"Μπετόβεν...τί να πρωτογράψεις;"

 

"Η μουσική είναι ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στην πνευματική και την αισθησιακή ζωή".
-Μπετόβεν-

Καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας της Ιατρικής θέτει στους φοιτητές του ένα ιατρικό ερώτημα:

"Σε ένα ζεύγος, που έχει 4 παιδιά, ο πατέρας είναι βαριά άρρωστος, η μητέρα φυματική και από τα 4 παιδιά το 1ο είναι τυφλό, το 2ο πέθανε, το 3ο είναι κωφάλαλο και το 4ο είναι φυματικό, ενώ η φυματική μητέρα εγκυμονεί το 5ο παιδί. Με τέτοια κληρονομική επιβάρυνση και τόση οικογενειακή δυστυχία οι γονείς πρέπει διακόψουν την κύηση ή όχι;" 

Η πλειονότητα των φοιτητών απαντά:

"Συμφωνούμε για τη διακοπή της κύησης"

Και ο καθηγητής:

"Συγχαρητήρια! Μόλις δολοφονήσατε έναν … Μπετόβεν!"

(Την ιστορία αυτή συνηθίζουν να τη διηγούνται για ευνοήτους λόγους οι περισσότερο θρησκευόμενοι και ηθικολόγοι, αλλά έχει το δικό της ενδιαφέρον...)

(Ο Μπετόβεν σε ηλικία 13 χρονών)

Δεν είμαστε σίγουροι για την ακριβή ημερομηνία γέννησης του Μπετόβεν, ωστόσο οι αξιόπιστες πηγές υποστηρίζουν ως πιθανή μέρα γέννησης τη σημερινή 16  Δεκεμβρίου. 

Πιστοποιητικό βάπτισης(lvbeethoven)

Στηριζόμενοι στο διασωθέν χειρόγραφο πιστοποιητικό βάπτισης του αθάνατου μουσουργού που αναγράφει την ημερομηνία: 17 Δεκεμβρίου 1770 και με δεδομένη τη συνήθεια τα νεογέννητα λόγω συχνής θνησιμότητας να βαπτίζονται την επομένη ημέρα από τη γέννησή τους.



Όταν ο γερμανός μουσικός και μέγας φιλότεχνος Βαλντστάιν γνώρισε τον Μπετόβεν, (είχε πεθάνει πρόσφατα ο Μότσαρτ), προφήτευσε :

"Αν εργαστεί σκληρά, θα έχει  το πνεύμα του Μότσαρτ από τα χέρια του Χάυντν!"

(ο Μπετόβεν εκείνη την εποχή μελετούσε δίπλα στο Χάυντν)

Κατόπιν ο Βαλντστάιν έγινε φίλος και πάτρονάς του!
Ο Μπετόβεν του αφιέρωσε τη γνωστή  Σονάτα για πιάνο Ν. 21, τη "Waldstein Sonate"

"Της γυναικός το σώμα είναι το μουσικό όργανο"...[...]..."Βιολί Στραντιβάριους είναι της γυναικός το σώμα...Λουδοβίκος Μπετόβεν ο βιολιστής του...και η πράξη του έρωτα, το μουσικό γινόμενο που ακούγεται είναι η σονάτα Κreutzer...Η ένατη σονάτα..."

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ

Επίσης δεν γνωρίζουμε ποια ήταν εκείνη η "Αθάνατη αγαπημένη" του για την οποία μιλάει με τόσο πάθος σε κάποιες επιστολές του!

Αναφέρει σε ένα γράμμα του:

''Οι σκέψεις μου ταξιδεύουν σε σένα αθάνατη αγαπημένη...

Μπορώ να ζήσω μόνο μαζί σου αλλιώς καθόλου.

Ηρέμησε ζωή μου.

Μόνο αν αναλογιστούμε ήρεμα την ύπαρξη μας 

θα επιτύχουμε το στόχο μας να ζήσουμε μαζί...

Συνέχισε να μ'αγαπάς.

Μην παρεξηγήσεις την πιστή καρδιά του αγαπημένου σου.

Πάντα δικός σου. Πάντα δική μου Πάντα εμείς.''

Άλλοι κάνουν λόγο για την Τερέζ φον Μπρούνσγουικ ή την  Αντονίν Μπρεντάνο με την οποία αλληλογραφούσε συχνά.
Άλλοι πάλι λένε πως πίσω απ'την "Ιmmortal beloved" κρύβεται η γυναίκα του αδελφού του, Γιοχάννα Βαν Μπετόβεν !

"Ακόμα και στο κρεβάτι οι σκέψεις μου τρέχουν σ' εσένα, Αθάνατη αγαπημένη μου. 

Τρέχουν εδώ κι εκεί ευφροσύνες, αλλά ύστερα από λίγο γίνονται θλιμμένες καθώς περιμένουν το πεπρωμένο να εισακούσει την επιθυμία μας. 

Η θα ζήσω μαζί σου ή δε θα ζήσω καθόλου. "

Οι επιστολές αυτές βρέθηκαν ανάμεσα σε άλλα προσωπικά αντικείμενα του συνθέτη.Μάλλον δεν είχαν αποσταλεί ποτέ...

Η "Αθάνατη Αγαπημένη" έγινε ταινία...Σεναριογράφος και σκηνοθέτης αφήνουν υπονοούμενα πως το μυστηριώδες πρόσωπο ήταν η κουνιάδα του Μπετόβεν...

"...Αγγελέ μου, Όλα μου, Εαυτέ μου!μόνο λίγα λόγια σήμερα και αυτά με μολύβι..."

Ο Μπετόβεν θαύμαζε τα ιδανικά της Γαλλικής Επανάστασης, έτσι αφιέρωσε την τρίτη συμφωνία του στον Ναπολέοντα Βοναπάρτη ...

"Beethoven Symphony 3", Nissan Engel

Mέχρι, που ο Ναπολέων ανακήρυξε τον εαυτό του αυτοκράτορα.
Τότε ο Μπετόβεν οργισμένος, άρπαξε την πρώτη σελίδα από το χειρόγραφό του, διέγραψε την αφιέρωση και έγραψε:

"Ηρωική, αφιερωμένη στο θάνατο ενός ήρωα"

"Αρχική σελίδα της Ηρωικής με διαγραμμένη την αφιέρωση"

Το δεύτερο μέρος "Marcia Funebre – Adagio assai" της Συμφωνίας " έχει εμβατηριακό χαρακτήρα.

ΜΠΕΤΟΒΕΝ και  ΦΥΣΗ

Είναι γνωστή η αγάπη του Μπετόβεν για τη φύση, που ήταν γι'αυτόν, όπως έλεγε ο ίδιος :

"Δασκάλα ζωής".

"Θάθελα πολύ να μοιάζω σε όλα με ένα δέντρο. 

Θά'θελα να γίνω ανώτερος σε Αρετή, καρποφορώντας, βυθίζοντας τις ρίζες μου με τη σταθερότητα της ψυχής, για να δώσω στην πρακτική ζωή μου κατεύθυνση και δύναμη ...

Α! να μπορούσα να πήγαινα από άστρο σε άστρο, όπως πάνω από λουλούδι σε λουλούδι",

γράφει ο συνθέτης.

("Μπετόβεν,περίπατος στη φύση" λάδι, Julius Schmid (1854-1935)

Το 1808 ολοκληρώνει την  "Ποιμενική" του συμφωνία, που υψώνεται ως ύμνος στη φύση και τα στοιχεία της, τον ήλιο, τον άνεμο, τα δέντρα, τη γη.

"Αγαπώ τα δέντρα περισσότερο από τους ανθρώπους. 

Τα δάση, οι βράχοι σου δίνουν την απάντηση που περιμένεις", 

γράφει στη φίλη του Τερέζα Μαλφάτι.

Την "Ποιμενική Συμφωνία" τη συνέθεσε σε ηλικία 37 χρόνων, όταν η κώφωσή του βρισκόταν σε προχωρημένο στάδιο.. Λέγεται πως δεν μπορούσε να ακούσει τα κεληδίσματα των πουλιών, το κελάρυσμα του ποταμού ή το θρόισμα των φύλλων. Ένοιωθε όμως έντονα μέσα του τη φωνή του ανέμου, το τραγούδι που λένε τα σύννεφα, τις μελωδίες που συγκλονίζουν ουρανό και γη.

"Με ρωτάς από πού παίρνω τις ιδέες μου", είπε κάποτε ο Μπετόβεν σε ένα φίλο του.
"Δεν μπορώ να σου πω ακριβώς. Οτιδήποτε θα μπορούσε να εμπνεύσει έναν ποιητή... έξω στον καθαρό αέρα, στα δάση, ενώ περπατώ αργά τη νύχτα ή νωρίς το πρωί... Τις αρπάζω στα χέρια μου, τις μεταφράζω σε ήχους που τριγυρίζουν έντονα γύρω μου μέχρι να τις γράψω σαν νότες στο χαρτί..."

"Συνθέτοντας την Ποιμενική" χαρακτικό, Franz Hegi (1754-1850

Tο τελευταίο μέρος, ίσως είναι το πιο εμπνευσμένο της συμφωνίας.
Η θύελλα έχει υποχωρήσει και ο ήλιος ξαναβγαίνει. Το κλαρινέτο και το κόρνο αναγγέλλουν το καινούριο θέμα.
Είναι το  τραγούδι του βοσκού: "Αισθήματα ευτυχίας και ευγνωμοσύνης μετά τη θύελλα".

--------

Όπως η γέννηση, έτσι και τα τελευταία λόγια, που ψέλισσε ο συνθέτης αποτελούν μυστήριο...

Άλλοι λένε πως συλλάβισε τη λατινική φράση : "Plaudite, amici, comedia finita est" δηλαδή:

"Χειροκροτήστε φίλοι μου ,η παράσταση τελείωσε!"

Άλλοι βιογράφοι του, πάλι πως απογοητευμένος, που τόσα χρόνια ζούσε με χαμένη την ακοή του, είπε:

"Στον Παράδεισο θ'ακούω!"

...Και μια τρίτη εκδοχή αναφέρει πως γυρνώντας στο φίλο του J. Hummel, ο οποίος ήταν στο κρεβάτι του :

" Δεν είναι αλήθεια, Hummel, ότι έχω κάποιο ταλέντο μετά από όλα τούτα;"

"26 Μαρτίου  1827, ενώ ο Λούντβιχ βαν Μπετόβεν βρισκόταν ξαπλωμένος στο νεκρικό του κρεβάτι, ο νεαρός μουσικός Φερδινάνδος Χίλερ βρισκόταν εκεί, για ν' αποδώσει τον ύστατο φόρο τιμής στον μεγάλο συνθέτη. 
Είχε πάει εκεί με το δάσκαλό του Hummel.
Εκείνη την εποχή συνηθιζόταν να κόβουν μια τούφα από τα μαλλιά του νεκρού σαν ενθύμιο και αυτό έκανε και ο Χίλερ την επομένη του θανάτου του Μπετόβεν".

("Η κόμη του Μπετόβεν,Russell Martin,μετάφραση: Παναγιώτης Μακρίδης,Εκδόσεις Γκοβόστη)

Αφηγείται ο συνθέτης Hiller:

"Την επομένη του θανάτου του Μπετόβεν,πήγα με τον Hummel στο σπίτι του εκλιπόντος.
Ήθελα να κόψω μια τούφα απ'τα μαλλιά του. 
Ο Hummel με απέτρεπε, λέγοντας πως θα χαλούσα την εμφάνισή του.
Όταν όμως φτάσαμε, είδαμε πως  οι ξένοι είχαν ήδη κόψει πολλές τούφες...ήταν σχεδόν φαλακρός". 

(Μνήμες του Μπετόβεν, εκδ. Maynard Solomon, CUP, 1992)

(O Μπετόβεν στο νεκροκρέβατό του - Xαρακτικό βασισμένο σε ένα σχέδιο του Wilhelm von Lindenschmit,όπου παρουσιάζει τον Hummel να κρατά το χέρι του Μπετόβεν και τον Hiller, πιθανώς πίσω από την κουρτίνα του κρεβατιού)

Επί έναν αιώνα η τούφα των μαλλιών αποτελούσε πολύτιμο οικογενειακό κειμήλιο της οκογένειας Χίλερ...
Το Β΄Παγκόσμιο πόλεμο κατέληξε σ' ένα γιατρό, τον Κέι Φρέμινγκ που είχε αναμειχθεί ενεργά στην προσπάθεια διάσωσης εκατοντάδων εβραίων...

Μετά το θάνατό του η κόρη του, την παρέδωσε στο Sotheby's για να πουληθεί.
Δύο θαυμαστές του Μπετόβεν, μεταξύ τους και ο γιατρός Αλφρέδο Γκεβάρα, από την  Αριζόνα αγόρασαν την τούφα το 1994.

Με την παρότρυνσή του έγιναν πολλά ιατρικά τεστ με την ελπίδα να ανακαλυφθούν οι πιθανές αιτίες της χρόνιας κακής υγείας του συνθέτη, της κώφωσης και του θανάτου του.

Ο μύθος μπλέκεται με την πραγματικότητα και δίνει την τηλεοπτική ταινία "Beethoven's Hair":

Η Πέμπτη Συμφωνία, είναι ιδιαίτερα δημοφιλής λόγω του χαρακτηριστικού εναρκτήριου θέματός της. Ένα θέμα, σε ομάδα από τρεις νότες ακολουθούμενο από μία τέταρτη μεγαλύτερης διάρκειας.
"Πα ρα πα παααααμ...."

Κάποιοι υποστηρίζουν πως η Πέμπτη Συμφωνία του Μπετόβεν είναι ένα αριστούργημα μινιμαλιστικής κυκλικής γραφής!
Μια σχεδόν μονοθεματική συμφωνία όπου το θέμα,  (σαν έμμονη ιδέα -idée fixe- κατά τον Μπερλιόζ) επαναλαμβάνεται σε όλη την έκταση του έργου.
Το δαιμονικο θέμα εμφανίζεται με όλες τις δυνατές του μεταμφιέσεις σε κάθε μέρος της συμφωνίας και με τη "μινιμαλιστική" γραφή του ο Μπετόβεν διδάσκει την τέχνη της μουσικής κρυπτογραφίας.
Ο μινιμαλισμός του Μπετόβεν στην "Πέμπτη" βασίζεται σε συνεχή μετασχηματισμό μίας πολύ απλής θεμελιώδους ιδέας, μία εμμονική αναζήτηση ψυχικής λύτρωσης που δεν βρίσκει δικαίωση παρά μόνο στις τελευταίες νότες του θριαμβευτικού φινάλε της συμφωνίας.(Το Βήμα)

Beethoven: Symphony No.5 , Carlos Kleiber-Chicago Symphony Orchestra:

[Το κεφάλαιο "Μπετόβεν" είναι τεράστιο...Υπόσχομαι να επανέλθω με το θέμα και στο μέλλον...]







http://www.laurievandermark.com/blog/?p=455
http://www.artbrokerage.com/Nissan-Engel
http://www.sjsu.edu/beethoven/collections_exhibit/beethoven_hair/