Κλεμάν Μαρό, ένας σπουδαίος ποιητής της Αναγέννησης...

O γάλλος ποιητής, Cleman Marot

Υπήρξε ιστοριογράφος του γάλλου βασιλιά Φραγκίσκου Α΄ και ο πλέον αντιπροσωπευτικός ποιητής της εποχής του στη Γαλλία.
Ο Κλεμάν Μαρό πέρασε στην αιωνιότητα στις 12 Σεπτεμβρίου 1544 σε ηλικία 48 χρονών και διακρίθηκε για το γλαφυρό, προσωπικό στυλ της ποίησής του την εποχή της Μεγάλης Ρητορικής (La Grande Rhetorique). Τα ποιήματα του μεγάλου αναγεννησιακού ποιητή χαρακτηρίζονται από έντονο λυρισμό και θρησκευτικότητα, εκλεπτυσμένο ύφος και ανάλαφρο πνεύμα. 

Η ποιητική του έκφραση ξεχωρίζει για τη χάρη και την κομψότητα, ενώ συχνά αντλεί θέματα από τη μυθολογία, τον έρωτα και τη μεσαιωνική κοινωνία. Έχει έναν ιδιαίτερο τρόπο να καυτηριάζει τα τεκταινόμενα, τόσο που κατηγορήθηκε ως αιρετικός για τη σάτιρα που άσκησε στον κλήρο, πράγμα που τον οδήγησε επανειλημμένως στη φυλακή. Προκειμένου να αποφύγει τις διώξεις, κατέφυγε στην Ιταλία και κάτω από την ιταλική επίδραση έγραψε τα περίφημα "Epigrammes" του.


Oι περισσότεροι μουσικόφιλοι τον γνωρίζουμε από τον γάλλο Μωρίς Ραβέλ που η αγάπη του για τους δημιουργούς της αναγέννησης και του μπαρόκ τον έφερε κοντά στο έργο του Κλεμάν Μαρό και τα Επιγράμματά του, από τα οποία επέλεξε να μελοποιήσει δύο: "Deux Épigrammes de Clément Marot". 

Λάτρης της παλαιάς μουσικής, αλλά και της ποίησης ο Ραβέλ, ανήσυχος και ευαίσθητος αρχιτέκτονας της καθαρής φόρμας, καταπιάστηκε με θαυμαστή επιτυχία και με τη φωνητική μουσική δωματίου, ανάμεσά τους και τα δυο ποιήματα του Μαρό με τίτλο:

Ι: "Στην Άννα, που μου πέταξε χιόνι-D’Anne qui me jeta de la neige"

"Η Άννα -καθώς παίζαμε- μου πέταξε χιόνι,

κι ευθύς σκέφτηκα την ψυχρότητά του

όμως αυτό που ένιωσα ήταν φωτιά,

γιατί φούντωσα ξαφνικά.

Αφού η φωτιά κρύβεται στο χιόνι,

πού θα βρω θέση

που δεν θα καώ; "

ΙΙ: "Στην Άννα καθώς παίζει σπινέτο-D’Anne jouant de l’espinette"

"Κοιτάζοντας τη μελαχρινή μου δεσποσύνη,

-νέα, όμορφη, απ' τους θεούς σταλμένη-

όταν η φωνή της, τα δάχτυλά της με το σπινέτο

βγάζουν το γλυκό μελωδικό τους ήχο,

τ' αυτιά και τα μάτια μου γνωρίζουν μεγαλύτερη ευδαιμονία

κι απ' τους αγίους στην αθάνατη δόξα τους!

Και γίνομαι όσο εκείνοι ένδοξος,

τη στιγμή που νιώθω ότι έστω και λίγο μ' αγαπάει"

Vermeer: "Νεαρή γυναίκα παίζει σπινέτο"

Οι κριτικοί αποφάνθηκαν ότι οι δύο μελωδίες χαρακτηρίζονται από "ελαφρώς ξεθωριασμένη επισημότητα και ρομαντισμό παλαιάς εποχής και σκιαγραφούν το πομπώδες μεγαλείο της αναγεννησιακής αυλής".


