Ο Μποτιτσέλι, το μενταγιόν του Τρετσέντο και μια προσευχή στον βασιλιά των δαιμόνων....

Sandro Botticelli: "Portrait of a young man holding a medallion Trecento"

17 Μαΐου του 1510 σε ηλικία 60 χρονών πεθαίνει ένας από τους σπουδαιότερους Ιταλούς ζωγράφους της αναγέννησης, ο Σάντρο Μποτιτσέλι.
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ταλαιπωρείτο από διάφορες ασθένειες, όπως επίσης και μία αναπηρία εξαιτίας της παραμόρφωσης της πλάτης του, του στέρησαν την επαφή με τη ζωγραφική. Ενταφιάστηκε στο κοιμητήριο της Chiesa di San Salvatore στη Φλωρεντία, στα πόδια της Ιταλίδας ευγενούς, Simonetta Vespucci, με την οποία λέγεται πως υπήρξε βαθιά ερωτευμένος. Το σημείο ταφής είχε ζητήσει ο ίδιος λίγο πριν πεθάνει...

Αυτοπροσωπογραφία του Μποτιτσέλι

Το πραγματικό του όνομα ήταν Αλεσάντρο ντι Μαριάνο Φιλιπέπι, όμως κληρονόμησε το "Μποτιτσέλι" από το παρατσούκλι της οικογενείας του "Il Botticello-το βαρελάκι" , λόγω ενός χοντρούλη αδελφού του.
Το έργο του επηρεάστηκε από τις ιδέες του νεοπλατωνισμού, με τις οποίες ήρθε σε επαφή μέσω της οικογένειας των Μεδίκων, η οποία υπήρξε υποστηρικτής του Μποτιτσέλι.

Είναι περισσότερο γνωστός για τη φωτεινότητα των έργων του, τις απαλές φωτοσκιάσεις, το βάθος της προοπτικής, τις χαριτωμένες φιγούρες, τις ρέουσες γραμμές και τα λεπτά χρώματα. Οι πίνακές του απεικόνιζαν θρησκευτικά και μυθολογικά θέματα, ανάμεσά τους "Η Προσκύνηση των Μάγων", η "Ανοιξη" και η "Γέννηση της Αφροδίτης".

Σήμερα θα σας παρουσιάσω ένα πορτρέτο που φιλοτέχνησε γύρω στα 1480 και πουλήθηκε από τον οίκο Sotheby's για το αστρονομικό ποσό των 92, 2 εκατομμυρίων δολλαρίων, ποσό που αποτελεί ρεκόρ πωλήσεων για τον Αναγεννησιακό καλλιτέχνη.

Πρόκειται για το πορτρέτο "Νεαρού Άνδρα που κρατά στρογγυλό μενταγιόν Αγίου-"Young Man Holding a Roundel"

Δεν γνωρίζουμε την ταυτότητα του άνδρα, ωστόσο οι αναλυτές εικάζουν πως θα πρέπει να είναι κάποιος απο την οικογένεια των Μεδίκων καθώς όπως προείπαμε, ο Λορέντζο ήταν ένας από τους βασικούς ευεργέτες του Μποτιτσέλι.

Ο πίνακας που πιστεύεται ότι αντιπροσωπεύει τα ιδανικά ομορφιάς της Αναγεννησιακής Φλωρεντινής υψηλής κοινωνίας αποτυπώνει με ακρίβεια τα λεπτά ευγενικά χαρακτηριστικά του νεαρού άνδρα με το ένδυμά του σε ένα σκούρο μπλε χρώμα. Στέκεται μπροστά σε παράθυρο, το πλαίσιο του οποίου διαμορφώνεται χρωματικά σε αποχρώσεις του γκρίζου. Ο άνδρας κρατά στις παλάμες του και μικρή στρογγυλή εικόνα γενειοφόρου Αγίου, φιλοτεχνημένη την εποχή της Πρωτοαναγέννησης, γνωστής ως Trecento, γι' αυτό και το εικαστικό έργο του Μποτιτσέλι συχνά τιτλοφορείται ως "Πορτρέτο νεαρού άνδρα που κρατά ένα μενταγιόν Trecento".

Το "Trecento" που στα ιταλικά σημαίνει "τριακόσια" συνήθως αναφέρεται στην περίοδο του 1300, μια περίοδο έντονης δραστηριότητας στις Τέχνες στην Ιταλία, που χαρακτηρίστηκε από νέες, πρωτοποριακές μορφές έκφρασης. Μουσικά, ανθεί το κοσμικό τραγούδι σε απλή γλώσσα στιχουργικά και μελωδική λιτότητα, με φόρμες που συνδέονται στενά με κείνες των τροβαδούρων, αλλά και η ιερή μουσική με επιδράσεις από το λατινικό Μεσαιωνικό τραγούδι, το επονομαζόμενο "conductus", είδος θρησκευτικής πολυφωνικής μουσικής , όπου όλα τα μέρη της τραγουδιούνται πάνω στο ίδιο κείμενο.

Ο συνθέτης, Antonio Zacara da Teramo

Ο γενειοφόρος Άγιος του στραγγυλού μενταγιόν που κρατά ο νεαρός ευγενής άνδρας στα χέρια του κι έχει απεικονίσει ο τιμώμενος σήμερα, Μποτιτσέλι κατευθύνει τη σκέψη μας οδηγώντας μας στη μουσική επιλογή ενός από τους πιο δραστήριους συνθέτες της εποχής Trecento, τον Antonio Zacara da Teramo, που υπήρξε και παπικός γραμματέας του ύστερου Trecento. Το "Zaccara" του ονόματός του αποτελεί παρατσούκλι-αναφορά στο μικρό ανάστημά του( Zacara = μικρό, κοντό πράγμα), κάτι αντιστρόφως ανάλογο της μουσικής του φαντασίας και ευρηματικότητας.
Ο Antonio Zacara εκτός από συνθέτης και γραμματέας του Πάπα Βονιφάτιου Θ΄ υπήρξε και δημοφιλής τραγουδιστής στο παπικό παρεκκλήσι.

Σήμερα προτείνω να ακούσουμε μια από τις πλέον παράξενες φωνητικές συνθέσεις του. Έχει τίτλο: "Deus deorum, Pluto - Θεέ των θεών, Πλούτωνα", μια δίφωνη επίκληση στον Ρωμαίο θεό του Κάτω Κόσμου, με τους στίχους να αναφέρονται σε ονόματα κατοίκων των κολασμένων περιοχών.
Είναι σύνθεση, που δεν θα περίμενε κανείς από έναν ευσεβή γραμματέα του Βατικανού, ωστόσο αποτελεί μια ενθουσιώδη προσευχή στον βασιλιά των δαιμόνων...

Antonio Zacara da Teramo: "Deus deorum, Pluto"

Κείμενα για τον Μποτιτσέλι υπάρχουν πολλά στο μπλογκ. Περιηγηθείτε!