Translate

fb

Παρασκευή 30 Ιουνίου 2023

Μυριβήλης: ένα τριζόνι κελαηδά στη σιγαλιά της νύχτας...


Γεννήθηκε στη Συκαμιά της Λέσβου και το πραγματικό του όνομα ήταν Ευστράτιος Σταματόπουλος. Το ψευδώνυμό του προέρχεται από το βουνό Μυριβίλι, στην πλαγιά του οποίου βρίσκεται η γενέτειρά του. Θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους λογοτέχνες της γενιάς του '30.

Ο λόγος για τον κορυφαίο Στρατή Μυριβήλη με αφορμή τη γενέθλια επέτειό του(30 Ιουνίου 1890)

Συγγραφέας, δημοσιογράφος και χρονογράφος, ξεχώρισε για τον άμεσο, ζεστό λόγο του και την πληθωρική, πλούσια σε εικόνες, γραφή του. Ανάμεσα στα πολλά έργα του ξεφυλλίζουμε σήμερα το "Πράσινο βιβλίο". Πρόκειται για συλλογή διηγημάτων, που εκδόθηκε το 1935 . Είχε προηγηθεί δημοσίευσή τους σε εφημερίδα. Συνολικά τα διηγήματα είναι 18, αφιερωμένα στην Πηνελόπη Δέλτα προκειμένου ο Μυριβήλης να τής εκφράσει το θαυμασμό και την αγάπη του. Οι κριτικοί δέχτηκαν πως "παρά τη μονοχρωμία του τίτλου, τα θέματα της συλλογής είναι πολύχρωμα..."

Δέκατο έκτο στη σειρά της συλλογής είναι το τιτλοφορούμενο: "Τοπίο", ένα διήγημα στο οποίο ο Μυριβήλης περιγράφει σε υψηλούς τόνους λυρισμού το πέρασμα ενός τρένου από μια ήσυχη κοιλάδα...


"Η έρημη κοιλάδα από πολλήν ώρα περίμενε το φεγγάρι. Να 'ρθει να γεμίσει τη μοναξιά της.
Ήταν μια κοιλάδα στενόμακρη και σπανή, κατοικημένη από ίσκιους χωρίς έκφραση, που σάλευαν μονότονα και νωθρά, σπρωγμένοι από το φως που τους ζωντάνευε τις σύντομες στιγμές που περνούσε πάνω από τούτο το βαθύ στενάδι.[...]
Όλα περίμεναν από πολλήν ώρα το φεγγάρι. Και το φεγγάρι ήρθε. Στην αρχή ψήλωσε το χρυσό φρύδι του πίσ' από το χαμοβούνι, ν' αγναντέψει τι γίνεται. Κατόπι σιγά σιγά, σερνόμενο, ανέβηκε στη ράχη. Στάθηκε μια στιγμή ακουμπισμένο εκεί, κατόπι αψήλωσε ανάλαφρα και σηκώθηκε μετέωρο, λαμπρό.
Όσο αψήλωνε, κυνηγούσε τους ίσκιους, που ζωντάνεψαν κι έφυγαν τρομαγμένοι, ώσπου άδειασαν την κοιλάδα, που στο τέλος γιόμισε φεγγάρι. Το κρύο φως έτρεχε από παντού, καταρράχτης από σιωπή.[...]
Όπου ένα μικρό, αόρατο έντομο βάλθηκε να τρίζει τα έλυτρά του κάτω από μια πέτρα. Ήτανε μια πέτρα μικρή ίσαμε μια γροθιά. Κανένα τριζόνι θα 'τανε, που το ζούληξε θανάσιμα το μαλακό βάρος της φεγγαρίσιας σιωπής, και πήγε να την πριονίσει με το μικρούτσικο δοξάρι του.
Δοκίμασε ένα μοτίβο παλιό όσο και η πλάση του Θεού. Μια νότα ψιλή ψιλή και σουβλερή..."


