Η μάχη στο Μποροντίνο, η πανωλεθρία του Ναπολέοντα και η Ουβερτούρα του Τσαϊκόφσκυ...

"Battle of Borodino, 7th September 1812"
(Louis-François Lejeune)

7 Σεπτέμβρη του 1812 λαμβάνει χώρα η "Μάχη στο Μποροντίνο"...
Αντίπαλοι η μεγάλη στρατιά του Ναπολέοντα και οι Ρώσοι. Θεωρείται η πιο αιματηρή σύγκρουση των Ναπολεόντειων Πολέμων με μεγάλες απώλειες. Το Μποροντίνο ήταν η τελευταία προσπάθεια των Ρώσων να σταματήσουν την προέλαση των Γάλλων προς τη Μόσχα, η οποία έπεσε μια εβδομάδα αργότερα.
Αν και τελικά οι Ρώσοι υποχώρησαν, η σημασία της μάχης είναι τεράστια κρίνοντας από τις εξελίξεις, αφού στη συνέχεια ο Γαλλικός στρατός αποδεκατίστηκε από το ρωσικό χειμώνα.

"Ζή-τω-ω-ω-ω!! — βούιξαν οι φωνές. — Ε, ας βρεθεί τώρα μπροστά μου, όποιος να 'ναι! — σκεφτόταν ο Ροστόβ και σπιρουνίζοντας αλύπητα τον Γράτσικ, και προσπερνώντας τους συντρόφους του όρμησε μπροστά με ασυγκράτητο καλπασμό.
Πιο μπρος διακρινόταν κιόλας ο εχθρός.
Ξαφνικά μια δυνατή πνοή, σαν κάποια τεράστια σκούπα να κινήθηκε στον αέρα, χτύπησε πάνω στον ουλαμό. Ο Νικολάι ύψωσε το σπαθί του, έτοιμος να χτυπήσει, μα την ίδια στιγμή ο στρατιώτης Νικήτιενκο, που κάλπαζε μπροστά του, αποκόπηκε απ' αυτόν κι ο Ροστόβ αισθάνθηκε, σα μέσα σ' όνειρο, πως εξακολουθούσε να τρέχει με ιλιγγιώδη ταχύτητα και ταυτόχρονα πως μένει ακίνητος στην ίδια θέση.
Πίσω του, ο γνώριμος ουσάρος Μπανταρτσούκ παρ' ολίγο να πέσει πάνω του και στράφηκε και τον κοίταξε θυμωμένος. Το άλογο του Μπανταρτσούκ ξαφνιάστηκε και προσπέρασε καλπάζοντας.
 — Μα τι συμβαίνει; Δεν κινούμαι; Δεν προχωρώ; Έπεσα, είμαι σκοτωμένος, — την ίδια στιγμή ρώτησε και αποκρίθηκε ο Ροστόβ.
Ήταν πια μονάχος μέσα στον κάμπο. Αντίς για τα άλογα που κάλπαζαν και τις πλάτες των ουσάρων, έβλεπε γύρω του να εκτείνεται μονάχα η ακίνητη γης κι ο θερισμένος κάμπος. Αισθάνθηκε κάτωθέ του ζεστό αίμα..." 

(Απόσπασμα από το "Πόλεμος και Ειρήνη" του Λέοντος Τολστόι, του οποίου έμπνευση αποτέλεσαν οι μάχες των Ρώσων με τους Γάλλους, ανάμεσά τους και η Μάχη στο Μποροντίνο)

"Battle of Borodino, 7th September 1812"
(Peter von Hess )

Το αριστούργημα του Τολστόι κυκλοφόρησε το 1869 επαναφέροντας μνήμες από τη ρωσική αντίσταση στη γαλλική εισβολή. Αυτό οδήγησε στην ανοικοδόμηση κτισμάτων- μνημείων, αλλά και εικαστικών έργων, όπως και νέων μουσικών συνθέσεων.

Η Μάχη στο Μποροντίνο, καθώς και η εισβολή και η καταστροφή του Ναπολέοντα στη Ρωσία ενέπνευσαν στον Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκυ την "Ουβερτούρα 1812", στην οποία περιγράφει και εκφράζει μουσικά τις σφοδρές επιθέσεις, τη γενναία αντίσταση, τον οδυρμό από τις απώλειες, το ρωσικό θρίαμβο...
Συνετέθη το 1882 για την 70ή επέτειο των πολέμων μετά από προτροπή του φίλου και μέντορά του, Νικολάι Ρουμπινστάιν.

Ο συνθέτης για να επιτύχει το καλύτερο αποτέλεσμα της περιγραφής  και με μοναδική μαεστρία αναμιγνύει ρωσικά παραδοσιακά τραγούδια με εκκλησιαστικούς ψαλμούς, με ήχους κανονιών και καμπανών αποδίδοντας ρεαλιστικά όλα εκείνα τα ανατριχιαστικά συναισθήματα!

Αν και ο συνθέτης αποκάλεσε το έργο του "πολύ δυνατό, θορυβώδες και αμφιβόλου καλλιτεχνικής αξίας", οι κριτικοί και οι ακροατές το χαρακτήρισαν "επικό" και τον ρώσο δημιουργό "ευρηματικότατο", καθώς με τις τυμπανοκρουσίες από τα χάλκινα, δημιουργεί ένα μεγαλεπήβολο και ανυπέρβλητης δυναμικής έργο!
Ενα έργο γεμάτο με περήφανο εθνικιστικό συναίσθημα, που ολοκληρώθηκε σε έξι μόλις εβδομάδες!

Ο συνθέτης χρησιμοποιεί μοτίβα από ρωσικά λαϊκά τραγούδια, το τροπάριο "Σώσον Κύριε τον λαόν σου" για να επισημάνει τη θεϊκή συμβολή στη διάσωση της Ρωσίας, τη "Μασσαλιώτιδα", τον εθνικό ύμνο της Γαλλίας για να υποδηλώσει την ορμή των επιτιθεμένων και τον εθνικό ύμνο της αυτοκρατορικής Ρωσίας "Ο Θεός σώζει τον Τσάρο" για το θριαμβευτικό κλείσιμο του κομματιού.
Τα κανόνια και οι καμπάνες που ηχούν ως όργανα δίνουν ένα ανατριχιαστικά ρεαλιστικό τόνο στο έργο.

Tchaikovsky: "1812 Overture",
Φιλαρμονική Βερολίνου-Χ. Φ. Κάραγιαν