Εντυπωσιάζει το γεγονός πως η δεύτερη σύνθεση "Στην Άννα καθώς παίζει σπινέτο" παραλληλίστηκε με το θαυμάσιο εικαστικό του Βερμέερ: "Γυναίκα που παίζει σπινέτο", καθώς εικαστική και μουσική έκφραση σχεδόν ταυτίζονται όταν με το γεμάτο μυστήριο βλέμμα της η "νέα, όμορφη, απ' τους θεούς σταλμένη γυναίκα" κοιτάζει κατάματα τον θεατή που παρατηρεί εκστασιασμένος τα ευλύγιστα δάχτυλά της να κινούνται στο κλαβιέ, "ακούγοντας" τον απαλό, γλυκό, μελωδικό ήχο που προξενεί...

Ψυχή και πάθος, πολυποίκιλα χρώματα, πλούσιες αρμονίες ακριβώς όπως αποτυπώνονται στην εκστατική τέχνη του φλαμανδού ζωγράφου.

Πρόκειται για θελκτικότατη πιανιστική σύνθεση με φωνή, αφιερωμένη στον τραγουδιστή που την πρωτοερμήνευσε Lucien Hardy-Thé. Η παρουσίαση έγινε το 1900 στη Salle Erard του Παρισιού με τον συνθέτη να συνοδεύει στο πιάνο.

Ravel: "Deux Épigrammes de Clément Marot"
Eρμηνεύει ο Gérard Souzay

Ως ο δημοφιλέστερος ποιητής του 16ου αι., φυσικό ήταν τα ποιήματα του Κλεμάν Μαρό να μελοποιηθούν κι από συγχρόνους του μουσουργούς, ανάμεσά τους και ο σπουδαίος γάλλος Claudin de Sermisy, που μαζί με τον Κλεμάν Ζανεκέν αποτέλεσαν το κορυφαίο δίδυμο των γαλλικών σανσόνς της εποχής τους.

"Συναυλία Γυναικών",
Master of the Female Half-Lengths, 16ος αι.

Σε ένα εξαίσιο εικαστικό που εκτίθεται στο Μουσείο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης, (έργο της γνωστής ομάδας καλλιτεχνών που κατά τη διάρκεια του 16ου αι. φιλοτέχνησαν γυναικείες μορφές, γνωστή ως Master of the Female Half-Lengths) απεικονίζεται ένα μουσικό τρίο γυναικών που εκτελούν η μια λαούτο, η άλλη φλάουτο και η τρίτη προφανώς τραγουδά. Στην παρτιτούρα που διαβάζουν, διακρίνουμε τη σύνθεση "Jouissance vous donneray" του αναγεννησιακού δημιουργού, Claudin de Sermisy σε ποίηση του Κλεμάν Μαρό.

"Χαρά θα σας δώσω, φίλε μου

και θα σάς οδηγήσω

όπου η καρδιά σας προσδοκά.

Ακόμα κι όταν πεθάνω

η ψυχή μου θα' χει κρατήσει

την ανάμνησή σας"

Αυτό το τραγούδι ήταν εξαιρετικά δημοφιλές τόσο ως τραγούδι όσο και ως χορός και μια παράδοση θέλει να γράφτηκε από τον Ερρίκο τον VIII  ως απόκριση στην Άννα Μπολέυν. 

Claudin de Sermisy / Cleman Marot: "Jouissance vous donneray":

Ντβόρζακ - Στράους: "Η Ζωή ενός Ήρωα"...

Η 8η του Σεπτέμβρη είναι μέρα που μοιράζονται δυο αγαπημένοι εκπρόσωποι της κλασικής μουσικής.

Αυτή τη φθινοπωρινή μέρα του 1841 είδε το φως της ζωής ο γιος ενός φτωχού Βοημού ξενοδόχου, ο κορυφαίος τσέχος συνθέτης, Αντονίν Ντβόρζακ.
Το έργο του, που συνδυάζει στοιχεία ρομαντισμού με το σλαβικό φολκλόρ, διαπνέεται από γνήσιο πατριωτισμό.


Την 8η Σεπτεμβρίου του 1949, επίσης, διάλεξε η μοίρα να περάσει στην αιωνιότητα ο κορυφαίος του ύστερου ρομαντισμού, Ρίχαρντ Στράους.
Μια πολυτάλαντη καλλιτεχνική προσωπικότητα, που παράλληλα με τις μουσικές σπουδές, μελέτησε Φιλοσοφία και Ιστορία Τέχνης, διακρίθηκε για την τολμηρή ενορχήστρωση και στη διεύθυνση ορχήστρας, με τους ειδικούς να αποδίδουν στον Στράους το χαρακτηρισμό: "ο μουσουργός με τη μαγική μπαγκέτα"...


