Camille Claudel: το μεγάλο κύμα και η τρικυμία της ψυχής της ...

 

Camille Claudel: "The Wave - Το Κύμα"

CAMILLE

"Μ’ έριξε μ’ ένα του βλέμμα

'Ενα απ’ τα θύματα κι εγώ

Ήταν όλα ένα ψέμα, με πήγε ως τον ουρανό

Τι ηδονή, τι παραμύθι, να είμαι η ξεχωριστή

Η γυναίκα της ζωής του, η μοναδική

Μια γυναίκα δίχως σκέψη

στο συναίσθημα αν μπλέξει

κάνει ό,τι δε χωράει η λογική

Για του έρωτα το δώρο

το βαρύ πληρώνει φόρο

που αιώνες διαρκεί…"

(Ευσταθία: "Γένους θρυλικού - Αφιερωμένο στην Camille Claudel, απόσπασμα)

Σαν σήμερα, 19 Οκτωβρίου1943 ταξιδεύει για το ουράνιο φως η ταλαντούχα Γαλλίδα γλύπτρια, Καμίλ Κλοντέλ.

Γεννημένη στη νότια Γαλλία, έδειξε την κλίση της στη γλυπτική από πολύ νεαρή ηλικία, κάτι που αναγνωρίστηκε από τον φίλο της οικογένειας, γλύπτη Alfred Boucher, με προτροπή του οποίου η Καμίλ μεταβαίνει στο Παρίσι για σπουδές. Μαθητεύει στο εργαστήριο του Ωγκίστ Ροντέν, γίνεται μοντέλο και μούσα του και μεταξύ τους αναπτύσσεται μια παθιασμένη -πλην ταραχώδης- ερωτική σχέση.

Τα έργα της Καμίλ Κλοντελ εντυπωσιάζουν και διεγείρουν έντονα συναισθήματα με την καινοτόμα και πρωτοποριακή τέχνη τους, που αναδύει την "ψυχή" της γλυπτικής, απελευθερώνοντάς τη από τα καθιερωμένα θεματικά και φορμαλιστικά πλαίσιά της. Σμιλεύει τα γλυπτά της απαλά, δίνοντας μορφές που αναδύονται θεϊκά μέσα από το τραχύ ακατέργαστο υλικό...Σμιλεύει "μπρούντζο που χορεύει, μάρμαρο που κλαίει, πέτρα που αγαπάει...", όπως χαρακτηριστικά γράφει ο Ουρουγουανός, Εδουάρδο Γκαλεάνο στο βιβλίο του.

Η σχέση της Κλοντέλ με τον Ροντέν τερματίζεται το 1898, ενώ είναι εμφανείς οι ψυχολογικές της διαταραχές . Καταστρέφει πολλά από τα έργα της και στρέφεται ενάντια στον πρώην αγαπημένο της κατηγορώντας τον για κλοπή δικών της ιδεών, που χρησιμοποίησε σε δημιουργίες του.
Αρχίζει να απομονώνεται και η ψυχική της υγεία παραμένει άστατη.
Η ταλαντούχα γλύπτρια πέρασε τριάντα χρόνια εγκλεισμού στο Ψυχιατρείο, μέχρι το θάνατό της στις 19 Οκτωβρίου του 1943...


Απ' ότι φαίνεται, δεν υπήρξε μονάχα Μούσα του Ροντέν...

C. Claudel: "La Valse"

Παζλ για δυνατούς λύτες η ζωή της, συμπεριλαμβανομένης και της "σχέσης" της με τον γάλλο συνθέτη, Κλωντ Ντεμπισί.
Είναι πιθανό οι δυο τους να είχαν γνωριστεί μέσω του Μαλλαρμέ, κοινού φίλου του συνθέτη και του αδερφού της Καμίλ.

Σίγουρα μαζί είχαν επισκεφτεί το καλοκαίρι του 1899 τη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού προκειμένου να παρακολουθήσουν παραστάσεις της ορχήστρας γκαμελάν της Ιάβας.

Είναι πολύ δύσκολο να δοθεί τεκμηριωμένη απάντηση για τυχόν ερωτική σχέση μεταξύ τους, πάντως ο Godet υποστήριζε πως η Καμίλ άκουγε εκστασιασμένη τον Κλωντ να παίζει πιάνο για κείνη, ενώ ο συνθέτης με τη σειρά του είχε συχνά εκφράσει το θαυμασμό του για τα έργα της.
Γνωρίζουμε δε, πως ένα αντίγραφο του γλυπτού της: "La Valse" είχε ο Ντεμπισί πάνω στο πιάνο του, θέση που κράτησε μέχρι το θάνατο του μουσουργού.

