Albrecht Dürer: η εικονογράφηση της "Αποκάλυψης"...

Άλμπρεχτ Ντύρερ: "Οι 4 Ιππότες της Αποκάλυψης"

Άλμπρεχτ Ντύρερ, αυτοπροσωπογραφία

Θεωρείται πρωτεργάτης της γερμανικής Αναγέννησης και η σπουδαιότερη προσωπικότητα της Γερμανίας του 16ου αιώνα. Ο Γερμανός ζωγράφος και χαράκτης, Άλμπρεχτ Ντύρερ γεννήθηκε στη Νυρεμβέργη, 21 Μαΐου 1471.
Πολυσχιδής προσωπικότητα, μελέτησε και επηρεάστηκε από την κλασικό κόσμο, την ελληνική μυθολογία και από τις φιλοσοφικές αντιλήψεις της Πλατωνικής Ακαδημίας της Φλωρεντίας .

Μελέτησε και ταξίδεψε πολύ κι επιστρέφοντας στη γενέτειρά του, ο Ντύρερ άρχισε να αφοσιώνεται αποκλειστικά στα χαρακτικά, τα οποία θα μπορούσαν να του εγγυηθούν καλές οικονομικές απολαβές σε σύγκριση με τη ζωγραφική. 

Ντύρερ: "Το Μαρτύριο του Αγίου Ιωάννη"

Γύρω στο 1496 ξεκίνησε ένα φιλόδοξο και καινοτόμο έργο, την εικονογραφημένη έκδοση της "Αποκάλυψης του Ιωάννη", η οποία εμφανίστηκε δυο χρόνια αργότερα σε δύο εκδόσεις, στα λατινικά και στα γερμανικά. 

Το θέμα ήταν ιδιαίτερα επίκαιρο στα τέλη του αιώνα, που η ιδεολογία της καταστροφής του κόσμου βρισκόταν στο αποκορύφωμά της.
Το έργο ήταν το πρώτο βιβλίο με προσωπική πρωτοβουλία ενός καλλιτέχνη, ο οποίος εικονογράφησε, χάραξε τις ξυλογραφίες και συγχρόνως ήταν και ο εκδότης. Ο Ντύρερ πρωτοτυπεί με τη χρήση ολοσέλιδων εικονογραφήσεων και το κείμενο στην πίσω όψη, ένα είδος διπλής εκδοχής με λέξεις και εικόνες της ίδιας ιστορίας, χωρίς ο αναγνώστης να χρειάζεται να συγκρίνει κάθε εικονογράφηση με το αντίστοιχο απόσπασμα. 

Ντύρερ: "Η πάλη του Αρχαγγέλου Μιχαήλ 
με το δράκοντα"

Επίσης ο Ντύρερ δεν επέλεξε τις συνηθισμένες οριζόντιες ξυλογραφίες, αλλά ξέφυγε από τα τετριμμένα με την κατακόρυφη μορφή με τις φιγούρες του λιγοστές και μεγάλες σε μέγεθος. 

Συνολικά δημιούργησε δεκαπέντε ξυλογραφίες από διάφορα επεισόδια της Αποκάλυψης, οι πιο γνωστές από τις οποίες είναι:
το "Μαρτύριο του Αγίου Ιωάννη",
"Οι τέσσερις ιππότες της Αποκάλυψης", 
"Η πάλη του Αρχαγγέλου Μιχαήλ με το δράκοντα",
"Το άνοιγμα της πέμπτης και έκτης σφραγίδας" κλπ... 

Τα χαρακτικά, που έχουν αλληγορικό περιεχόμενο φιλοτεχνήθηκαν μέσα στο κλίμα του μυστικισμού και της μεταρρυθμιστικής τάσης που κατέκλυζε τη Γερμανία εκείνη την εποχή.
Πρόκειται για μια σειρά από τις δραματικότερες απεικονίσεις των οραμάτων του Αγίου, μοναδικά σχεδιασμένες με έντονη αντίθεση λευκού και μαύρου.