Γενέθλια σήμερα για τον Αντονίν Ντβόρζακ και μνημόσυνο για τον Ρίχαρντ Στράους. 

Έτσι, τους αποτίουμε φόρο τιμής, ενώνοντάς τους σε μια πορεία με ομότιτλα συμφωνικά τους ποιήματα, γραμμένα την ίδια περίοδο και με κοινή -σε συναίσθημα- την έμπνευση.

Ο τίτλος: "Η Ζωή ενός ήρωα"

Ι. Το τελευταίο από τα πέντε συμφωνικά ποιήματα που συνέθεσε ο Ντβόρζακ αρχές φθινοπώρου του 1897 είναι το "Hero’s Song, op.111", ο αρχικός τίτλος του οποίου, όπως σημειώνει ο συνθέτης στη χειρόγραφη παρτιτούρα του ήταν: "A Hero's Life - Η Ζωή ενός ήρωα". 

Συμπτωματικά την ίδια ακριβώς περίοδο και ο Ρ. Στράους δούλευε μια σύνθεση παρόμοιου μουσικού είδους (συμφωνικό ποίημα) με τον ίδιο τίτλο: "Ein Heldenleben - Η Ζωή ενός ήρωα".

Ο Ντβόρζακ συνέθεσε το συμφωνικό ποίημα μέσα σε 3 μήνες κατά τη διάρκεια των διακοπών του στη γενέτειρά του, στο Πρίμπραμ. Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα συμφωνικά ποιήματά του, ο τσέχος δημιουργός δεν βασίζεται σε κάποιο συγκεκριμένο κείμενο ή ποίημα, γι'αυτό χρησιμοποιεί μια απλούστερη σε σύνθεση ορχήστρα με όργανα μέσω των οποίων επιθυμεί να απεικονίσει τα δύο αντίθετα συναισθήματα, που τον κατακλύζουν: απελπισία και ψυχική ανάταση.

Πολλοί εικάζουν ότι το έργο είναι αυτοβιογραφικό και το περιγράφουν ως "εκτόνωση απόγνωσης μα και ξέσπασμα χαράς και ενεργητικότητας". 

Η απελπισία ζωγραφίζεται στο μέρος του "Lacrimosa", όπου ξεχειλίζει θλιμμένα  και νοσταλγικά μοτίβα σε μορφή παραλλαγής σε Μπετοβενικό ύφος. Το δε "Πένθιμο εμβατήριο" παρουσιάζει επιρροές από Μάλερ. Το αρχικό, όλο ορμή "Αllegro con fuoco" και η θριαμβευτική coda, που εκφράζει τη λαχτάρα, τη νικηφόρα διάθεση και το θρίαμβο του ήρωα, από πολλούς παραλληλίστηκε με την πατριωτική μουσική του Έλγκαρ.

Οι αναλυτές εμμένουν στον αυτοβιογραφικό χαρακτήρα της σύνθεσης, μετά τη δήλωση του ίδιου του Ντβόρζακ ότι αναφέρεται στον πνευματικό ήρωα, στον πολύπαθο καλλιτέχνη κάθε εποχής, με τις αγωνίες, τον πόνο, τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει, την παρηγοριά και την ελπίδα που τού παρέχεται μέσω της δημιουργίας ως την τελική νίκη της καλλιτεχνικής ιδέας! 
Ο τίτλος του έργου, δίνεται στα τσέχικα: "Píseň bohatýrská",  σλαβική έκφραση για τον καλλιτέχνη, τραγουδιστή-αφηγητή των ηρωικών επών, κάτι αντίστοιχο με τους δικούς μας μεθομηρικούς ραψωδούς.

 Dvorak: "Hero’s Song, op.111":

ΙΙ. Και το συμφωνικό ποίημα του Ρ. Στράους: "Η Ζωή ενός ήρωα, op.40", είναι επίσης έργο αυτοβιογραφικό στο οποίο πίσω από την ανωνυμία του πρωταγωνιστή του, ο συνθέτης αντιμάχεται τους κριτικούς της εποχής του, που τον βομβάρδιζαν με τις κακίες τους, μη μπορώντας να κατανοήσουν τη νεωτεριστική, μουσική του γλώσσα.

