Eric Satie: "Les trois Gymnopédies", μια διαφορετική έμπνευση...

 

Puvis de Chavannes: "Νεαρά κορίτσια δίπλα στη θάλασσα"

"Σκύψε αν μπορείς στη θάλασσα τη σκοτεινή ξεχνώντας

τον ήχο μιας φλογέρας πάνω σε πόδια γυμνά

που πάτησαν τον ύπνο σου στην άλλη ζωή τη βυθισμένη.

Γράψε αν μπορείς στο τελευταίο σου όστρακο

τη μέρα τ' όνομα τον τόπο

και ρίξε το στη θάλασσα για να βουλιάξει.

Bρεθήκαμε γυμνοί πάνω στην αλαφρόπετρα..."

Ένα μικρό απόσπασμα από την αγαπημένη "Γυμνοπαιδία Α΄-Σαντορίνη" του Γ. Σεφέρη είναι το παραπάνω...
Μια συλλογή, που ο ποιητής μας έγραψε το 1935 μετά την γνωριμία του με το ομότιτλο πιανιστικό έργο του Ερίκ Σατί: "Les trois Gymnopédies".

Erik Satie, την περίοδο σύνθεσης των "Gymnopedies"

Ήταν μόλις 22 χρονών ο Σατί, όταν συνέθεσε τις "3 Gymnopédies" εμπνεόμενος -λένε- από την ετήσια γιορτή των Σπαρτιατών, όπου γυμνοί έφηβοι χόρευαν και τελούσαν γυμναστικές ασκήσεις προς τιμήν του Απόλλωνα και αφιερωμένες στη μνήμη των πεσόντων στη μάχη της Θυρέας.

Άλλοι υποστηρίζουν πως το ερέθισμα σχετίζεται με την όμορφη ιέρεια της Καρχηδόνας, Σαλαμπό, καθώς ο Σατί όταν συνέθετε τις "Γυμνοπαιδίες" διάβαζε το ομότιτλο βιβλίο του Φλωμπέρ, οπότε δεν αποκλείεται να εμπνεύστηκε τον τίτλο από τα γυμνά της, καλλίγραμμα πόδια...



Άλλοι τοποθετούν την πηγή έμπνευσης σε ποίημα του  σύγχρονού του, De Latour στο οποίο υπάρχουν οι στίχοι:
"...εκεί που τα κεχριμπαρένια σώματα, φωτιά πυροδοτούν, σμίγοντας τη σαραμπάντα με τη γυμνοπαιδία..."



Μια εκδοχή λιγότερο γνωστή θα μάς απασχολήσει σήμερα...

 Puvis de Chavannes

Προέρχεται από  εικαστικό του συμβολιστή ζωγράφου, Πυβί ντε Σαβάν με τίτλο: "Νεαρά κορίτσια δίπλα στη θάλασσα ", που ήταν και ο πλέον αγαπημένος πίνακας του γάλλου συνθέτη.

Ο Πυβί ντε Σαβάν, γάλλος κι αυτός, γεννήθηκε 24 Οκτώβρη 1824 και θεωρείται ζωγράφος τοιχογραφιών, σπουδαίος δάσκαλος μιας καθαρά προσωπικής ζωγραφικής με ιδεαλιστικές τάσεις.

Στο συγκεκριμένο πίνακα, ο καλλιτέχνης πλάθει μια ονειρική ατμόσφαιρα με τρεις γυναικείες γυμνές φιγούρες σε παράκτια τοποθεσία.
Χρησιμοποιεί το ίδιο μοντέλο και για τις τρεις γυναίκες, δίνοντας διαφορετικό χρώμα στα μαλλιά τους. Καστανή, ξανθιά και κοκκινομάλλα.
Επιθυμεί να απεικονίσει την ίδια γυναίκα σε τρεις διαφορετικές θέσεις. Δεν θέλει ούτε να σοκάρει, ούτε να αποπλανήσει. Επιδιώκει τη νηφαλιότητα, τη γαλήνη της ομορφιάς.
Η γυναίκα του κέντρου με γυρισμένη την πλάτη στον θεατή ατενίζει τη θάλασσα χτενίζοντας τα μαλλιά της...
Η άλλη στα δεξιά φαίνεται χαμένη στις σκέψεις της, ενώ η τρίτη με διάθεση στοχαστικής μελαγχολίας.
Ο ουρανός αχνός. Μπογιατισμένος απαλά από τα χρώματα ενός ήρεμου δειλινού...
Σχεδόν ακύμαντη και η θάλασσα, στιλπνό μετάξι, ενισχύει το αίσθημα της ερημιάς και την ονειροπόληση. Ένας μόνο γλάρος "γλιστρά" πάνω από το γλυκόστρωτο νερό...

Η σύνθεση, η οποία διακρίνεται για την απλότητά της και τη μειωμένη χρωματική ένταση, αντιπαραβάλει  τη φαντασία, το όνειρο και την πνευματικότητα ως αναπόσπαστο μέρος της καλλιτεχνικής δημιουργίας και εκτείνεται πέραν του αισθητού, στον κόσμο της παραίσθησης και του μυστηρίου.

Μια ατμόσφαιρα που κανείς δεν αμφισβητεί πως πλάθεται με τις νότες του Σατί στις "Γυμνοπαιδίες" του, γι' αυτό κι έκανε πολλούς ειδικούς να ισχυρίζονται πως το εικαστικό του Πυβί ντε Σαβάν έδωσε στο συνθέτη το ερέθισμα για τη δημιουργία του.

Ένα έργο που αποτελεί την πρώιμη εισαγωγή στη μουσική του 20ού αιώνα και με το οποίο κάθε ακροατής "αφήνεται".
Ένα ιδεώδες ακρόαμα, που ερεθίζει τη φαντασία, ανακαλεί μνήμες, βοηθά το νου να τρέχει και ταυτόχρονα να γαληνεύει...
Ένα ατμοσφαιρικό τρίπτυχο σε ρυθμό 3/4:

1. Lent et douloureux
2. Lent et triste
3. Lent et grave

Satie: "Trois Gymnopedies" / Aldo Ciccolini