Francesca Caccini, το "αηδόνι" της Αυλής των Μεδίκων

 

Με vintage διάθεση ο σημερινός χαιρετισμός, αγαπημένοι φίλοι και μια γυναίκα που άνοιξε νέους δρόμους στην μουσική της εποχής της!

"Πορτρέτο γυναίκας", Πάλμα Βέκιο 
(εικάζεται πως απεικονίζεται η Κατσίνι)

Η Φραντσέσκα Κατσίνι γεννήθηκε στη Φλωρεντία σαν σήμερα, 18 Σεπτέμβρη 1587 σε ένα σπίτι που έσφυζε από μουσική, καθώς ο πατέρας της Τζούλιο Κατσίνι ήταν πρωτεργάτης του νέου είδους της όπερας κατά το πρώιμο μπαρόκ.
Η Φραντσέσκα υπήρξε χαρισματικότατη, ήταν η "ντίβα" του μπαρόκ της εποχής της, με θεσπέσια φωνή που γι' αυτό την χαρακτήρισαν "γλυκό αηδόνι".
Έγραφε ποιήματα, έπαιζε λαούτο, άρπα, τσέμπαλο και θεόρβη, και διέπρεψε και ως δασκάλα μουσικής.  Με την διδασκαλική ιδιότητα τη βρίσκουμε στην  Αυλή των Μεδίκων με την Δούκισσα Χριστίνα της Λωραίνης να είναι μέγιστη οπαδός και υποστηρικτής της.
Στο σαλόνι της γνώρισε πολλούς καλλιτέχνες, διανοούμενους και επιστήμονες, ανάμεσά τους και τον Γαλιλαίο, ο οποίος είχε κληθεί από τη Δούκισσα να διδάξει τον γιο της Κόζιμο. Ο επιστήμων και φιλόσοφος θαύμασε τη μουσική της.

Επιπροσθέτως, η Φραντσέσκα θεωρείται η πιο καλά αμειβόμενη μουσικός της Αυλής.

Φήμη απέκτησε πολύ νωρίς, παιδίσκη ακόμη, γύρω στα δώδεκα όταν συμμετείχε σε σκηνές της όπερας του Πέρι: "Ευριδίκη", με αξιοσημείωτη ερμηνευτική απόδοση που τής έδωσε και το προσωνύμιο: "La Cecchina = μικρή Φραντζεσκίνα", με το οποίο  παρέμεινε γνωστή μέχρι το θάνατό της.

Anton Domenico Gabbiani: "Μουσικοί στην Αυλή των Μεδίκων"
(εικάζεται πως η δεύτερη από δεξιά στην απεικόνιση είναι η Κατσίνι)

Ανάμεσα στα έργα της φυσικά ξεχωρίζουμε την όπερα-μπαλέτο που τιτλοφορείται:
"Η Απελευθέρωση του Ruggiero" κι αυτό διότι είναι το έργο που εκτός του μουσικού ενδιαφέροντος που παρουσιάζει,  χαρακτηρίζει τη δημιουργό του ως την "πρώτη γυναίκα που συνέθεσε μια όπερα πλήρους κλίμακας". 

Η όπερα παρουσιάστηκε κατά την επίσκεψη του πρίγκιπα της Πολωνίας στο Φλωρεντινό καρναβάλι του 1625 και κατέχει επίσης πρωτιά ανάμεσα στις όπερες που παρουσιάστηκαν στο εξωτερικό, συγκεκριμένα στη Βαρσοβία, απόφαση του πρίγκιπα που ενθουσιάστηκε στην πρεμιέρα της.

H όπερα έχει τον πλήρη τίτλο: "Η Απελευθέρωση του Ρουτζέρο από το νησί της Aλτσίνα" και το λιμπρέτο της στηρίζεται στο εκτενές ιπποτικό επικό ποίημα του Λουντοβίκο Αριόστο, "Μαινόμενος Ορλάνδος".
H Kατσίνι αλλάζει την αρχική ιστορία του έπους προκειμένου να υπογραμμίσει τη σπουδαιότητα των γυναικών στην ιστορία.

H δράση της όπερας τοποθετείται στο νησί της κακιάς μάγισσας Αλτσίνα, που έχει αιχμαλωτίσει τον ιππότη Ρουτζέρo, κάνοντάς τον με τα ξόρκια της να πιστεύει πως είναι νέα και όμορφη και όχι γριά και άσχημη, όπως πραγματικά είναι. Μια άλλη όμως ισχυρή μάγισσα, η Μελίσα, βλέπει το μέλλον του ιππότη, πως είναι αρραβωνιασμένος με μια κοπέλα και τής έχει δώσει λόγο γάμου. Έτσι, αποφασίζει να σώσει τον Ρουτζέρο. Τα καταφέρνει παρόλες τις δυνάμεις που καταβάλλει η Αλτσίνα, αναγκάζοντας τη δεύτερη να εγκαταλείψει το νησί. Την ώρα της αναχώρησής της όλοι οι άνθρωποι που είχε  φυλακίσει εκείνη και με τα μάγια της τούς είχε μεταμορφώσει σε δέντρα και βράχους, επιστρέφουν στην κανονική τους μορφή. Είναι η στιγμή που κι άλλες μάγισσες καταφθάνουν πάνω σε δελφίνια, τα φυτά τραγουδούν με ανθρώπινη φωνή, ενώ τεράστια πλοία  από κόκκαλα φάλαινας βγάζουν φτερά και πετούν ψηλά.
Πρόκειται πραγματικά για ένα μαγευτικό θέαμα, καθώς η σύνθεση ανήκει στο είδος του "Balletto in Musica" με μέρη όπερας, δράματος και χορού που τελειώνει με ένα μεγάλο ballo a cavallo, δηλαδή χορό πάνω σε άλογα,  όπως ήταν δημοφιλές στη Φλωρεντία από τα μέσα του 1610 και μετά.

Η όπερα ακολουθεί την παράδοση του ιντερμέδιου του προηγούμενου αιώνα, με χορωδίες, σόλο άριες και ρετσιτατίβι.

Ακούμε αποσπάσματα:

Francesca Caccini "La liberazione di Ruggiero dall'isola di Alcina" :

Τα στοιχεία για την υπόθεση της όπερας αντλήθηκαν από stageagent.