H Παγκόσμια Ημέρα Τέχνης γιορτάζεται στις 15 Απριλίου, ημερομηνία γέννησης του Λεονάρντο Ντα Βίντσι.
 |
| Ντα Βίντσι: "Πορτρέτο ενός μουσικού" |
Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, το σπουδαίο αυτό μυαλό, γεννήθηκε 15 Απριλίου 1452 στο Βίντσι, στους λόφους της Τοσκάνης...
Το πλήρες όνομά του ήταν Λεονάρντο ντι σερ Πιέρο ντα Βίντσι, καθώς ήταν καρπός εκτός γάμου του ευκατάστατου συμβολαιογράφου Πιέρο ντα Βίντσι και μιας 15χρονης χωρικής.
Το πλήρες όνομά του ήταν Λεονάρντο ντι σερ Πιέρο ντα Βίντσι, καθώς ήταν καρπός εκτός γάμου του ευκατάστατου συμβολαιογράφου Πιέρο ντα Βίντσι και μιας 15χρονης χωρικής.
"Ένας εγγονός μου γεννήθηκε 15 Απριλίου, Σάββατο, τρεις ώρες μετά το ηλιοβασίλεμα".
Η ημερομηνία καταγράφηκε στο Ιουλιανό ημερολόγιο. Η δύση ήταν 6:40 μ.μ., άρα ο Λεονάρντο γεννήθηκε (τρεις ώρες μετά) στις 9:40 μ.μ., που ήταν ακόμα 14 Απριλίου. Η μετατροπή στο Νέο ημερολόγιο προσθέτει εννέα ημέρες και ως εκ τούτου προκύπτει και μια νέα εκδοχή γενεθλίων, η 23η Απριλίου.
Μαθήτευσε στο εργαστήριο του φημισμένου Ιταλού ζωγράφου Αντρέα ντελ Βερόκκιο, ήταν εξαιρετικά παρατηρητικός σε ό,τι έβλεπε γύρω του κι από μικρός έδειξε κλίση στις επιστήμες, μαθηματικά, φυσική, ανατομία κτλ.
Ως ζωγράφος έδωσε νέες κατευθύνσεις στην τέχνη, ιδιαίτερα με την εναλλαγή του φωτός και της σκιάς (κιαροσκούρο), αλλά και με την τεχνική του σφουμάτο (μαλάκωνε τα σκληρά περιγράμματα των μορφών με λεπτές τονικές διαβαθμίσεις).
Ως ζωγράφος έδωσε νέες κατευθύνσεις στην τέχνη, ιδιαίτερα με την εναλλαγή του φωτός και της σκιάς (κιαροσκούρο), αλλά και με την τεχνική του σφουμάτο (μαλάκωνε τα σκληρά περιγράμματα των μορφών με λεπτές τονικές διαβαθμίσεις).
Ένας "Homo Universalis", μια προσωπικότητα αξιοθαύμαστης εφευρετικής φαντασίας και αμείωτης περιέργειας, ο Ντα Βίντσι υποστήριζε ότι "η μουσική είναι αδελφή της ζωγραφικής καθώς εξαρτάται από την ακοή που είναι η δεύτερη σημαντικότερη αίσθηση μετά την όραση".
Πρόσφατα ανακαλύφθηκε ένα χαρακτικό του Marcantonio Raimondi(1505, διπλανή εικόνα) που εικάζεται πως απεικονίζει τον Λεονάρντο ντα Βίντσι που παίζει λύρα ντα μπράτσο ανάμεσα σε ζώα -που τόσο λάτρευε- ως άλλος Ορφέας.
Ένα από τα εικαστικά που σχετίζονται με την τέχνη της μουσικής και αποδίδεται στον Λεονάρντο ντα Βίντσι είναι το παραπάνω με τίτλο: "Πορτρέτο ενός μουσικού".
.jpg)
Το περίεργα τσακισμένο χαρτί απεικονίζει πεντάγραμμο με νότες και κείμενο, αρκετά δυσανάγνωστα. Το μόνο που μπορεί κανείς να διακρίνει είναι κάποιες νότες και μισοσβησμένα γράμματα που με αρκετή δόση φαντασίας οδηγούν στη λατινική φράση: "Cantum Angelicum - αγγελικό τραγούδι".
