"Όταν ο ενδεκάχρονος Λιστ συνάντησε τον Μπετόβεν..."

Rudolf Lipus: "Ο ασπασμός του Μπετόβεν στον Λιστ"

Καθοριστικό γεγονός στη ζωή του κορυφαίου Φραντς Λιστ αποτέλεσε η γνωριμία του με τον Μπετόβεν.  Μέχρι τα βαθιά γηρατειά του, ο Λιστ αναφερόταν στον κορυφαίο συνθέτη ως το μεγάλο του ιδεώδες, τον πρωτεργάτη του καλλιτεχνικού του σύμπαντος. Ιστορικής σημασίας σύμπραξη, πραγματικά, παρότι οι ερευνητές θεωρούν αναληθή τα στοιχεία-αποκύημα της φαντασίας του Λιστ- και αμφισβητούν τη συνάντηση των δυο κορυφαίων μουσικών.

[Για τα γενέθλια του Φραντς Λιστ, σαν σήμερα 22 Οκτωβρίου 1811]

"Ήμουν περίπου στα  έντεκα όταν ο σεβαστός μου δάσκαλος Τσέρνυ με παρουσίασε στον Μπετόβεν. Ήδη, πολύ καιρό πριν τού είχε μιλήσει για μένα και επέμενε σε μια ακρόαση, την οποία απέφευγε ο τιτάνας, καθώς αποστρεφόταν τα παιδιά-θαύματα. Τελικά ο επίμονος Τσέρνυ, τον έπεισε...
Ήταν περίπου δέκα το πρωί όταν μπήκαμε στο Schwarzspanierhaus με τα δυο μικρά δωμάτια, όπου ζούσε τότε ο Μπετόβεν. Ήμουν πολύ ντροπαλός και σε αμηχανία, όμως ο δάσκαλός μου με ενθάρρυνε να προχωρήσω. Ο Μπετόβεν καθόταν στο μακρύ τραπέζι κοντά στο παράθυρο και δούλευε. Μάς κοίταξε με αυστηρότητα, συνομίλησε λίγο με τον Τσέρνυ, ο οποίος μου ζήτησε να καθίσω στο πιάνο και να παίξω.  Εκτέλεσα ένα σύντομο κομμάτι του μαθητή του Μπετόβεν,  Ries. Όταν τελείωσα, ο Μπετόβεν με ρώτησε αν μπορούσα να παίξω μια φούγκα από τον Μπαχ. Επέλεξα τη φούγκα σε ντο ελάσσονα από το "Καλώς Συγκερασμένο Κλειδοκύμβαλο. 
-"Θα μπορούσες τώρα να την μεταφέρεις σε άλλη κλίμακα;", με ρώτησε. 
Ευτυχώς, μπορούσα!Όταν πάτησα και την τελευταία συγχορδία στο πιάνο σήκωσα τα μάτια μου και είδα το βαθιά διεισδυτικό βλέμμα του Μπετόβεν. Σχεδόν αμέσως έφερε το χέρι του στο κεφάλι μου και χάιδεψε τα μαλλιά μου.
-"Είσαι ένας μικρός διαβολάκος, το ξέρεις;", μού είπε.
Πήρα θάρρος και τον ρώτησα: 
-"Μπορώ να παίξω κάτι δικό σας τώρα;''
Εκείνος συμφώνησε κι έπαιξα το πρώτο μέρος από το κονσέρτο του για πιάνο. Όταν τελείωσα, ο Μπετόβεν έπιασε τα δυο χέρια μου, με φίλησε στο μέτωπο και μου είπε: 
-"Είσαι ευλογημένος γιατί θα δώσεις χαρά και  ευτυχία σε πολλούς  ανθρώπους και δεν υπάρχει τίποτα σπουδαιότερο απ'αυτό!"
-"Αυτή η συνάντηση με τον Μπετόβεν παρέμεινε η μεγαλύτερη περηφάνια μου σε όλη την καλλιτεχνική μου πορεία!"

(Πηγή: Michael Hamburger: "Beethoven: Letters, Journals and Conversations", μτφ. δική μου)



Το περιστατικό-συνάντηση συνέβη τον Απρίλη του 1823.

Από γκραβούρα ανωνύμου απεικονίζεται η συνάντηση Λιστ -Μπετόβεν 
(όχι ιδιωτικά αλλά σε συναυλία του μικρού βιρτουόζου με πλήθος ακροατών)

Όλοι γνωρίζουμε πως ο Λιστ εκτός από βιρτουόζος του πιάνου και μεγαλοφυής συνθέτης υπήρξε και άφθαστος στις "μεταγραφές" του, οι οποίες αποτελούν από μονες τους μοναδικό μάθημα στην Ιστορία της μουσικής.Το ρεπερτόριό του με έργα προγενέστερων μεταγραμμένα για σόλο πιάνο, είναι απίστευτο. Από λαϊκές, απλές μελωδίες, φαντασίες, άριες μέχρι ολόκληρες όπερες και συμφωνίες!

Ο Λιστ πειραματιζόμενος πάνω στις Μπετοβενικές Συμφωνίες, δίνει στο σύνολό τους την πιανιστική τους μεταγραφή, ένα έργο που αποτελεί διαμάντι της πιανιστικής φιλολογίας!Εκμεταλλευόμενος τις δυνατότητες του οργάνου επιτυγχάνει την απόδοση στο έπακρο της αρμονικής δύναμης των συμφωνιών και αναπαράγει όλους εκείνους τους ηχοχρωματικούς συνδυασμούς της ορχήστρας!
Όπως χαρακτηριστικά έχει πει σε συνέντευξή του ο Βλαντμίρ Χόροβιτς:
"...λυπάμαι βαθιά που δεν ερμήνευσα ποτέ σε κοινό αυτό το έργο, που το θεωρώ ένα από τα δυνατότερα του πιανιστικού ρεπερτορίου, καθώς δεν λείπει καμμιά από τις νότες του Μπετοβενικού έργου στα πατήματα που ο Λιστ υποδεικνύει για το πληκτρολόγιο, στον πιανίστα..."

Ο Λιστ αφιέρωσε τις μεταγραφές στον φον Μπύλοβ, έναν από τους πιο αγαπημένους και καλύτερους μαθητές του.
Είναι απαιτητικότατες σε ερμηνεία μεταγραφές , και βρίσκονται στην υψηλή κορυφή αυτού που ονομάζουμε "δύσκολο πιανιστικό ρεπερτόριο", γι'αυτό και ο Γκλεν Γκουλντ τις ονόμαζε "Super Sonatas", με απίστευτη τεχνική, και εκφραστικότητα.

Ηχογράφηση και των εννέα συμφωνιών, έχει γίνει από ελάχιστους πιανίστες, ανάμεσά τους και ο κύπριος βιρτουόζος Κυπριανός Κατσαρής, απ΄τον οποίο θα ακούσουμε πιανιστική μεταγραφή της  υπέροχης αλλά συγχρόνως τόσο αδικημένης 4ης Συμφωνίας.Κατά τον μουσικολόγο Γκίλμαν είναι "όμοια με την Σταχτοπούτα", γιατί ενώ έχει τόσα θέλγητρα, δεν είναι ευρύτερα αποδεκτή, όπως οι αδερφές της...την αμέσως δηλαδή μεγαλύτερή της 3η(Ηρωική) και τη μικρότερή της 5η(της Μοίρας), παρότι η σύνθεση είναι γεμάτη ευθυμία, χιούμορ, τρυφερότητα, χάρη και ομορφιά...

Beethoven/Liszt - Symphony No. 4 :