Maria Szymanowska: ένα μεγάλο ταλέντο που συνορεύει με την τρέλα...

Maria Szymanowska plays piano,  Aleksander Kokular

Αγαπώ τις μουσικές παρεούλες.. Ιδιαίτερα αν συγκροτούνται από ευαίσθητα και ταλαντούχα άτομα, όπως ο «θηλυκός Χούμελ»...

Σάς καλησπερίζω με την «Παντοδυναμία του κόσμου των ήχων», όπως χαρακτήριζε (σύμφωνα με τον Ρομέν Ρολάν), ο Γκαίτε την γεννημένη σαν σήμερα, 14 Δεκέμβρη 1789, Maria Szymanowska.
Την Πολωνίδα συνθέτιδα και μια από τους πρώτους επαγγελματίες βιρτουόζους πιανίστες του 19ου αιώνα.

Η Mαρύνια-Αγαθή Συμανόβσκα έμεινε στην Ιστορία της Μουσικής για τις ευρωπαϊκές περιοδείες της που προκαλούσαν πάταγο όπου κι αν εμφανιζόταν! Το λαμπρό ύφος των εκτελέσεων της, ιδιαίτερα στα Νυχτερινά, τις Μαζούρκες, τα Βαλς και τις Etudes της, προηγήθηκαν του συμπατριώτη της Φρειδερίκου Σοπέν, που πολλοί υποστηρίζουν πως το έργο της επέδρασε στη διαμόρφωση της μουσικής γλώσσας του.
Περιόδευσε εκτενώς σε όλη την Ευρώπη, πριν εγκατασταθεί μόνιμα στην Αγία Πετρούπολη, καλεσμένη της Αυτοκρατορικής Αυλής κι ανέλαβε την θέση της πρώτης πιανίστριας της Τσαρίνας.

Szymanowska's portrait,  Jozef Oleszkiewicz

Η Συμανόβσκα ήταν από τους πρώτους που ερμήνευσαν μουσική από μνήμης, πολύ πριν από τους Φραντς Λιστ και Κλάρα Σούμαν.

Ανάμεσα στους θαυμαστές της υπήρξαν και πολλοί διανοούμενοι, λογοτέχνες, ποιητές, συνθέτες…Χούμελ, Φιλντ, Κερουμπίνι , Ροσίνι, Γκλίνκα, Τζουντίτα Πάστα, Ορλόφσκυ και Γκαίτε, που σύχναζαν στο μουσικό της σαλόνι. Οι ερμηνείες της άγγιξαν βαθιά την ψυχή του φιλόμουσου Γκαίτε, που αποκάλεσε την Συμανόβσκα: «ένα μεγάλο ταλέντο που συνορεύει με την τρέλα».

Επίσης την εκτίμησή τους για το ταλέντο της στο πιάνο και τη σύνθεση είχαν εκφράσει ο πατέρας του ποιητή Πούσκιν, ο Σούμαν και ο Μέντελσον!
Ο δε εθνικός ποιητής της Πολωνίας, Αντάμ Μιτσκιέβιτς(αργότερα παντρεύτηκε την κόρη της Συμανόβσκα) μαγεμένος από την δεξιοτεχνία και την εκφραστικότητά της, τής έγραψε μια Ωδή αποκαλώντας την: «βασίλισσα των τόνων».

Για τον Γκαίτε μάλιστα φημολογείται ότι ήταν από τους φανατικότερους θαυμαστές της, αλλά και κρυφά ερωτευμένος μαζί της.
Το ποίημα του : «Συμφιλίωση» με τον πρώτο στίχο: «Το πάθος φέρνει πόνο!» έχει ανοιχτή την αφιέρωση: «για την κυρία Mαρίνια Συμανόβσκα» .

Ο Λουίτζι Κερουμπίνι την άκουσε το 1810 να παίζει σε ένα από τα σαλόνια του Παρισιού και γοητευμένος από την ερμηνεία της έγραψε και της αφιέρωσε την περίφημη «Φαντασία του σε Ντο», ενώ από τα ωραιότερα έργα της θεωρείται το «Νυχτερινό της σε Σι ύφεση μείζονα».

Όμως για σήμερα θα σας προτείνω δυο έργα της που ξεχωρίζω:

1. Το «Νυχτερινό της σε Λα ύφεση», που έχει και τον υπότιτλο «Μουρμουρητό» παραπέμποντας σε ένα ηχητικό κελάρυσμα, έναν λεπτής, ευγενικής ροής ψίθυρο, υπονοώντας την αίσθηση που αφήνει η ακρόασή του:

Maria Szymanowska: «Nocturne, Le murmure»:

2. και την πρώτη σε Φα μείζονα από τις «Είκοσι Ασκήσεις και Πρελούδια» της Συμανόβσκα, μια συλλογή που αναδεικνύει την συνθετική της ικανότητα συνδυαστικά με την παιδαγωγική της φύση.

Szymanowska's portrait, Walenty Wańkowicz 

Σε αυτή τη σειρά ασκήσεων εστιάζει στην ανάπτυξη διαφορετικών δεξιοτήτων του υποψήφιου σολίστα χωρίς να αδιαφορεί για την αίσθηση κομψότητας και ευγένειας που προϋποθέτει η μουσική σαλονιού. 

Ολοκλήρωσε τη συλλογή λίγο πριν αναχωρήσει για την Ευρωπαϊκή περιοδεία της το 1825.
Ο κατά είκοσι χρόνια νεώτερός της, Φρ. Σοπέν ήταν ακόμα μαθητής Γυμνασίου τότε, θαυμαστής και  ένθερμος υποστηρικτής της Συμανόβσκα. Διέθετε δε στη βιβλιοθήκη του αυτές τις παρτιτούρες των Ασκήσεων και Πρελουδίων της.

Από επιστολή του μαθαίνουμε πως στερήθηκε προκειμένου να εξοικονομήσει το αντίτιμο του εισιτηρίου για να παρακολουθήσει συναυλία της μεγάλης συνθέτιδας και πιανίστριας στη Βαρσοβία το Γενάρη του 1827:

«Η κυρία Szymanowska δίνει συναυλία αυτή την εβδομάδα. Οι τιμές είναι πολύ αυξημένες. Όμως θα κάνω τα αδύνατα δυνατά και θα βρω το μισό δουκάτο που χρειάζομαι για το εισιτήριο. Θα βρίσκομαι σίγουρα εκεί να θαυμάσω τη μοναδική ερμηνεία της...

Φρειδερίκος Σοπέν, 8 Ιανουαρίου 1827»

Maria Szymanowska: «Vingt exercices et préludes: No. 1 in F Major»: