή. 

Τις μέρες μεταξύ θανάτου και ταφής το σώμα του μουμιοποιήθηκε όπως ακριβώς είχε ζητήσει ο συνθέτης.

Το 1996, στις προετοιμασίες για τους εορτασμούς της εκατονταετηρίδας από το θάνατο του Μπρούκνερ το μουμιοποιημένο σώμα εστάλη μυστικά στην Ελβετία για  αποκατάσταση τυχόν φθορών. Οι υπεύθυνοι επιστήμονες διαπίστωσαν πως το σώμα και τα ρούχα παρέμεναν σχεδόν ανέγγιχτα κι ο συθέτης έμοιαζε "σαν να πέθανε χτες..."

"Πορτραίτο του Μπρούκνερ", Hermann von Kaulbach

Οι μουσικοαναλυτές έχουν αποφανθεί πως οι εμμονές και η σχεδόν νοσηρή προσήλωση του Μπρούκνερ στο θάνατο επέδρασαν δραστικά στις συνθέσεις του αφήνοντας τα ίχνη τους. 

• Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα αποτελεί η τελευταία κίνηση της "Τέταρτης Συμφωνίας" του συνθέτη, της επονομαζόμενης "Ρομαντικής", όπου διακρίνεται για το ανατριχιαστικό, αποτρόπαιο και σχεδόν φρικιαστικής σκιαγράφησης ορχηστρικό τοπίο...
  Μυστηριώδης η ατμόσφαιρα που πλάθεται από την έναρξη του φινάλε, με μοτίβα αντιμαχόμενα μεταξύ τους που αντιπροσωπεύουν τη σύγκρουση και την εσωτερική πάλη για υπαρξιακά ερωτήματα..
  Το τρίτο θέμα αναδύεται από τα κλαρινέτα ζοφερό, σκοτεινό και ερεβώδες προκαλώντας αγωνία, αβεβαιότητα και ταραχή, σχεδόν κόβεται η ανάσα...Η ανάπτυξη των θεμάτων εντείνει την δημιουργία συναισθημάτων θλίψης, πόνου και οδύνης με τους ηχοχρωματικούς συνδυασμούς να σκιαγραφούν το σπαραγμό, όπου ξεχωρίζουν ατσαλένια έγχορδα και βροντερά πνευστά ...Το αρχικό, λυρικό θέμα προβάλλει με βιόλες, βιολιά, φλάουτα και όμποε σβήνοντας ό,τι δυσάρεστο με τη μουσική υπενθύμιση της ελπίδας, του φωτός... Σιγανά τα τύμπανα συνοδεύουν το θέμα του "ήλιου" παραπέμποντας στη σκέψη πως ο θάνατος δεν είναι το τέλος, αλλά η αρχή μιας νέας ζωής... Είναι η παρηγοριά σε κείνον που πονά ότι ο χρόνος δεν εξαντλείται στο εδώ και τώρα.
  
  Οταν μετά από χρόνια ζητήθηκε από τον Μπρούκνερ να περιγράψει το Φινάλε, ο συνθέτης αποφάνθηκε πως δεν θυμόταν. Άλλοτε το χαρακτήριζε ως "Θύελλα" κι άλλοτε ως "Γιορτή", ως το "δραματικό τέλος των ιπποτών του Μεσαίωνα, μετά τις σερενάτες και το κυνήγι τους..."
  Όποιο κι αν ήταν το κίνητρο, αδιαμφισβήτητα ήταν η πρώτη επιτυχία του συνθέτη, που έκανε πρεμιέρα υπό τη διεύθυνση του Χανς Ρίχτερ με τη Φιλαρμονική της Βιέννης το 1881.

Bruckner - Symphony No. 4 - Finale:

Διευθύνει ο Sergiu Celibidache

• Επίσης ίδιος ο Μπρούκνερ είχε εκμηστυρρευτεί σε φίλους του πως το θέμα του μεγάλου Adagio της "Εβδόμης Συμφωνίας" του αναπαριστούσε τους στοχασμούς του πάνω στο θάνατο του Βάγκνερ. Οι δυο θεματικές ιδέες προβάλλουν το θρήνο, που δηλώνεται στην ένδειξη ρυθμικής αγωγής(Sehr feierlich und sehr langsam-πολύ επίσημα και αργά) και τη μετάπτωση από το αργό διμερές σ'ένα ταχύτερο τριμερές μέτρο. Στο τέλος μεγαλόπνοα και επιβλητικά, ένα ζευγάρι κυμβάλων και το τρίγωνο κρούουν τη διάθεση για ελπίδα, ουράνια γαλήνη και ευδαιμονία. Τη διάθεση για αιώνια διαμονή σ'ένα καινούργιο κόσμο, σ' ένα νέο σύμπαν ...
  Όπως και να είναι, το "Adagio" δικαίως θεωρείται "ο ογκόλιθος της 7ης Συμφωνίας που αποτελεί μνημείο της πίστης του συνθέτη".
  
  
  
  

  Bruckner - Symphony No.7 - Adagio:

Διευθύνει ο Sergiu Celibidache