Διαβάζουμε πως ανάμεσα στους πρωταγωνιστές της σιωπηλής νύχτας με την υποβλητική ατμόσφαιρα που πλάθει με άφθαστο λυρισμό ο Μυριβήλης, είναι και το τριζόνι με το τραγούδι του, καθώς ο γρύλος όπως ονομάζεται αλλιώς, είναι το έντομο που υφαίνει το καλοκαίρι με τους ήχους του.
Η φωνή του τριζονιού κάνει τις νύχτες περισσότερο διάφανες, αέρινες, πασπαλισμένες αστερόσκονη και μαγεία, τις κάνει πιο ερωτικές. Εξάλλου, ο γρύλος κι αυτό το ίδιο το γλυκόλαλο τραγούδι του είναι στην πραγματικότητα ένα ερωτικό κάλεσμα, αφού με αυτό τον τρόπο ο αρσενικός γρύλος αναζητά ταίρι για να ζευγαρώσει.

 Από την αρχαιότητα το τριζόνι ήταν ο "τζίτζικας της νύχτας", ο τραγουδιστής του σκοταδιού, που κρύβει απόκρυφες αναπνοές...


Σκέφτηκα με τον παιχνιδιάρικο "γρύλο" του Ζοσκέν ντε Πρε, μια φρόττολα, τη γνωστή μορφή μονοφωνικού λαϊκού τραγουδιού,  με αστεία διάθεση (frottola = ψέμα) να συνοδεύσω το γεμάτο λυρισμό απόσπασμα από το διήγημα του τιμώμενου λογοτέχνη μας.

Με γρήγορο, πρόσχαρο ρυθμό, η φρότολα "Il Grillo" σε κάνει να χαμογελάς, ιδιαίτερα στην επωδό, όπου οι φωνές μιμούνται το τιτίβισμα του γρύλλου!

Λέγεται πως μ'αυτό το τραγούδι ο ντε Πρε αναφερόταν σε ένα φίλο του τραγουδιστή με το όνομα Frillo, που όμως αποκαλούσε Grillo.

"To τριζόνι είναι καλός τραγουδιστής
και τραγουδά ακατάπαυστα
  Αν το ξεδιψάσεις με νερό, συνεχίζει το τραγούδι του. 
 Και δεν μοιάζει στα άλλα πουλιά
  που αφού λίγο τραγουδήσουν
φεύγουν μακριά γι' αλλού.
  Ο γρύλος μένει πιστός
  ακόμα και στη λάβρα την καλοκαιρινή
   τραγουδά για την αγάπη του μόνο"

Eίναι μια ανάλαφρη, χιουμοριστικού χαρακτήρα σύνθεση του "Μικελάντζελο της Μουσικής", όπως αποκαλείτο ο Ζοσκέν ντε Πρε.

Στις παραδόσεις των λαών το  τραγούδι του γρύλλου είναι καλός και κακός οιωνός.
Έτσι στη Βραζιλία  είναι σημάδι είτε επικείμενης βροχής, είτε  προαναγγέλλει θάνατο.
Για το λόγο αυτό αν βρεθεί γρύλος να τραγουδά μέσα σε σπίτι, θανατώνεται. Στα Μπαρμπέιντος ο ήχος του εντόμου θεωρείται οιωνός για οικονομική ευημερία, ενώ στη Ζάμπια υπάρχει η δοξασία ότι όποιος δει  γρύλο θα του φέρει καλοτυχία!

Oι φίλοι της  μουσικής ας πιστέψουμε στην τελευταία εκδοχή, αυτή της καλοτυχίας...

"El Grillo", Josquin Des Prez:



1 σχόλιο:

  1. Τι ωραίες αναμνήσεις μου έφερες σήμερα, Ελπίδα μου με το υπέροχο αφιέρωμα σου στον Στρατή Μυριβήλη. Η ζωή εν τάφω, Παναγιά η Γοργόνα, η δασκάλα με τα χρυσά μάτια... Γραφή εξαιρετική, δημιουργία εικόνων, λεξιλόγιο πλούσιο και περιεκτικό. Πολύ αγαπημένος συγγραφέας από την εφηβεία μου. Τόσο λυρικό το απόσπασμα από το διήγημα που μας παρουσιάζεις. Κι άλλες αναμνήσεις, αλλού είδους με το el Grillo του Ζοσκεν ντε Πρε από τότε που ήμουν μέλος χορωδίας και το είχαμε παρουσιάσει. Θυμάμαι ακόμη τα σαρδάμ στις πρόβες 😁
    Ευχαριστώ πάρα πολύ για την τόσο ξεχωριστή σου σημερινή ανάρτηση και συγχαρητήρια για την άρτια, όπως πάντα, παρουσίαση. Καλό βράδυ αγαπημένη μου Ελπίδα! ♥️😘♥️

    ΑπάντησηΔιαγραφή