Ο Σοπέν, η Σάνδη και τα ζωάκια τους...

4 Οκτώβρη, η Καθολική Εκκλησία γιορτάζει έναν μεγάλο Άγιό της, τον Φραγκίσκο της Ασίζης, προστάτη του περιβάλλοντος και των ζώων.
Γι'αυτό και η μέρα καθιερώθηκε ως η "Μέρα των Ζώων".

Είναι γνωστά τα της σχέσης του Φρειδερίκου Σοπέν με τη φεμινίστρια, μποέμ λογοτέχνιδα Γεωργία Σάνδη, που τον βοήθησε να εδραιωθεί στους καλλιτεχνικούς παρισινούς κύκλους. Μια σχέση ταραγμένη, αφού οι ιδιοσυγκρασίες τους ήταν τελείως αντίθετες.
Όμως η Σάνδη πάντα αποτελούσε τη μούσα του "ποιητή του πιάνου", παρότι ποτέ, δεν της αφιέρωσε κάποιο έργο.

Η Σάνδη ήταν και φιλόζωη. Στο σπίτι τους εκτός από την ίδια, το Σοπέν και τα δυο της παιδιά υπήρχαν και κάποια κατοικίδια: Τα σκυλάκια, Marquis και Dip και η γάτα Valdeck.

Λέγεται πως αυτά ενέπνευσαν στο συνθέτη δυο από τα γνωστότερα βαλς του, αλλά και μια χαριτωμένη μπαγκατέλα.

Ι. Το πρώτο ειναι το Βάλς op.64 αρ.1, γνωστό και ως "Βαλς του λεπτού", ονομασία που δόθηκε από τον εκδότη του συνθέτη λόγω του tempo του "molto vivace", προκειμένου να εστιαστεί η φόρμα της σύνθεσης, "μικρή και σύντομη", κάτι σαν βαλς-μινιατούρα.

Παρότι ο Σοπέν δεν σκόπευε αυτό το βαλς να παίζεται σε ένα λεπτό(μια τυπική εκτέλεσή του έχει διάρκεια 1,5-2,5 λεπτά) ωστόσο το να ερμηνευτεί όσο γρηγορότερα γίνεται αποτελεί συχνό εγχείρημα πιανιστών.

Λέγεται ότι ο πολωνός συνθέτης εμπνεύστηκε το Βαλς από το σκυλάκι Marquis, που έπαιζε κυνηγώντας την ουρά του, εξ'ου και ο πρώτος τίτλος του: "Valse du petit chien-Βαλς του μικρού σκύλου".

Το ζευγάρι παρακολουθούσε το διασκεδαστικό παιχνίδι του σκύλου χαμογελώντας, όταν η Σάνδη είπε στον Σοπέν: "Αν είχα το ταλέντο σου, θα συνέθετα ένα κομμάτι για πιάνο για αυτόν τον χαριτωμένο σκυλάκο", ΄και κείνος δεν έχασε την ευκαιρία, καθώς φαίνεται.

Ήταν το 1847 που γράφτηκε το βαλς και αφιερώθηκε στην Κοντέσα Delfina Potocka, μαθήτριας πιάνου του Σοπέν και αργότερα φίλης και μούσας του, "ονομαστής για την ομορφιά, τη διάνοια και τα καλλιτεχνικά της χαρίσματα".