Δεν γνωρίζουμε τη σύνθεση της παρτιτούρας, πάντως σίγουρα δεν είναι καμμιά από τις ελάχιστες μουσικές φράσεις του ντα Βίντσι, που έχουν διασωθεί. Εκείνες, σε μορφή rebus, που χαρακτηρίζουν το μεγάλο καλλιτέχνη της Αναγέννησης, ένα είδος δηλαδή "γρίφου", αφού η φράση αναπαρίσταται χρησιμοποιώντας νότες, τμήματα λέξεων, εικόνες και άλλα σύμβολα.
Άλλοι μελετητές αποδίδουν το "Πορτραίτο" σε μαθητή του Λεονάρντο, καθώς η αυστηρή τάση του εικονιζόμενου αλλά και τα δάκτυλά του δεν ανταποκρίνονται στο προσωπικό στυλ του ντα Βίντσι. Όσο για το ποιος αναπαρίσταται, πιστεύουν ότι πρόκειται για μια αυτοπροσωπογραφία του Λεονάρντο, ενώ συχνότερα αναφερόμενος είναι ο Francino Gaffurio, συνθέτης και διευθυντής ορχήστρας στον καθεδρικό ναό του Μιλάνου, την περίοδο που βρισκόταν εκεί ο ντα Βίντσι.
Στο Codex Atlanticus, μια συλλογή χειρογράφων και σκίτσων, ο Λεονάρντο σχεδίασε τη viola organista,
ένα μουσικό όργανο - διασταύρωση τσέμπαλου και τσέλου, το οποίο στην εποχή μας και σύμφωνα με τις περιγραφές που άφησε ο ντα Βίντσι κατασκευάστηκε από τον Πολωνό πιανίστα, Slawomir Zubrzycki, μετά από 3 χρόνια εργασιών.
Μοναδικό το ηχόχρωμα αυτού του ιδιαίτερου οργάνου, το πληκτρολόγιο του οποίου συνδέεται με 4 τροχούς, που περιστρέφονται με το πάτημα ενός πεντάλ. Καθένας από τους τροχούς κινεί ένα δοξάρι από τρίχες αλόγου, που νύσσουν τις χορδές και οι διαφορετικού ύψους νότες παράγονται με το πάτημα του κάθε πλήκτρου.
Ας ακούσουμε το ηχόχρωμά του:
Με αφετηρία αυτή τη θέση του δεν μάς ξαφνιάζει ότι υπήρξε και ένας δεξιοτέχνης μουσικός.
Ο ντα Βίντσι έπαιζε φλάουτο, βιολί, λύρα ντα μπράτσο και συνέθετε μουσική. Ικανότατος ο Λεονάρντο "ήταν πολύ ταλαντούχος στον αυτοσχεδιασμό και τραγουδούσε θεϊκά χωρίς καμία προετοιμασία", σύμφωνα με τον βιογράφο τέχνης του 16ου αι, Τζόρτζιο Βαζάρι.
Στο φάσμα των καλλιτεχνικών του ταλέντων, βρισκόταν -λοιπόν- και η τέχνη της μουσικής, αναμφισβήτητα, γεγονός που αποδεικνύεται κι από τα γραπτά -αν και ελάχιστα- στοιχεία σχετικά με τη μουσική του:
 |
| Rebus (εικονόγραμμα με νότες) του ντα Βίντσι rct.uk/collection |
Όταν ο Λεονάρντο μετακόμισε για πρώτη φορά από τη Φλωρεντία στο Μιλάνο το 1479 ήταν για να συμμετάσχει ως μουσικός εκτελεστής στην αυλή του Δούκα Λουδοβίκου Σφόρτσα.
Ο ίδιος, και σε δικά του σχέδια, είχε κατασκευάσει μια λύρα ντα μπράτσο υπέροχα διακοσμημένη, ως δώρο στο δούκα. Στο τελείωμα του μπράτσου της είχε σκαλίσει περίτεχνα μια κεφαλή αλόγου, που ενθουσίασε το Μιλανέζο άρχοντα, στην Αυλή του οποίου ο Λεονάρντο αποδείχθηκε πολύ καλύτερος από οποιονδήποτε μουσικό ερμηνευτή. Γι' αυτό και ο Μικελάντζελο όταν αναφερόταν σε κείνον, τον αποκαλούσε "ο λυράρης απ' το Μιλάνο".
 |
| uk.news.yahoo |
Από τα σημειωματάρια του καλλιτέχνη μαθαίνουμε επίσης πως του άρεσε να σιγοτραγουδά καθώς ζωγράφιζε.
