Ένα "Σονέτο για την Ελένη" από τον "πρίγκηπα των ποιητών"....

 

Ο μεγάλος λυρικός της γαλλικής ποίησης του 16ου αι., Pierre de Ronsard γεννήθηκε σαν σήμερα, 11 Σεπτέμβρη 1524.

Η Βασιλική Αυλή τον αποκαλούσε τιμητικά αναγνωρίζοντας την ποιητική μαεστρία του "Πρίγκηπα των ποιητών".

Το έργο του χαρακτηρίζεται από την προσπάθεια να δημιουργήσει ποίηση στη γαλλική γλώσσα άξια να συναγωνιστεί τους αρχαίους Έλληνες και Λατίνους.

Χάρη στον Ρονσάρ η γαλλική ποίηση απέκτησε μουσικότητα, ευγένεια και λεπτότητα.

Ο Ρονσάρ υπήρξε βαθύς γνώστης της λατινικής και ελληνικής λογοτεχνίας. Μιλούσε άπταιστα αρχαία ελληνικά, νεαρός μάλιστα είχε μεταφράσει Αριστοφάνη...

Φυσικό ήταν η ελληνομάθειά του να επιδράσει στην ποίησή του. Φανερά μιμούμενος τον Πίνδαρο έγραψε τις περίφημες "Ωδές" του, λάτρευε τον Όμηρο και αυτός ήταν ο λόγος που ξεκίνησε τη συγγραφή ενός επικού έργου, που όμως δεν τέλειωσε ποτέ, ενώ  η θεματογραφία των ποιημάτων του συχνά εμπνεόταν από την αρχαιοελληνική ιστορία και μυθολογία. 

Ήταν το 1578, όταν η Αικατερίνη των Μεδίκων παρήγγειλε στον Ρονσάρ να εμπνευστεί μια ποιητική συλλογή για την κουμπάρα της, Hélène de Fonsèque ως παρηγοριά για την απώλεια του αγαπημένου της στον πόλεμο. 

Ο Ρονσάρ με ερέθισμα από το όνομά της, της γράφει μια σειρά από σονέτα , στα οποία συγκρίνοντάς τη με την Ελένη της Τροίας, υμνεί το άφθαστο κάλλος της...

Ως προς τη φόρμα και το ύφος τους, τα σονέτα μαρτυρούν την επιρροή από κείνα του Πετράρχη για τη Λάουρα, όπου με ευγένεια και λεπτότητα ο ποιητής εκφράζει το θαυμασμό και την αγάπη που του ενέπνευσε η κομψή βαρώνη, η "Ελένη" που με τη χάρη, τη φινέτσα, τη θηλυκότητα και τη λάμψη της, δόνησε το συναισθηματικό του κόσμο με μια πρωτόφαντη ένταση...

Pierre de Ronsard: "Quand vous serez bien vieille - Από τα Σονέτα για την Ελένη":

"Στο τζάκι όταν θα κάθεσαι, βραδιές με το λυχνάρι,

γριούλα πια, ανεμίζοντας και κλώθοντας θα λες

ρίμες μου ψιθυρίζοντας τραγουδιστές παλιές:

"Είχε στα νιάτα μου ο Ρονσάρ την ομορφιά μου εξάρει."

Δεν θα βρεθεί δουλεύτρα σου, μισαποκοιμισμένη

από τη λάτρα του σπιτιού, να μην ξεπεταχτεί

στου ονόματός μου τ’ άκουσμα, κι εσένα ξακουστή

να μη σε πει κι ευλογητή και τρισμακαρισμένη.

Στο χώμα θ’ αναπαύομαι, που με είχαν αποθέσει,

φάντασμα δίχως κόκαλα στους ίσκιους μιας μυρτιάς

και γριά πια εσύ θ’ αναπολείς στην άκρη της εστιάς

τον έρωτά μου εκείνονε που ’χες καταφρονέσει.

Αν με πιστεύεις, τ’ αύριο μην περιμένεις, κόψε

Τα ωραία ρόδα της ζωής, χάρου τα απ’ απόψε."

(Αλέξανδρος Μπάρας: "Προσεγγίσεις στη γαλλική ποίηση / Μεταφράσεις",
εκδ. Πρόσπερος, σελ. 16.)

Το συγκεκριμένο ποίημα του Pierre de Ronsard ντύνει με μια κομψή κι ευγενική μελωδία ο Πρώσος, βελγικής καταγωγής, Louis Théodore Gouvy, ο οποίος πολλάκις ασχολήθηκε με την ποίηση και τη μελοποίησή της.
Αγαπημένος του ποιητής υπήρξε ο Ρονσάρ, καθώς τους συνέδεε η αγάπη και το έντονο ενδιαφέρον για τον κλασικό ελληνικό πολιτισμό. 

Συνέθεσε 2 κύκλους τραγουδιών με ποιήματά του. Το συγκεκριμένο σονέτο είναι το έκτο στη σειρά του "op. 44"  με τίτλο: "Huit Poésies de Ronsard", που εκδόθηκε το 1876. 

Πρόκειται για ληντ, με το οποίο ο συνθέτης καταφέρνει να δηλώσει το τεράστιο ταλέντο του στην απεικόνιση του συναισθήματος με μόνους συμμάχους πιάνο και φωνή.Η πιανιστική συνοδεία υποστηρίζει την φωνή με πλατιές, κοφτές συγχορδίες δίνοντας έμφαση στο λυρισμό του ποιητικού κειμένου.Το δεύτερο 4στιχο στηρίζεται πάνω στην ίδια μελωδία, ενώ τα 3στιχα που ακολουθούν  διαπνέονται από ρομαντισμό και πάθος που εκδηλώνεται σε μια μελωδική πορεία επιζητώντας έντονα την κλιμάκωσή της.

Επειδή ο Gouvy θεωρήθηκε "καλλιτέχνης δύο πολιτισμών"(ανάμεσα σε Γαλλία και Γερμανία)  στο έργο του συναντάμε συνύπαρξη του γαλλικού λυρισμού και κομψότητας με το δυναμισμό και την αισθητική των Γερμανών. Εξάλλου, Μέντελσον, Σούμαν και Αντόλφ Αντάμ υπήρξαν πρότυπά του.
Ευρηματικός μελωδός με επιδέξια αίσθηση του ήχου, μάστορας της ασματικής φόρμας εκτιμήθηκε από τους Μπραμς, Ράινεκε, Γιόαχιμ, ενώ ο Μπερλιόζ σε μια ειρωνικής χροιάς κριτική του τον αποθέωσε για την άφθαστη μουσική του αξία, γράφοντας: 
"Πώς γίνεται ένας μουσικός της σπουδαιότητας του Gouvy να μην είναι ακόμη ευρέως γνωστός στο Παρίσι ενώ είναι άπειρες οι σκνίπες, που ενοχλούν το κοινό με το επίμονο βουητό τους;"

Παλαιότερο κείμενο για τον Pierre de Ronsard μπορείτε να διαβάσετε εδώ.