Μονόγραμμα: Ο πιο ερωτικός, ευαίσθητος και φιλοσοφημένος μονόλογος

 

(Με αφορμή τη γενέθλια επέτειο του ποιητή μας Οδυσσέα Ελύτη)

"Πρώτη φορά σ΄ενός νησιού τα χώματα

δύο του Νοεμβρίου ξημερώματα

βγήκα να δω τον κόσμο…", 

γράφει ο ποιητής μας στη ΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗ του.

Εμείς σήμερα όμως απολαμβάνουμε ένα απόσπασμα από το αριστούργημα του "ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ"…

"Μέσα από τον πόνο και το πένθος για τη στέρηση του έρωτα διαγράφεται η ακατανίκητη δύναμή του και η τελική επικράτησή του σε ζωή και σε θάνατο. Αποθέωση του έρωτα είναι η αναγωγή του σε συνώνυμο της ζωής –ζωή είναι ο έρωτας και θάνατος το τέλος του.
Ετσι το ποίημα είναι ταυτόχρονα και ύμνος στη ζωή, μια ζωή γεμάτη από αισθήσεις, που διαστέλλονται μέσω του έρωτα για να συλλάβουν και να χαρούν ό,τι μπορεί το πέρασμά μας από αυτή τη γη να μας προσφέρει. 
Το Μονόγραμμα του Οδυσσέα Ελύτη είναι ο ωραιότερος ύμνος στον έρωτα που έτυχε στη ζωή μου να διαβάσω",

λέει ο Γιώργος Κουρουπός, που γοητευμένος με την ποίηση του Ελύτη, προσεγγίζει μουσικά το "ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ" του σε μια σκηνική καντάτα που απολαμβάνουμε με την Ορχήστρα Χρωμάτων υπό τη διεύθυνση του Μίλτου Λογιάδη:

"Έτσι μιλώ γιά σένα καί γιά μένα

Επειδή σ’ αγαπώ καί στήν αγάπη ξέρω

Νά μπαίνω σάν Πανσέληνος

από παντού…

[…]

Πάντα εσύ τ’ αστεράκι καί πάντα εγώ το σκοτεινό πλεούμενο

Πάντα εσύ το λιμάνι κι εγώ το φανάρι το δεξιά

Τό βρεγμένο μουράγιο καί η λάμψη επάνω στά κουπιά…"

Ο πιο ερωτικός, ευαίσθητος και φιλοσοφημενος μονόλογος, φίλοι μου!!
Το βαθύ συναίσθημα, μα και η έννοια της αλληλοσυμπλήρωσης στον έρωτα, που διαπνέουν το ποίημα, είναι πράγματι συγκλονιστικά!


Και συνεχίζει ο ποιητής μας...:

ΚΟΛΑΖ: Οδυσσέας Ελύτης: "Σχολή πιάνου"

"Πενθώ τον ήλιο και πενθώ τα χρόνια που έρχονται 
Χωρίς εμάς και τραγουδώ τ’ άλλα πού πέρασαν 
Εάν είναι αλήθεια 
Μιλημένα τα σώματα και οι βάρκες πού έκρουσαν γλυκά 
Οι κιθάρες που αναβόσβησαν κάτω από τα νερά 
Τα "πίστεψέ με" και τα "μη" 
Μια στον αέρα , μια στη μουσική 
Τα δυο μικρά ζώα, τα χέρια μας 
Που γύρευαν ν’ ανέβουνε κρυφά το ένα στο άλλο 
Η γλάστρα με το δροσαχί στις ανοιχτές αυλόπορτες 
Και τα κομμάτια οι θάλασσες που ερχόντουσαν μαζί 
Πάνω απ’ τις ξερολιθιές, πίσω απ’ τους φράχτες 
Την ανεμώνα που κάθισε στο χέρι σου 
Κι έτρεμε τρεις φορές το μωβ τρεις μέρες 
πάνω από τους καταρράχτες 
Εάν αυτά είναι αλήθεια τραγουδώ 
Το ξύλινο δοκάρι και το τετράγωνο φαντό 
Στον τοίχο, τη Γοργόνα με τα ξέπλεκα μαλλιά 
Τη γάτα που μας κοίταξε μέσα στα σκοτεινά 

Παιδί με το λιβάνι και με τον κόκκινο σταυρό 

Την ώρα που βραδιάζει στων βράχων το απλησίαστο

Πενθώ το ρούχο που άγγιξα και μου ήρθε ο κόσμος"

Τολμηρό το μελοποιητικό εγχείρημα του Κουρουπού, σως και δύσκολο ως ακρόαμα, καθώς κινείται σε περιχές ατονικής και σειριακής μουσικοχώρας, στον τύπο της σκηνικής καντάτας, καθώς απαιτεί στοιχειώδη -τουλάχιστον- σκηνική δράση, που το κείμενο υπαινίσσεται.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΡΟΥΠΟΣ: Σκηνική καντάτα "ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ" / Τάσης Χριστογιαννόπουλος: 

Παλαιότερες μελοποιήσεις περιλαμβάνουν εκείνες του Γιάννη Ζουγανέλη με Βασίλη Παπακωνσταντίνου, Δήμητρα Γαλάνη και Ισιδώρα Σίδερη.
Πάθος, συναισθηματισμός, αυθορμητισμός της νεανικότητας, ένας θρήνος για την απώλεια...Ο έρωτας κυκλοφορεί μέσα μας σε μια εναγώνια αναζήτηση και θροεί μ' έναν ψίθυρο, χροιάς παραδεισένιας.

"Θα γυρίσει αλλού τις χαρακιές

Της παλάμης, η Μοίρα, σαν κλειδούχος

Μια στιγμή θα συγκατατεθεί ο Καιρός

Πως αλλιώς, αφού αγαπιούνται οι άνθρωποι"

Υπέροχη είναι και η προσέγγιση της Αγγελικής Ιονάτου, γνωστής ως Angelique Ionatos, που διαπρέπει στη Γαλλία. Ιδιόμορφη μελοποίηση με ασυνήθιστη ενορχήστρωση και χρήση παραδοσιακών ελληνικών ρυθμών, ενίοτε, όπου πλέκονται μαεστρικά στοιχεία έντεχνης μουσικής και μπαλάντας, πλάθοντας την ερωτική ατμόσφαιρα του Ελυτικού ποιήματος, χωρίς οι ήχοι να αλλοιώνουν το νόημά του. Μοναδική η αγνότητα που ο ποιητής εκφράζει το πένθος του, καθώς συνειδητοποιεί την απώλεια της αγαπημένης του. Ποιητικό σπάραγμα συμπαντικής διάστασης...

"Στον Παράδεισο έχω σημαδέψει ένα νησί

Απαράλλαχτο εσύ κι ένα σπίτι στη θάλασσα

Με κρεβάτι μεγάλο και πόρτα μικρή

Έχω ρίξει μες στ' άπατα μιαν ηχώ

Να κοιτάζομαι κάθε πρωί που ξυπνώ

Να σε βλέπω μισή να  περνάς στο νερό

και μισή να σε κλαίω μεσ' τον παράδεισο"

Oι απόψεις του Γ. Κουρουπού για το "Μονόγραμμα" αντλήθηκαν από (poiein).