"Το Ένδοξο Μυστήριο της Κοιμήσεως της Θεοτόκου": (Θεοτοκόπουλος - Μπίμπερ)

 

"Η Κοίμηση της Θεοτόκου", Δ. Θεοτοκόπουλος

Προσευχές, ικεσίες, υψωμένα χέρια και δεήσεις, ψίθυροι και γλυκές προσδοκίες, αλλά και τα πιο εύοσμα λουλούδια κοσμούνε πάντα τα εικονίσματά της...
Χρόνια Πολλά, φίλοι εκλεκτοί!
Να έχουμε όλοι την ευλογία της Παναγιάς και πάντα υπό τη σκέπη Της με υγεία και αγάπη!

Το εικαστικό που βλέπετε παραπάνω ανακαλύφθηκε το 1983 στην εκκλησία της Κοιμήσεως στην Ερμούπολη. Είναι έργο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου. Ο Κρης δημιουργός το φιλοτέχνησε ακολουθώντας τα πρότυπα της βυζαντινής εικονογραφίας τα οποία εμπλούτισε με δυτικά στοιχεία. 

Απεικονίζει την Υπεραγία Θεοτόκο κεκοιμημένη με σταυρωμένα τα χέρια ενώ το ιερό λείψανό Της περιβάλλουν οι Απόστολοι, Πέτρος και Παύλος. Μπροστά στην κλίνη το βλέμμα συγκεντρώνουν τα περίτεχνα, ολόχρυσα κηροπήγια. Στο κέντρο της σύνθεσης δεσπόζει ο Χριστός. Κρατά ένα φασκιωμένο βρέφος-σύμβολο της ψυχής της μητέρας Του. Πλήθος πιστών με σκυμμένο το κεφάλι εκφράζουν τη βαθιά θλίψη τους.
Στην κορυφή  η Παναγία εικονίζεται περιστοιχισμένη από Αγγέλους και Χερουβείμ να παραδίδει την Αγία ζώνη στον Απόστολο Θωμά .

Κομψή, διακριτική και άκρως εκφραστική η απεικονιστική γλώσσα του Θεοτοκόπουλου, αφηγείται το μέγα Μυστήριο με συμβολιστικό ύφος, που αναδεικνύει το θρησκευτικό ήθος και σεβασμό του δημιουργού.

H.I.F. Biber

Ένα μουσικό έργο, σχετικό με την Κοίμηση της Θεοτόκου αποτελεί η 14η Σονάτα από τις "Σονάτες του Ροδαρίου"(Rosary Sonatas), του Χάινριχ  Ίγκνατς Μπίμπερ, ενός συνθέτη και δεξιοτέχνη βιολονίστα της μπαρόκ περιόδου.

Οι "Σονάτες του Ροδαρίου" που ονομάζονται και "Μυστηριακές Σονάτες"  αποτελούν  κορυφαίο σημείο της μπαρόκ μουσικής φιλολογίας, για την τολμηρή και δεξιοτεχνική αντιστικτική γραφή τους, αλλά κυρίως για την τεχνική της "scordatura", που ο Μπίμπερ χρησιμοποιεί στο έργο.

Τεχνική(ένα είδος τονικού αποσυντονισμού) κατά την οποία το χόρδισμα στο βιολί γίνεται διαφορετικά, αυξάνοντας έτσι τις πολυφωνικές του δυνατότητες, αλλάζοντας το ηχόχρωμά του και  πετυχαίνοντας διαφορετική ατµόσφαιρα σε κάθε σονάτα.

Οι Σονάτες είναι 15, μία για κάθε ένα από τα Μυστήρια του Ροδαρίου:

1. Τα Χαροποιά Μυστήρια(Βάπτιση, Γάμος, Αναγγελία Βασιλείας του Θεού, Μεταμόρφωση, Θεία Ευχαριστία)

2. Τα  Λυπηρά Μυστήρια(Αγωνία στον Κήπο των Ελαιών, Μαστίγωση, Ακάνθινο Στεφάνι, Γολγοθάς, Σταύρωση)

3. Τα Ένδοξα Μυστήρια(Ανάσταση, Ανάληψη, Πεντηκοστή, Κοίμηση της Παναγίας, Στέψη της Παναγίας στον Ουρανό)

Στο τέλος ο Μπίμπερ προσθέτει μια πασσακάλια για σόλο βιολί, ενώ κάθε μέρος συνοδεύεται από ένα χαρακτικό, σχετικό με το θέμα που η σονάτα, συμβολίζει.

Οι συνθέσεις αποτελούν δημιουργίες ενός ευσεβούς και με βαθύ θρησκευτικό συναίσθημα, καλλιτέχνη.

Το χαρακτικό-σκηνή: Το Μυστήριο της Κοίμησης
και της Μετάστασης της Θεοτόκου

Ο Μπίμπερ στοχεύει στη μετάδοση συναισθημάτων, έτσι οργανώνει την ανάπτυξη του έργου του "προικίζοντας" κάθε μέρος ως προς την τονικότητα που την θεωρεί ως την πλέον κατάλληλη σε σχέση με το  μήνυμα που θέλει να μεταφέρει.

Οι 15 Σονάτες του Μπίμπερ  γράφτηκαν μεταξύ 1670-1680 και η 14η από τα "Ένδοξα Μυστήρια αναφέρεται στην Κοίμηση της Θεοτόκου.
Eίναι γραμμένη στη Λα μείζονα, (κλίμακα που ο συνθέτης παραλληλίζει με τη θεϊκή δόξα και χάρη).
Φωτεινές, ηχηρές αρμονίες υπογραμμίζουν το απόκοσμο θέμα του. Θριαμβευτικοί, εντυπωσιακοί οι συντονισμοί, αποτελούν το μυστικό κλειδί για την "αόρατη" πόρτα του Μυστηρίου.
Η μουσική περιγραφή της Ευαγγελικής ιστορίας διακρίνεται για τον έντονο πνευματικό και δοξαστικό χαρακτήρα της, ενώ ο συνθέτης αποδεικνύεται ακριβής, τολμηρός και ευρηματικότατος(δεν είναι τυχαίο που κάποιοι αναλυτές τον κατατάσσουν στην πρώιμη εμφάνιση της προγραμματικής μουσικής).

(Η σκορντατούρα εδώ είναι με χόρδισμα Λα-Μι-Λα-Ρε)

H.I.F. Biber :Rosary Sonata No. 14, "The Assumption of the Virgin" 

Κείμενα σχετικά με την Κοίμηση της Θεοτόκου και τον Βάγκνερ μπορείτε να διαβάσετε εδώ και εδώ.