Ένας Μαρσύας της ποίησης για όμποε και γυάλινα ποτήρια...

 

Ο Λουίς Θερνούδα Βιδόν γεννήθηκε στη Σεβίλλη, σαν σήμερα 21 Σεπτεμβρίου 1902 και ξεκίνησε να γράφει ποιήματα στα δεκατέσσερα, στα πλαίσια του μαθήματος της ρητορικής. Γύρω στα είκοσι τού αποκαλύφθηκε το αίτημα της ποίησης κι όπως είπε ο ίδιος:

"Το ποιητικό ένστικτο ξύπνησε μέσα μου, χάρη σε μια οξύτερη αντίληψη της πραγματικότητας, ενόσω πειραματιζόμουν, με μια βαθύτερη ηχώ, πάνω στην ομορφιά και την έλξη του περιβάλλοντος κόσμου. [...] Την ουσία του ποιητικού προβλήματος, όπως την καταλαβαίνω εγώ, την αποτελεί η σύγκρουση ανάμεσα στην πραγματικότητα και την επιθυμία, ανάμεσα στο φαίνεσθαι και την αλήθεια, επιτρέποντάς μας να συλλάβουμε κάποια συνολική εικόνα του κόσμου που αγνοούμε..."

Το 1928 ταξιδεύει στην Τουλούζη και έρχεται σε επαφή με τους Γάλλους υπερρεαλιστές....Παρουσιάζει ραδιοφωνικές εκπομπές...Δίνει διαλέξεις στην Οξφόρδη και το Κέιμπριτζ. ..Tαξιδεύει στην Αμερικη και  τελικά εγκαθίσταται στο Μεξικό, όπου πέθανε από καρδιακή προσβολή το 1963.

Πρόκειται για σπουδαίο ποιητή, που ο Λόρκα χαρακτήρισε: "ευγενή ποιητή του μυστηρίου, για τον οποίο θα πρέπει να επαναφέρουμε τη λέξη "θεϊκός" και να του αποδώσουμε ύδωρ, δάφνες και σκιά".

Διαβάζουμε  από το πεζό-ποίημά του: "Μαρσύας", έμπνευση από τον γνωστό αρχαιοελληνικό μύθο και γράφτηκε το 1941.
(Σε αυτό το στάδιο της λογοτεχνικής παραγωγής του, ο ποιητής είχε την τάση να γράφει για την αγάπη και για την ελληνική μυθολογία).

"Ο Mαρσύας ανέπνεε, φύσαγε ξανά και ξανά

στα πλεγμένα καλάμια

δημιουργώντας ήχους όλο και πιο γλυκούς και μυστηριώδεις

που' μοιαζαν με τη μυστική -της καρδιάς του-  φωνή"

Σύμφωνα με το μύθο, ο Μαρσύας είναι ένας σάτυρος από τη Φρυγία και σπουδαίος αυλητής. Κάποτε,  τόλμησε να καυχηθεί πως ξεπερνά σε μουσικότητα και δεξιοτεχνία ακόμα και τον Απόλλωνα, προκαλώντας τον θεό να συναγωνιστούν. Κριτές ήταν οι εννέα Μούσες και ο Μίδας...
Ο αγώνας φυσικά, έληξε άδοξα για τον φιλόδοξο σάτυρο, ο οποίος για την ύβρη που είχε διαπράξει  τιμωρήθηκε με βασανιστικό θάνατο. Ο Απόλλωνας διέταξε να γδαρθεί ζωντανός.

Τα δοκίμια του Θερνούδα για την ποίηση διευκρινίζουν πως ρόλο στην ποιητική του παίζει η δαιμονική δύναμη πίσω από την ανθρώπινη ευγένεια.
Για τον ισπανό ποιητή ο Μαρσύας εκπροσωπεί τη φιγούρα του καλλιτέχνη που, καθώς αναζητά συνεχώς την τελειότητα, είναι καταδικασμένος να αποτυγχάνει. Tα βάσανα του Μαρσύα είναι οι αμφιβολίες του καλλιτέχνη σχετικά με την αξία του έργου του.

Και το σύντομο κείμενο του Θερνούδα τελειώνει ως εξής:

"...ο ποιητής πρέπει να ξέρει πώς  μπροστά του έχει

τόσο θεϊκές όσο και ανθρώπινες πτυχές να κάμψει...

άνισος ο αγώνας, που αν είναι ποιητής αληθινός,

θα πρέπει να νικήσει, ειδάλλως να πεθάνει"

Η ΜΟΥΣΙΚΗ:


Ο μεξικανός συνθέτης και ερευνητής μουσικής, Μάριο Λαβίστα μαθήτευσε δίπλα στον Κάρλος Τσάβες και Καρλχάιντς Στοκχάουζεν. Πρόκειται για κυρίαρχη φιγούρα στην κλασική μουσική της Λατινικής Αμερικής, που προώθησε τη χρήση σύγχρονων τεχνικών των οργάνων.
Είναι ιδρυτής ομάδας μουσικού αυτοσχεδιασμού με επίκεντρο τη δημιουργία και την αυθόρμητη ερμηνεία, καθώς και τη σχέση μεταξύ ζωντανής παράστασης και ηλεκτροακουστικής μουσικής.

Το 1982, από το παραπάνω ποίημα του Λουίς Θερνούδα εμπνεύστηκε το έργο του:  "Marsias". Αφορά μουσική σύνθεση για όμποε και ομάδα κρυστάλλινων ποτηριών, όπου το μεν όμποε αναπαριστά τον αυλό του Μαρσύα, ενώ το παίξιμο των γυάλινων ποτηριών τον αιθέριο ήχο της λύρας του Απόλλωνα.
Tέσσερις από τους στίχους του ποιήματος του Luis Cernuda αναγράφονται ως επίγραμμα στην παρτιτούρα.

Mario Lavista: "Marsias for oboe & water glasses":

Στο παρακάτω βίντεο μπορεί η ηχητική να μην είναι τόσο καλή, όμως μπορείτε να βλέπετε τους εκτελεστές και να παρακολουθείτε καλύτερα τη σύνθεση:

Παλαιότερο κείμενο για το Μαρσύα μπορείτε να διαβάσετε εδώ.


Για τη συγγραφή του άρθρου έχουν χρησιμοποιηθεί και στοιχεία από: digital.library.unt.edu ,
onassis.org και ikarosbooks.gr