Κλασική(οί) μουσική(οί) και οι βλαβερές συνέπειες του καπνού..

 

(Με αφορμή την Ημέρα κατά του Καπνίσματος)

"Σαν αντικείμενο της σημερινής μου ομιλίας διάλεξα, να το πω έτσι, τη βλάβη που επιφέρει σ' όλους τους ανθρώπους η χρήση του καπνού. Εγώ ο ίδιος καπνίζω, η γυναίκα μου όμως με πρόσταξε να σας ομιλήσω για τις βλαβερές συνέπειες του καπνού.
Ετσι, λοιπόν, δεν έχω τίποτα να σας πω..."

Τσέχωφ: Από τον θεατρικό του μονόλογο "Οι βλαβερές συνέπειες του καπνού".

Ανεξάρτητα από όσα δηλώνει ο ήρωας του Τσέχωφ, το κάπνισμα είναι εξάρτηση, είναι πάθος. Είναι εθισμός, που μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφικά αποτελέσματα.

Ξεφυλλίζοντας τις σελίδες της Ιστορίας της Μουσικής θα σταθούμε -λόγω της ημέρας- σε ορισμένα ονόματα συνθετών και μουσικών ερμηνευτών, που χαρακτηρίστηκαν από το μεγάλο πάθος τους για το καπνίζειν...

twitter

Πρώτος στη λίστα ο Λ.Β.Μπετόβεν.

Ο τιτάνας προσπαθούσε να πνίξει τον καημό του για την απώλεια της ακοής του μέσα στα δακτυλίδια καπνού από την πίπα του, συνήθεια που απέκτησε μεγάλος. Ο  Αυστριακός συγγραφέας, Μπράουν φον Μπράουνταλ μαρτυρά πως τον συνάντησε σε ένα πανδοχείο το 1826, και καθόταν σε μια γωνιά με κλειστά μάτια, καπνίζοντας πίπα, που όσο επιδεινωνόταν η κατάστασή του, τόσο ο εθισμός γινόταν εντονότερος.
Το διπλανό σκίτσο που έγινε από έναν μαθητή ονόματι Eduard Klosson το 1823, απεικονίζει τον Μπετόβεν να καπνίζει την πίπα του διαβάζοντας εφημερίδα σε ένα Βιεννέζικο καφενείο.

Μανιώδης καπνιστής πούρων ήταν ο Πουτσίνι, κάτι που τού στοίχισε ακριβά, καθώς αρρώστησε από καρκίνο του λάρυγγα, το ίδιο και ο Ενρίκο Καρούζο, που  προτιμούσε τα βαριά τσιγάρα, απ' τα οποία κάπνιζε εξήντα την ημέρα!

Κάτι, που τα τελευταία χρόνια της ζωής του επιδείνωσε το ήδη επιβαρυμένο αναπνευστικό του. Πέθανε  σε ηλικία 48 ετών από βρογχοπνευμονία.

reddit

O Mπραμς συνήθιζε καθημερινά να σηκώνεται πολύ πρωί, να πίνει ένα δυνατό καφέ χωρίς καθόλου ζάχαρη και να καπνίζει ένα δυνατό πούρο, το οποίο δεν άφηνε καθόλη τη διάρκεια της καθημερινής του εξάσκησης στο πιάνο με κάποιες από τις φούγκες του Μπαχ. Αυτός ήταν ο τρόπος του ώστε να τεθεί το μυαλό του σε λειτουργία... 

Ντεμπισί και Ραβέλ υπήρξαν επίσης και οι δυο φανατικοί καπνιστές.
Ο Ραβέλ μάλιστα δεν αποχωριζόταν το τσιγάρο του ούτε όταν έπαιζε πιάνο. Τόσο που με ειρωνεία και σαρκασμό ο Ζαν Εσενόζ γράφει στην βιογραφία του για κείνον:

"...συνέθεσε το ακομπανιαμέντο του: "Ο Ρονσάρ στην ψυχή του", για το αριστερό μόνο χέρι, έχοντας προβλέψει όταν το παίζει ο ίδιος να μπορεί να καπνίζει με το δεξί...".

Τα πούρα λάτρευε ο Σιμπέλιους, που κι αυτός ανέπτυξε  όγκο στο λάρυγγα, πιθανότατα από τη συνήθεια του καπνίσματος, που ευτυχώς αντιμετωπίστηκε με επιτυχία. Oι γιατροί του συνέστησαν να κόψει μαχαίρι το κάπνισμα, και κείνος τούς άκουσε. Συνεχώς όμως παραπονιόταν πως "η ζωή είναι είναι παντελώς διαφορετική χωρίς τον διεγερτικό καπνό. Δεν έχει την ιδιαίτερη νοστιμιά της στιγμής"...

Φανατικός του καπνίσματος ήταν και ο Σεργκέι Ραχμάνινοφ. Τα μακριά του δάκτυλα είχαν κιτρινίσει από τα αμέτρητα τσιγάρα και ίσως τα πολλά προβλήματα υγείας που κλήθηκε να αντιμετωπίσει να ήταν αποτέλεσμα της βλαβερής συνήθειας του καπνίσματος.

Ο Αντονίν Ντβόρζακ επίσης απολάμβανε το κάπνισμα και ιδίως προτιμούσε να ανάβει πίπα. Επειδή όμως η σύζυγός του δεν άντεχε τη δυνατή, έντονη μυρωδιά του καπνού της, ο συνθέτης μέσα στο σπίτι κάπνιζε τσιγάρα.
Γνωστή είναι η παρατήρηση που έκανε σε έναν από τους μαθητές του στο Ωδείο:
"Δεν καπνίζεις; Τότε δεν θα γίνεις ποτέ συνθέτης. Όλοι οι συνθέτες πρέπει να καπνίζουν!"

O κατάλογος των καπνιστών μουσικών είναι ατελείωτος...Μάλερ, Σοστακόβιτς, Προκόφιεφ, Γκέρσουιν, Μητρόπουλος, Μπερνστάιν, Σαίνμπεργκ, Ονεγκέρ ....

Τέλος, καπνιστής -λένε οι κακές γλώσσες- πως υπήρξε και ο Γ.Σ.Μπαχ... Ή αν δεν υπήρξε, εμπνεύστηκε από τη συνήθεια αυτή που -οι άνδρες κυρίως- είχαν στην εποχή του. 

Ο κάντορας συνέθεσε την άρια "So oft ich meine Tobackspfeife BWV 515", που αναφέρεται στη συνήθεια της χρήσης του καπνού.
Οι λέξεις εξερευνούν τις ομοιότητες μεταξύ ανθρώπων και πιπών: και τα δύο είναι φτιαγμένα από χώμα και τα δύο μαυρίζουν - φθείρονται απ' τη χρήση. Οι στίχοι περνούν το μήνυμα πως όσο  κι αν καίει ο καπνός, έχουμε καθήκον να προστατέψουμε την ψυχή μας από τη λάβρα της κόλασης. Οι καπνίζοντες λοιπόν, ας το κάνουν με προσοχή, έχοντας κατά νου τη ζωή που τούς χαρίστηκε.

"Κάθε φορά στην πίπα, που τον καπνό μου ρουφώ 

έχοντας με το μπαστουνάκι μέχρι το χείλος γεμίσει

για να περάσω λίγο χρόνο απολαμβάνοντας,

 μια σκέψη τόσο ζοφερή μου' ρχεται στο νου:

ότι του μοιάζω αρκετά.

Οπως από πηλό κατασκευάζεται ο σωλήνας,

 το έχω καλά καταλάβει

αχ, πως μια μέρα χώμα και γω θα γενώ...

Bach - "So oft ich meine Tobackspfeife BWV 515":

Παλαιότερα κείμενα που γράφτηκαν με αφορμή την Ημέρα κατά του καπνίσματος μπορείτε να διαβάσετε εδώ και εδώ.