Στο Σοπέν η αφορμή για τη "Φθινοπωρινή σονάτα..."

 

Σχέση μάνας και κόρης...Τι σχέση, αλήθεια!
Συγκρουσιακή, απότομη, εριστική,...πολλές φορές άγρια, γεμάτη επιθετικότητα και βία...

Ποτέ δεν το είχα δει έτσι γιατί με τη μητέρα μου, ακόμα και οι διαφωνίες μας ντύνονταν ένα πέπλο αγάπης και τρυφερότητας...

Οι προβληματισμοί εμφανίστηκαν όταν έγινα μάνα δυο κοριτσιών και αγωνιούσα για το θεμέλιο που πάνω του θα έχτιζα τη σχέση μας κι αφορμή θυμάμαι είχε δώσει η παρακολούθηση της ταινίας του Μπέργκμαν: "Φθινοπωρινή Σονάτα".

Δεν ήθελα ο ρόλος που με είχε ευλογήσει η ζωή να παίξω, να είναι επιδερμικός, αλλά ουσιαστικός...και η ταινία αυτή με είχε ταλανίσει...
Φόβοι, μήπως και χτίσω μια ζωή "πετυχημένη" μεν, όμως ακυρωμένης συναισθηματικά...

Πιστεύω όλοι έχουμε δει το κινηματογραφικό αυτό αριστούργημα.
Η μάνα είναι διάσημη πιανίστα, αφιερωμένη στην καριέρα της που έχει την πρώτη θέση στη ζωή της με την οικογένεια να βρίσκεται στο περιθώριο.
Ταλαντούχα και δυναμική, μα εγωπαθής, με κυρίαρχο μέλημά της την καλλιτεχνική της δουλειά.

Η σχέση με τις κόρες της, ιδίως με τη μια, την ευαίσθητη, άβουλη, και ευάλωτη κόρη, που και κείνη ασχολείται με τη μουσική, (μ' έναν βεβαίως διαφορετικό τρόπο), επώδυνη γιατί πώς ένα παιδί να αντέξει ότι η γυναίκα που του έδωσε τη ζωή προτιμά την τέχνη της από κείνο;

Και κει τίθεται το ερώτημα: Την οικογένεια ή την τέχνη μου;
Κι αν σκεφτείς..."έχω χρόνο...ας κοιτάξω την καριέρα και η οικογένεια μπορεί να περιμένει"...
Φτάνει ο καιρός, που δεν μπορεί να κερδηθεί ο χαμένος χρόνος...και πώς να ζητήσεις συγχώρεση όταν γνωρίζεις πως εσύ και μόνο είσαι ο φταίχτης, γιατί στέρησες στο σπλάχνο σου την ανάσα για να ζήσει κανείς, την αγάπη; Τον πολύτιμο χρόνο να δείξεις στον άλλον πόσο τον νοιάζεσαι, πόσο ανεκτίμητος είναι για σένα;
Πώς να στήσεις γέφυρες σ' ένα κόσμο καμωμένο από συγκρούσεις...
Που το θάλπος του καλοκαιρινού ήλιου το μετέτρεψες σε  φθινοπωρινή σταγόνα, και τη νηνεμία της θάλασσας στην συνεχή  τρικυμία της με τ' άγρια κύματα να ξεσκίζουν την ψυχή σου;

Σίγουρα, σκέφτεστε γιατί τα γράφω όλα αυτά...

Οι φίλοι μου γνωρίζετε πως ο Σοπέν είναι ο χαϊδεμένος μου!!!
Το πιανιστικό του στυλ, οι συνθετικές του ιδέες με συνεπαίρνουν!
Αυτόν τον συνδυασμό συναισθηματικής εκφραστικότητας, ρομαντικής ευαισθησίας με πνευματικότητα, νομίζω δεν τον βρίσκω σε κανέναν άλλο από τους ρομαντικούς!!!

Έφυγε νέος, μόλις στα τριανταεννιά του, σαν σήμερα μια φθινοπωρινή, μελαγχολική μέρα του Οκτώβρη...
Πρόλαβε όμως μέσα από τις ονειρικές εμπνεύσεις του να "φωνάξει" την αγάπη, την τρυφερότητα, το ολοκληρωτικό δόσιμο της ψυχής...να δείξει πώς ένα αδέξιο χέρι αγάπης μ' απαλές κινήσεις χαϊδεύει τα πλήκτρα και γεννιέται  γλυκό τραγούδι, ικανό να ξεπλύνει την ψυχή από τις σκόνες της...