Ο ήρωας του Στράους -όπως και στον Ντβόρζακ- είναι ο καλλιτέχνης, είναι ο πνευματικός άνθρωπος, ο αναζητητής της καλλιτεχνικής ιδέας, που μπορεί να δυσκολεύεται, όμως ελπίζει και πασχίζει…

Πρόκειται για μία κολοσσιαίας μουσικής αυτοπροσωπογραφία του συνθέτη και συνάμα ενός από τα πιο ενδιαφέροντα έργα του.

"Η ζωή ενός ήρωα"  αποτελείται από έξι μέρη, που εκτελούνται χωρίς διακοπή:

Τον "Ήρωα", τους "Αντιπάλους του Ήρωα", τη "Σύντροφο του ήρωα", τον "Ήρωα στο πεδίο της μάχης", "Τα έργα ειρήνης του ήρωα" και την "Τελείωση του ήρωα και την αναχώρησή του από τον κόσμο".

Πρόκειται για ευφάνταστο έργο, που χαρακτηρίζεται από έντονη θεατρικότητα και ευρηματική ενορχήστρωση... Γραμμένο την περίοδο 1897-8, σημείωσε από την πρώτη παρουσίασή του στη Φραγκφούρτη θριαμβευτική επιτυχία, ενθουσιάζοντας το κοινό παρά τις επιφυλάξεις των κριτικών.

R. Strauss: "Ein Heldenleben, op.40 - A hero's life"

(Karl Böhm)

Η Γέννηση της Οpera buffa με την "Υπηρέτρια κυρά"...

Ήταν 5 Σεπτεμβρίου 1733 στη Νάπολη, στο θέατρο του Αγίου Βαρθολομαίου όταν παρουσιάστηκε η δραματική όπερα του Τζοβάνι Μπατίστα Περγκολέζι: "Il prigioniero superbo-Ο υπέροχος αιχμάλωτος". Κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων και με σκοπό την ψυχαγωγία των θεατών παίχτηκε το κωμικό του ιντερμέδιο: "Υπηρέτρια κυρά", που σε αντίθεση με την όπερα γνώρισε τεράστια επιτυχία και φήμη, ώστε από τότε ανεπίσημα η ημερομηνία παρουσίασής του να θεωρείται "Ημέρα γέννησης του είδους της κωμικής όπερας". Ένα έργο που γεφύρωσε το μπαρόκ με τον κλασικισμό.

 

Τζιοβάνι Μπατίστα Περγκολέζι

Θέμα της είναι οι προσπάθειες μιας νεαρής πονηρής υπηρέτριας να γίνει κυρία του αρχοντικού στο οποίο εργάζεται.

Είναι η γνωστότερη λυρική δημιουργία του ιταλού συνθέτη, πρότυπο της ιταλικής όπερα μπούφα, που πάντα ξεσηκώνει του θεατές με το απολαυστικό της σενάριο...

Mια δημιουργία σε δύο μέρη χωρίς ουβερτούρα, και τρεις ρόλους: ο κύριος του σπιτιού, η υπηρέτρια κι ένας (μη ομιλών ρόλος) υπηρέτης. Το έργο χαρακτηρίζεται για το μπρίο των χαρακτήρων του, την ανάλαφρη φρεσκάδα των μελωδιών του, τη γοητεία και τον αυθορμητισμό στην έκφραση.

Ο Περγκολέζι κατόρθωσε να εντυπωσιάσει, καθώς απεικόνισε μουσικά τον κόσμο της κατώτερης κοινωνικής τάξης με τον αυθορμητισμό και την απλότητά του, κάτι που ποτέ μέχρι τότε δεν είχε παρουσιαστεί επί σκηνής, αφού συνηθιζόταν στις όπερες να πρωταγωνιστούν εκπρόσωποι της αριστοκρατίας, ήρωες και θεοί της μυθολογίας, ιστορικοί χαρακτήρες και ιππότες.

ΥΠΟΘΕΣΗ:

Ο Ουμπέρτο είναι ένα γεροντοπαλίκαρο εξοργισμένος με την ατίθαση και ανυπάκουη νεαρή υπηρέτριά του, Σερπίνα. Η δεσποινίδα έχει διαμορφώσει έναν αλαζονικό χαρακτήρα, καθώς ο Ουμπέρτο φρόντιζε τη μικρή υπηρέτρια, απ' όταν ήταν κοριτσάκι. Την αγκάλιασε σαν να ήταν κόρη του, την ανάθρεψε προσφέροντάς της στοργή και χάδι. Η έπαρσή της την έχει φέρει σε σημείο να ξεχνά τη θέση της και να θεωρεί πως εκείνη έχει το γενικό πρόσταγμα μέσα στο σπίτι. Στοχεύει δε, με τα νάζια και την πονηριά της να γίνει από υπηρέτρια, κυρία του αρχοντικού. 

Στο πρώτο μέρος του ιντερμέτζο ο Ουμπέρτο βρίσκεται στην κάμαρά του και περιμένει την υπηρέτρια να του φέρει το πρωινό του. Όμως, εις μάτην.

Σκίτσα κοστουμιών για την "Υπηρέτρια Κυρά"
libreriamarini

Εξοργισμένος ερμηνεύει μια δεξιοτεχνικότατη άρια με πολλά μελωδικά, σπινθηροβόλα σκαμπανεβάσματα, που προσδίδουν χαριτωμένη αύρα στο άκουσμα:

"Aspettare e non venire ... Sempre in contrasti"

"Περιμένοντας κάτι που δεν φτάνει ποτέ,

ξαπλωμένος στο κρεβάτι χωρίς να κοιμάσαι,

να κάνεις καλές πράξεις χωρίς ποτέ ν' ακούς ευχαριστώ,

Αυτά τα τρία, είναι σαν τον θάνατο!

Πόσο είναι για μένα, ντροπή να περιμένω τρεις ώρες

να μου φέρει τη σοκολάτα μου, ματαίως...

Ω ευλογημένη υπομονή! Τώρα όντως,

βλέπω ότι η ευγένειά μου προς αυτή τη γυναίκα

είναι η αιτία όλων των προβλημάτων μου...

Aπό την τηλεοπτική μεταφορά της κωμικής όπερας με τον βαρύτονο Furio Zanasi στο ρόλο του Ουμπέρτο.
Δίπλα του ως Σερπίνα η Sonya Yoncheva.

Διευθύνει ο Diego Fasolis:

 Serpina, Ντμίτρι Λεβίτζκι , 1773

Όμως η χαριτωμένη και γεμάτη αυτοπεποίθηση Σερπίνα δεν πτοείται με όσα τής καταλογίζει το αφεντικό της.
Τού επιτίθεται δηλώνοντάς του πως δεν ανέχεται επειδή ανήκει στο υπηρετικό προσωπικό ούτε να την προσβάλλουν, ούτε να την κακομεταχειρίζονται. Απαιτεί σεβασμό γιατί δεν έχει καμμιά διαφορά ως ύπαρξη με οποιαδήποτε κυρία του κόσμου του...

Με εμφανή την υψηλή αυτοεκτίμησή της, την τόλμη, το θράσος, αλλά και την τσαχπινιά της γυρίζει στον κύριό της και...

"Stizzoso, mio stizzoso"

"Θυμωμένο ανθρωπάκι μου!

Κάνεις τόση φασαρία για το τίποτα!

Και δεν σου κάνει, μα την αλήθεια,

καλό να εκνευρίζεσαι!

Σε προστάζω: Σςςς...

Σώπα και μη μιλάς. Σσσς...

επειδή η Σερπίνα έτσι το θέλει.

Νομίζω ότι καταλαβαίνεις,

γιατί με γνωρίζεις καλά...

Σςςς... Σώπα και μη μιλάς..."

Ακούμε την άρια της Σερπίνας από την Anna Moffo:

Μη μπορώντας να τα βγάλει πέρα μαζί της, ο μεσήλικας Ουμπέρτο σκαρφίζεται ένα σατανικό σχέδιο για να απαλλαγεί από την παρουσία της κοπέλας... Διατάζει τον υπηρέτη του, Βεσπόνε, να του βρει μία σύζυγο, προκειμένου η Σερπίνα να αναγκαστεί να εγκαταλείψει το σπίτι. Όμως, του κάκου...Η πανέξυπνη κοπέλα αντιλαμβάνεται το σχέδιο και πείθει τον Βεσπόνε να συνεργαστεί μαζί της, να ξεγελάσει τον κύριό της ώστε να παντρευτεί εκείνη.
Ανακοινώνει στον ανυποψίαστο Ουμπέρτο πως παντρεύεται και ως γαμπρός παρουσιάζει τον Βεσπόνε μεταμφιεσμένο. Ο Ουμπέρτο νιώθει τη ζήλεια να τού τρώει τα σωθικά, συνειδητοποιώντας το ερωτικό ενδιαφέρον του για τη Σερπίνα. Και καθώς ο γαμπρός απαιτεί υψηλή προίκα βρίσκει πρόφαση και τής ανακοινώνει πως θα την παντρευτεί ο ίδιος. πραγματοποιώντας έτσι το μεγάλο της όνειρο να γίνει η πραγματική κυρία του σπιτιού, που τόσα χρόνια υπηρετούσε...

Η σύντομη όπερα μπούφα ολοκληρώνεται με δυο εξαιρετικά σε μελωδική χάρη και εκφραστικότητα ντουέτα ανάμεσα στο ζευγάρι.

1. Το "Per te io ho nel core" ακούγεται όταν οι μάσκες πέφτουν. Παρατηρείστε πόσο ευρηματικά ο Περγκολέζι στήνει τη μελωδία πάνω σε επαναλαμβανόμενα μοτίβα που προσομοιάζουν τους χτύπους της καρδιάς:

Σερπίνα:

Για σένα, έχω στην καρδιά μου να χτυπά

ένα μικρό σφυράκι αγάπης...

Αχ, νιώθεις το τι-πι-τι;

Ουμπέρτο:

Το νιώθω, είναι αλήθεια, ναι!

Εσύ, νιώθεις το τα-πα-τα;

Σερπίνα:

Αλήθεια, το νιώθω ήδη.

Ουμπέρτο:

Αλλά πώς έγινε αυτό;

Σερπίνα:

Δεν ξέρω.

Ουμπέρτο:

Ούτε εγώ.

"Per te io ho nel core", Anna Moffo - Paolo Montarsolo

2. Η όπερα μπούφα κλείνει με το "Contento tu sarai!". Eνα ντουέτο ιδιαίτερης χάρης, με τους δυο ήρωες να ομολογούν την αγάπη τους και τη λαχταρισμένη καρδιά τους που φτεροκοπά από ευτυχία. Μια σκηνή που διατυμπανίζει την ακτινοβόλα διάθεσή τους...

Σερπίνα: Θα είσαι ευτυχισμένος, να μ'αγαπάς; 

Ουμπέρτο: Ξέρω πως η καρδιά μου χαίρεται και σ'αγαπώ!

Σερπίνα: Πες μόνο την αλήθεια.

Ουμπέρτο: Μα, αυτή είν' η αλήθεια.

Σερπίνα: Θεέ μου, δεν το πιστεύω!

Ουμπέρτο: Μην με αμφισβητείς, διάολε!

Σερπίνα: Ω, ευγενικέ μου σύζυγε!

Ουμπέρτο: Γλυκιά μου, γυναικούλα!

Μαζί : Μόνο εσύ μου δίνεις χαρά...

"Contento tu sarai"

Furio Zanasi και Sonya Yoncheva στους ρόλους των Ουμπέρτο και Σερπίνα. αντίστοιχα.

Διευθύνει ο Diego Fasolis:

J. Haydn: ένα "Te Deum" για την Μαρία Τερέζα των δύο Σικελιών...

 

Μεγάλωσε στην αυλή της Νάπολης και εκπαιδεύτηκε από μικρή ώστε  να γίνει μια μέρα σύζυγος ενός βασιλιά. Λέγεται ότι η μέρα της ξεκινούσε στις 7 το πρωί και περιλάμβανε μαθήματα γαλλικών, θρησκευτικών, μαθηματικών, γεωγραφίας, μουσικής, ζωγραφικής και χορού, με ιδιαίτερη κλίση στη μουσική, το πιάνο, το τραγούδι και το χορό.  

H Μαρία Τερέζα της Νάπολης και της Σικελίας(1772 - 1807) πήρε το όνομά της από τη γιαγιά της Μαρία Θηρεσία, και όταν παντρεύτηκε τον Φραγκίσκο Β΄ έγινε η τελευταία αυτοκράτειρα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και η πρώτη Αυτοκράτειρα της Αυστρίας. 

