Το "εν Χώναις Θαύμα" του Αρχάγγελου Μιχαήλ...

 

(Με αφορμή το εν Χώναις Θαύμα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, που την ανάμνησή του η Εκκλησία μας γιορτάζει στις 6 Σεπτεμβρίου)

Το ΘΑΥΜΑ:

Σε μια πόλη της Φρυγίας και με τη δύναμη του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, ανέβλυζε αγιασμένο νερό, που όποιος το έπινε γιατρευόταν από την ασθένεια που έπασχε. Επειδή κάποτε  πίνοντας από το νερό έγινε καλά μία κοπέλα που είχε χάσει τη φωνή της, ο πατέρας της έχτισε και αφιέρωσε στο μέρος έναν ναό, στον οποίο ήρθε και ασκήτευε ένας μοναχός ονόματι Άρχιππος.
Κάποτε, οι ειδωλολάτρες θέλησαν να καταστρέψουν το ναό. Ετσι, παρέσυραν τα κοντινά ποτάμια, με στόχο η ορμητικότητά τους να πετύχει το σκοπό τους. Ο Αρχάγγελος εμφανίστηκε και βύθισε τη ρομφαία του στη γη. Οι ποταμοί στάθηκαν σαν τείχος. Έπειτα, πρόσταξε να χωνευθούν, όπως κι έγινε. Γι' αυτό η πόλη ονομάστηκε Χώναι.

Το Θαύμα απεικονίζεται στο Μηνολόγιο του Βασιλείου, ένα εικονογραφημένο χειρόγραφο εκκλησιαστικό ημερολόγιο που χρονολογείται περί το 1000 μ.Χ. και δημιουργήθηκε για τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Βασίλειο Β΄ και βλέπουμε παραπάνω.

Με φόντο ένα ορεινό τοπίο με κορυφογραμμές χαρακτηριστικές του βυζαντινού ρυθμού, ο καλλιτέχνης τοποθετεί στ' αριστερά της σύνθεσης τον Αρχάγγελο με τη λόγχη του να τρυπά τη γη για να καταπιεί τα νερά.  Mπρος από το ναό στα δεξιά του, στέκεται ο μοναχός Άρχιππος. Ανάμεσά τους το οφιοειδές ποτάμι.

Το "Vetrate di chiesa - Eκκλησιαστικά βιτρώ" είναι ενα συμφωνικό ποίημα, μια σειρά από τέσσερις συμφωνικές εντυπώσεις για μεγάλη ορχήστρα, που γράφτηκε το 1926 από τον Ιταλό συνθέτη Ottorino Respighi .

Ottorino Respighi

Η σύνθεση που διακρίνεται για την υποβλητικότητα που προσδίδει, αναπαριστά μουσικά τέσσερα θρησκευτικά επεισόδια, που βρίσκει κανείς σε παράθυρα εκκλησιών:

"Η φυγή στην Αίγυπτο"

"Όρθροι για την Αγία Κλάρα"

"Άγιος Γρηγόριος ο Μέγας" και

"Άγιος Μιχαήλ ο Αρχάγγελος"

Το μέρος για τον Αρχάγγελο Μιχαήλ εμπνέεται ο Ρεσπίγκι από εδάφια της Αποκάλυψης, που περιγράφουν τον αγώνα μεταξύ Αγγέλων και δαιμόνων: 

"Έγινε τότε πόλεμος στον ουρανό· από τη μια ο Μιχαήλ με τους αγγέλους του κι από την άλλη ο δράκοντας. Ο δράκοντας με τους αγγέλους του πολέμησε αλλά δεν επικράτησε, κι έτσι δεν του επιτράπηκε να μείνει άλλο στον ουρανό..."

Η σκηνή μάχης χαρακτηρίζεται από δραματικότητα και ένταση, με την ορχήστρα να "ξεσπά" γύρω από τα μοτίβα που ηχούν από τα βροντερά, φανφαρόζικα χάλκινα (τρομπόνια, τούμπες, κόρνα) και τις χρωματικές κλίμακες που εκτελούν ταχύτατα τα ξύλινα πνευστά και τα έγχορδα. Μια λαίλαπα ηχητικών συνδυασμών κυριεύει τον ακροατή δημιουργώντας φωτοσκίαση συναισθημάτων, από την οργή ως την αγριότητα, από το βέβηλο ως το ιερό δέος και τη δοξαστική αγαλλίαση. Το τελευταίο χτύπημα, ένας στιγμιαίος αλαλαγμός ορμής και ενθουσιασμού από τα κύμβαλα, σηματοδοτεί το θρίαμβο του Αρχάγγελου.

Στο συμφωνικό ποίημα εντοπίζονται απόηχοι Γρηγοριανών ασμάτων, που με μελετημένη, εύστοχη ενορχήστρωση δίνουν άριστο αποτέλεσμα, επιβεβαιώνοντας το τεράστιο ενδιαφέρον του συνθέτη για την παλαιά μουσική.

Η πρώτη ηχογράφηση των "Vetrate di Chiesa" του Respighi έγινε το 1927 υπό την μπαγκέτα του Antal Dorati και τη Συμφωνική Ορχήστρα της Μινεάπολης. Μέχρι σήμερα θεωρείται από τις σπουδαιότερες προσεγγίσεις-ερμηνείες της σύνθεσης. 

Ottorino Respighi: "Vetrate di Chiesa, St. Michael Archangel"

Τη Minnesota Orchestra διευθύνει ο Antal Doráti