"Βάκχος και Ηριγόνη", Μυθολογία και Μουσική μπαρόκ

 

"Ηριγόνη και Βάκχος", Francois Boucher, Wallace, London

Ο Γάλλος βιολιστής και συνθέτης του ύστερου μπαρόκ, Ζαν-Ζοζέφ Μοντονβίλ, απέκτησε φήμη στην εποχή του κυρίως για τα μείζονα μοτέτα του…Ηταν γόνος αριστοκρατικής οικογένειας και υπήρξε προστατευόμενος της Μαρκησίας ντε Πομπαντούρ. Ετσι, κατέκτησε αρκετά και υψηλά μουσικά πόστα.

Ήταν επίσης λάτρης της αρχαιοελληνικής μυθολογίας, η οποία τον ενέπνευσε αρκετές φορές. Σώζονται 9 όπερες-μπαλέτα του, τα περισσότερα με μυθολογικά θέματα.
Ηταν σύγχρονος του Ραμώ και του Λυλλί, έτσι οι όπερές του επισκιάζονται απ’ αυτούς, όμως κάποιες σημειώσαν επιτυχία, όπως αυτη που προτείνω:
 "Les Fetes de Paphos-Πανηγύρια της Πάφου", ένα μουσικό κληροδότημα της ύστερης μπαρόκ εποχής που πάντα θα εμπνέει για τη σβελτάδα του χιούμορ της.

Πρόκειται για μια όπερα "παστίς"* γύρω από τρεις μύθους όπου σε ένα πλαίσιο γιορτής η Αφροδίτη καλεί στην Πάφο τον Άδωνη, τον Βάκχο και τον Ερωτιδέα να μιλήσουν για τον πρώτο τους έρωτα.

Έτσι, η όπερα εξελλίσσεται σε 3 πράξεις με θέματα:

1.Αφροδίτη και Άδωνις
2. Βάκχος και Ηριγόνη
3. Έρως και Ψυχή

Μουσικά ο Μοντονβίλ εντυπωσιάζει με τις γρήγορες εναλλαγές εικόνων και συναισθημάτων.

Εμείς θα επικεντρωθούμε στη 2η Πράξη που αναφέρεται στο μύθο της Ηριγόνης:

Ο ΜΥΘΟΣ:

Η Ηριγόνη είναι η κόρη του Ικάριου, που φιλοξένησε τον θεό Διόνυσο στο σπίτι του όταν ο θεός επισκέφθηκε την Αττική για να διδάξει στους ανθρώπους την καλλιέργεια της αμπέλου και την παρασκευή του οίνου.Τότε ήταν, που ο θεός του κρασιού και του γλεντιού ερωτεύθηκε την κόρη του Ικαρίου, την Ηριγόνη, και απέκτησαν μαζί ένα γιο, τον Στάφυλο.
Επιπλέον, χάρισε στον Ικάριο και ένα ασκί κρασί με την εντολή να το κεράσει στους γείτονές του.
Εκείνοι, που δοκίμαζαν για πρώτη φορά στη ζωή τους κρασί, ευφράνθηκαν μεν, ζαλίστηκαν δε και νόμισαν ότι η ζάλη οφειλόταν στο ότι ο Ικάριος τους είχε δηλητηριάσει.
Για τον λόγο αυτό τον σκότωσαν και πέταξαν το πτώμα σε ένα πηγάδι.
Η Ηριγόνη έθαψε τον πατέρα της, αλλά από τη μεγάλη θλίψη και απελπισία της κρεμάστηκε από ένα δέντρο πάνω από τον τάφο του και στη συνέχεια μεταφέρθηκε με τον πατέρα της στον ουρανό.

Η όπερα -μπαλέτο "Πανηγύρια της Πάφου" του γάλλου Ζαν-Ζοζέφ Μοντονβίλ,  ζωντανεύει την ερωτική ιστορία του Βάκχου με την Ηριγόνη, που ξεχειλίζει λυρισμό, ερωτισμό, χαρά, ευθυμία.
Μια ατμόσφαιρα γιορτής, με ορχηστρική λαμπρότητα, άριες που ακολουθούν το ύφος του Λυλλί, με εμφανείς τις ιταλικές επιρροές. Με τρόπο που μαρτυρά πως ο Μοντονβίλ στόχευε και κατάφερε, να ευχαριστήσει τα διαφορετικά γούστα της εποχής του.

[*παστίς: ιταλ. pasticcio: έργα, το υλικό των οποίων ανήκει σε δύο ή περισσότερους συνθέτες]

Jean-Joseph Cassanéa de Mondonville:
Les Fêtes de Paphos, 2.Bacchus et Erigone:

Μέσα στην ελαφράδα και γοητεία των μελωδιών, ξεχωρίζει η αργή ρυθμικά και άκρως συγκινητική  αρχική άρια της Ηριγόνης "Dieu des amans", μια έκκληση για θεϊκή βοήθεια στον έρωτά της για τον Διόνυσο, όπως και το εύθυμο χορωδιακό "La victoire vole a ta voix".

"Dieu des amans reçoi les voeux", Sandrine Piau:

"La victoire vole a ta voix":

(Ο Μοντονβίλ πέθανε σαν σήμερα, 8 Οκτωβρίου 1772)