Ο Σοπέν φαίνεται να αγαπούσε τα ζώα, μάλιστα σε επιστολή του αναφέρεται σ' ένα αδέσποτο, που είχε ακολουθήσει το συνθέτη επιστρέφοντας στο σπίτι στο Παρίσι κι αποφάσισε να το κρατήσει:

"Σήμερα το πρωί αποκτήσαμε ένα υπέροχο μικρό κουτάβι, όχι μεγαλύτερο από μια γροθιά, σκούρο καφέ, με λευκές πινελιές στο σώμα και στα πόδια. Βρήκα στο δρόμο αυτόν τον κύριο, ο οποίος με ακολούθησε μέχρι το σπίτι. Τότε, ω του θαύματος, πήρα το σκυλάκι στα χέρια μου όλο λατρεία και πέρασα όλη τη μέρα φροντίζοντάς το, παρόλο που έκανε την ανάγκη του στο σαλόνι ...Το βρίσκω γοητευτικό, κυρίως επειδή το κουτάβι με περιτρυγυρίζει διαρκώς και δεν αντέχει τη Σολάνζ (την 12χρονη κόρη της Σάνδη). Η Σολάνζ ζηλεύει απίστευτα. Αυτή τη στιγμή το μικρό πλασματάκι κοιμάται στα πόδια μου. Το βάφτισα "Mops", που πολύ απλά είναι η λέξη "σκυλάκι" στα πολωνικά."

(Παρίσι, 20 Σεπτεμβρίου 1840)

Chopin: Waltz in D flat Op. 64 No. 1, "Minute Waltz or Valse du petit chien":
Στο πιάνο ο Alfred Cortot

Αξίζει να αναφέρουμε πως ο σκύλος Μαρκίς έμεινε για αρκετά χρόνια στο σπίτι τους και αποτελούσε αγαπημένη συντροφιά του Σοπέν. Ο ίδιος σημειώνει:

Η χειρόγραφη παρτιτούρα του "Gallop Marquis"
(christies)

"Το σκυλάκι μας, ο Marquis μένει μαζί μου και του αρέσει να ξαπλώνει στον καναπέ μου. Είναι ένα πλάσμα εξαιρετικό! Έχει απαλό χνουδωτό λευκό τρίχωμα, που καθημερινά το βουρτσίζει η ίδια η Γεωργία. Είναι τόσο έξυπνο και τα πρωτότυπα κόλπα του είναι αναρίθμητα!"

Στο σπίτι στο Νοάν, συνηθιζόταν από τα δύο παιδιά της Σάνδη να παίζονται μικρές αυτοσχέδιες θεατρικές παραστάσεις και τον Σοπέν να συμμετάσχει με τη μουσική του. Από μια τέτοια παράσταση έχει διασωθεί μια χαριτωμένη, ανάλαφρη μπαγκατέλα που τιτλοφορείται με το όνομα του σκύλου: "Gallop Marquis", ενώ η έμπνευση προέρχεται κι από έναν άλλο τετράποδο φίλο της οικογένειας, που άκουγε στο όνομα Dib.

Chopin: "Gallop Marquis"

Στο πιάνο ο Κυπριανός Κατσαρής:

ΙΙ. Το δεύτερο είναι το 3ο βαλς της ομάδας: "Valse Brillante" σε Φα μείζονα. H vivace ρυθμική αγωγή του απαιτεί ενεργητικότητα και αέναη κίνηση.
Οι χαριτωμένες, καλλωπιστικές αποτζιατούρες του κομματιού έχουν δώσει στο βαλς το παρατσούκλι "Valse du chat - Βαλς της Γάτας".

Η ιστορία θέλει τη γατούλα Valdeck, καθώς συνήθιζε να ανεβαίνει στο πιάνο του Σοπέν και να λικνίζεται ακούγοντας τις πιανιστικές μελωδίες του, να πήδηξε στο πληκτρολόγιο και να χτύπησε μερικά πλήκτρα την ώρα της σύνθεσης του βαλς, κάτι που άρεσε στο συνθέτη και το υιοθέτησε.

Εύκολα κανείς μπορεί να διακρίνει στο κομμάτι (1:01...1:06...1:10...κλπ)τον παιχνιδιάρικο αυτό βηματισμό της ναζιάρας ψιψίνας πάνω στα πλήκτρα.

Chopin: Valse in F Op. 34 No. 3, "Valse du chat"

Στο πιάνο ο Alexander Brailowsky