"Το Παιδί και τα Μάγια": ΚΟΛΕΤ - ΡΑΒΕΛ

 

ΠΑΙΔΙ: Μού'ρχεται να μην γράψω τη σελίδα μου. Μου΄ρχεται να πάω περίπατο. Μού'ρχεται να φάω όλα τα γλυκά. Μού'ρχεται να τραβήξω την ουρά του γάτου και να κόψω αυτή του σκίουρου. Μού' ρχεται να βάλω τιμωρία τη μαμά. 

ΜΑΜΑ: Ήσουν φρόνιμος; τέλειωσες την εργασία σου;

Ω, δεν έκανες τίποτε! Γέμισες με μελάνι το χαλί!

Μετανοιώνεις για την τεμπελιά σου; Μικρέ, θα διορθωθείς; Θα ζητήσεις συγγνώμη;

("Το παιδί και τα μάγια", Collette-Mτφ.Ε.Κοψαλίδου)

Η Κολέτ (Συντονί Γκάμπριελ Κολέτ)γεννήθηκε στις 28 Ιανουαρίου του 1873 σ'ένα χωριό της Βουργουνδίας. Η οικογένεια ήταν οικονομικά ευκατάστατη, που όμως στην πορεία κατέρρευσε ...
Εικοσάχρονη παντρεύτηκε τον Ουίλι, γνωστό συγγραφέα και εκδότη που δημοσίευσε μυθιστορήματα της Κολέτ  στο όνομά του. Πρόκειται για μια εμβληματική συγγραφέα- σύμβολο της γυναικείας χειραφέτησης κατά τον 20ο αιώνα.Την ιστορία της Κολέτ είδαμε στη μεγάλη οθόνη και πέρυσι στην ομώνυμη ταινία "Colette", με την Κίρα Νάιτλι στον πρωταγωνιστικό ρόλο.


Αρκετοί ήταν οι συνθέτες που είχαν εκφράσει την επιθυμία να γράψουν μουσική πάνω σε ιστορίες της Κολέτ. Εκείνη όμως έδειχνε μια ιδιαίτερη προτίμηση στον Μωρίς Ραβέλ.

Οι δυο τους είχαν συναντηθεί στο σπίτι κοινού φίλου τους, θαύμαζε τη μουσική του και την άγγιζε η ευαισθησία του.

Συνεργάστηκαν στο "Παιδί και τα μάγια", όπου η συγγραφέας ζωντανεύει μορφές της παιδικής φαντασίας, το κείμενο του οποίου ολοκλήρωσε μέσα σε οκτώ ημέρες! Δεν ξετυλίγει  ιδιαίτερη υπόθεση, απλά προσπαθεί να παρουσιάσει  τη ζωή μέσα από τα μάτια ενός παιδιού, μια φαντασμαγορία από την σκοπιά της παιδικής απλότητας.

Το έργο μουσικά ολοκληρώθηκε μετά από 7 χρόνια, αφού ο Ραβέλ υπηρετούσε τη θητεία του στον Α'  Παγκόσμιο πόλεμο.
Όμως τού έδωσε την ευκαιρία  να ασχοληθεί με εφευρετικότητα και χιούμορ με τα ζώα και τα άψυχα αντικείμενα που ζωντανεύουν σε αυτό το μαγικό παραμύθι, όπου πρωταγωνιστεί ένα άτακτο παιδί. Επιβάλλει τη δική του αισθητική, τις φοβίες του και τις πολιτικές του πεποιθήσεις. Με πινελιές κυβισμού, παρωδίες του παρελθόντος, χορούς και άριες που ήταν στη μόδα, κριτική παιδαγωγικών μεθόδων και περίγελο ερώτων, το κείμενο δεν έχει πια καμία σχέση με το χειρόγραφο της Collette. Ένα άτακτο παιδί που στο τέλος φρονιμεύει και πάντα επίκαιρο μας συντροφεύει…

"Το Παιδί και τα Μάγια", Σκηνή από την πρεμιέρα

Η λυρική φαντασία πρωτοπαρουσιάστηκε στο Monte Carlo. Κάποιοι επέκριναν τη μιμητική φύση της μουσικής του Ραβέλ, όμως οι εκπρόσωποι της "Ομάδας των έξι", όπως και ο Πουλένκ, εντυπωσιάστηκαν! Από τη λυρική φαντασία αναδύονταν πλήθος ονειρικών μελωδιών. Ο Ραβέλ λέει σχετικά: 

"Περισσότερο από ποτέ, σε αυτό το έργο ήμουν υπέρ της μελωδίας. Της μελωδίας, του μπελκάντο και της φωνητικής δεξιότητας. Από κεί θέλησα να ξεκινήσω... Η μελωδία ήταν η αφετηρία μου. Η θεατρική δράση απαιτούσε μελωδία και τίποτ' άλλο... Η παρτιτούρα στο "Παιδί και τα Μάγια" είναι ένα πάντρεμα όλων των στυλ από όλες τις εποχές, από τον Μπαχ μέχρι τον ... Ραβέλ...."

Και ακριβώς. Στο "Παιδί και τα Μάγια" αναμειγνύονται είδη μουσικής από τζαζ ως φόξτροτ και ραγκτάιμ κι από βαλς ως πόλκες και λυρικά χορωδιακά... Ήταν μια ευκαιρία για τον Ραβέλ να δείξει την έκταση της ιδιοφυΐας του στην ενορχήστρωση...

Το έργο είναι γραμμένο για μια κανονική ορχήστρα στην οποία ο συνθέτης προσθέτει κάποια όργανα προκειμένου να "μιμηθεί" και αναπαραστήσει τις σκηνές της νουβέλας.

Στις σκηνές με τα μάγια, που τα έπιπλα ζωντανεύουν και τα ζώα μιλούν, ευρηματικά ο Ραβέλ για να τις επενδύσει, επινοεί χαρακτηριστικά θέματα, όπως, για παράδειγμα, ένα μινουέτο με διάφωνες συνηχήσεις και παράφωνη αρμονία για την πολυθρόνα που περπατά...

Ιδιαίτερα από τη σύνθεση άρεσε η  χρήση πεντατονικής μουσικής στην απεικόνιση της κινεζικής τελετής  τσαγιού, δείγμα του "ανατολισμού" της εποχής στην ορχηστρική μουσική, όπως και το ντουέτο των γάτων "Duo miaulé", που ανατίθεται σε έναν βαρύτονο και μια μέτζο(διάλογος μεταξύ ανδρικής και θηλυκής γάτας) κι αποτελεί  ένα είδος παρωδίας του  "Love Duet" από την 2η πράξη του  "Τριστάνου" του Βάγκνερ ...

RAVEL: "To παιδί και τα μάγια- Oh! Ma belle tasse chinoise":

RAVEL: "To παιδί και τα μάγια-Duo miaulé" 
(Διευθύνει ο Seiji Ozawa)