"Φραντς Σούμπερτ, καγχασμοί για το γιο του μυλωνά..."

 

O Σούμπερτ νεαρός
(Leopold Kupelwieser)

O Φραντς Σούμπερτ υπήρξε ένα χαρισματικότατο παιδί με ιδιαίτερη κλίση στη μουσικής. Εκτός απο τα ταλέντα του στην εκτέλεση πιάνου, βιολιού και οργάνου είχε και μια εξαιρετικά καλή φωνή!

Όταν ο Σούμπερτ ήταν 11 χρονών, ο πατέρας προσπάθησε να τον βάλει στη χορωδία του αυτοκρατορικού  παρεκκλησιού. Επρόκειτο για μια πλεονεκτική θέση, αφού οι χορωδοί παρέμεναν μέσα στο Στατκονβίτ(κολέγιο), είχαν καλούς δασκάλους και είχαν τη δυνατότητα να φιλοξενούνται εκεί ακόμα και μετά την αποφοίτησή τους.
Για την οικογένεια, αυτό ήταν μεγάλη οικονομική ανακούφιση, καθώς με δυσκολία κάλυπταν τις στοιχειώδεις ανάγκες με το μισθό του πατέρα-δασκάλου...Ήταν όμως δύσκολη και η επιλογή, γιατί είχε προκηρυχτεί μόνο μια θέση σοπράνο και τα αγόρια ήταν πολυάριθμα..
Στην κριτική επιτροπή των εισαγωγικών εξετάσεων υπήρχαν μουσικοί με κύρος, όπως ο επίσημος μουσικός της Αυτοκρατορικής Αυλής, Αντόνιο Σαλιέρι.

Ο μικρός Φραντς φόρεσε για την περίσταση το καλύτερό του ρούχο...Ενα ξεθωριασμένο απ'την πολυκαιρία μπλε πανωφόρι.
Η είσοδος του Σούμπερτ προξένησε καγχασμό στ'άλλα παιδιά: "Πρέπει να'ναι γιος μυλωνά", έλεγαν το ένα στο άλλο, υπαινισσόμενα το ρούχο του, που έμοιαζε να το έχουν αλευρώσει πριν φορεθεί.
Ο Φραντς πάγωσε...
[...]
Στάθηκε μπρος στην επιτροπή των μουσικών κι άρχισε να τραγουδά με καθαρή φωνή το κομμάτι που τού είχε δοθεί να εκτελέσει πρίμα βίστα.
Στη συνέχεια απάντησε σε όλες τις ερωτήσεις των εξεταστών με ευστροφία και ακρίβεια.
Τελικά, κέρδισε τη θέση και μπήκε θριαμβευτικά στη διάσημη χορωδία, το ρεπερτόριο της οποίας εκτός από μεγάλης διάρκειας έργα περιελάμβανε και τραγούδια, δηλαδή μελοποιημένα ποιήματα.

Ο νεαρός Σούμπερτ,  Josef Abel

Εκεί, άναψε η πρώτη σπίθα του Σούμπερτ για το είδος του ληντ, με το οποίο το όνομα του  συνδέθηκε ιδιαίτερα, αφού ο συνθέτης μπόρεσε σε αυτό να παντρέψει τέλεια το ποιητικό κείμενο, τη μελωδία και την πιανιστική συνοδεία.


Ο Φραντς Σούμπερτ γεννήθηκε σαν σήμερα 31 Γενάρη του 1797.
Η ζωή του ήταν σύντομη ( πέθανε σε ηλικία 31 ετών) ωστόσο αυτό δεν τον εμπόδισε να αφήσει σημαντική μουσική κληρονομιά, γεγονός που τον κατατάσσει στους κορυφαίους ρομαντικούς, αλλά και ευρύτερα στους κορυφαίους συνθέτες.

Για τα λήντερ του Σούμπερτ, ο Λιστ αναφέρει χαρακτηριστικά:

"Υπήρξε ο πιο ποιητικός συνθέτης, ένας συνθέτης που ήταν ταυτόχρονα ποιητής, ή ένας ποιητής που είχε ως μητρική του γλώσσα τη μουσική".

(wikimedia)

Από τα ωραιότερα λήντερ του Σούμπερτ, γραμμένο στην ηλικία των 17 είναι η "Μαργαρίτα στο ροδάνι-Gretchen am Spinnrade". 

Είναι το τραγούδι της πρωταγωνίστριας του Φάουστ του Γκαίτε:

Η Μαργαρίτα κάθεται στην ανέμη και το πιάνο μιμείται τη συνεχή κίνηση του ροδανιού. Πάνω στην κίνηση αυτής της ρόδας ξετυλίγεται το τραγούδι της κοπέλας, η οποία θυμάται με αγωνία τη μορφή του νεαρού Φάουστ που γνώρισε και τής έδωσε ένα φιλί.
Το τραγούδι γίνεται επίμονο, η ένταση μεγαλώνει μέχρι τις λέξεις "sein Kuss-το φιλί του" εκεί διακόπτεται. Ακολουθεί μια στιγμή σιωπής μετέωρης και γεμάτης έκσταση(1:52).
Ακόμα και η ρόδα έχει σταματήσει.
Έπειτα σιγά σιγά η ρόδα αρχίζει να ξαναγυρίζει και το τραγούδι ξαναρχίζει με όλο και πιο γρήγορο ρυθμό μέχρι να καταλήξει σε μια κραυγή έρωτα και πόνου...

(Ιστορία πλεγμένη από στοιχεία που έχω διαβάσει στα βιβλία για τον Σούμπερτ των Ροντόλφο Βεντίτι τ.2 και Newman Flower)

ΤΟ ΠΟΙΗΜΑ του ΓΚΑΙΤΕ:

"Η ησυχία μου πάει, βαριά μού είναι η καρδιά,

δεν την ξαναβρίσκω ποτέ, ποτέ μου πια.

Σαν δεν είναι μαζί μου, χάρος είναι η ζωή μου,

όλη γύρω η πλάση σα να μου 'χει χολιάσει.

Το δόλιο μου κεφάλι σα να είναι σαλεμένο,

το δόλιο λογικό μου κατακομματιασμένο.

Η ησυχία μου πάει, βαριά μού είναι η καρδιά,

δεν την ξαναβρίσκω ποτέ, ποτέ μου πια.

Αυτόν στο παραθύρι να δω μονάχα βγαίνω,

έξω στο δρόμο μόνο γι' αυτόν πηγαίνω.

Το αγέρωχό του βήμα το ευγενικό κορμί,

και το χαμόγελό του και της ματιάς η ορμή.

Κι η μαγεμένη βρύση που τρέχει απ' τη μιλιά του

κι όπως το χέρι σφίγγει και αχ, το φίλημά του.

Η ησυχία μου πάει, βαριά μού είναι η καρδιά,

δεν την ξαναβρίσκω ποτέ, ποτέ μου πια.

Το στήθος μου σε κείνον να ορμήσει λαχταρά,

αχ να μπορούσα πάντα να τον κρατώ σφιχτά,

Και όσο, όσο θέλω γλυκά να τον φιλώ,

και μέσα στα φιλιά του να σβήσω, να χαθώ!"

(η μετάφραση του ποιήματος στα ελληνικά από: selidodeiktes.greek-language)

 "Gretchen am Spinnrade", Franz Schubert/Elisabeth Schwarzkopf:
(Στο πιάνο ο Edwin Fischer)

Ο Φραντς Λιστ υπήρξε ένας από τους πρώτους και πιο ένθερμους θαυμαστές του Σούμπερτ.
Μέσα από τη δική του ιδιαίτερη τέχνη,  αυτήν της μεταγραφής για πιάνο, έδωσε νέα ταυτότητα στα έξοχα λήντερ του Σούμπερτ, ανάμεσά τους και η "Μαργαρίτα στο ροδάνι".

Ακούμε την Λιστ-ική μεταγραφή του για πιάνο, σε εκτέλεση από την Yuja Wang.

 Schubert/Liszt : Gretchen am Spinnrade:

Για το συγκεκριμένο ληντ μπορείτε να διαβάστε κι ένα παλαιότερο κείμενό μου εδώ.

Στο μπλογκ υπάρχουν αρκετά κείμενα για τον αγαπημένο συνθέτη. Περιηγηθείτε...