Wassily Kandinsky: η αντίληψη για το χρώμα και τη μουσική αρμονία...

"Composition VII", Β. Καντίνσκυ, Γκαλερί Τρετιακόφ 
Σύμφωνα με τον Καντίνσκι, αυτό είναι το πιο περίπλοκο έργο που ζωγράφισε ποτέ...

 

"Το χρώμα είναι το πληκτρολόγιο, τα μάτια είναι οι αρμονίες,
η ψυχή είναι το πιάνο με πολλές χορδές. Ο καλλιτέχνης είναι το χέρι που παίζει,
αγγίζοντας ένα κλειδί ή ένα άλλο, για να προκαλέσει δονήσεις στην ψυχή."

(Wassily Kandinsky, 16 Δεκεμβρίου 1866- 13 Δεκεμβρίου 1944 ).

Ρωσικής καταγωγής καλλιτέχνης, ένας από τους πρώτους αφαιρετικούς καλλιτέχνες στη σύγχρονη ζωγραφική.
Ήταν επίσης και πολύ επιτυχημένος μουσικός.
Η αντίληψη ότι το χρώμα και η μουσική αρμονία συνδέονται, υπάρχει για πολλά χρόνια και προκαλεί πολλούς μελετητές.

O Kαντίνσκυ φαίνεται πως στη ζωγραφική του επιθυμεί να μιμηθεί τη μουσική. Και ήταν μια μουσική εμπειρία, που τού έδειξε τί καλλιτεχνική πορεία θα ακολουθούσε...

Ήταν η παράσταση στη Μόσχα του "Λόενγκριν" του Βάγκνερ. Εκτιμούσε πολύ την επαναστατική δύναμη της βαγκνερικής έμπνευσης και η νέα ενορχήστρωση του μουσικοδράματος, θα αποκαλύψει στον Καντίνσκυ τις δυνατότητες μιας συναισθητικής εμπειρίας, με αποτέλεσμα να αλλάξει προσανατολισμό: 

"Ο Λόενγκριν, όμως, μου φάνηκε μια απόλυτη έκφραση αυτής της Μόσχας. Τα βιολιά, οι χαμηλές νότες του βαθύφωνου και κυρίως τα πνευστά ενσάρκωναν συμπυκνωμένη την ώρα του δειλινού, για μένα τότε. Είδα όλα τα χρώματα που είχα στο νου μου. Άγριες, σχεδόν παράφορες γραμμές διαγράφονταν μπρος μου. Δεν τόλμησα να χρησιμοποιήσω την έκφραση ότι ο Βάγκνερ είχε ζωγραφίσει μουσικά την "ώρα" μου. Αλλά συνειδητοποίησα πως η τέχνη είναι γενικά πιο δυνατή απ' ό,τι νόμιζα και ακόμα πως η ζωγραφική μπορεί να αποκτήσει τόση δύναμη όση και η μουσική"

(Bασίλι Καντίνσκι, Ανασκοπήσεις)

Richard Wagner: "LOHENGRIN, Overture" / Wilhelm Furtwängler

"Fugue", Β. Καντίνσκυ

Ο Καντίνσκι χρησιμοποίησε το χρώμα, συσχετίζοντας τον χρωματικό τόνο με τη χροιά (την προσωπικότητα του ήχου), την απόχρωση με το τονικό ύψος και τη χρωματική καθαρότητα με την ένταση του ήχου. Υποστήριξε επίσης ότι, όταν έβλεπε το χρώμα, άκουγε μουσική.

ΚΑΝΤΙΝΣΚΥ : "Τα χρώματα ανάλογα τις διαθέσεις και τα μουσικά όργανα"

"Το ανοιχτό μπλε, μουσικά αναπαριστάμενο, είναι όμοιο με έναν αυλό,
το σκούρο με ένα τσέλο...το γκρίζο στερείται ήχου και κίνησης...
ενώ το βιολετί είναι στον ήχο παρόμοιο με το αγγλικό κόρνο και τη φλογέρα"

Yποστήριζε, όπως βλεπουμε, την αντιστοίχιση χρώματος-μουσικού ηχοχρώματος. Έτσι πιο συγκεκριμένα:

"Το θερμό, διεγερτικό κίτρινο αντιπροσωπεύει δυνατές, οξείες τρομπέτες και φανφάρες. Το μαύρο είναι νεκρό σαν την αιώνια σιωπή, σύμβολο του θανάτου γι'αυτό στερείται ήχου και πάνω του ηχεί εντονότερα κάθε άλλο χρώμα. Το πράσινο είναι σταθερό, ειρηνικό, μα με κρυμμένη δύναμη. Είναι το χρώμα του καλοκαιριού. Ηχεί σαν τους ήρεμους, μακρόσυρτους, μέσου βάθους, ήχους βιολιού. Το βιολετί ηχεί σαν το αγγλικό κόρνο, τη φλογέρα, το ροζ σαν τη νεανική, αγνή χαρά ηχεί σαν διαυγείς, κελαηδιστοί ήχοι βιολιού και το καφέ, χρώμα αμβλύ, σκληρό, που από τα βάθη του, αναδύεται ακόμα δυνατότερο το κόκκινο ηχεί σαν τούμπα και μπορεί να παραλληλισθεί με δυνατές τυμπανοκρουσίες...

(Β. Καντίνσκυ,"Για το πνευματικό στην Τέχνη")

Καντίνσκυ: "Κίτρινο, Κόκκινο και Μπλε"

Εκτός από τον Βάγκνερ, ο Καντίνσκυ θαύμαζε την ιμπρεσιονιστική μουσική του Ντεμπισί. Εξάλλου τον είχε συνεπάρει και το εικαστικό έργο των ιμπρεσιονιστών, που είδε και μελέτησε στην Έκθεσή τους στη Μόσχα το 1896.

Kandinsky and Schoenberg
artsandculture

Όταν είδε τις "Θυμωνιές" του Κλωντ Μονέ "αναδεύεται" από το χρώμα και τη σύνθεση του έργου, συνειδητοποιώντας πως ήταν σημαντικότερη από την απεικόνιση ενός φυσικού τοπίου.

Μουσικά, εκτιμούσε τη φαντασία του Σκριάμπιν, θεωρούσε "ζωγραφική" τις μουσικές αποτυπώσεις του Μουσόργκσκυ, ενώ θαύμαζε ιδιαίτερα τον Μέτερλινκ... 
Αργότερα, που η κοινή αγάπη τους για τον Βάγκνερ θα φέρει κοντά τον Καντίνσκυ με τον Άρνολντ Σαίνμπεργκ, θα φανούν και οι επιρροές του από τον πρωτεργάτη του δωδεκαφθογγισμού στην άποψη περί του συνολικού έργου τέχνης.

Απολαύστε εικαστικές δημιουργίες του τιμώμενου σήμερα Βασίλι Καντίνσκυ, που με τις καινοτομίες του εισήγαγε μια νέα αντίληψη στον τρόπο έκφρασης και πρόσληψης της τέχνης.

Για τον Καντίνσκυ και τη σχέση του με τον Σαίνμπεργκ μπορείτε να διαβάσετε εδώ.