Ντύρερ: "Το άνοιγμα της 5ης και 6ης σφραγίδας"

Από τη Σουηδία έρχεται η μουσική έμπνευση από αυτές τις εμβληματικές απεικονίσεις της "Αποκάλυψης" από τον Άλμπρεχτ Ντύρερ. Το 1987 ο οργανίστας και συνθέτης, Bengt Hambræus έγραψε το "Apocalipsis cum figuris secundum Dürer ex narrationem Apocalypsis Joannis - Αποκάλυψη με φιγούρες σύμφωνα με τον Ντύρερ από την αφήγηση της Αποκάλυψης του Ιωάννη". 

Πρόκειται για φωνητική σύνθεση για βαθύφωνο, όργανο και μικτή χορωδια. 

Το λιμπρέτο χρησιμοποιεί αποσπάσματα από το Βιβλίο της Αποκάλυψης και μοιράζεται μεταξύ του σολίστα και της χορωδίας. Ο μονωδός υποδύεται τον Ιωάννη και αφηγείται τα οράματα του Αγίου. Η χορωδία αναλαμβάνει το ρόλο του σχολιαστή και αναπαριστά ηχητικά τις αόρατες ουράνιες δυνάμεις(Παναγία, Άγγελοι κλπ).

Το όργανο ηχεί επιβλητικά, μεγαλόπρεπα αντανακλώντας την εξέλιξη του δράματος με μοτίβα και αρμονίες που μαρτυρούν την μουσική επιδεξιότητα και ευρηματικότητα του δημιουργού, ο οποίος ως διακεκριμμένος οργανίστας γνώριζε τις δυνατότητες του οργάνου, την ένταση των ηχοχρωμάτων του, στοιχεία τα οποία αξιοποίησε προς έκφραση των δραματικών εικόνων του σπουδαίου Ντύρερ.... Ο Hambræus εξερευνά νέες μουσικές εκφράσεις πάνω σε καινοτόμες παραστατικές αντιλήψεις με έμφαση στον αυτοσχεδιασμό. 

Ντύρερ: "Άγγελος με το κλειδί στον λάκκο της Αβύσσου"

Η έναρξη της σύνθεσης ακούγεται μεγαλοπρεπής από τους αυλούς του οργάνου, θριαμβική, ιδιαίτερα εκφραστική, ενίοτε με απειλητική αύρα...

Την "ανήσυχη" μελωδική ενέργεια διαχωρίζουν πέπλα από συνεχείς νότες και στατικές αρμονίες διατηρώντας μινιμαλιστικές λάμψεις μέχρι την είσοδο του σολίστα, που με στιβαρότητα δηλώνει ως Ιωάννης το όραμά του με τον Κύριο καθισμένο στον ένδοξο ουράνιο θρόνο Του, ενώ χορωδία Αγγέλων Τον εγκωμιάζει.  Η δυναμική του οργάνου εντείνεται με διαφωνίες για να παραπέμψει πως από τον θρόνο Του βγαίνουν αστραπές και κεραυνοί. Aκολουθούν μέρη ορμητικά, έντονα χρωματισμένα που προσομοιάζουν στον όλεθρο που πλησιάζει με αγωνιώδη ρυθμό...

Πρόκειται για σύνθεση πρωτοποριακή γεμάτη ένταση, έκφρασης καθενός από τα δεκαπέντε χαρακτικά του Ντύρερ. Στο τελευταίο μέρος "Άγγελος με το κλειδί στον λάκκο της Αβύσσου", (Αποκάλυψη, "Αγαλλιάζουν οι Ουρανοί, ο διάβολος ρίπτεται σε ένα λάκκο χωρίς πυθμένα") όργανο κι ένα εξόχως αναστοχαστικό χορωδιακό συνοδεύουν το σολίστα οδηγώντας σε μια υπερβατική πτωτική ολοκλήρωση...

Bengt Hambraeus : "Apocalipsis cum figuris secundum Dürer":