Hokusai: "The Great Wave off Kanagawa"

Συνθέτης και γλύπτρια θαύμαζαν την ιαπωνική τέχνη της ξυλογραφίας ουκίγιο-ε και τις δημιουργίες του Χοκουσάι.

Ο Ντεμπισί έτρεφε μεγάλη εκτίμηση προς τον Χοκουσάι, το έργο του οποίου γνώρισε στα φοιτητικά του χρόνια.
Σε παλαιοπωλείο της Ρώμης είχε ανακαλύψει ένα αντίγραφο του "Μεγάλου κύματος της Καναγκάουα", που μέχρι το τέλος της ζωής του κοσμούσε τον τοίχο στο σαλόνι του.
Ίδια εκτίμηση έτρεφε και η Κλαμίλ για τον ιάπωνα καλλιτέχνη.

Camille Claudel: "The Wave - Το Κύμα"

Επηρεασμένη από το "Μεγάλο Κύμα", όπως και ο Ντεμπισί, παρουσιάζει στο Salon του 1897, το "The Wave". Σμιλεύει στο υλικό της τρεις μικρές γυναικείες φιγούρες με λυγισμένα τα γόνατά τους και πιασμένες απ' τα χέρια, που τρομαγμένες αντικρύζουν το τεράστιο κύμα από μάρμαρο που ετοιμάζεται να σκάσει πάνω από τα κεφάλια τους. Κάποιοι υποστηρίζουν πως το σύμπλεγμα της γλύπτριας μπορεί να θεωρηθεί ως μια εικόνα του πεπρωμένου της. Όπως οι γυναίκες του γλυπτού της, έτσι και κείνη προσπαθεί να αποφύγει και να γλυτώσει τη συντριβή.

Παρόμοιο σε χρώμα και μορφή με τη διάσημη ξυλόγλυπτη εκτύπωση του Χοκουσάι, το "The Wave" είναι ένα διακοσμητικό έργο που δίνει προτεραιότητα στο φως και προαναγγέλλει τη μεταγενέστερη σειρά της Κλοντέλ -"Chimney pieces"- της, στην οποία οι συνδυασμοί των υλικών παίζουν θεμελιώδη ρόλο.

Το Συμφωνικό ποίημα του Κλωντ Ντεμπισί: "La Mer":

Το συνέθεσε στις ακτές της Μάγχης, ταλαιπωρημένος από την κοινωνική κατακραυγή λόγω της σχέσης του με την Έμμα Μπαρντάκ.

Καθένα από τα μέρη του έργου πλάθει μια ηχητική εικόνα της θάλασσας...

• Το πρώτο μέρος ονομάζεται "Από την αυγή ως το μεσημέρι στη θάλασσα" .
  Ο μουσικός λόγος κλιμακώνεται συμβολίζοντας την διαδρομή του φωτός, από την αχνή παρουσίαση της αυγής ως την εκθαμβωτική λάμψη του μεσημεριού.

• Το δεύτερο μέρος τιτλοφορείται "Παιχνίδια των κυμάτων". Εδώ, κυριαρχεί μία απλή, μαγευτική μελωδία, σαν το τραγούδι των σειρήνων, πάνω σε έντονους ρυθμούς, ενώ διάχυτα ηχοχρώματα ζωντανεύουν εικόνες του νερού, του ανέμου και του φωτός.

• Στο τρίτο μέρος που έχει τον τίτλο "Διάλογος του ανέμου με τη θάλασσα" παρατηρούμε τα κρουστά να έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Θορυβώδη και ζωηρά δηλώνουν την απειλή της τρικυμίας που μαίνεται. Το μοτίβο από το τραγούδι των σειρήνων ακούγεται αποσπασματικά σε μια στιγμή γαλήνης, αλλά χάνεται αμέσως μέσα σε εκρηκτικά ηχητικά ξεσπάσματα.

Το απολαμβάνουμε σε μια εξαιρετική ηχογράφηση του 1957 από την Ορχήστρα Concertgebouw υπό τον περίφημο Ολλανδό μαέστρο Eduard van Beinum:

Debussy: "La Mer"

Για την Κ. Κλοντέλ υπάρχουν πολλά κείμενα στο μπλογκ. Περιηγηθείτε!