"Ραψωδία του Πόντου": ένας μουσικός θρήνος για τους Πόντιους...

[Με αφορμή τη Γενοκτονία των Ποντίων]

"Γενοκτονία των Ποντίων", Μάρη Βεργουλίδου
(epona)

"Θέλω να θυμούνται όλοι, να μη μισούν αλλά και να μην ξεχνούν…

Ήμουν οχτώ χρονών. Μια μέρα, στο χωριό, οι Τούρκοι συγχωριανοί και γείτονες, μας

ειδοποίησαν ότι έπρεπε να φύγουμε. Θα έρχονταν οι Τσέτες…

Φωνές, κλάματα, μοιρολόγια. Βγήκαμε στους δρόμους.

Από τη βιασύνη δεν προλάβαμε να πάρουμε τίποτε μαζί

παρά μόνο τις εικόνες… και την ψυχή μας..."

(Εφημ. Το Βήμα, αφήγηση ξεριζωμένου Πόντιου)

***

Η γενοκτονία των Ποντίων κατέγραψε 353.000 νεκρούς κι αποτελεί τη δεύτερη μεγάλη γενοκτονία του αιώνα μας. Το 1994 με ομόφωνο ψήφισμα της Βουλής των Ελλήνων η 19η Μαΐου ανακηρύχθηκε ως Ημέρας Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στο μικρασιατικό Πόντο, αναγνώριση που ήρθε καθυστερημένη, ωστόσο δικαίωσε ηθικά τον ποντιακό ελληνισμό και συνέδεσε το σύγχρονο ελληνισμό με την ιστορική του μνήμη.
Οι Νεότουρκοι προσπάθησαν να αφανίσουν τους Έλληνες του Πόντου από την περιοχή και μπορεί αριθμητικά να το κατάφεραν. Ομως απέτυχαν παταγωδώς να σβήσουν την ποντιακή ψυχή...

"Ένα καράβι που αρμενίζει απ’ το Βορρά,

παίρνει του αγέρα την πνοή και τη δροσιά του Πόντου,

για να τη φέρει εδώ σιμά,

στις πληγωμένες τις ψυχές, στις κλειδωμένες τις καρδιές

με το κλειδί του πόνου.

Φέρνει μαζί του και σιωπές, συρτές κραυγές ,τρομαχτικές,

του κόσμου που δε ρόδισαν ποτέ τα όνειρά του,

παρά μονάχα το κακό ,το μαύρο εκείνο φονικό,

που σήκωσε και έκανε πρόσφυγες τα παιδιά του.

Κι αν περιμένεις κάθε μέρα στο λιμάνι

τον ερχομό του καραβιού από τον Πόντο,

δε θα το δεις ποτέ-ποτέ να φτάνει,

γιατί είναι η μνήμη εκείνη που το κάνει

να έρχεται την ίδια μέρα κάθε χρόνο.

Όμως τα παραμύθια σου ,τους στίχους που τραγούδησες

συνέχισε να λες, γιατί η σιωπή όπως φαίνεται,

δεν είναι πια χρυσός

κι αντίδωρο σε όλα αυτά, εικόνες απ’ το χθες,

θα ’ρχονται να σκορπίζουνε μες στο σκοτάδι φως.

("Η Μνήμη", ποίημα Άννας Δεληγιάννη-Τσιουλπά , fractalart)

Μάρη Βεργουλίδου
(epona)

Ο συνθέτης Βασίλης Τενίδης, ποντιακής καταγωγής, διακρίθηκε για την πολυεπίπεδη συνθετική του δραστηριότητα. Υπήρξε στενός συνεργάτης του Μάνου Χατζιδάκι, αρχισμουσικός των συνόλων στο Γ΄ Πρόγραμμα, ενώ ασχολήθηκε ιδιαίτερα με το θέατρο και την παραγωγή ραδιοφωνικών εκπομπών επαιδευτικού περιεχομένου.

"Ραψωδία του Πόντου" τιτλοφορείται το κονσέρτο του για σαξόφωνο και ορχήστρα, έργο με σπάνιο μελωδικό και συναισθηματικό πλούτο, αφιερωμένο στον κορυφαίο μαέστρο Οδυσσέα Δημητριάδη, επίσης γεννημένο από Πόντιους γονείς με καταγωγή από την Τραπεζούντα.

Το έργο αποτελεί ελάχιστο φορο τιμής στους αδικοχαμένους Ποντίους, γίνεται θρήνος για τους άδικα σφαγιασθέντες, αποτελεί μουσική διαμαρτυρία για όλα τα εγκλήματα κατά της φυλής, κρατά άκαυτη τη μνήνη υπογραμμίζοντας ποτέ ξανά τέτοιες βαναυσότητες! 

Το κονσέρτο του Βασίλη Τενίδη βασίζεται δομικά σε μοτίβα από την παραδοσιακή ποντιακή μουσική και συγκεκριμένα από τις χαρακτηριστικές κλίμακες και τους ρυθμούς της. Εξόχως απαιτητικό, δοκιμάζει την επιδεξιότητα των εκτελεστών, ενώ ο ήχος του σαξοφώνου μιμείται τα μουσικά ιδιώματα του Πόντου, κυρίως της ποντιακής λύρας, οργάνου ιερότητος για την Ποντιακή φυλή, καθώς συσχετίζει τη λύρα με τη θρησκεία σε μια αναλογία των χαρακτηριστικών της με στοιχεία της Ορθόδοξης παραδοσης.

Ο Β. Τενίδης ανασύρει και συνδυάζει ευφάνταστα μεταξύ τους υλικά από την παράδοση του Πόντου, πολεμικούς χορούς, θρήνους, κάλαντα και μοιρολόγια.

Καθώς η μνήμη είναι το μόνο όπλο να καταδικάσουμε τέτοιες αποτρόπαιες βαρβαρότητες, η συγκεκριμένη αναφορά-μουσική έμπνευση είναι το ελαχιστο, ως μνημόσυνο για τους αδίκως σφαγιασθέντες.
Το κονσέρτο του Τενίδη ηχεί σαν θρήνος, σαν μουσικός λυγμός για τις βαναυσότητες κατά των αθώων του Ελληνισμού του Πόντου....

Βασίλη Τενίδη: "Rhapsody of Pontos"

Στο σαξόφωνο ο Θεόδωρος Κερκέζος 

Για τη Γενοκτονία των Ποντίων μπορείτε να διαβάσετε παλαιότερα σχετικά κείμενα εδώ και εδώ.