Οι ιστορικοί την χαρακτήρισαν συμπαθητική, ευγενική φυσιογνωμία με  γαλανά μάτια και ξανθά μαλλιά, ισχυρή προσωπικότητα και αισθησιακό χαρακτήρα.
Ήταν άτομο που αγαπούσε τη διασκέδαση και συμμετείχε με ενθουσιασμό στη ζωή της Αυλής. Όπως προαναφέραμε λάτρευε τη μουσική, ενώ τής άρεσε ιδιαίτερα το Βαλς, που στην εποχή της πρωτοέκανε την εμφάνισή του στην κοσμική ζωή της πόλης.  Υπήρξε προστάτιδα της βιεννέζικης μουσικής, και αγαπημένοι της συνθέτες ήταν οι αρχιμουσικοί της Αυλής, Paul Wranitzky και ο μαθητής και φίλος του Μότσαρτ, Joseph Leopold Eybler. 

Καθώς ήταν αυτοκράτειρα σε μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο πολέμων, προσπάθησε να διασκεδάσει και να δώσει στον σύζυγό της ανακούφιση από τις κυβερνητικές ανησυχίες με θεατρικά έργα, μουσική και χορούς. Ο σύζυγός της έπαιζε επίσης βιολί και εκείνη τον αποκαλούσε "το αγαπημένο της βιολί". 

Συχνά ανέθετε συνθέσεις προκειμένου να εκτελεστούν σε εορταστικές εκδηλώσεις δημόσια ή ιδιωτικά, όπως το 1800 που παρήγγειλε στον Γιόζεφ Χάυντν ένα "Te Deum" για χορωδία και ορχήστρα. Ήταν φανατική θαυμάστρια της μουσικής του. Ο Χάυντν που είχε συνθέσει στη νεότητά του και για τη γιαγιά της, ανταποκρίθηκε δίνοντας το δεύτερο από τα δυο "Te Deum", που συνέθεσε στη ζωή του, το οποίο παρουσιάστηκε το Σεπτέμβριο του 1800.  

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Χάυντν θεωρείται ένας από τους πυλώνες της Κλασικής περιόδου, ο πατέρας της συμφωνίας και του κουαρτέτου. Όμως, εξίσου αξιοσημείωτη είναι και η συνεισφορά του στη φωνητική μουσική.


Το "TE DEUM" του, ένα από τα τελευταία του έργα, είναι μια σύνθεση πολύπλευρη, ένα δοξαστικό χορωδιακό σε όλη του την έκταση, χωρίς να ακούγονται σολιστικά μέρη, όπως συνηθίζεται στις λειτουργίες και σε άλλα έργα ιερής μουσικής, γι' αυτό το έργο αποτελεί σπάνιο παράδειγμα σύνθεσης από την ύστερη περίοδο του Χάυντν..

Είναι γραμμένο στη Ντο μείζονα, όπως και το προγενέστερο, με εκτεταμένη χρήση τρομπετών και τυμπάνων που ανέκαθεν συνδέονταν με εορταστικές, θριαμβευτικές τελετές.

Σύμφωνα με τον Χάυντν, η Mαρία Τερέζα είχε μια "γλυκιά αλλά αδύναμη φωνή" και λέγεται πως συμμετείχε στις υψίφωνες της μικτής χορωδίας, που ερμήνευσε το Te Deum.  

Το "Te Deum laudamus -Σε δοξάζουμε, Κύριε"  για τη Μαρία Τερέζα παίζεται χωρίς διακοπή, αν και χωρίζεται σε τρεις ενότητες:

• Allegro
• Adagio
• Allegro

Πρόκειται για μεγαλοπρεπή σύνθεση όπου δύο μακροσκελή Allegro (σε Ντο Μείζονα) περιβάλλουν το κεντρικό Adagio(σε ντο ελ.), κάνοντας το έργο ουσιαστικά ένα λαμπρό κονσέρτο για χορωδία και ορχήστρα. Δημιουργία, που μαρτυρά πως ο Χάυντν βρισκόταν στο απόγειο των δυνάμεών του, καθώς αναδεικνύει το  δοξολογικό περιεχόμενο αυτών των Ύμνων που η Καθολική Εκκλησία αποδίδει τη συγγραφή τους στους αγίους, Αμβρόσιο ή Αυγουστίνο. 

Haydn: "Te Deum in C, N. 2, Maria Therese" / N. Harnoncourt:

Tέλος, να θυμηθούμε πως για τη γιαγιά Μαρία Θηρεσία, ο Γιόζεφ Χάυντν είχε συνθέσει το 1768 την "Συμφωνία Ν. 48" (που γι' αυτό το λόγο φέρει τον υπότιτλο "Maria Theresia") για την οποία μπορείτε να διαβάσετε σε παλαιότερο άρθρο, εδώ.