"Μια καντάτα για τον θεραπευτή, Άγιο Λουκά"

 

"Λουκάς ο Ευαγελιστής", Andrea Mantegna

Το πρωινό ξύπνημα συνοδεύτηκε σήμερα από τον ήχο των καμπάνων που αντηχούσαν με ιδιαίτερη ένταση. Δεν ήταν απλώς μια τυπική λειτουργία, κάτι σημαντικό εορταζόταν. Όταν ρώτησα τον θεολόγο του σχολείου, μου εξήγησε: "Σήμερα τιμάται ο Άγιος Λουκάς ο Ευαγγελιστής,  ένας από τους πιο φωτισμένους ανθρώπους της πρώτης Εκκλησίας".

Σπάνια μια μορφή συνδυάζει τόσες πτυχές: ο Λουκάς υπήρξε γιατρός, ιστορικός, θεολόγος, καλλιτέχνης, ιεραπόστολος. Ένας Έλληνας από την Αντιόχεια της Συρίας, με βαθιά μόρφωση και σπάνια ευαισθησία, που ενώθηκε με την αποστολική πορεία του Παύλου και δεν έγινε μόνο ο στενότερός του συνεργάτης, αλλά και ο καταγραφέας των ταξιδιών, των διωγμών και των θαυμάτων που σημάδεψαν την πρώτη χριστιανική εποχή.

Στον Λουκά χρωστάμε δύο από τα σημαντικότερα βιβλία της Καινής Διαθήκης: το Κατά Λουκάν Ευαγγέλιο, με την ιδιαίτερη έμφαση στον οικουμενικό χαρακτήρα της αγάπης του Χριστού, και τις Πράξεις των Αποστόλων, ένα έργο μοναδικής ιστορικής αξίας που μας προσφέρει την πιο πλήρη εικόνα για τα πρώτα χρόνια της Εκκλησίας.
Παράλληλα, ήταν ο πρώτος αγιογράφος, σύμφωνα με την παράδοση. Λέγεται ότι φιλοτέχνησε την πρώτη εικόνα της Παναγίας, και ότι μέσα από τη ζωγραφική δεν αναζήτησε να αποδώσει απλώς πρόσωπα, αλλά τη χάρη και την παρουσία του θείου.

Και βέβαια, ως γιατρός, έγινε γνωστός και με το προσωνύμιο:

"Λουκάς ο θεραπευτής"

Ένας τίτλος που δεν εκφράζει μόνο την ιατρική του ιδιότητα, αλλά και το πνεύμα με το οποίο πλησίαζε τους ανθρώπους, με κατανόηση, φροντίδα και εσωτερική δύναμη. Ίσως γι' αυτό και ενέπνευσε μουσικά έργα όπως η ομώνυμη καντάτα του Karl Jenkins, που αποτυπώνει με ήχους τον θεραπευτικό παλμό της παρουσίας του μέσα στην ιστορία της πίστης: "A Cantata for St. Luke, The Healer-ο θεραπευτής"

Είναι σύνθεση του 2014 και γράφτηκε για την 10η επέτειο των Concerts Grayshott στο Hampshire, δημοφιλών συναυλιών, που λαμβάνουν χώρα στην εκκλησία της περιοχής, τον Άγιο Λουκά.

Μια καντάτα λοιπόν η σημερινή πρότασή μου, φίλοι μου για τον Άγιο Λουκά, ευαγγελιστή και γιατρό-θεραπευτή της ψυχής.

Το λιμπρέτο της καντάτας δομήθηκε από κείμενα από το κατά Λουκά Ευαγγέλιο και αποσπάσματα από το "Βοσκό" του Ουίλλιαμ Μπλέικ και δεν περιορίζεται στη "θεραπεία" με τη χριστιανική και πνευματική έννοια μόνο, αλλά και σε κοσμικής φύσης θέματα, όπως η "ίαση" του πλανήτη μας.

Η σύνθεση που είναι γραμμένη για μικτή χορωδία, ορχήστρα εγχόρδων, όμποε και σολίστες(υψίφωνο και βαρύτονο), αναπτύσσεται σε επτά μέρη με εισαγωγή και επίλογο.
Η ορχηστρική μορφή της καντάτας ολοκληρώνεται με την ευρηματική χρήση κρουστών, στοιχείο που απορρέει κι από την αγάπη του δημιουργού για τη τζαζ.

Προτείνω να ακούσουμε το προτελευταίο μέρος του έργου, που είναι και το αγαπημένο του Ουαλού συνθέτη του: "…και ξαφνικά".

Το κείμενο της ενότητας αυτής περιγράφει το σχεδόν "εξωπραγματικό" περπάτημα κάποιου πάνω στα νερά μιας λίμνης. Ο Karl Jenkins εμπνέεται από μια προσωπική του εμπειρία στη μακρινή Φινλανδία, όταν περπάτησε, όπως και οι ντόπιοι, πάνω στα παγωμένα νερά του λιμανιού στο Ελσίνκι, μέσα στη βαρυχειμωνιά. Η ανάμνηση αυτή, γεμάτη σιωπή, δέος και μια υπόγεια ένταση, γίνεται η βάση για να συνθέσει μια κίνηση γεμάτη εσωτερικότητα και συμβολισμό.

Με αυτή την ξαφνική εικόνα, η μουσική μάς καλεί να αναλογιστούμε την ίδια την ανθρώπινη πορεία. Η αλλαγή ή η θεραπεία μπορεί να ξεπηδήσουν από μια αναπάντεχη στιγμή, μια βαθιά εσωτερική συνειδητοποίηση που μεταμορφώνει τα πάντα. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή όπου "ο πάγος σπάει", είτε κυριολεκτικά είτε συμβολικά, και κάτι μέσα μας αρχίζει να κινείται.

Αυτή η μετάβαση από τη στασιμότητα στην κίνηση, από το φόβο στο βήμα μπροστά, συνδέεται άμεσα με τη θεραπευτική διάσταση του Αγίου Λουκά. Γιατί ο Λουκάς εκτός από γιατρός του σώματος ήταν και γιατρός της ψυχής. Εκείνος που μας υπενθυμίζει πως η ίαση, η μεταμόρφωση, μπορεί να ξεκινήσει από ένα μόνο βήμα, όσο παράδοξο ή "παγωμένο" κι αν μοιάζει.

"A Cantata for St. Luke - The Healer", Karl Jenkins / "And Suddenly"