Άγιος Βενσεσλάς, ο Προστάτης της Τσεχίας

 

Λεπτομέρεια από βιτρώ στον καθεδρικό ναό του Αγίου Βίτου στην Πράγα φιλοτεχνημένο από τον Alfons Mucha το 1931.
Στο κέντρο απεικονίζεται  ο Άγιος Βενσεσλάς ως μικρό αγόρι που προσεύχεται μαζί με την γιαγιά του.

Ο Βενσεσλάς υπήρξε ηγεμόνας της Τσεχίας μετά το θάνατο του παππού του ο οποίος είχε ασπαστεί το Χριστιανισμό μετά τη διδασκαλία των Κύριλλου και Μεθόδιου. Ανατράφηκε από την ενάρετη γιαγιά του, η οποία τον προετοίμασε για την Ορθοδοξία στη χώρα, ως συνεχιστή του έργου του παππού του και πραγματικά αναδείχτηκε ιεραπόστολος, γι΄ αυτό και η Εκκλησία τον αγιοποίησε και τιμά την μνήμη του στις 28 Σεπτεμβρίου.

 

Στην Τσεχία είναι γνωστό από το 12ο αι. το "Saint Wenceslas Chorale"   ένα μελωδικό προσευχητάρι σαν έκκληση για την ευημερία του τσεχικού λαού προς τον προστάτη τους:

"Αγιε Βενσεσλάς, Δούκα και Πρίγκιπα μας,
προσευχήσου για μας στο Θεό, το Άγιο Πνεύμα, Κύριε Ελέησον!
Είσαι απόγονος της τσεχικής γης, θυμήσου τη γενιά σου"

Με μοτίβο το "Iερό Ασμα του Βενσεσλάς" και σε μορφή παραλλαγών κυρίως, τσέχοι συνθέτες δημιούργησαν νέα έργα:

1. Josef Suk : "Διαλογισμός στο St.Wenceslas chorale, op.35a για κουαρτέτο εγχόρδων"

Καθώς από το 1914  υποχρεώθηκε κάθε μουσικό σύνολο στην Τσεχία να ερμηνευει τον αυστριακό εθνικό ύμνο κατά την έναρξη κάθε συναυλίας, ο Σουκ  ως μέλος του Bohemian Quartet πήρε την πρωτοβουλία και τον συμπλήρωσε με τη δική του σύνθεση-έμπνευση από τον "Ύμνο του Βενσεσλάς"

Josef Suk: "Meditation on the Saint Wenceslas Chorale, Op 35a":

2. Vítězslav Novák: Ο τσέχος Νόβακ κατά τη διάρκεια του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου και με την προτροπή προς το τσεχικό έθνος για αντίσταση έναντι των Ναζι συνθέτει ένα έργο βασισμένο στον Ύμνο του "επαναστάτη" Βενσεσλάς. Σύνθεση τριμερής για όργανο(η μοναδική του συνθέτη γι'αυτό το όργανο) στη μορφή της τοκάτας, της σακόν και της φούγκας κάθε μέρος αντίστοιχα, που φανερώνει και την κυριαρχία του στην αντίστιξη.

Το έργο τιτλοφορήθηκε: "St Wenceslas Triptych, toccata, ciacona και fugue, op. 70" κι αργότερα ο συνθέτης το διασκεύασε και για ορχήστρα.

Εμείς ακούμε την αρχική εκδοχή του για εκκλησιαστικό όργανο.

V.Novák: "St Wenceslas Triptych, op. 70":

3. Λίγο νωρίτερα, το 1939 ο Pavel Haas συνθέτει μια σουίτα για όμποε και πιάνο, μέρη παραλλαγών πάνω στον Ύμνο του Βενσεσλάς "εκμεταλλευόμενος" το ηχόχρωμα των δυο οργάνων και το συνδυασμό τους. 

Η σουίτα, Op. 17 είναι ένα "προκλητικό" έργο και συγκεντρώνει όλη την αγωνία που είχε περάσει ο Χάας στις αποτυχημένες προσπάθειές του να ξεφύγει από τον ναζιστικό τρόμο.

Αποτελεί ένα μουσικό εγκώμιο στο αθάνατο πνεύμα της τέχνης ενάντια στις διάφορες αντιξοότητες.

Pavel Haas : "Suite per oboe e pianoforte, Op. 17":