Στην ταινία που έχει τον τίτλο "Φθινοπωρινή Σονάτα" ένα πιανιστικό έργο-διαμάχη μεταξύ μάνας και κόρης για τον τρόπο εκτέλεσής του, είναι το "Πρελούδιο αρ.28 Ν.2".

"H τεχνική σου δεν είναι κακή, αν και θα μπορούσε να' ναι καλύτερη ακολουθώντας τους δακτυλισμούς του Κορτό...

Ο Σοπέν ήταν συναισθηματικός, αλλά δεν ήταν άνοστος. 

Το αίσθημα είναι πολύ μακριά από τη συναισθηματικότητα. 

Το πρελούδιο μιλάει για πόνο, δεν είναι ονειροπόληση. 

Θα πρέπει να είσαι ήρεμη, διαυγής και πειθαρχημένη. 

Ας δούμε τα πρώτα μέτρα...Πονά, μα δεν το φανερώνει. 

Στη συνέχεια, μια σύντομη ανακούφιση...μα, εξατμίζεται με τη μία κι ο πόνος παραμένει ίδιος!Αυτοσυγκράτηση!

Ο Σοπέν ήταν περήφανος, ευαίσθητος, βασανισμένος και γενναίος. Δεν ήταν ανόητη γριά!

Αυτό το πρελούδιο πρέπει να ακούγεται σχεδόν θυμωμένο και δεν ζητά επιείκεια.

Να ηχεί σχεδόν λανθασμένα.

Πρέπει να πολεμήσεις και να θριαμβεύσεις! Έτσι, δες...", 

αναλύει η πιανίστα μητέρα τον τρόπο ερμηνείας του μεγάλου ρομαντικού:

Το στιγμιότυπο από την ταινία:

Στο αργό τέμπο του Πρελούδιου περικλείεται όλη η μελαγχολία, η αγωνία αποδοχής, το ζητιάνεμα της αλήθειας και της αγνότητας των συναισθημάτων ...

Ο μεγάλος Σοπενίστας πιανίστας, Αλφρέ Κορτό, το όνομα του οποίου αναφέρεται στη σκηνη, το είχε ονομάσει:
"Επώδυνο διαλογισμό στη μακρινή, έρημη θάλασσα ...",
κι ο Χανς φον Μπύλοβ, λάτρης της μουσικής του Σοπέν, που έδωσε επίθετα σε όλα τα Πρελούδιά του:
"Σταγόνες μελαγχολίας, προαίσθημα θανάτου"...



Το ακούμε από τον Ivo Pogorelich, έναν από τους σημαντικότερους κροάτες καλλιτέχνες, εντυπωσιακός, αντισυμβατικός, ανατρεπτικός και απρόβλεπτος!
Χαρακτηριστικά, που ταιριάζουν στην σχέση μάνας-κόρης της ταινίας...
Έναν  πιανίστα που δίχασε το κοινό γιατί οι ερμηνείες του παρεκκλίνουν των παραδοσιακών ερμηνειών, αφού δεν υπάρχουν κανόνες και νόμοι στον τρόπο εκτέλεσης για τον προικισμένο εκτελεστή.
Αποδοχή και απόρριψη σε μια λεπτή διαχωριστική γραμμή, οι ερμηνείες του.

Σ' αυτό το πρελούδιο, αν και η εκτέλεση είναι γρηγορότερη από κείνη που συνήθως αποδίδεται από τους περισσότερους, βρίσκω βαθιά και μυστηριώδη την ποιότητα στο παίξιμό του, που εκπέμπει αινιγματισμό και γοητεία μιας μυστικιστικής αύρας...

Θυμίζω πως το 1980 ξέσπασε σκάνδαλο όταν στο διαγωνισμό Σοπέν της Βαρσοβίας η Μάρτα Άργκεριχ αντιδρώντας στην απόφαση της επιτροπής να τον απορρίψει στον τρίτο κύκλο, εκείνη τον αποκαλεί "πιανιστική μεγαλοφυΐα", τον υπερασπίζεται με πείσμα, και φεύγει τελικά από την επιτροπή εκφράζοντας με αυτή την κίνηση την απογοήτευσή της.
Η συνέχεια της καριέρας του, νομίζω τη δικαίωσε...

Τα φθινοπωρινά, κίτρινα φύλλα στήνουν μελαγχολικό χορό πάνω στο κινηματογραφικό πανί του μεγάλου δραματουργού Μπέργκμαν, και το εντός ολάκερο μετατρέπεται μέσα από τη μουσική του Σοπέν σε ύστατη κραυγή μιας ψυχής πού έχει φτάσει στα έσχατα όριά της.

Prelude op.28 N.2, F.Chopin-Ivo Pogorelich: