Σίλλερ: η "Ελπίδα" του σε δυο υπέροχα λήντερ...

 

(Με αφορμή τη σημερινή γενέθλια επέτειο του Φρήντριχ Σίλλερ - 10 Νοεμβρίου 1759)

Ο Φρήντριχ φον Σίλλερ συγκαταλέγεται ανάμεσα στους μεγαλύτερους δραματικούς συγγραφείς. Έγραψε θεατρικά έργα, σονέτα και μπαλάντες, που διακρίνονται για την δραματικότητα, τη στοχαστική τους διάθεση και την ανάδειξη υψηλών εννοιών. Ο Σίλλερ εκτιμήθηκε ιδιαίτερα από τους συγχρόνους του, oι οποίοι εκτός από τα πεζά και ιστορικά γραπτά του, αναγνώρισαν και την αξία στη λυρική του ποίηση.

(pinimg)

Το ποίημα "Ελπίδα" γράφτηκε και δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1797. 

Όπως και σε όλο το έργο του έτσι και σε αυτό το ποίημα ο Σίλλερ γεμάτος ενθουσιασμό και ορμή κηρύττει την αγάπη για τη ζωή, το μέλλον, την ελπίδα! Ο λόγος του προβάλει και μεταφέρει μηνύματα αισιοδοξίας και θετικότητας.

Το ποίημα είχε επιλεγεί ως μέρος μιας επετειακής έκδοσης αφιερωμένη στον Μέγα Δούκα της Σαξονίας, που όμως άργησε εκατό χρόνια, καθώς τον ποιητή πρόλαβε ο θάνατος.

Θα πρέπει να αναφερθεί πως ο Σίλλερ θεωρούσε ιδιαίτερα σημαντικό το σχεδιασμό των βιβλίων, που τα ήθελε άψογα από άποψη αισθητικής, τυπωμένα σε πολυτελές χαρτί και με κομψό εξώφυλλο. 

Όταν ο βιβλιοπώλης και εκδότης, Siegfried Crusius πρότεινε στον ποιητή να σχεδιάσουν μια "ιδιαίτερη" έκδοση, ο Σίλλερ ενθουσιάστηκε! Επιθυμούσε η έκδοση ν' αποτελεί ένα δείγμα μοναδικού εκδοτικού αποτυπώματος, που θα ανταποκρινόταν στις υψηλότερες απαιτήσεις. Πρότεινε μεγάλο σχήμα, πλούσια, εμπνευσμένη σχεδίαση κι επιπλέον υψηλή τιμή πώλησης για προφανείς λόγους. Όσο απαιτητική ήταν η έκδοση ως προς το στήσιμό της, άλλο τόσο ήταν και ως προς την επιμέλειά της και δουλεύτηκε με μεγάλο ενθουσιασμό. 

Friedrich von Schiller, «Ελπίδα»

«Μιλούνε κι ονειρεύονται οι άνθρωποι πολύ

Για ημέρες πιο καλές που μέλλουνε να ‘ρθουνε.

Προς τέρμα αίσιο, που ολόχρυστο ακτινοβολεί,

Να τρέχουνε τους βλέπεις να το κυνηγούνε.

Ο κόσμος θα γίνει παλιός και πάλι νέος θα γίνει

Μα ελπίδα πάντα ο άνθρωπος στο πιο καλό θα δίνει!

Η ελπίδα είναι αυτή που μέσα στην ζωή τον μπάζει,

Γύρω απ’ το αγόρι το εύθυμο αυτή φτεροκοπάει,

Η λάμψη της η μαγική το νέο δελεάζει,

Στο μνήμα με τον γέροντα μαζί αυτή δεν πάει.

Σαν μια ζωή όλο κόπους μες στον τάφο τερματίζει,

Θαμμένος τότε μένει αυτός. μα η ελπίδα συνεχίζει.»

(Φ. Σίλλερ: Μπαλάντες και άλλα ποιήματα, εκδ. Διώνη, μτφ. Κ.Σαμέλης)

Το ποίημα μελοποιήθηκε αρκετές φορές. Από τις μελοποιήσεις θα ακούσουμε τα ομότιτλα λήντερ των Σούμπερτ και Ράιχαρντ.

1. Φραντς Σούμπερτ: «Hoffnung D. 637»:

Ο Σούμπερτ με τρομερή επιδεξιότητα στα λήντερ αποδίδει μαεστρικά το ύφος, που υποβάλλει η ποίηση του Σίλλερ. Η πιανιστική συνοδεία δεν συνοδεύει την φωνή, υποστηρίζοντάς την απλά, αλλά αναλαμβάνει ανεξάρτητο ρόλο και σκιαγραφεί την ατμόσφαιρα και τα βαθιά νοήματα του ποιητικού κειμένου. Η μουσική γραφή του μουσουργού συνθέτει μια λεπταίσθητη ισορροπία ανάμεσα στο δραματικό και το λυρικό στοιχείο. Κάθε φράση και συγχορδία αποκτούν συμβολική βαρύτητα, προβάλλοντας τη δύναμη της ανθρώπινης ψυχής να αναζητά το αγαθό και την ελπίδα...

2. Johann Friedrich Reichardt: Hoffnung για φωνή και πιάνο, 

μέρος της συλλογής: «Wiegenlieder für gute deutsche Mütter, no. 20»

Η συλλογή του Reichardt «Wiegenlieder für gute deutsche Mütter - Νανούρισματα για καλές γερμανίδες μητέρες» δημοσιεύτηκε το 1798 στη Λειψία. Παρουσιάζει ενδιαφέρον το ότι μια συλλογή νανουρισμάτων περιλαμβάνει και ένα τραγούδι για την «Ελπίδα», το οποίο δεν είναι παιδικό, κάτι που δείχνει ότι ο Reichardt επεδίωκε μια ευρύτερη υπαρξιακή διάσταση. Στην πρόλογο της συλλογής, ο συνθέτης εξηγεί ότι η μελωδία πρέπει να είναι «ελαφριά και κατανοητή, καθόλου φορτωμενη, κατάλληλη για τους στίχους», σύμφωνη με τις ιδέες της παιδαγωγικής της εποχής για το παιδικό τραγούδι.

Περιηγηθείτε στο μπλογκ. Υπάρχουν πολλά κείμενα σχετικά με τον Σίλλερ.