Ένα από τα εικαστικά που σχετίζονται με την τέχνη της μουσικής και αποδίδεται στον Λεονάρντο ντα Βίντσι είναι το παραπάνω με τίτλο: "Πορτρέτο ενός μουσικού".
Πρόκειται για δημιουργία που ο ζωγράφος άφησε ημιτελή, και χρονολογείται περίπου στο 1483–1487, κατά τη διάρκεια παραμονής του στο Παλάτι του Δούκα Σφόρτσα στο Μιλάνο.
Σε μαύρο φόντο, ο ντα Βίντσι, απεικονίζει άνδρα με πυκνά σγουρά μαλλιά ως τους ώμους, και μέρος της κεφαλής του να καλύπτεται από κόκκινο σκούφο. Ο άνδρας με σοβαρότητα κοιτάζει κάτι με επίμονο βλέμμα.
Αν και οι μελετητές ισχυρίζονται ότι "τα μάτια είναι το πιο εντυπωσιακό χαρακτηριστικό του μουσικού, στοιχείο που θα πρόσεξε ο ντα Βίντσι καθώς θεωρούσε την όραση ως την ευγενέστερη των αισθήσεων", εμείς εστιάζουμε στην παρτιτούρα, που κρατά με το δεξί του χέρι.
Δεν γνωρίζουμε τη σύνθεση της παρτιτούρας, πάντως σίγουρα δεν είναι καμμιά από τις ελάχιστες μουσικές φράσεις του ντα Βίντσι, που έχουν διασωθεί. Εκείνες, σε μορφή rebus, που χαρακτηρίζουν το μεγάλο καλλιτέχνη της Αναγέννησης, ένα είδος δηλαδή "γρίφου", αφού η φράση αναπαρίσταται χρησιμοποιώντας νότες, τμήματα λέξεων, εικόνες και άλλα σύμβολα.
Άλλοι μελετητές αποδίδουν το "Πορτραίτο" σε μαθητή του Λεονάρντο, καθώς η αυστηρή τάση του εικονιζόμενου αλλά και τα δάκτυλά του δεν ανταποκρίνονται στο προσωπικό στυλ του ντα Βίντσι. Όσο για το ποιος αναπαρίσταται, πιστεύουν ότι πρόκειται για μια αυτοπροσωπογραφία του Λεονάρντο, ενώ συχνότερα αναφερόμενος είναι ο Francino Gaffurio, συνθέτης και διευθυντής ορχήστρας στον καθεδρικό ναό του Μιλάνου, την περίοδο που βρισκόταν εκεί ο ντα Βίντσι.
Καθώς δεν γνωρίζουμε την ταυτότητα της μελωδίας, προτείνω να απολαύσουμε μια σύνθεση βασισμένη σε ρέμπους του τιμώμενου σήμερα Ντα Βίντσι.
Η ακρόαση αποτελεί εύγλωττη μαρτυρία για το μουσικό ύφος του ζωγράφου και ερασιτέχνη μουσικού, και μεταφέρει την αίσθηση και το χαρακτήρα της μουσικής που ακουγόταν στο Μιλάνο και στο παλάτι του Σφόρτσα την εποχή του κορυφαίου καλλιτέχνη:
Η ακρόαση αποτελεί εύγλωττη μαρτυρία για το μουσικό ύφος του ζωγράφου και ερασιτέχνη μουσικού, και μεταφέρει την αίσθηση και το χαρακτήρα της μουσικής που ακουγόταν στο Μιλάνο και στο παλάτι του Σφόρτσα την εποχή του κορυφαίου καλλιτέχνη:
Leonardo da Vinci : "Tre rebus musicali":
 |
| Viola organista, σχέδιο στο Codex Atlanticus |
Μοναδικό το ηχόχρωμα αυτού του ιδιαίτερου οργάνου, το πληκτρολόγιο του οποίου συνδέεται με 4 τροχούς, που περιστρέφονται με το πάτημα ενός πεντάλ. Καθένας από τους τροχούς κινεί ένα δοξάρι από τρίχες αλόγου, που νύσσουν τις χορδές και οι διαφορετικού ύψους νότες παράγονται με το πάτημα του κάθε πλήκτρου.
Ας ακούσουμε το ηχόχρωμά του:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου